Kunsthandel moet dicht op zondag
Nieuwe mijlpaal in danswereld
Afrikanerdom satirisch te kijk gezet
■r.
Hoge Raad doet verstrekkende uitspraak
Stuur bloemen als Njeuwe boe
de afstand groot is
Conventionele^
'glasgedichtenw
Stichting Dansproduktie werkt Lopen verder uit
Nieuw stuk van Pieter-Dirk Uys ondanks scherpte door censuur
Geen zendtijd voor Liberale Omroep
optiplan
Poëzie als
zedendelict
Nieuwe boek
WOENSOAG 21 NOVEMBER 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
ADVERTENTIE
DEN HAAG (ANPt Handel in kunst is in ons land op zondag niet toegestaan. Dit heeft de
Hoge Raad. het hoogste rechtscollege, gisteren bepaald in een zaak tegen Galerie Simonis uit
Ede. De uitspraak kan verstrekkende gevolgen hebben voor de talloze kunst-, antiek- en
curiosazaken die nu nog op zondag hun deuren voor het publiek openen.
De uitspraak van de Hoge Raad be
vestigt het arrest van het gerechtshof
in Arnhem, waarbij de galerie werd
veroordeeld tot 250 gulden boete we
gens overtreding van de nieuwe win
kelsluitingswet ivan eind 1978). De
galerie was hiertegen in cassatie
gegaan
Oalerle-houder J Sinonis heeft eent
lange gang achter de rug langs de'
verschillende rechters die ons land
kent Het begon bij de economische
politierechter in Arnhem, nadat de
politie van Ede in december 1977 pro
ces-verbaal had opgemaakt wegens
het geopend zijn op zondag zonder
vergunning. De politierechter vond
dat er geen sprake was van een win
kel in de zin van de winkelsluitings
wet 1951 en sprak de man vrij
De officier van justitie ging in beroep
bij het hof in Arnhem. Deze veroor
deelde de galeriehouder tot een boe
te De gemeente Ede had gelijk, aldus
het hof: er werd in de galerie wel
degelijk verkocht. Het ging wel om
kunstwerken, maar ook die zijn „wa
ren in de zin der wet" Tegen deze
uitspraak ging Simonis in cassatie.
Inmiddels is er een nieuwe winkel
sluitingswet van kracht geworden.
Deze wet biedt andere ontheffings
mogelijkheden dan de oude. Simonis
diende meteen bij de gemeente Ede
een verzoek in om op zondag geopend
te mogen zijn. De gemeente wees dit
verzoek af. De galeriehouder stapte
daarop naar het college van beroep
voor het bedrijfsleven, een adminis
tratieve rechtbank. Hij kreeg te ho
ren dat het afwijzende standpunt van
de gemeente niet onjuist was.
Ook de Hoge Raad ten slotte gaf
Simonis geen gelijk. Zijn raadsman
had daar aangevoerd dat kunstwer
ken geen „waren" zijn. die „plegen te
worden verkocht". In de galerie wor
den in de eerste plaats kunstwerken
geëxposeerd. Dat af en toe een kunst
werk moet worden verkocht, vloeit
voort uit de noodzaak de hoge kosten
van het exposeren te dekken, aldus
de raadsman Bovendien is in de
nieuwe wet het begrip „waren" ver-
vangen door „goederen", zo stelde
hij. Het mocht evenwel niet baten.
Tot nu toe mocht de galerie, hangen
de de uitspraak van de Hoge Raad,
op zondag open blijven zonder kans
op een proces-verbaal. Dat is nu afge
lopen. Het is de vraag wat er gaat
gebeuren met dergelijke zaken in de
rest van het land. Er is relatief een
groot aantal galeries en kunsthan
dels. met name buiten de Randstad,
die in het weekeinde zijn deuren
openzet. Ook in de sfeer van antiek
en kunstsalons die werekn van leden
verkopen, wordt op zondag vaak
werk geëxposeerd.
Fieurop-interfiora omspant
de wereld met
43 000 aangesloten bloemisten.
Fleurop interfiora
staat garant voor
uw Dioemengroet.
Koninginne
gracht 135.
3511 am Den Haag.
Uit de tot dusver verschen t Pa
van de Antwerpenaar Eddy -ij
(1942) blijkt inhoudelijk
ontwikkeling van een gemi
mistisch engagement naai ving
cheld realiteitsbesef. Deze
ling die kenmerkend mag
de overgang van de jaren
de jaren zeventig, gaat get n
een toeneming van autobic
gedichten die de wereldgei
zen komen vervangen.
door Eefje van Schalk
ROTTERDAM Komende donderdag gaat in het Rotterdamse theaterje De Lantaarn de
première van het dansproject „Lopen", een produktie waarmee de moderne danseressen en
choreografen Truus Bronkhorst, Pauline Daniëls. Bianca van Dillen. Patrice Kennedy en
Margie Smit. met de componist Henk van der Meulen, al vele maanden bezig zijn. Samen
vormen zij de Stichting Dansproduktie en sinds kort zijn zij in het gelukkige en voor alle
dansers zo essentiële bezit van een grote, nog te verbouwen studioruimte in het Amsterdamse
Plancius-gebouw tegenover Artis.
In deze voormalige garages en
textielateliers werken zij nu sinds be
gin september dagelijks aan hun och
tendtrainingen en komende premiè
re. die er overigens heel anders uit zal
komen te zien dan hun voorvertoning
daarvan in het afgelopen Holland
Festival zou doen vermoeden.
Zo hebben zij inmiddels filmmonta-
ges van Floor Peters in hun project
verwerkt en wordt ook in nieuwe kos
tuums van Leonne Hendrikse ge
danst De loop-dansonderdelen zelf
zijn aanmerkelijk verlengd en het
..loopgedeelte van afgelopen juni
blijkt slechts een middendeel van een
complete cirkelgang te zijn ge
worden.
Ook Henk van der Meulen heeft zijn
composities meer aangepast aan de
impulsen en de ademhaling van de
opgedane loopervaringen zelf en
daarom zijn instrumentenkeuze ver
anderd Eigenlijk is dus alleen het
oorspronkelijke uitgangsidee over
eind gebleven: het van buiten naar
binnen en vice versa werken en het
laten zien wat het urenlange lopen
voor vijf Individuele danseressen en
een componist choreografisch te be
tekenen kan hebben
De première van „Lopen" en de daar
op volgende serie van ongeveer veer
tig voorstellingen is op te vatten als
een nieuwe mijlpaal in de Nederland
se moderne danswereld en is alleen
daarom al voldoende reden om te
gaan praten met Margie 8mit. Patri
ce Kennedy en Bianca van Dillen en
Henk van der Meulen. die samen met
hun voornoemde collega's tot één van
de weinige echt gevestigde, maar ook
moeizaam gesubsidieerde dans
groepjes in Nederland behoren
Hoe werken zij?
Elke ochtend trainen. Eerst een war-
mlng-up, om alles los te maken, dan
oefeningen om tot combinaties te ko
men Niet volgens vaste schema's,
maar wel met een opbouw, je zou
kunnen zeggen in de Amerikaanse
stijl van Merce Cunningham en Erick
Hawkins, maar niet helemaal precies.
Iemand van hen gaat naar Amerika,
pikt daar in lessen een stijl op, die hij
voor zichzelf en de anderen belang
rijk vindt en meent die mee. Het gaat
niet om klakkeloos overnemen, maar
om het geïnspireerd worden tot een
eigen manier. Ze werken heel anders
dan bij het gecodeerde ballet of zo. Ze
noemen zich ook geen balletdansers
„Ballet is een volkomen andere we
reld. wij zijn op onze wijze zelfstandig
bezig en zij op de hunne Wat ideeën
en techniek betreft hebben we hele
maal geen connecties, alleen mis
schien op het punt van zelfdisci
pline."
Organisatorisch kader
Zij zijn tot deze samenwerking in de
Stichting Dansproduktie gekomen
door hun eerste choreografieën
„Via „Vermiljoen" en „Kwadraat" bij
voorbeeld leerden zij elkaar kennen
en toen zijn we op een organische
manier tot elkaar gegroeid en aan
eigen collectieve programma's be
gonnen We komen van verschillende
opleidingen uit Amsterdam en Rot
terdam. maar we hebben elkaar via
het werk ontmoet. Heel belangrijk is
dat we vijf volkomen verschillende
persoonlijkheden zijn, maar «eze
Stichting is een organisatorisch ka
der om tot dansprodukties te
komen
Impulsen
„Lopen" is tot stand gekomen met
een even groot aandeel van ieder af
zonderlijk. Het oorspronkelijke idee
om vier uur achtereen nonstop te
lopen is afkomstig van Bianca van
Dillen, lang geleden. Ondertussen is
er veel gebeurd en veel bijgekomen.
Bij de eerste wandelingen en choreo
grafie-repetities was Henk van der
Meulen. de componist, er ook meteen
bij. Hij heeft deze choreografie tot
stand zien komen en er door zijn
muziek belangrijk toe bijgedragen
„Dat aspect van live muziek bij onze
produkties of het werken met muziek
die speciaal daarvoor gecomponeerd
wordt, vinden we héél belangrijk. Dat
is ook een uitgangspunt geworden,
waar we niet meer van afwijken. Als
choreografen en componist werken
we via of Juist tegen eikaars impul
sen. maken we op een bijzondere as
sociatieve manier gebruik van elkaar
Soms via vaste telgangen en van te
voren verzonnen ritmes, maar soms
ook met helemaal niets. Dan compo
neert Henk op basis van de sfeer van
de dansen
Wat de verschillen zijn tussen de
vroegere voorvertoning van „Lopen"
en de komende première willen ze
eigenlijk niet verklappen. „Alleen het
middengedeelte is intact gebleven,
maar er is een heel stuk ervoor en
ema gekomen. Er zit als het ware een
Fragment uit „Lopen" van de Stichting Dansproduktie
boog in het gebeuren, een cirkel,
waarin we volgens het idee van cross-
fades (overvloeiers) van buiten naar
binnen en andersom werken. Al een
dik anderhalf uur voor de aanvang
van de voorstelling zelf beginnen wij
met lopen en jawat betreft de
inhoud: je moet zelf maar komen
kijken!
Toevalsfactoren
„In onze choreografieën zijn we be
slist niet verhalend, we werken meer
met begrippen als systemen, herha
lingen. consequenties, continuïteit en
bewegingsfasen en daar zitten na
tuurlijk emoties als bijvoorbeeld uit
putting aan vast. We werken dus
vooral abstract, maar er is sprake van
directe menselijke emotie. Ons dan
sen is wel eens emotieloos genoemd.
maar dat is onjuist. Tijdens onze dan
sen, nou! Dan barsten we gewoon van
de emoties, niet via opgeplakte glim
lachjes maar via ons hele lijf. Het is
heel beeldend en filmisch wat we
doen, maar we geven geen uitleg.
Behalve dat we zo lang gelopen heb
ben en dat de voorstelling begint als
één van ons de zaal binnenkomt. Wij
zelf weten dan ook niet wie dat van
ons zal zijn, dus we werken met toe
valsfactoren waarop we moeten rea
geren.
Vernieuwend
„Wat dat betreft zijn we hier in Ne
derland heel vernieuwend. We dansen
niet zoals de meeste dansers, die zich
verkleden en dan hun rol doen. Dat
doet bij ons niet ter zake. We zijn vijf
individuen, ook tijden de voorstelling
zelf zijn we niet gelijkvormig. We neb
ben elk onze eigen individuele ener
gie. Onderling zijn we ook heel an
ders. Margie (Smit) en Truus (Bronk
horst) bijvoorbeeld, dat zijn twee vol
komen verschillende werelden! Het
enige wat we bij zo n produktie ge
meenschappelijk hebben is een be
paald gevoel van waaruit we werken
en iets willen laten zien. Dat is ook
wat we van de spellessen en regie
adviezen van Tom Jansen hebben
geleerd: je moet jezelf zijn en ook zo
reageren tijdens de voorstelling. Dat
kan heel onverwachte situaties ople
veren".
Het afgelopen jaar heeft de Stichting
Dansproduktie voor vier maanden
geld uit een experimentenpot gekre
gen. Die is over enkele weken leeg en
dan moeten zij van de voorstellingen
zelf zien rond te komen. Daarna heb
ben zij geen salaris meer en dan moe
ten ze de WW in. In de begroting van
destijds zijn zij ingeschaald op een
vierdaagse werkweek, maar inmid
dels is dat allang een vijfdaagse ge
worden. Ze krijgen, of liever krégen,
minder dan een modale werknemer
Voor vier maanden zo'n 1450 gulden
schoon per maand. Daarna niets
meer Dat is ook minder dan een
gesubsidieerde mimespeler. Voor vol
gend jaar hebben ze daarom een ex
ploitatie-subsidie voor een heel jaar
aangevraagd, net zoals bij de grote
gezelschappen. „Maar we moeten
maar afwachten
Ondanks de geldnood zijn er wel toe
komstplannen. Choreografische
ideeën voor minstens twee jaar!
„Maar we moeten natuurlijk wel aan
de slag kunnen. We hadden de afgelo
pen maanden veel sneller kunnen
werken, maar de toegezegde subsidie
en studioruimte lieten een half jaar
op zich wachten. Volgend jaar gaan
we gewoon met „lopen" door. tot
Kerstmis 1980. maar we komen ook
met nieuwe activiteiten, zowel indivi
dueel als collectief. Allemaal als pro
dukties van de Stichting. En wat dat
betreft: de mensen moeten maar ge
woon komen kijken!
door Han» Ester
wekte, nadat Mimi op het land over
een mierenhoop struikelde.
AMSTERDAM Kort geleden had ik de kans, in Johannesburg de opvoering van het
toneelstuk „Die van Aardes van Grootoor" van de Afrikaner schrijver Pieter-Dirk Uys bij te Alleen
wonen. De opvoering vond plaats in de tot theater omgebouwde, uit 1916 daterende
Johannesburgse groenteveilinghal. Sinds de verbouwing in 1976 herbergt het Markttheater
twee toneelgezelschappen. In drie toneelzalen kunnen evenveel opvoeringen gelijktijdig
worden aangeboden
De in het Markttheater opgevoerde
toneelstukken stonden vanaf het be
gin in het teken van de maatschappij-
krttiek Na stukken van Peter Weiss
Robert Kirby en Athol Fugard is het
werk van Pieter-Dirk Uys de logische
voortzetUng van een ingeslagen weg
Dat uit zich behalve in de keuze van
teksten onder andere ook in de spel-
opvatUngen en de toneelopbouw
Mede door Uys is het Markttheater
dat zich in het hartje van Johannes
burg bevindt, een factor van vernieu
wing in het Zuidafrikaanse toneel ge
worden
Die van Aardes van Grootoor presen
teert zich in de ondertitel als ,.'n
Speciaal vandaag
Voetbal. Rechtstreeks ver
slag vanuit Leipzig van de in
terland DDR-Nedrrland. De
wedstrijd wordt gespeeld in
het kader van het Europees
kampioenschap voor landen
teams. Commentaar Kees
Janstna.
Ned. 1 17.00 uur.
Kenmerk geeft een impres
sie van het dagelijks leven van
ds. C. F. Beijers Naude die
door de Zuidafrikaanse rege
ring in de ban is gedaan. Hij
mag zich slechts In een be
paald gebied ophouden, mag
niet publiceren en niet spre
ken met meer dan een persoon
gelijktijdig
Ned. 2 19.25 uur.
Panoramiek. Een NOS-film-
ploeg maakte een sfeerrepor
tage over het Iraanse volk.
Verder gesprekken met de
ayatollah Khomeiny en oud
premier Bakhtiar die aijn op
genomen door de Amerikaan
se televisie.
Ned. 1 21.55 uur.
Epiese Boeredrama in 780 episodes,
vyf bedrywe en twee landstale" We
hebben hier te doen met een zoge
naamde „soap-opera", een tot tranen
roerend verhaal in vele afleveringen,
dat door een fabrikant aan radioluis
teraars wordt aangeboden. Aan Iede
re nieuwe aflevering gaat een korte
dialoog vooraf, waarin de fabrikant
reclame maakt voor zijn produkt. Het
eerste reclamegesprekje in dit toneel
stuk begint met: „Karien: .Ag. Marie,
maar Jou wit vel lyk so pragtig
Marie „Ja Karien. ek gebruik mos
net KUX Toiletseep." In de loop van
het toneelstuk neemt het politieke
venijn van de commerciële gesprek
jes steeds meer toe
In 1928
De feitelijke handeling begint in 1928
en eindigt in 1978. In de eerste episo
de zucht de verarmde Afrikaner fami
lie van Aarde onder de zorgen voor de
als ..Grootoor" betitelde boerderij. Er
heerst een verschrikkelijke droogte
De pachtsom kan niet worden be
taald. terwijl de Engelsman Firesto
ne. de eigenaar van Grootoor. elk
ogenblik kan opdagen om die te in
nen. Door de verleidingskunsten van
Dolla van Aarde. Fanie van Aarde's
vrouw en die van haar zuster Mimi
komt Grootoor in handen van de fa
milie van Aarde. Het volgende be
drijf. dat in 1948 speelt, bewijst, dat
Dolla geen ongelijk had. toen ze na de
verleiding van Firestone meende
zwanger te zijn. De vrucht van dit
vluchüg samenzijn. Tertius, is nu 20
jaar oud Verder is er in 1938 een
dochter bijgekomen, de misdadig re
calcitrante Elana. Tante Mimi bevalt
in 1948 van een dochter, die zwager
Fanie negen maanden daarvoor ver-
DEN HAAG De Raad van State
heeft het beroep van de stichting
Liberale Omroep gisteren verworpen
De liberalen waren naar het hoge
college van staat gelopen omdat ze
vonden, dat minister Gardeniers in
maart van dit jaar hun ten onrechte
radio- en televisiezendtijd had gewei
gerd.
ADVERTENTIE
□3d
termiinDewalunq I
brengt rust èn dynamic*
m uw organisatie I
02510 25645*1
Ö\ll\IO
-vl
j kvenng via dealers
Die weigering zou onzorgvuldig zijn
gemotiveerd en moest vernietigd
worden, had de stichting geconclu
deerd. De stichting was opgericht
voor de verbreiding van het liberalis
me als een geestelijke stroming die
"niet voldoende aan haar trekken
komt. De stichting zou een leemte
opvullen en iets wezenlijks nieuws
aan het omroepbestel toevoegen,
naar vorige maand voor de Raad van
State was betoogd. Aan de stichting
Liberale Omroep ging een andere or
ganisatie vooraf. Deze vroeg destijds
geen zendtijd aan. omdat er te weinig
leden waren. Een verzoek om zend
tijd volgde pas toen voor eventuele
toewijzing niet meer gekeken hoefde
te worden naar het aantal leden Door
de minister van CRM was aange
voerd. dat de bestuurs- en adviesraad
van de stichting te weinig gezagheb
bend is
De Raad van State heeft zijn oordeel
gegeven De overwegingen en gron
den voor deze uitspraak worden later
verstrekt
In het derde bedrijf, dat in 1958
speelt, sterven tante Mimi en Fanie
van Aarde. Elana blijft alleen achter
op de troosteloze boerderij: „O
Grootoor, hoor my toekomskoor! Die
bloed van vandag sal bly kleef aan
die rand van my silwer beker van
geluk c i voorspoed en my laat ont-
hou! Ek sal nooit trou, net leef vir jou!
gee my net 'n teken. O Grootoor, my
plaas van verlange. my plaas van
verdriet, my plaas van verderf! O
Grootoor. gee my jou oor! Meteen
hierna wordt op Grootoor olie ge
vonden.
De olievondst leidt in 1968 (vierde
bedrijf) tot een tijd van grote wel
vaart voor Grootoor met een niet
minder grote kilheid in het hart van
de despotisch regerende Elana van
Aarde. Kleine scheurtjes beginnen in
haar heerschappij al zichtbaar te
worden: ongewenste familieleden
dringen zich op en eerste tekenen van
zwarte opstandigheid dienen zich
aan.
In het laatste, in 1978 spelende be
drijf is het met de heerschappij van
de Van Aardes gedaan. Het landgoed
Grootoor wordt door een zwarte
vrouw overgenomen. Elana neemt af
scheid van haar geliefde landgoed
met de woorden ..Ek het gegee. ek
het gelewe en ek sal nou kragdadig
sterwe. Maar die wéreld sal nog lank
van ons hoor: ek. Elana van Aarde en
die Legende van Grootoor!" (p. 63).
Dan blaast ze Grootoor op met be
hulp van een bom. Een atoombom?
Onzedelijkheid
Die Van Aardes van Grootoor is voor
de Zuidafrikaanse toeschouwer di
rect herkenbaar als parodie op de
ver halenseries, die de commerciële
Springbok-radio in Zuid-Afrika de
ether in stuurt. Maar de intentie gaat
veel verder: alle waarden, die de Afri
kaner als grondslag van zijn bestaan
belijdt, worden overdreven en daar
mee jammerlijk prijsgegeven. De ver
heven taai wordt ontmaskerd Het
trotse geslacht der Van Aardes is
niets anders dan het produkt van de
gruwelijkste onzedelijkheid. De
schrijver heeft zijn stuk met zoveel
herkenbare taal en vertrouwde situa
ties volgestopt, dat het satirisch ka
rakter iedere toeschouwer, die nog
enig vertrouwen in de Afrikaner
waarden heeft, wel uiterst pijnlijk
tegen de morele schenen moet
trappen.
De censor heeft dit ook zo aange
voeld. In zijn beoordeling van dit
toneelstuk constateert het „Direkto-
raat vir Publikasies": „Die stuk is van
'n satiriese aard en is gerig op die
Afrikaner. Die spot word gedryf met
verskeie optredes van die Afrikaner
en daar word gewys hoe hierdie optre
des tot sy ondergang lei." Afgezien
van enkele passages, die moesten
worden geschrapt, is dit toneelstuk
niet verboden en kan het daarom
scharen toeschouwers uit alle
Zuidafrikaanse bevolkingsgroepen
trekken. De tekst verscheen dit jaar
bij de kleine, maar moedige uitgeve
rij TAURUS in Johannesburg.
De toneelcarrière van Pieter-Dirk
Uys begon, toen hij in 1969 naar En
geland ging om daar met het Engelse
toneel kennis te maken. Gedurende
twee jaar bezocht hij in Londen ech
ter eerst de filmacademie. Daarna
werkte hij twee jaar als regisseur.
Zijn werk werd financieel onder
steund door Elizabeth Taylor. In 1973
keert Uys terug naar Zuid-Afrika en
sluit zich aan bij het Kaapse Space-
theatre". een theater, dat de deur
voor alle rassen openhoudt
In 1973 gaat het eerste eigen stuk.
Selle ou storie in première. Het wordt
op grond van obsceniteit, godslaster
lijkheid en zijn on-Afrikaanse" ho
moseksuele thematiek als gedrukte
tekst verboden, mag daarentegen
verder worden opgevoerd. Daarna
volgen de toneelstukken Karnaval en
God's Forgotten (1976). Dit laatste
werd niet verboden, hoewel het vol
gens Uys zijn meest kritische stuk is.
De voorlopig laatste stukken van Uys
zijn satirische revues: Snowwhite and
the special branch. Black beauty and
the Boss en Info Scandals Die Van
Aardes van Grootoor werd geschre
ven in 1977. Pas na het beruchte
informatieschandaal rondom Eschel
Rhoodie waren de toeschouwers vol
gens Uys bereid om te lachen
Minderheid
Uys is zich er wel van bewust, dat
toneel een luxe van een kleine vier-
procents-minderheid is. Daar staat
tegenover, dat de Zuidafrikaanse re
gering zorgvuldig notitie neemt van
wat op toneelgebied gebeurt, dit dus
Onnodig
to
Wat er ook veranderd is,
aanvaardt geen vergelijk
aanvaarding der SterfAn'
Over hem is „het grote vei
komen, zoals de titel van
'bundel luidt. Zijn dichtwei
kend naar antwoorden, zit 1 t Ié
„onoplosbare vragen onder^nd
gen van de hemel". De
ontwikkeling vindt haar eia.
de vorig jaar verschenen bi 10
de wetten van Afscheid typ i
want de nieuwe bundel
heeft op het eerste lezen i
ander karakter.
kr
en
!r| m
Jers
che
De titel laat, zoals de poëzit «n
Vliet in het algemeen, aan jjze
heid niets te wensen. Alle
hebben een glas tot onder
waterglas, bierglas, jenever c'
nacglas enzovoort. De bescl laa
ervan geven de dichter ge voc
verschillende milieus, situ
vensfasen te schilderen. Dit w;
staan alle in het teken van OOI
Niet elk glas bevat een dro
gezondheid van de mens er
kei glas kan het ontwaken r
verhinderen. De rol die gla J
leven van de dichter (en van
spelen blijkt aanzienlijk. -
persoonlijke element is in
del wel wat te veel op de acl
gebleven. In vrij veel glasgei
de beschrijving en het sentii e||,
ventioneel (sherry op
champagne hooghartig. cofslc
versatie b.v.), waar de dief en
herinnering in het glasgedicl pzi
zijn de gedichten ineens wi
Eddy van Vliet. Glazen. An r
- ƒ17,5 k"
De Bezige Bij 48 blz. j
In zijn twee jaar geleden ve|irr
dichtbundel „Een handvol
den", zijn vijfde sinds zijn i
1953. blijkt Gust Gils (Art
1924) van poëzie-opinie vertyé!
zijn. Minder cryptisch dan
ziet hij het gedicht als e
„maar met meer omhaal v
den." Met zijn poëzie wil hij
aan het algemeen welzijn er
van hemzelf voorzover het
erin slaagt het gif uit zijn Ij
gen. Zijn poëzie wil een v
liefde zijn met de lezer als
Als de lezer er niet aan wil,
gedicht „een aanslag op dr
heid."
Gust Gils schrijft poëzie als
liet. Die zeden betreffen niet
seksualiteit, ook de normeL
woonten op het gebied van ei
denken worden aangevallen. !C
ters moeten luisteren naar
gangstaai en afzien van arilnv
sche zegging en ze moetei Ic
conventionele denkgewoonte
prikken. Gils zelf laat weinig
liefdesillusies, van een traJja
mensbeeld, van metafysisch ni
lingen. Zijn enig idealisme t
erin met zijn directe gedic i
lezer te treffen en over te ha
zijn realistisch standpunt.
Pieter-Dirk Uys.
blijkbaar als bedreiging ervaart. On
danks het beperkte effect van toneel
op de samenleving ziet Uys dit als
zijn manier van ageren in de open
baarheid. Volgens hem komen men
sen naar toneelstukken kijken, om
dat ze willen weten wat er in de
achterplaats van hun samenleving
gebeurt.
Toneel is voor Uys: spotprenten ma
ken. heilige koeien slachten, maar
wel zo. dat de toeschouwers kunnen
lachen. Kunnen ze dat niet, dan ko
men ze niet terug. „Ik schrijf." zegt
Uys. „voor de nationalist in dit land.
voor de man, die op John Vorster
heeft gestemd. Ik kan zeggen wat ik
te zeggen heb. want ik ben een van
ons. Afrikaners." Veertig dames van
de particuliere censuurorganisatie
„Aksie Morele Standaarde" bezoch
ten een opvoering van Die van Aar
des „Als ze ook maar één woord
hebben onthouden," zegt Uys, „dan
heb ik bereikt wat ik wilde."
Uys vertelt dat in Zuid-Afrika veel
toneelstukken van Brecht en Tsje-
chov worden opgevoerd. Hij vindt dit
onnodig, omdat Zuid-Afrika zelf met
zijn voor-revolutionaire sociale ver
houdingen de meest interessante stof
voor het toneel vormt. „Je hebt die
maar voor het oprapen."
Volgens de schrijver yerden 80 mil
joen Rand voor de drie theaters van
Pretoria uitgegeven, terwijl het geld
beter aan sociale voorzieningen had
kunnen worden besteed. Naar zijn
mening heb je voor toneel in feite
helemaal geen geld. maar alleen ener
gie nodig. .Als er uit twintig miljoen
Zuidafrikanen twintig Fugards en
tien Breytenbachs zouden opstaan,
ja. hoe zou het er hier dan uit
zien aldus Pieter-Dirk Uys.
In zijn jongste bundel „Onza
ding" zegt hij „de concrete vi
king van het zogenaamd
leven optekenen". Hij bedoeic
dat nabootsing van het levq*
kunst ongevaarlijke fictie
maar dat doorborduren op eeèui
de realiteit angstaanjagend
heeft. In concreto betekent
een heerlijk hysterische sop
lerlei ondergang kan aank r
die als kunst ongevaarlijk is e
een doodgewone hoestbui, „i
van onbedaarlijke aard" ook
dig apocalyptisch signaal is.
gename bundel is „Onzacl
ding" dus niet.
Gust Gils. Onzachte landing
zige Bij Amsterdam 1979.
18,50.
Jeugdencyclopedie, 500 pagii
foto's en tekeningen van U
Lannoo, Tielt. Prijs ƒ36.-.
Sprookjes van Jiri Wolker I
stratie van Pim Leefsma is
ve van Omniboek in Den Haa
17.50.
Kijk op wijn, gids voor
wijnen en wijngaarden be
door H. Duijnker. Uitg.
Keuning te Ede. 160 blz.
Van uitgeverij Luitlngh te 1
de volgende kookboekjes: va
Nes: Kookboek voor de mag
ven en van J. Kramer: G
lekker koken met römert
deeltje: 96 blz., 9.90.
Kruiden en specerijenatlas
geverij Spectrum. Utrecht
schrijvers A. Coenders. S.
S. Houtsma. 287 blz. 59.50.e
Twee kinderboeken van uitg
berg. Den Bosch: deel 5 van I
Pietje Prikboek van L. Smul
blz ƒ10.95 (voor zelflezen*
ren t/m 9 jr) en van P. Nowee
oog en de „avondmannen" (V
jr; 10.50, 152 blz.).
Enkel dubbelspel is een roi
M. Kousen (121 blz.. 19 50K
Krantz is de schrijfster van c
Scrupules (462 blz., ƒ34.5'
boeken uitgaven van
Bussum.
