Hervormde synode houdt
zich bezig met de zending
Transkei verbiedt
raad van kerken
Kardinalen
zien rode
cijfers
Kerk in DDR tegen
anti-kernwapenactie
Kerk kan niet anders dan laag-bij-de-gronds zijn
Trouw
„Filippus",
REDACTIE-SECRETARIS(ESSE)
Informatiekrant later
Boekenveiling te Amsterdam
TON BOLLAND beëdigd taxateur*
VAN DA A
VOORBUGANGE
Tb
DE KORENAER
VRIJDAG 9 NOVEMBER 1979
KERK
TROUW/KWARTET
IDA
ADVERTENTIE
DEN HAAG De zending vormt een belangrijk onderwerp tijdens de komende synodeverga-,
dering van de Nederlandse Hervormde Kerk, die gehouden wordt op 12, 13 en 14 november in
Doom. Op tafel komt het jaarverslag van de raad voor de zending over 1978 en het jaarverslag
van de gereformeerde zendingsbond in de Nederlandse Hervormde Kerk over 1977.
In het Jaarverslag van de raad voor de
zending komt naar voren dat het ac-
cent bij de zending duidelijk ligt op
de samenwerking met de zusterker
ken in de zendingsgebieden In 1977
vroeg de synode ..zich af of het accent
in het werk van de raad voor de
zending niet verschuift van actieve
uitvoering van missionair werk naar
het onderhouden van oecumenische
relaties". In dit Jaarverslag gaat de
raad nader in op die oecumenische
relaties met de zusterkerken overzee
en de plaats van de missionaire assis
tentie daarin. Ondanks de ontmoe
tingen die er zijn geweest in de afgelo
pen jaren, moet de raad constateren
dat het niet is gekomen tot een wer
kelijke uitwisseling, de zending is nog
te veel een eenzijdig beschikbaar stel
len van geld en personeel gebleven.
Daartegenover staat dat het zeker
niet is uitgesloten dat de „gevers"
van nu weer „ontvangers" worden.
De geestelijke gaven van de kant van
de kerken overzee zullen op hun
waarde moeten worden geschat Pas
dan kunnen de kerken elkaar als ge-
tijkwaardig beschouwen
Geen raden
Opgemerkt wordt in het jaarverslag
dat in tegenstelling tot de kerken in
Nederland, de zusterkerken niet het
systeem kennen van raden waar alles
naar toe wordt gedelegeerd. Alles wat
er gebeurt in de zusterkerken, is de
zaak van de gehele kerk. Dit heeft tot
gevolg dat de zusterkerken als zij op
bezoek in Nederland komen, niet wil
len worden ontvangen door uitslui
tend een raad voor de zending, maar
de „gehele" kerk. dus bij voorbeeld
door het moderamen van de synode.
Gereformeerden
In Indonesië is het gekomen tot een
samenwerkingsorgaan van de Indo
nesische kerken, de raad voor de zen
ding en de zending van de gerefor
meerde kerken. In verband hiermee
hebben de raad voor de zending en
het Centraal orgaan van de zending
van de gereformeerde kerken in Ne
derland hun synodes een intentiever
klaring ter ondertekening voorge
legd. waarin wordt verklaard dat men
akkoord gaat met volledige integra
tie van de hervormde en gereformeer
de zending. In eerste instantie zal er
dan worden gestreefd naar volledig
samengaan voor wat betreft het werk
in Indonesië. De synode van de gere
formeerde kerken heeft de intentie
verklaring bij haar laatste vergade
ring nog niet willen ondertekenen,
omdat men eerst de mening wil horen
van de Indonesische zusterkerken.
Hoe de hervormde synode op de ver
klaring zal reageren, moet nog wor
den afgewacht. De gereformeerde
zendingsbond in de hervormde kerk
heeft laten weten dat men graag aan
het overleg over de samenwerking in
Indonesië blijft meedoen, maar dat
van integratie pas sprake kan zijn als
er uitzicht is op overdracht van het
werk van de bond aan de raad voor de
zending.
Het evangelisatiewerk in Nederland
valt onder verantwoordelijkheid van
het hervormd evangelisatorisch be
raad, dat van de raad een bedrag van
200.000 gulden voor een periode van
vijf Jaar toegewezen heeft gekregen.
De oorspronkelijk vastgestelde be
groting van de raad voor de zending
liet voor 1978 een bedrag zien van
11.954.510.
Binnengekomen is in 1978:
11.861.470,83. Hiervan is
9.549.604,42 afkomstig uit vrijwilli
ge bijdragen.
De steun aan kerken en kerkelijke
instellingen is ten opzichte van 1977
met ruim 200.000 gulden gestegen,
ofwel met 13 percent.
Gereformeerde bond
De gereformeerde zendingsbond
(GZB) gaat in zijn jaarverslag over
1977 in op het zich steeds moeten
bezinnen op de bestaansnoodzaak
van de bond en op het feit dat de
verantwoordelijkheid voor het werk
dat wordt gedaan, nog altijd berust
bij de bond zelf en niet bij de synode.
In het Jaarverslag van 1978 wil men
hierop terugkomen naar aanleiding
van de brochure „Het eigen karakter
en de plaats van de GZB binnen het
geheel van de Nederlandse Hervorm
de Kerk" van ds Joh. van der Velden,
die in 1978 nog al wat discussies heeft
losgemaakt
De GZB heeft in 1977 gewerkt in
Indonesië, Kenia, Peru en Nederland.
Bij het werk in Nederland wordt er
voortdurend de nadruk op gelegd dat
zending de verantwoordelijkheid is
van de gemeenten en niet in de eerste
plaats van het hoofdbestuur van de
bond. Uit de opkomst tijdens de ka
derbijeenkomsten is gebleken dat in
1977 de belangstelling van de jonge
ren voor de zending groter aan het
worden is. In 1977 konden 1.840 nieu
we leden worden ingeschreven. Daar
tegenover stonden 1.657 bedankjes.
Het ledenaantal van de GZB bedroeg
eind 1977: 42.123.
Het hoofdbestuur van de bond be-.
Het bestuur van het
Gereformeerd Traktaatgenootschap
dat zich sedert 1878 bezig houdt met het uitgeven van
gereformeerde lectuur t.b.v. evangelisatie, pastoraat, ca
techese en bijbelstudie zoekt een
met grote belangstelling voor het kerkelijk leven, de
evangelisatie in het algemeen en de lectuurverspreiding
in het bijzonder.
Vereisten die voor een brede taakuitvoering van belang zijn:
lid van de gereformeerde kerken
taalvaardigheid in woord en geschrift
goede contactuele eigenschappen
accuratesse
inventiviteit en doorzettingsvermogen
gevoel voor grafische vormgeving
l.v.m. de voortgaande samenwerking met de Stichting
Elisabethbode. zullen de werkzaamheden worden verricht
in samenwerking met functionarissen van de EB in en
vanuit het EB-gebouw te Lochem.
Schriftelijke sollicitaties gaarne binnen twee weken aan de secretaris
van het Genootschap. Ds. J. Wilschut, Campanula 53, 3317 HB
Dordrecht.
Telefonische informatie wordt desgewenst verstrekt door de penh.m.
Herm. Derksen. tel. 085 - 61.66.60.
sloot In 1977 om niet langer met de
raad voor de zending samen te wer
ken aan een gemeenschappelijke fol
der. Argumenteü hiervoor waren: on
genoegen over de inhoud; over de te
summiere gegevens over de GZB;
over het misverstand dat in de ge
meenten ontstaat door de gezamen
lijke folder; over de te hoge kosten en
over de toenemende polarisatie in de
laatste jaren. De aanbiedingsbrief
naar de kerkeraden werd wel geza
menlijk verzonden. Hierin werd uit
drukkelijk gewezen op het materiaal
van de GZB ten behoeve van de zen
dingscollecte.
Het totaal van de Inkomsten ln 1977
ten slotte bedroeg 4.850.864. De be
groting was gesteld op 4.200.000,
dat betekent dus een overschrijding
van 15,5 percent. De werkelijke lasten
bedroegen in 1977 4.428.220.
MOSKOU De orthodoxe priester
Gleb Jakoenln, die vorige week in
Moskou werd gearresteerd, is officieel
in staat van beschuldiging gesteld
van anti-sowjet-agitatie en -propa
ganda. Dat heeft het Britse instituut
Keston College vernomen uit Mos
kou. Op de overtreding van artikel 70
van het wetboek van strafrecht staat
een straf van maximaal zeven jaar
gevangenis en een verbanning van
vijf jaar.
ADVERTENTIE
KAAPSTAD Het „thuis
land" Transkei heeft 34 poli
tieke, godsdienstige en jour
nalistenorganisaties verbo
den. Hierdoor zijn onder meer
de Zuidafrikaanse raad van
kerken (SACC) en de wereld
raad van kerken getroffen.
Transkei heelt zijn maatregel in ver-
band gebracht met de wet op de
DEN HAAG De belangstelling
voor de informatiekrant van de Ne
derlandse Hervormde Kerk is bij
zonder groot. In plaats van de
500.000 exemplaren waar op was
gerekend, moet er 900.000 exempla
ren worden gedrukt en afgeleverd.
De nare bijkomstigheid hiervan is
dat de bezorging van de informatie
krant veel meer tijd gaat kosten
dan was voorzien. Aanvankelijk
werd verwacht dat de krant, die op
31 oktober is uitgekomen, in de
eerste week van november bij alle
gemeenten „thuis zou kunnen wor
den bezorgd". Het ziet er momen
teel naar uit dat het wat langer
gaat duren.
openbare veiligheid. De verboden or
ganisaties is het in de toekomst ver
boden in het land werkzaam te zijn.
De SACC heeft het verbod illegaal
genoemd en de regering van Transkei
gevraagd de maatregel opnieuw te
overwegen. Ook enkele kerken heb
ben tegen de maatregel geprotes
teerd
Bisschop Tutu, de secretaris-gene
raal van de SACC. heeft de dag waar
op de maatregel werd genomen, 2
november, tot .zwarte vrijdag" be
stempeld. Hij waarschuwde regering
van Transkei het christen-zijn niet in
haar land tot een misdaad te bestem
pelen.
Volgens Tutu maakt de maatregel
het onmogelijk om het hulpprogram
ma voor de bevolking van Transkei
voort te zetten. Via de SACC vloeit
maandelijks bijna voor 30.000 gulden
hulp naar Transkei. Het geld wordt
gebruikt voor steun aan familie van
politieke gevangenen en gebande
personen. Dat zijn op het ogenblik
180 gezinnen. Voorts financiert de
SACC zelfhulpprogramma's en ge-
meente-opbouwprojecten ten behoe
ve van werklozen en noodlijdende
inwoners van Transkei. „Wanneer de
regering ons onwettige praktijken
verwijt, dan moet zij ons voor de
rechter brengen." heeft Tutu gezegd.
Hij zei dat het verbod vim de organi
saties volkomen lachwekkend zou
moeten worden genoemd, indien het
niet zulke ernstige gevolgen voor be
trokkenen had.
Het werk van de SACC in Transkei
wordt onder meer gefinancierd met
geld afkomstig van de (hervormde)
generale diakonale raad en het (gere
formeerde) Algemeen Diakonaal Bu
reau. De Interkerkelijke Coördinatie
Commissie voor Ontwikkelingswerk
(ICCO) droeg vorig jaar bijna een half
miljoen gulden bij aan het hulpwerk
van de SACC. De GDR financiert
twee programma's ln Transkei.
ADVERTENTIE
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenre Tammmga
Directeur mg O Poslma
HOOFDKANTOOR
PoVDu* 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 13' Amsterdam
PöStg 'Q 66 00 00
Btnk Ned C'edieibarM»
Rekenmgnt 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Posifeus 940
3000 AX Rotterdam
te< 010-H 5508 Abonnementen
en berorgmq)
tel 010-115S88 (redactie)
te' 115700 (uitsluitend voor
advenwties)
Westbtaah 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG 'LEIOEN
Posibus 101
2501 CC Oen Haag
ie< 070-469445
(abonnementen en berorgmg)
let 070-469445 (redactie)
lei 070-460864 (uitsluitend voor
advertent es)
Parks'!**! 22 On Haag
REGIO NOORD OOST NEDERLAND
(u'tVu'tend administratie)
Postbus 3
0000 AA Zwote
ie1 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwo*e
Abonnementsprijzen:
Per maand 15.90
Per kwartaal 47.70
Per hall iaar f 95.40
Per (aar 180.60
Advertenrieraneven op aanvraag
TeN K>n.scne abonnementenoodracMen
u«# adressen boven)
Oogave tamiiieberichien 9-19 30 van
m.nndag t m *r.|dag Op lonOig van 10-
20 uw tele* 020 9134 56
Otxja.e mm.-advertenties iel
oro 936860 o' schriflev|k aan Mev-Adv
a'dei.no pos'bjs 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswi|Zigmgen j-tsketend scnnttenk
aan onze Amsterdamse adressen
WOENSDAG 21, en DONDERDAG 22 NOVEMBER 1979
houden wi| weer boekenveiling. Geveild worden enkele belangrijke bibliotheken
w.o. de bibliotheken van
Prof. dr W. H. Gispen - Amstelveen
ds. F. S. Kloosterman - Breda
prof. dr K. H. Miskotte - Voorst
ds A. Vroegindewey - Veenendaal
bestaande uit theologie, filosofie, commentaren, bijbelverklaringen, exegetische
studies, theol. en kerkhistorische dissertaties (waaronder een grote verzame
ling werken over de Middeleeuwen; beginperiode der Reformatie en de
geschiedenis der Doopsgezinden), naslagwerken, woordenboeken Gunning.
Kohlbrugge. Groen van Prinsterer. Barth. Buber, Van Ruler etc. etc. etc.
Daarnaast worden er ook zeer zeldzame 16e, 17e en 16e eeuwse werken
geveild, zoals werken van Luther, Calvijn. Melanchton, Beza. Nadere Refor
matie
Rijk geïllustreerde catalogus (112 pag.) kunt u aanvragen door 5.- te storten
op giro 17.71.82 t.n.v. TON BOLLAND, v/h Van Bottenborg, Amsterdam
KIJKDAGEN: ZATERDAG 17 en MAANDAG 19 NOVEMBER
1979.
Prinsengracht 493, Amsterdam, telefoon (020) - 221921.
Lid Ned. Ver. van Antiquaren
Intern League of antiquarian booksellers
Ned Vereniging van Makelaars en Veilinghouders.
SCHWERIN (EPD) De evangeli
sche kerkenbond in de DDR heeft
bezwaar geuit tegen de handtekenin
genactie die de laatste weken, sinds
de voorstellen van partijleider Brezn-
jew, in de DDR aan de gang is. De
kerk heeft haar bezwaar geuit door
middel van een kanselboodschap, die
in alle kerken het afgelopen weekein
de is vöorgelezen.
Dat veel mensen instemmen met de
voorstellen van Breznjew tot terug
trekking van troepen en tanks bete
kent dat zij verlangen naar vrede en
ontwapening. „Menigeen, die echter
eveneens dat verlangen heeft, twijfelt
er aan of een handtekeningenactie
bijdraagt aan het scheppen van het
vertrouwen dat nodig is voor het ves
tigen van een duurzame vrede".
De kerk beroept zich op een uit
spraak van de assemblee van Europe
se kerken, op Kreta, die lultdt: „Wij
dienen ons de welbekende vijands-
beelden met hun vertekening en dla-
bolisering van de tegenstander niet
langer te laten gevallen en nog min
der die helpen op te bouwen. Wij
moeten het aan alle zijden gebruikte
argument, dat men alleen bewapent
terwille van het herstel van het even
wicht, niet meer kritiekloos aanvaar
den". In zijn brief aan de regering van
de DDR zegt de kerk dat de pogingen
om tot ontwapening en ontspanning
te komen gedragen dienen te worden
„door de geest van verzoening" en
door „de wil de ander ernstig te ne
men en hem in vertrouwen tegemoet
te treden".
Aanleiding tot de brieven van de ker
kenbond is de oproep van het Natio
nale Front in de DDR voor steun aan
de voorstellen van Breznjew. Men
kan ln de DDR zijn handtekening
zetten onder de slagzin: „Geen nieu
we atoomraketten in West-Europa,
maar ontwapeningsmaatregelen!
Geen wapenwedloop, maar voortzet
ting van de ontspanning!"
door Gerben Westra
Met frisse regelmaat verschijnen boe
ken en andere geschriften die zich op
de één of andere manier met liturgie
beziggehouden. Wie zou denken dat
de auteurs van die publikaties het
eensgezind over hetzelfde hebben,
heeft het mis; ze hebben elk zo hun
eigen zienswijzen.
De één is een poUge purist en wil alle overbodi
ge franje de kerk uit rammen, een ander Is een
meer barokke geest en voelt zich juist ln een
toga en tussen kaarsen zeer op zijn gemak.
Men bestookt elkaar over en weer met hevige
verwijten, de woorden hoog- en laagkerkelijk
janken Je om de oren.
Wat in al dat gekrakeel opvalt is dat de meeste
sprekers en schrijvers blijven steken in ver
moeiende polemieken over uiterlijkheden. Het
gesprek over liturgie verzandt zo in vruchte
loos gezeur over wel of geen toga's, stola's enz.,
waardoor de vraag naar wat liturgie nu eigen
lijk is (of zou moeten wezen» amper aan de orde
komt
Als we het over liturgie hebben, hebben we het
dan over iets dat slechts met het ceremonieel
(ook al zon fijn woord) van de eredientst te
maken heeft, of gaat liturgie in de ware zin des
woords uit boven de genoeglijkheid van het
zo ndagssame nzij n
Gedenken, daar moet het in de liturgie om
gaan. In de betekenis van gedenken ligt al
besloten, dat liturgie nooit een tot de zondag
beperkte aangelegenheid kan zijn. Van Dale
geeft als betekenis o.a.: „aan iets denken met
het doel zich daarnaar in doen en laten te
richten". Dat wil zeggnen dat gedenken conse
quenties heeft, niet vrijblijvend is en wat an
ders dan verterende herinnering.
In Tenach (het Eerste of Oude Testament)
komt dat woord gedenken vaak voor. God
gedenkt zijn verbond, hij gedenkt zijn mensen
en dan gebeurt het: redding, verlossing, uit
tocht. God gedenkt ons en wij gedenken zijn
daden, niet als feiten uit een grijs verleden, nee
in het gedenken wordt het verleden tegen
woordig en bepalend voor wat je bent en doet.
Israël moet pasen vieren om al de dagen van
zijn leven de uittocht uit Egypte te gedenken,
niet als een historisch feit dat herdacht moet
worden, maar als een geburen waaraan Israël
„heden" deel heeft: „JIJ bent ln de nacht uit
Egypte geleld" (Zie: K. Deurloo, „Schrijf dit ter
gedachtenis in het boek"). Je kunt niet anders
dan daarnaar handelen: gedenken zet ln bewe
ging!
In de zondagse dienst overdenken we de
Schriften, gedenken de grote daden des Heren,
vieren pasen en vandaaruit gaan we verder.
Gedenkenderwijs zullen we moeten doen wat
we zeggen, zo en op die manier kan liturgie niet
intiem binnenkerkelijk zijn. maar moet ze ver
der reiken de wereld ln. opdat liturgie werke
lijk naar de letterlijke betekenis van het woord
dienst in en aan de gemeenschap is.
Of zoals Oskamp het zegt ln „Liturgische
Broedplaatsen": de dienst in het heiligdom
staat van begin tot eind onder spanning van de
dienst van alledag en omgekeerd.
Vorm en inhoud
Liturgie is: gedenken, vieren, de gang naar de
maaltijd, het brood leren delen. Dat is de
Inhoud, pas daarna is de vorm aan de orde: de
inhoud bepaalt de vorm en niet andersom,
voorzover overigens die twee werkelijk onaf
hankelijke grootheden zija
Juist omwille van de inhoupl moet er over de
vorm nagedacht worden, omdat de eredienst
geen vergadering van een visclub is. In de
vormgeving bedreigen grote gevaren de litur
gie. waarvan het grootste wel Is het gevaar dat
de vorm, het uiterlijk vertoon, de inhoud over
woekert of zelfs tegenspreekt! Ook aan forma
lisering, benauwende vormelijkheid waarbij al
les tot ln detail wordt vastgelegd en voorge
schreven tot op de formulering van de
gebeden toegaat de Liturgie ter ziele. Een in het
keurslijf van het één of andere dienstboek
geperste liturgie laat voor creativiteit geen
plaats. Maar het andere uiterste amateuris
tische improvisatie Is al even gevaarlijk. Die
neiging tot improvisatie komt vaak voort uit
angst voor het „mooie" en uit vrees voor de
tirannie van de deskundigen. Tegenover de
Schöngelsterel (mooidoenerij) staat dan de
mening dat eredienst vooral niet mooi moet
wezen, om niet de aandacht van waar het
•T ZIJN TOCH OOK MENSEN
pven
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Het kardinalenbe-
raad ln Rome la vooral een gesprek
over financiën geworden. Naar bulten
wordt weinig meegedeeld, maar de
(gepurperde prelaten hebben ln leder
(geval duidelijk te horen gekregen dat
Ier zware tekorten zijn.
wordt meer geld bij de gelovigen
voor de „Pieterspenning",
it algemene fonds voor het pause-
k werk. Maar het deficit van enkele
miljoenen guldens per maand dreigt
toch nog toe te nemen, gezien de
stijgende kosten, de Inflatie en de
falende dollar.
De pauselijke reizen zijn maar ten
dele verantwoordelijk voor de geste
gen kosten. De salarissen vormen een
veel zorgwekkender post. Het perso
neel heeft er al enige raaien bij de
paus op aangedrongen de lonen in
overeenstemming te brengen met ge
rechtvaardigde eisen. Het is moeilijk
de lonen te vergelijken, omdat de
Vatlkaanse werknemers ook allerlei
belastingvoordelen genieten.
Maar de „modale leek" ln dienst van
het Vatikaan moet het met vrouw en
kinderen uiterst eenvoudig aan doen.
Priesters en religieuzen hebben ech
ter ook geklaagd. Naar verluidt zou
de paus hun vezzoeken willen hono
reren.
Het is niet duidelijk of er ontslagen
moeten vallen. Wel zijn er reorganisa
ties in zicht. Zo zouden de departe
menten van na het concilie (voor de
eenheid, de nietrchristenen. de niet-
gelovigen, gerechtigheid en vrede,
voor de leken) ingekrompen kunnen
worden. In zijn openingsspeech
noemde de paus hervormingen van
het concilie als 'n oorzaak van de
verzwaarde financiële lasten. De
nieuwe departementen zijn altijd al
een beetje als sluitpost behandeld.
Men noemde ze „de leuke dingen voor
de progressieven", maar ze konden
zelfs niet in de schaduw reiken van de
„grote" departementen: staatssecre
tariaat, geloofsleer, bisschoppen en
clerus. Het kardinalenberaad wordt
morgen besloten. In de pauselijke
academie voor wetenschappen, een
oud en eerbiedwaardig instituut, zal
Einstein worden herdacht die hon
derd jaar geleden geboren werd. Die
bijeenkomst kan helpen het zwarte
gat der rode cijfers te relativeren.
)e R
werk:
echti
De kwestie van de kernwapens I
zaak van brede discussie. Brede jjet,
veel regeringspersonen zich bew i^n
willen maken. Soms overvalt mi iet a
vrees dat sommigen niet weten i
ze het over hebben. Er wordt ovi jat g
gesproken alsof het een
middelmatige zaak van slechts L
gering belang betreft, terwijl in (j
het voortbestaan van de menshi
't spel staat. Het bijbelse woord
de vrees een slechte raadgeefsfo
schijnt geen gewicht in de schaaf
leggen, want het is een en al anq
wanneer men goed toehoort.
Niemand zal ontkennen dat er g
reden voor vrees is. Maar moet d
bron van die vrees alleen gezochl
worden bij de Russen? Zijn zij d
enigen die „niet te vertrouwen z
Wanneer de kwestie zo gesteld v
onderhandelen of de nieuwe
alles-vemietigende wapens
aanmaken kan de keus voor een
christen toch niet moeilijk zijn.
Temeer waar telkens opnieuw do
deskundigen wordt verzekerd da
Westen toch al een voordeel heel
het Oosten. Er doet zich een kan^n O
voor om nu, niet met lege handeiL
zoals door sommigen al te |N
gemakkelijk wordt gesuggereerdpr
gaan spreken met de landen van ,na
Warschau-pact. Waarvan gaat m
eigenlijk uit? Neemt men altijd
voetstoots aan dat daar geen enkl
redelijkheid bestaat? Het zijn toi
ook mensen. En hoe vaak wordt
niet obligaat eraan toegevoegd
goed en kwaad als wij". Maar zod
dat laatste waar moet worden zi
gemaakt, kruipen velen weer weg
de angst. Ze doen niets als je niet
achter de hand hebt, wordt er ges
en dat betekent toch zoiets als ee *7
dreigement. Hebben wij in het wi K"
ooit een gekoloniseerd land vrij rl
gelaten zonder dat we ertoe werd
gedwongen. Maar ja, als we zo zij
verziekt, dat we zelfs hieruit nog
conclusie weten te trekken: „hoeil
temeer zij"! Dan kan inderdaad
begrip worden opgebracht voor
mensen die alle hoop op een
menselijk contact hebben
opgegeven.
J»d
ir
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepente Blaauwkapel-Gi
kan: G. 8. A. de Knegt, te Bami
te 8tedum (toez.):W. Wagter, ki
Westerlee; te Oudshoom-Riddi
(toez.): L. Oosthoek te Hardenbei
Oüdewater: D. M. v.d. Linden k
te Rotterdam.
Aangenomennaar Aalten: J.
Hunnik te Bergentheim.
Afscheidop 11 nov. van Hengelo
J. H. Gorter ver. te Dordrecht;
Wierum: G. v.d. Kamp wegens cl
taat om gezondheidsredenen;
Utrecht (bejaardenpastoraat): tee
Oussoren ber. te Utrecht (ev. 1 ze
kerk); van Boven Hardinxveld: L. te
mein ber. te Rijnsburg; van Ze «1
huizen (cl. Schiedam); G. Verme^e
ber. te Valkenburg (cl. Leiden).
Intredete Schaarsbergen: W.
merman, kand. te Utrecht; te A t
doom: 't Loo: J. P. Smit te Bar sin t
hom c a.; te Oenkerk c a.: D.
Wolthuis te Leusen; te Oude To
op 13 nov.: P. de Jager, kandjee:
Sliedrecht.
GEREF. KERKEN a)
Afscheidvan Hoogvliet: P. H. L.
ber. te Klundert.
Intrede te Beetgum: P. Hekstréj
Nieuwedorp; te Katwijk aan Zee j]
C. Kersten te Den Haag-Escamp
Doetinchem: A. E. G. Klap te F
aart; te Vlaardingen: A. Wilschi
Haarlem Noord te Dordrecht
time jeugdwerk) T. Zoutman,
Anna Paulowna, mevr. C. J. Z(
man-Blanksma, kand. te Anna F I
lowna.
NED. GEREF. KERKEN
Beroepente Oegstgeest: G. de Lai^o
kand. te Middelstum.
GEREF. KERKEN VRIJG.
Bedanktvoor Wageningen: P. Lol^r
Kampen.
CHR. GEREF. KERKEN
Afscheidvan Eindhoven: H. Last I
te Carambei (Igreja evangelica
mata do Brasil).
Intredeop 15 nov. te Woerden: P e
van Dam, kand. te Putten. il
ADVERTENTIE
werkelijk om gaat af te lelden. Er zijn ook heel
„verstandige" mensen, die de liturgie als van a
tot z symbolisch beschouwen. Eén ding moet
echter duidelijk zijn: wij lezen niet symbolisch,
we doen niet alsof, we verkondigen niet bij
wijie van spreken. Aan mystificatie is in de
kerk geen behoefte: in de eredienst wordt geen
raadseltaal gesproken.
Wat mij betreft hoeft het allemaal niet perfect.
De zondagse liturgie is geen uitvoering, veel
eer een inleiding. We moeten overigens wel
„naar de hoogste gaven streven": de eredienst
moet tof wezen, goed en wat goed ls, is ook
mooi!
Afschaid van twee termen
Prof. Boendermaker heeft een paar weken ge
leden ln deze kolommen de woorden hoog- en
laagkerkelijk naar de schroothoop verwezen
en dat ls maar goed ook. Zo één van deze
woorden al bestaansrecht zou hebben, dan wel
„laagkerkelijk". De kerk Immers kan niet an
ders dan laag-blj-degronds zijn (soms zelfs
ondergronds), zonder zich overigens op de
vlakte te houden of platvloers te zijn. Voor
hoge mysteries ls geen plaats, voor gezweef en
religieuze zelfbevrediging al evenmin.
De kerk (de liturgie) bemiddelt niet ln trans
cendente meditatie en mirakels. De „medita
tie" van de kerk moet niet transcendent maar
transparant zijn, glashelder!
Gerben Westra studeert theologie aan de Uni
versiteit van Amsterdam.
ie*-eve-
is fijn, z*n prijs
idklein
verrassem
TOKIO De „Volksalliantie 1
Democratie en eenheid van de na
in Zuid-Korea, waarin talrijke ch
telljke critici van het regime van
vermoorde president Park zitt
heeft opgeroepen tot het vestigen
een democratische orde in Zuid-1
rea.
BAD SEGEBERG Ook in W
Duitsland krijgt de conferentie
wetenschap, technologie, geloof en
toekomst van de mens, die deze
mer ln Boston werd gehouden
vervolg. In Duitsland komt een
sprek op gang over een nieuwe ecoi
mische wereldorde, vragen van
genenmanipulatie, de kerneneri
ontwapening en de overdracht 1
wetenschap aan de derde wereld.
De hulporganen van de hervon
en de gereformeerde kerken hebb
elk 12.500 dollar beschikbaar gest
voor het Patriottisch Front van Zii
babwe om de kosten te bestrij<
van de deelneming van de delega
van het front aan de conferentie
Londen.
