an en Amerika
nverzettelijk
Israël breidt oude
nederzettingen uit
markim
juicht
proep VN toe
;ord Carrington speelde hard en won
Linkse militairen
in Portugal niet
terug in leger
odstraf in
i itiek proces
1 id-Af rika
xland
Besluit valt bij Palestijnen in slechte aarde
Tegenslag voor;
aanhangers van
'vrij Quebec'
Nieuw massagraf
gevonden in Chili
elektrische treinen kompleet v.o.7930
Beroep op Europese Hof overwogen
ïgtrekking troepen uit Cambodja
'Arabieren
spelen Israël
in de kaart'
JAG 16 NOVEMBER 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
g ERAN. WASHINGTON (Reuter, AP, AFP) Iran en de Verenigde Staten stonden
S1 avond nog even onverzettelijk tegenover elkaar. Teheran weigert de gijzelaars in de
n ikaanse ambassade vrij te laten en Washington piekert er niet over om op het Iraanse
di om de sjah uit te leveren in te gaan.
ui
chtpuntje leek gisteren dat de
emend minister van buiten-
ief zaken in Iran Bani Sadr ver-
ot( |e dat mogelijk vrouwen en
ot<
ERMARITZBURG
Ier, UPI, AP) Twaalf
ten zijn door het
jhtshof in het Zuidafri-
se Pietermaritzburg
be Idig bevonden aan hoog
de ad. Eén van hen, de 24-
1 James Mange, kreeg de
JJ[J straf. De elf anderen kre-
sd traffen van veertien tot
ig itien jaar gevangenis.
re<
'in aalf werden in 1978 gearres-
öle ia een schietpartij met de Zuid-
>r inse politie. Twee zwarten
en toen om het leven.
na
oordeelden zijn onder meer be-
t v ugd van deelname aan terroris
me acties, invoer van wapens in
Ifrika en het volgen van een
Ure opleiding in de Sowjet Unie,
iuitsland, Angola en Libië.
0 ren volgens de aanklacht in
a a de opstand in Soweto naar
itenland gevlucht en later te-
omen om de regering van
fcfrika omver te werpen. De
Oji verklaarden dat zij leden zijn
bie e in Zuid-Afrika verboden be
ar! igsbeweging ANC (Afrikaans
om iaal Congres),
ui
act erdachten werden veroordeel
er n jaar cel extra omdat zij vijf-
Ofcaal het gerechtshof hadden be-
iooRechter Johan Hef er beschul-
nd de ter dood veroordeelde Ja-
tke|ange er van dat hij aanstichter
in de ordeverstoringen. De ver
en moesten in een glazen kooi
d tytingen bijwonen. „U bent een
bui n door weerzinwekkend en af-
ot^swaardig figuur in meer dan
Q zicht", zo zei rechter Hefer te-
yj ange.
ree
iNC heeft gisteren de Neder-
1 regering gevraagd alle moge-
in aan te wenden om de exe-
n te houden en de „onmid-
vrijlating te eisen" van de
pti-Apartheidsbeweging Neder-
teft een telegram naar de rege-
istuurd en eveneens om een
ijke en scherpe veroordeling
t proces" gevraagd.
zwarten in de ambassade worden vrij
gelaten, omdat de Islam veel respect
heeft voor vrouwen en omdat zwarten
als een onderdrukt volk worden be
schouwd. De bezetters van de ambas
sade reageerden echter boos op deze
mededeling en zeiden alleen opdrach
ten van ajatollah Khomeini uit te
voeren.
In Teheran toonden Iraniërs dat zij
het niet eens waren met de bezetting.
Ongeveer 500 mensen gingen met
bloemen naar de ambassades van
West-Duitsland, Turkije en Groot-
Brittannië om hun goede wil te tonen.
Zij zeiden dat de Islam niets tegen
buitenlanders heeft.
Liga bijeen
minister van energie Leon waar
schuwde Washington niet op de vrije
markt te kopen, omdat dit zou bete
kenen dat de prijzen hoger zouden
worden.
De voormalige premier van Iran,
Bakthiar, die in Parijs leeft, heeft
Washington gevraagd geen maatre
gelen te nemen tegen zijn landgeno
ten in de VS. Hij veroordeelde de
bezetters in Teheran en noemde ze
„fanatiek en misleid".
Een vertegenwoordiger van de Vere
nigde Naties uit Nieuw Zeeland heeft
toestemming gekregen om een be
zoek te brengen aan de gegijzelden in
de ambassade.
In Tunis kwam de Arabische Liga
bijeen en sprak over de kwestie. De
Arabische landen weigerden de VS te
veroordelen, zoals ajatollah Khomei
ni had gevraagd via Libië. Zij wilden
geen diplomatieke en economische
maatregelen als represaille voor de
blokkering van Iraanse tegoeden in
de VS. Ajatollah Khomeini was giste
ren ziek, maar ontving toch nog leden
van de „raad van deskundigen". In
een reactie op de besluiten tot bevrie
zing van de tegoeden zei hij: „Zij
roven en bevriezen ons geld als
dieven."
Het Amerikaanse dagblad New York
Times schreef gisteren dat Washing
ton zich tot de westelijke bondgeno
ten heeft gewend met het vereoek de
olie-invoer uit Iran niet meer op te
voeren. West-Duitsland, Frankrijk en
Italië zouden al positief hebben gere
ageerd.
Veiligheidsraad
Minister Bani Sadr ontbood gisteren
de ambassadeurs bij zich van landen
die deel uitmaken van de Veiligheids
raad. Iran had eerder gevraagd om
een spoedbijeenkomst van de Veilig
heidsraad. Washington wist dat te
voorkomen, omdat het niet met de
pistool op de borst wil praten, als
tegen alle rechten en wetten in men
sen worden gegijzeld en een ambassa
de wordt bezet.
Gisteren werd ook een Amerikaanse
televisieploeg van drie man die de
ambassade wilde filmen gearres
teerd. Na zes uur ondervraging wer
den zij vrijgelaten.
President Sadat van Egypte herhaal
de gisteren zijn uitnodiging aan de
zieke sjah om naar Egypte te komen.
Zonodig zou hij zijn eigen vliegtuig
sturen om hem op te halen. Sadat zei
met nadruk dat hij de beslissing van
president Carter, die een harde op
stelling heeft gekozen in deze kwes
tie, zal steunen.
Venezuela is bereid te zorgen voor
een aanvullende olieaanvoer als
Amerika een tekort zou hebben. De
Van onze cortespondent
JERUZALEM De Israëlische regering heeft tot een aanzienlijke uitbreiding van de joodse
nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever besloten. Deze bekendmaking viel samen met
de aankondiging van de burgemeesters in de bezette gebieden morgen een symbolische
hongerstaking te houden om kracht bij hun eis te zetten dat Bassam Sha'aka weer op vrije
voeten wordt gezet. Aangenomen wordt dat het besluit de nederzettingen uit te breiden de
spanningen in de bezette gebieden zal opvoeren. Politieke waarnemers menen dat de regering-
Begin voor de druk van rechts moest wijken.
Metershoge vlammen laaiden
op, nadat in de haven van Is
tanbul twee schepen met el
kaar in botsing waren geko
men. Van de Roemeense tan
ker Independente, die na de
botsing ontplofte, worden 47
bemanningsleden vermist, ter
wijl van vier de stoffelijke res
ten werden geborgen. Op het
Griekse vrachtschip Evriani
vielen geen slachtoffers. De
burgemeester van Istanbul
liet gisteravond weten dat de
oliebrand onder controle is, en
niet langer de stad bedreigt,
maar dat hel nog dagen zal
duren voordat het vuur volle
dig gedoofd is.
MONTREAL (AFP Reuter) - D.
aanhangers van een „vrij Quebec"
hebben bij tussentijdse verkiezingen
een ernstige tegenslag te verwerken
gekregen
Alle drie op het spel staande zetels in
het provinciale parlement gingen
naar de liberale partij, die Quebec bij
Canada wil houden De regerende
Parti Quebecois streeft naar onaf
hankelijkheid voor de Franstalige
provincie. Over een half jaar wordt
over deze zaak een volksstemming
gehouden.
Ondanks het verlies van de drie zetels
beschikt de partij van premier René
Levesque nog over een flinke meer
derheid in de volksvertegenwoordi
ging van Quebec. Zij bezet daar nu 68
van de 110 zetels. De liberalen hebben
er thans 29. De overige zetels zijn
verdeeld over de Nationale Unie (9) en
onafhankelijken (3). Er is nog één
vacante zetel. Daarvoor worden op 26
november verkiezingen gehouden in
Darcy McGee. een welvarend en voor
namelijk Engelstalig voorstadje van
Montreal
SANTIAGO (AFP) - In Chili is in
een hoek van een kerkhof in Santiago
een nieuw massagraf gevonden,
waarin ongeveer 300 lichamen lagen
Ouders van verdwenen gevangenen
hebben daarop de regering opnieuw
beschuldigd dat zij achter de schen
ding van de mensenrechten door de
Chileense veiligheidsdienst staat. Zij
eisen van de regering dat deze de
waarheid vertelt over de verdwenen
gevangenen in het land. Volgens een
woordvoerder van de ouders toont de
laatste vondst opnieuw aan dat het
regiem probeert zijn tegenstanders
uit te roeien Hij sprak van ..volkeren-
moord" bedreven door irte Chileense
regering.
ADVERTENTIE
Het besluit de nederzettingen uit te
breiden werd gisteren genomen tij
dens de eerste bijeenkomst van het
ministeriële comité voor nederzettin
gen onder voorzitterschap van pre
mier Begin. Onduidelijk is of het be
sluit betekent dat er nieuwe nederzet
tingen zullen worden gesticht. De
woordvoerder van het kabinet. Arie
Naor, benadrukte dat het comité
slechts besloten had eerder genomen
besluiten uit te voeren. Volgens Naor
zullen op 19 plaatsen in de buurt van
bestaande nederzettingen gezinnen
worden gehuisvest.
Naor leek de indruk de kop te willen
indrukken dat Israël nieuwe neder
zettingen gaat stichten. Hij bena
drukte dat het comité het over 19
plaatsen en niet over 19 extra neder
zettingen had gehad.
De woordvoerder maakte verder be
kend dat twaalf militaire nederzettin
gen in de bezette gebieden tot civiele
nederzettingen omgebouwd zullen
worden. In totaal zullen in het ko
mende jaar 10 tot 15.000 nieuwe woo
neenheden voor joden op de .Westelij
ke Jordaanoever erbij gebouwd
worden.
De besluiten van het ministeriële co
mité worden gezien als het nederzet
tingsplan van de regering voor het
komende jaar. Minister van onder
wijs Zwoelon Hammei toonde zich na
afloop van de bijeenkomst van het
comité tevreden. De nationaal-religi-
euze partij, waartoe hij behoort, had
eerder deze week gedreigd de rege
ring te verlaten wanneer het comité
niet onmiddellijk bijeen zou komen
en een plan voor het komende jaar op
zou stellen.
Hammel wilde niet op de vraag in
gaan of het besluit van comité een
botsing met Goesj Emoeniem volgen
de week zal voorkomen. In overeen
stemming met een besluit van de
Israëlische Hoge Raad moet volgen
de week de nederzetting Elon Moreh,
die door Goesj Emoeniem werd ge
sticht, opgedoekt worden omdat deze
niets met de veiligheid van de staat
Israël te maken heeft. Vertegenwoor
digers van Goesj Emoeniem hadden
gisteren hierover een onderhoud met
premier Begin. De bewoners hebben
tot nu toe nog niet laten weten of zij
vrijwillig Elon Moreh zullen verlaten.
Goesj Emoeniem eist dat de regering
het recht van joden om nederzettin
gen in de bezette gebieden te stichten
in de wet verankert.
De burgemeester verklaarden dat zij
pas bereid zijn hun besluit af te tre
den terug te draaien als alle maatre
gelen tegen Bassam Sha'aka worden
ingetrokken. Sha'aka begint vandaag
in de gevangenis aan een hongersta
king. Morgen zullen de burgemees
ters in Gaza gezamenlijk hem in zijn
symbolische hongerstaking bijvallen
Tot zover onze correspondent.
De Amerikaanse regering heeft kri
tiek op de Israëlische regering laten
horen wegens het ontslag en de drei
gende uitwijzing van burgemeester
Sha'aka. Een woordvoerder van het
ministerie van buitenlandse zaken in
Washington vroeg zich af of de stap
pen tegen de burgervader juridisch in
orde waren, en zei verder dat het
ontslag het overleg met de Palestij
nen zal belemmeren. Met de moge
lijkheid in zich van besprekingen
over zelfbeschikkingsrecht voor Pa
lestijnen op de westoever moet. aldus
de woordvoerder, alles in het werk
worden gesteld om bemoeilijking van
die onderhandelingen te voorkomen.
GKOK/NEW YORK (AP. AFP, Reuter) - Thailand juicht
tspraak van de algemene vergadering van de Verenigde
St es toe dat alle buitenlandse troepen uit Cambodja terug-
>kken moeten worden. Minister van buitenlandse zaken
•fin lit Pachirayangkun noemde de oproep een „grote over-
idi ing- voor aiie landen in de wereld die vrede willen.
5? spraak van de VN is duidelijk
Lf. t aan het adres van Vietnam
V, og steeds troepen in Cambodja
iï{ die de restanten van verzet van
nhangers van Pot Pot bestrij-
5" Pol Pot werd eerder dit jaar
ven door Vietnam; op zijn
kwam de Vietnamese vazal
Samrin.
lutie werd door de Verenigde
aangenomen met 91 stemmen
ldëfn 21 tegen. Tegenstemmers wa-
Sowjet-Unie en haar bondge-
waaronder Vietnam. De ver-
g was ingediend door de
Thailand. Maleisië, Singapo-
'Tdonesië en de Filippijnen.)
De algemene vergadering besloot
niet te stemmen over een resolutie,
afkomstig van Vietnam, waarin alle
landen werd gevraagd zich niet te
bemoeien met de aangelegenheden
van Cambodja.
Het is de tweede keer dat Vietnam
alsmede de Sowjet-Unie dat Viet
nam steunt een nederlaag leden in
de algemene vergadering van de VN
inzake Camobdja. Eind september
besloot de assemblee met 71 tegen 35
stemmen de vertegenwoordiging van
Pol Pot te handhaven binnen de VN,
en geen zetel te geven aan de regering
van Heng Samrin.
De Arabische ministers van buitenlandse zaken in vergadering bijeen,
zestien uur later dan de bedoeling was.
TUNIS (AP. AFP) De verdeeldheid
in de Arabische wereld, vooral wat
betreft Libanon, speelt Israël in de
kaart. Dat hield de secretaris-gene
raal van de Arabische Liga, de Tune
siër Chedli Klibi, de ministers van
buitenlandse zaken van de liga voor.
Het begin van hun bijeenkomst, ter
voorbereiding van een Arabische top
conferentie, moest zestien uur wor
den uitgesteld wegens diepgaand ver
schil van mening over een Libanees
voorstel.
Libanon riep op het zuidelijk deel van
het land dat grenst aan Israël te
demilitariseren. Zowel de Palestijnse
guerrillastrijders als de door Israël
gesteunde christelijke milities in het
zuiden van Israël zouden zich moeten
terugtrekken, aldus de Libanese mi
nister yan buitenlandse zaken, Fouad
Butros.
De woordvoerder van de Palestijnse
bevrijdingsorganisatie (PLO) wees de
voorstellen zonder meer van de hand.
Guerrillastrijders gebruiken het zui
den van Libanon als springplank
voor aanvallen op Israël.
De ministers van buitenlandse zaken
besloten uiteindelijk tot een agenda
waarop de voorstellen van Libanon
een ondergeschikte plaats innemen.
Van onze correspondent
LISSABON De links revo
lutionaire militairen die in
1975 uit de Portugese strijd
krachten werden gezet zullen
na de afkondiging van de am
nestie niet zonder meer in ac
tieve dienst kunnen terugke
ren. De revolutionaire raad
nam dit besluit na een lange
zitting waar de gevolgen wer
den besproken van de amnes
tiewet die na lang wachten
door president Eanes is on
dertekend en die binnenkort
in het Portugese staatsblad
zal worden gepubliceerd
Binnen de strijdkrachten was iel ver
zet gerezen tegen de amnestiewet. De
wet werd in april van dit jaar aange
nomen met steun van socialisten en
communisten Zij is in het bijzonder
bedoeld voor de militairen die in 1975
aan linkse en rechtse staatsgreeppo
gingen hebben deelgenomen De
linksgerichte militairen werden na de
staatsgreep van 25 november uit de
strijdkrachten verwijderd maar
wachten sindsdien op de processen
die deze verwijderingen achteraf zou
den moeten legaliseren
Met de amnestie wordt de hele zaak
„vergeven en vergeten" en zouden de
gesaneerde militairen weer in actieve
dienst moeten kunnen terugkeren
'Landverraders'
Een groot aantal commandanten
voelt echter niets voor de terugkeer
van in hun ogen „communisten
en landverraders" in de gelederen
van de strijdkrachten. Zij hebben
president Eanes bij verschillende ge
legenheden te kennen gegeven niet
voor een muiterij terug te schrikken
wanneer militairen als de populaire
Otelo de Carvalho weer zeggenschap
over de troepen zouden krijgen.
De revolutionaire raad heeft nu be
sloten dat de militaire Hoge Raad
van Discipline het recht behoudt zich
uit te spreken over het ..profiel" van
de bij de amnestie betrokken militai
ren. „De amnestie betekent dat de
militair gezuiverd is van misdaad en
disciplinair falen, maar zijn profiel
zal altijd door de Hoge Raad van
Discipline op waarde kunnen worden
geschat." zei de woordvoerder van de
revolutionaire raad Vltor Alves. „Het
gaat om een zekere inperking die niet
slaat op de amnestie zelf maar op
nieuw te rijzen problemen in de mili
taire loopbaan
De amnestiewet bepaalt uitdrukke
lijk dat de amnestie ook geldt voor de
door de raden van discipline geno
men maatregelen. De revolutionaire
raad heeft dat probleem nu willen
omzeilen. In de praktijk zal het er
echter op neerkomen dat de militai
ren die amnestie krijgen eerst door de
Hoge Raad van Discipline zullen
moeten worden beoordeeld voor zij
weer voor actieve functie in de mill
taire dienst in aanmerking komen
De betrokken militairen overwegen
zich op het Europese Hof voor de
Rechten van de Mens te beroepen
wanneer de beslissingen van de Hoge
Raad negatief uitvallen, zoals alge
meen wordl verwacht
hal
uil
1 I Hans Masselink
nstemming van de Rhodesische guerrillastrijders met de Britse
itellen voor een overgangsperiode brengt de vrede voor Zimbabwe-
isië in zicht. De vredesconferentie in het Lancasterhouse lijkt na
belangrijke doorbraak een succes te worden. Na ruim tien weken
'"fuldig onderhandelen met langdurige impasses en onverwachte
aakjes zijn zowel de guerrillaleiders Nkomo en Mugabe als de
lier in Salisbury. Muzorewa, redelijk tevreden met het tot nu toe
Uste resultaat
Tnule van de conferentie onderhan-
[en tussen de meest betrokkenen
het goed te doen. Zodra de conferen-
inoeilijkheden dreigde te komen werd
hiitenaf bemiddeld of invloed uitgeoe-
op een van de partijen. Zo ook deze
toen de Zambiaanse president Kaun-
n vriend Nkomo zover wist te krijgen
Jj roet de Britse plannen akkoord ging,
de Britten hadden beloofd om de
militaire eenheden van het Patriottisch
Front evenveel rechten te geven als het
leger van Salisbury.
De Britse voorzitter. Lord Carrington, heeft
het hard gespeeld en gedurende de confe
rentie heel wat irritaties opgewekt bij de
delegatie van het Patriottisch Front. Hem
werd „dictatoriaal" optreden verweten door
de guerrillaleiders, maar aan de andere
kant wist het Front precies wat het aan hem
had. Lord Carrington had één doel voor
ogen: een regeling voor Zimbabwe-Rhode-
sië. zonodig zonder Patriottisch Front. De
Britse conservatieve regering kondigde aan
de economische sancties op te heffen zodra
een Britse gouverneur de regeringstaken
van bisschop Muzorewa in Salisbury zou
overnemen en verkiezingen zou gaan orga
niseren. Of het Patriottisch Front daaraan
wilde deelnemen, was zijn eigen verant
woordelijkheid, aldus de Britten. Deze on
wrikbare houding heeft in de conferentie
duidelijkheid gebracht
Inschikkelijk
Nkomo en Mugabe hebben zich in Londen
zeer inschikkelijk opgesteld. Hun bereid
heid om tot elke prijs te blijven onderhan
delen en niet direct de koffers te pakken
zodra het misliep, wekte in het begin van de
conferentie al de hoop dat deze vredespo
ging wel eens zou kunnen slagen. Vrijwel
niemand durfde dat in het openbaar te
zeggen gezien de teleurstellende resultaten
van voorgaande Rhodesië-conferenties.
Maar allengs werd het duidelijker dat „Lon
den" kon lukken
Na het akkoord van gisteren staat een ob
stakel de wapenstilstand nog voor de
deur. Na de overeenkomsten over de grond
wet en de overgangstijd lijkt een akkoord te
verwachten, al komen er nog enkele moeilij
ke kwesties aan de orde. Mogen de vele
vluchtelingen én militairen buiten Zimbab-
we-Rhodesië het land binnenkomen tijdens
de wapenstilstand? Hoe kunnen de diverse
vijandige legers uit elkaar worden gehou
den? Wat gebeurt» er als een van de partijen
„toevallig" toch de-wapens oppakt?
De delegatie van bisschop Muzorewa heeft
in Londen een minder belangrijke rol ge
speeld dan de twee andere delegaties. De
eerste weken van de conferentie had hij
interne problemen met Ian 8mith en domi
nee Sithole en was niet duidelijk hoe de
delegatie zich zou opstellen Uiteindelijk
kreeg Muzorewa het voor het zeggen en was
Smith in de onderhandelingen zo mak als
een lammetje. Hij ging zonder veel proble
men akkoord met de voorstellen van Lord
Carrington
Achtergrond
Op de achtergrond speelden de Frontiijn-
staten (Angola, Botswana, Mozambique.
Tanzania en Zambia) de Gemenebestlan
den. Zuid-Afrika en de Verenigde Staten
een belangrijke rol
De buurlanden van Zimbabwe-Rhodesie -
de oorlog allang moe en zelf economisch
ernstig verzwakt wilden niet langer op
deze manier doorgaan en hebben kosten
noch moeite gespaard om te helpen bij het
zoeken naar een oplossing. Hun aandeel in
de Gemenebestconferentie in Lusaka, die
tot de vredesconferentie heeft geleid, was
zeer groot en ook hun invloed in het Lancas
terhouse
Op de moeilijkste momenten van de confe
rentie sprongen ze het Patriottisch Front
bij en bemiddelden bij de onderhandelin
gen Zuid-Afrika stelde zich achter Muzore
wa op en wendde ook alle mogelijke midde
len aan om de gang van zaken in Londen te
beïnvloeden. Economische pressie op Zam
bia om Kaunda inschikkelijker te maken,
militaire hulp bij aanvallen op de buurlan
den van Zimbabwe-Rhodesië en diploma
tieke druk op Londen werden gebruikt. De
Verenigde Staten zorgden ervoor dat het
Front akkoord ging met de grondwet door
steun te geven voor een fonds voor Rhodesi
sche landeigenaren Zij krijgen nu een ver
goeding als hun land onteigend wordt, ten
gunste van de zwarte bevolking, die het
uiteindelijk in Rhodesië voor het zeggen
moet krijgen
