Cinemathema gewijd
aan Arabische film
Tarkowski in Rusland
een omstreden filmer
Cliché-sores in
woonkollektief
Subtiel toneel bij Haagse Comedie
Verrassend concert door Slagwerkgroep
Een maand lang in Nederlands filmhuizen
VPRO zendt 'De Spiegel' uit
2.
Kees Coolen regisseert Ibsen 'Kleine Eyolf'
Nieuwe boeken
ZATERDAG 3 NOVEMBER 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
Scène uit „Noua"
door O. Ouwendijk
Cinemathema 79, een Amsterdams filmfestival dat in het bijzonder bestemd is voor de
verschillende filmhuizen en dat de gehele maand november zal duren is gewijd aan „de
Arabische film". Het aantal films dat vertoond zal worden bedraagt niet minder dan
achtentwintig. Veel daarvan zijn al op enigerlei wijze in roulatei geweest of zijn al binnen het
kader van óndere fllmmanifestaties op Nederlandse biscoopschermen gebracht. Maar er zijn
ook films bij, die voor Nederland nieuw zijn, al zijn ze Jaren geleden opgenomen.
Dat Jaren geleden'' Is. op zich geno
men. niet zo erg BIJ de manifestatie
gaat het namelijk niet in de eerste
plaats om het geven van documenta-
Ue over esthetisch „Arabisch film-
kunnen" Het gaat vooral om de ma
nier waarop filmende Arabieren leven
en bestaan van hun land- en volksge
noten sociaal en politiek hebben be
grepen. En dan maakt het. zoals uit
de verschillende films blijkt, weinig
uit of er in het midden van de Jaren
zesUg of de tweede helft van 1970 is
gefilmd In de sociale en politieke
situatie van de mensen in verschillen
de Arabische landen blijken n.l. nau
welijks veranderingen tot stand te
zijn gebracht Bij onbevangen toe kij
ken zul Je, vla de films, zeker tot de
overweging komen, dat het proces
van erkenning van individueel men
selijke waardigheid uit een eeuwen
gevestigde feodale dienstbaarheid er
gerniswekkend traag verloopt, maar
en dat is van grote betekenis het
Is wel op gang gekomen.
Documentatie
Het Vrije Circuit, dat Cinemathema
79 organiseerde, heeft bij deze gele
genheid een schriftelijke documents-
Ue uitgegeven. Het boek is tegen be
uling van tien gulden, verkrijgbaar,
aan de kassa's van de bioscopen waar
de films draalen. Een informatief
boek, dat verhelderend kan werken
voor degenen die de films gaan zien.
Het beeld dat vanuit de verschillende
films naar voren komt. lijkt het beeld
van een te verstarde, te eenvoudige
samenleving, maar mede door de ge
schreven Informatie is het mogelijk
om Iets meer aan te voelen van de
intense humanitaire en sociale be
langstelling. die in de diverse films
verwerkt is
Ik denk aan films als „Noua" en „De
wind van de Aurès" uit Algerije en
„Het dagelijks leven in een Syrisch
dorp", zoals men al uit de titel kan
afleiden uit Syrië Er ligt een tijdsver-
Speciaal vandaag
schil van ettelijke Jaren tussen de
films onderling, maar het maakt ter
nauwernood iets uit. Wat duidelijk
wordt is, dat er onder de mensen, van
welke nationaliteit ook Algerijns of
Syrisch (en dat is verder uit te brei
den tot Marokkaans. Tunesisch.
Egyptisch) in sociale onderdruk
king, politiek besef en volgzaamheid
ten opzichte van diep ingevreten his
torische gewoonten weinig verschil
len zijn aan te wijzen.
Belemmerend
Twee zaken voeren In de films de
boventoon. Zelfs bij films die zijn aan
te merken als „speelfilms" met op
Individuen toegespitste intriges. Die
twee zaken zijn: de alle leven verdore-
rende onvruchtbaarheid van de woes
tijn, met haar grillige zandstormen en
stenige onwilligheid; en het gelaten
besef, dat de dingen ln het leven
bepaald worden door de wil van Al
lah. Wat God beschikt is wel be
schikt. blijkt voor de Arabische mens
geen zinledig gezegde, maar een on
veranderlijk te eerbiedigen realiteit.
Het zijn twee factoren die sterk be
lemmerend inwerken op alle pogin
gen tot een positieve economische
ontwikkeling.
De film „Het dagelijkse leven in een
Syrisch dorp" van Omar Amiralay
kan gezien worden als het prototype
van (Arabische) films, die zich met
deze problematiek bezig houden.
Meer dan de hierboven genoemde Al
gerijnse films. Omdat die voor een
belangrijk deel nog beheerst worden
door de herinnering aan de Franse
onderdrukking. Al moet worden toe
gegeven. dat deze onderdrukking niet
zo n volstrekt doorslaggevende rol
speelt als ln de Algerijnse films, die
hier in vorige jaren op het scherm zijn
gebracht, films waarin de „nazisti
sche praktijken van de Fransen en
de strijd om de nationale bevrijding
de kern vormden van de dramatiek.
In de films „Noua" en „De wind van
Speciaal morgen
Van de spannends avontu-
renserie Ontvoering de afleve
ring „Moord"
Ned. 2/19.25
In de vijfde aflevering van
Cassata wordt Ton van Duin
hoven als ijseoman-ln-het-
groot gekweld door pneumati
sche boren voor lijn deur
Ned .2 20.27
Onder regie van Hitehcoek
speelt Ingrid Bergman de
hoofdrol in de film Obsessie
uit 1945
Nedi zo. ïi
In de Alles is Anders Show
o.a. popzanger Peter Framp-
ton; de tv als aanklager ls een
discussie over de gevolgen als
een scheidsrechter een beslis
sing neemt en uit tv-heelden
blijkt dat hij ernaast sit; scha
ker Jan Timman; een discussie
n.a.v. de VPRO-uitzending
over het Nationaal Jeugd-
front. Moet Je soiets zonder
begeleiding brengen?
Ned.221.55
Achter het Nieuws. VARA's
actualiteitenrubriek, is geheel
gewijd aan moderniserings
plannen van dc kernwapens
van de NAVO. Er zijn gesprek
ken met minister Scholten.
CDA'ers De Boer en Pendcrs.
PvdA'er Stemerdink en de
Westduitsers Horst Ehmke en
graaf Baudessin
Ned-2.23.10
IKON begint een serie bij
belstudies onder de titel Dich
terbij de vreemdeling in ons
midden
Ned. 1/17.00
In het nieuwe AVRO-pro-
gramma Ontmoetingen praten
kunstenaars over de door hen
gekozen kunstvorm. Van
avond; Pim de la Parra
Ned.l'19.30
Een kinderhand is gauw ge
vuld is een driedelige filmse
rie over het werk van de Stich
ting Nederlands Kinderhulp
Plan in India en Tanzania van
Aart Staartjes
Ned.217.40
Lotgevallen (VPRO) daalt
af „In eenzame diepte van een
contactadvertentie en belandt
in een open-huis-feest in
Lelystad
Ned. 2 20.40
In de nieuwe rubriek Zit
dat to? snijdt Hiltermann in
ternationale politieke onder
werpen aan
Ned. 121.40
Korte film over Tarkowsky.
de maker van dc daarop vol
gende film De Spiegel
Ned.22125
In IKON's Brood en spelen
een discussie over de bewe
ging Bhagwan uit Poona. In
dia. Gespreksleider Henk
Biersteker
Hilv.l/lt.39
HILVERSUM De Russische cineast AndreJ Tarkowski is ln zijn land een omstreden
kunstenaar. Hoewel zijn films op westerse festivals keer op keer bekroond worden heeft men
het in de Sowjet-Unie niet begrepen op Tarkowski's zeer persoonlijke en introverte stijl. Die
sluit namelijk absoluut niet aan bij het officieel wel niet meer beleden, maar toch nog
gekoesterde ..socialistisch realisme". Deze bij uitstekt stalinistische kunststroming legt de
nadruk op collectieve inspanning bij de opbouw van het land en een zonnige kijk op de
toekomst. De problemen van de enkeling tellen niet.
de Aurès" gaat het ook om de uit de
dorre aarde en oude seml-religieuse
tradities voortkomende sociale ach
terstand van dorpelingen. Maar het
beeld van de onmacht van de regerin
gen ten opzichte van die achterstand
komt het duidelijkst naar voren ln de
8yrtsche film.
Het ls een film waarin de hoofdmoot
bestaat uit beelden van pratende
mensen, maar hun woorden krijgen
een verscherpt accent van protest (en
defaitisme) door de begeleidende
beelden van door de wind gegeselde
zandvlakten en van mensen die zich
in blijvende bittere armoe moeten
uitsloven op grond en van feodale
gTootgrond-bezitters.
De vrouwen
Wat bij deze films mede opvalt is. dat
de mannen vooraan zitten. Maar dat
„vooraan zitten" geeft hun nog geen
beslissende overmacht In het ver
weer tegen de verouderde sociale
structuren van land en volk spreken
de vrouwen op een bijzondere manier
hun woordje mee. Hun gezichten lij
ken door het dorre zand dieper en
tragischer gegroefd dan de gezichten
van de mannen. Daardoor bezitten
zij, zoals de moeder ln de Algerijnse
film „De wind van de Aurès". een
adel, die het indrukwekkende heeft
van eenvoudige menselijke waarach
tigheid. Hoe zeer bepaalde tradities
ln de aanwezigheid van de vrouw
binnen de Arabische samenleving
ook mogen zijn achterhaald, in het
milieu van de armen en onderdrukten
blijkt de vrouw een middelpunt van
behoud te zijn.
Wat niet weg neemt, dat ln de Arabi
sche wereld (zoals die zich voordoet
in de thematiek der verschillende
films) het rollenpatroon van man en
vrouw, in onderlinge waardering, her
zien dient te Worden. Ook aan die
herziening zijn enkele films gewijd,
onder meer de Tunesische films „SeJ-
nane" en „De schreeuw" en. in meer
expliciete zin. de Algerijnse film
„Leyla en de anderen gemaakt door
Sld AU Mazif. De positie van de
vrouw wordt hier in tweeledige zin
gedramatiseerd. Ten eerste, de vrouw
in de meer generale samenleving. Ten
tweede de vrouw, ln de gesloten sa
menleving van het huweUJk. Het gaat
om twee vrouwen, de fabrieksarbeid
ster Leyla en de studente Meriem.
Leyla eist het recht op van gelijke
arbeidswaardering, zonder seksisti
sche vooroordelen; Meriem eist voor
de vrouw het recht op om zelfstandig
te beslissen over het aangaan van een
huwelijk. De problematiek wordt in
de film helder gesteld, met een een
voud die voor het eigen minder
ontwikkelde Arabische publiek di
rect begrijpbaar is.
Er wordt in de Arabische films veel
aan de orde gesteld, dat in onze ogen
misschien achterhaalde zaken zijn,
maar die in de eigen omgeving als
ingrijpende dramatische werkelijk
heid worden ervaren. Inzicht daarin
ls ook voor buitenstaanders nuttig.
Tarkowski daarentegen is een indivi
dualist en een romanticus, wiens eer
ste film „De viool en de stoomwals"
(1962) al aandacht vraagt voor het
Innerlijk leven van de eenzame jonge
hoofdpersoon. Zijn nieuwste „De
Spiegel" (Zerkaio) valt elgenüjk niet
te begrijpen zonder kennis van Tar
kowski's vroeger werk en van de offi
ciële bezwaren daartegen.
Ook ln de „Jeugd van Iwan" (1964),
een oorlogsfilm, komen we dezelfde
ronddolende jongen tegen en dezelf
de sfeer van schrijnende zwaarmoe
digheid die al zijn films kenmerken.
De Russische critici waren vooral ge
schokt door de voorstelling van de
jeugdige partizaan in „Iwan". Dit is
een opvallend rijp kind. dat aan de
gruwelen van de Tweede Wereldoor
log eigenlijk gewoon meedoet. Zoiets
ging regelrecht in tegen het dogma
van de onschuld van het kind, dat
velen (en niet alleen communisten)
na aan het hart ligt. Het jongetje in
„De Spiegel", waarin Tarkowski
hoofdzakelijk zijn jeugd in de Stalin-
tijd overziet, is eveneens allesbehalve
na." ef.
Meesterwerk
Hoewel de critici na lang aarzelen en
bij gebrek aan richtUjnen van boven
„Iwan" tot nieuw meesterwerk van de
Russische cinema verklaarden, ble
ken de moeiUjkheden voor Tarkows
ki daarna pas goed te beginnen. „An
dreJ Roebljow" (1966) en „Solaris"
(1972) schoten de „militant-athe.~.stl-
sche" autoriteiten in het verkeerde
keelgat door hun religieusmystieke
inslag. Ze werden niet verboden,
maar met name „Roebljow" (over een
beroemd middeleeuws ikonenschil-
der) heeft Jaren op de plank gelegen
en kon in ons land pas in 1975 ver
toond worden.
„Solaris" is een science fiction-film,
waarin de grenzen tussen verbeelding
en werkelijkheid langzamerhand ver
vagen. heden en verleden een pijnlij
ke eenheid gaan vormen voor de
hoofdpersoon/ Deze. een astronaut,
wordt gekweld door de herinnering
aan zijn vrduw. die zelfmoord ge
pleegd heeft pn onder de mysterieuze
Invloed van (Je planeet Solaris weer in
levenden lijve aan hem verschijnt.
Zulke motieven, een kwellend geheu
gen. een schuldgevoel ten opzichte
van een geliefde vrouw, en een ver
smelting van fantasie en wer
kelijkheid keren terug in „De
Spiegel".
Hier laat Tarkowski zijn geheugen de
vrije loop; het lacht, het Jammert, het
kreunt en zo nu en dan stokt het of
begeeft het. Het maakt het er voor de
toeschouwer, die toch buitenstaan
der is. niet gemakkelijker op. Hij ziet
een leven in niet autobiografische,
maar autobioscopische beelden voor
zich en in de geschiedenis van de
Russische socialistische cinema mag
zo n film werkelijk als een keerpunt
gelden. Een goed voorbeeld van de
compositie van „De Spiegel" levert
verrassend genoeg een scène uit „So
laris", waarin enige mensen zitten te
kijken naar een film over henzelf, die
gaat over mensen die een film over
henzelf zien. die.enzovoort enz.
Het is het bekende kistje-ln-kistje-
effect.
Zo ook passen de verschillende Ja
gen" van herinnering en heden, van
droom en realiteit via „De Spiegel" in
elkaar. Anders dan „Solaris" ls „De
Spiegel" echter geen „fiction" en dat
verklaart het ontbreken van een dra
matische lijn. Maar aan het begin van
Tarkowski's nieuwe film zien we wél
de door terreur en oorlog getroffen
jongens uit de „Jeugd van Iwan" te
rugkeren als een stotterende teena
ger. die door een psychiater van zijn
kwaal wordt afgeholpen. „Ik kan luid
spreken", zegt hij dan zonder hape
ren. En „De 8piegel" begint.
Platteland
Wat opvalt ls het herhaaldelijk terug
keren naar het ouderlijk huis op het
Russische platteland. Dit gebeurt in
kleuren die zacht en donker getint
zijn door het licht van olielampen.
Het is letterlijk hetzelfde huls dat aan
het eind van „Solaris" voor de astro
naut oprijst als herkenningspunt in
de zee van beelden. Melancholiek en
wreed als ln „Iwan" en „Roebljow"
zijn de herinneringen aan oorlog en
onderdrukking, die gefilmd zijn in
grauw, bruin en zwart
Wat vooral bij blijft ls de wanhopige
ren van Tarkowski's moeder door
zware regen en schemerige burelen
om te voorkomen dat een onbekende,
maar vreselijke spelfout door de zet
ter van een krant wordt overgeno
men. Voor Russisch publiek ls de
verwijzing duidelijk. Ooit werd de
naam Stalin" in de „Prawda" per
ongeluk gespeld als „Sralin" (dat te
herleiden valt tot het Russische
werkwoord „8rat" =F schijten). De
„man die scheet" stuurde al het be
trokken krantepersoneel daarna naar
Siberië.
Tarkowski last gesprekken met zijn
moeder en met zijn ex-vrouw in, die
hij laat spelen door dezelfde actrice.
Hij lijkt zich zo nu en dan te vereen
zelvigen met zijn vader, wiens gedich
ten ter begeleiding van sommige scè
nes worden voorgedragen. Zijn vader
heeft het gezin ooit verlaten en de
cineast onderstreept daarbij ook dat
hij zelf van zijn vrouw en kind is
weggegaan. Het is één van de vele
mystieke momenten in „De Spiegel",
die zich uitstrekken tot beschouwin
gen over het aparte Russische chris
tendom en tenslotte de merkwaardi
gste scehe van de film opleveren: de
levitatie (vrijde lucht zweven) van
Tarkowski's moeder.
In de Sowjet-Unie is bijzonder afwij
zend op de film gereageerd. Alweer:
hij is niet verboden, maar naar de
zogenaamde derde en laagste catego-
In het spel van dit jongetje ziet Tai
kowski zijn jeugd in de Stalintijd.
rie verbannen. „De Spiegel" ls er nai
welijks te zien geweest. Hij wordt o
zondag 4 november om 21.25 uur o
Ned. 2 door de VPRO-televisie uitgt
zonden.
Hare Majesteit met 'Multiple Choice'
door Dirkje Houtman
AMSTERDAM Het uitgebluste eigentijdse echtpaar Jos ei
Yvonne, de progressieve fotografe Ester, het gescheidei
vrouwtje Linda en de wat gefrustreerde vrijgezel proberei
hun leven wat op te fleuren door zich gezamenlijk in eei
woonkollektief te nestelen. Dat kan nooit goed gaan.
Het Initiatief ontaardt in een voor
spelbare sores die theaterkollektief
Hare Majesteit tot onderwerp van
zijn nieuwste programma „Multiple
Choice" heeft verheven. Deze voor
stelling. die net zo voorspelbaar is als
de uitgebeelde conflicten blijft tot en
met 17 november in het Amsterdam
se Shaffy Theater.
Want natuurlijk verleidt Jos de mon
daine Ester terwijl zijn Yvonne „een
kindje krijgt" en het is nogal logisch
dat Linda nachtmerries heeft overge
houden aan haar scheiding en het
kan natuurlijk niet voorkomen wor
den dat de neurotische vriend, wiens
naam me is ontschoten, uiteindelijk
ontspoort en dan heb ik het nog niet
over de lesbische Insinuaties van Jos
afstandelijk toneelbeeld dat niet Ir
evenwicht is met de realistisch getin
te acteerstijl die vermengd met eer
kritische ondertoon de gepresenteer
de „conflicten" glashelder ontkracht
En dat is behoorlijk irritant. Er blijft
niets te raden over. Een dodelijk*
versimpeling waar de muziek als me
taf oor voor de handeling nog eens een
schep bovenop doet. De spelers (be
woners) musiceren zelf. Ze vormen de
band die aanvankelijk melodieuze
zoete tonen la Thijs van Leer laat
horen. Hoe problematischer de at
mosfeer des te onzuiverder speelt het
groepje en uiteindelijk belet Esters
benauwdheid het haar nog enige fat
soenlijke toon uit te stoten. De woon
gemeenschap zit in het slop en hier
mee ook de voorstelling. Duidelijker
aan het adres van zijn minnares als. kan het niet in dit huis waar conflic
hij haar met Linda in een bed aan
treft.
Voor de hand liggende incidenten die
niet zo sappig worden opgediend als
deze opsomming doet vermoeden.
Het decor bestaat uit blank-houten
verhuiskisten die verzet kunnen wor
den als de omgeving dat vereist. Een
ten verworden tot cliché-sores van
karikaturen. Een degelijke dramati
sche lijn is er nauwlijks en daarmee
ontbreken motieven voor de spelers
om hun personage vorm te geven. Het
resultaat ls overeenkomstig de foto
die Ester aan het begin en einde van
het groepje maakt en dat is op het
toneel niet interessant.
door André Rutten
DEN HAAG Een kreupel
jongetje van negen jaar geeft
de titel aan een van Ibsens
laatste stukken: „Kleine Ey
olf" uit 1894, waarvan Kees
Coolen nu bij de Haagse Co
medie een subtiel uitgewerkte
voorstelling heeft gemaakt
Het jongetje verdrinkt aan het einde
van het eerste bedrijf, een tragische
gebeurtenis, die zijn ouders blijft be
zig houden, waardoor zij vooral ook
met zichzelf, met elkaar bezig zijn,
met hun huwelijk, met hun gevoelens
voor elkaar, hoe die veranderd zijn.
Kleine Eyolf, gaaf van lijf en leden
geboren, kreupel geworden door een
onachtzaamheid van zijn ouders, is
het levende teken, het symbool van
hun verhouding, van wat daar mank
aan is. Maar eigenlijk ls dat te plomp
geformuleerd. Ibsen is op een zorg
vuldige. genuanceerde manier een be
wustwordingsproces aan het teke
nen, waarin reële feiten van vroeger
een niet eerder vermoede betekenis
krijgen, een teken aan de wand gaan
lijken.
De vader en de moeder van Eyolf,
Alfred en Rlta, kijken, ouder gewor
den, terug naar hun jongere jaren en
onderscheiden daar nu elementen in,
die zij vroeger niet zo bewust gezien
hebben. Zij heeft zich, omdat haar
aard zo was. volledig aan hem gege
ven en eist hem nog altijd volledig
voor zichzelf op. Hij heeft toen klaar
blijkelijk meer in een roes geleefd,
waarvan hij al eerder geconstateerd
heeft dat die voorbij is gegaan, zodat
hij zich is gaan terugtrekken, eerst in
zijn werk een ambitieus boek en
toen hem dat niet lukte in zijn zoon
tje. dat hij verliest, en in zijn (half )-
zusje, met wie hij zich altijd zeer
verbonden heeft gevoeld, en dat hij
als een soort broertje beschouwde en
ook al „kleine Eyolf" noemde. Heel
precies en trefzeker tekent Ibsen die
gevoelsmatige verhoudingen uit, bin
nen de Noorse natuur van bossen,
fjorden, vogels. Een wereld, waarin
Kees Coolen en zijn spelers Jules
Hamel als Alfred, Trins Snijders als
Rlta. zijn vrouw, Edda Barends als
zijn halfzuster. Gaston van Erven als
wegenbouwer je. met behulp ook
van rake decors van Harry Wich, be
hoedzaam ln binnen leiden. Je hebt
ook even tijd nodig om er in thuis te
raken, misschien ook omdat het een
soort toneel is, dat je wat ontwend
bent geraakt. Er zitten wel sterke
emotionele elementen in. vooral in
het hevige karakter van Rita, maar
het is eigenlijk van een grote ingeto
genheid, waarin vele menselijke erva
ringen wel op scherp worden gesteld.
Bij het slot kun je denken aan Strind-
bergs „Dodendans" (1901) en aan Sar
tres „Huis Clos" (1944). De enige mo
gelijkheid is: doorgaan. Alfred lijkt te
zullen weggaan. Rita besluit dan de
arme kindertjes uit het dorp in haar
rijke huis op te nemen en liefdevol te
verzorgen. Hij zegt: zullen we dat dan
samen doen? Toch samen doorgaan
dus, zonder hoop dat de hel voorbij
zal gaan.
door Adr. Hager
DEN HAAG Een concert met vele verrassende aspecten
werd donderdagavond in Dilligentia gegeven door de Slag
werkgroep Den Haag. Dit ensemble ontstond in 1974 op
initiatief van Frank van der Starre, Fred Vogels. Wim Vos en
Ger de Zeeuw, destijds leerlingen van Frans van der Kraan,
solo paukenist van het Residentie Orkest. Vorig jaar werd de
groep uitgebreid met Frans Leerdam en Renee Jonker. Basti-
aan Blomhert kreeg de leiding.
De Slagwerkgroep trekt nationaal en wonderen. ZIJ komen tot vertolkin-
internationaal (o.m. de Biennale Za- gen die op overtuigende wijze aange-
greb en Steljerische Herbst Graz) be- ven, dat Slagwerk wel degelijk een
langstelling en dat valt niet te ver- eigen muzikaal leven kan leiden.
Van uitgeverij Elsevier te Amster
dam zijn de volgende boeken: Pape
gaaien. geschreven door P Delmer en
Kanaries, door O. von Frisch. Over
de aanschaf, verzorging, ziekten en
leren praten van genoemde dieren
Per stuk 14.90 - 72 blz Eeuwig roept
de horizon, roman over de zee van N.
Monsarrat «392 blz - 29.50); Gids van
wilde groenten, vruchten en krui
den, het kennen, verzamelen, berei
den en conserveren door E M Helm
(200 blz - 35.-1
Het grote kerstvertelboek, met ver
halen van 12 verschillende schrijvers
(223 blz - 27.50. na 1 jan 1980 /32.50)
en Wuiven naar de dominee, waarin
Llze 8tilma schrijft over de verstan
delijk gehandicapte en de kerk (88 blz
9,50 zijn boeken van ultg. Callen-
bach te Nljkerk
De geldschieter, roman van R K.
Narajan Uitg. Wereldvenster. Baarn
en NOVIB. Den Haag 212 blz - 15 -
Explosle In mei, thriller van K van
Zomeren. Zwarte beertje van uitge
verij Bruna, Utrecht. 185 blz - 4.75.
Mijn onmogelijke verlangen, hierin
beschrijft Margaret Trudeau haar le
ven. Ultg Teleboek. Amsterdam. 279
blz - 19.50
Rustoord door Marnix OUsen 126 blz
- ƒ20 50; Marco Polo in Venetië, ge
dichten van W. M. Roggemans 67 blz
15.50 en De verlossing van Venus
en andere essays van M. J. O. de Jong
(158 blz ƒ28.50) zijn uitgaven van
Nijgh en Van Dltmar te Den Haag.
Lieve vogeltjes, erotische verhalen
van Anais Nin. Ultg. Bakker. Amster
dam. 142 blz 19 50
De charge van de muizenbrigade ver
teld door B Stone met Illustraties
van T Ross. Uitg. Heuff, Nieuwkoop.
12.50.
Dankzij het uitgebreide Instumenta-
rium ls het mogelijk tot een veelheid
aan bezetting en klankkleur te
komen.
Prijzenwaardig én interessant was.
dat het programma vier composities
van Nederlandse bodem bevatte. Het
werk dat met kop en schouders boven
het gehele programma uit stak was
de toccata voor xylofoon en twee
marimba's, dit jaar geschreven door
Henk de Vlieger, verbonden aan het
Promenade Orkest. Een fascinerend
werk, glashelder en doorzichtig, ver
fijnd en prachtig afgewogen met
boeiende klankeffecten. Ook subliem
gespeeld trouwens. „Timbo" van Loe-
vendle ls „al" vijf Jaar oud en mag in
slagwerkkringen inmiddels klassiek
genoemd worden.
Ton de Leeuw blijft ih zijn geliefde
Japanse steer met „Midare" voor ma
rimba-solo en de in Spanje geboren
Nederlander Enrique Raxach. die
zijn „Aubade" opdroeg aan dit en
semble. stelt vooral het rimte in hei
middelpunt Een knap werk ook is
..Mosaico" van Aracil, gecomponeerd
vanuit het tegenover elkaar stellen en
combineren van de „stemgeluiden",
van de korte en lange tonen en van
het klankverschil ln het instrumenta
rium. Opvallend was, dat in al deze
werken klankuitbarstingen, specta-
kei en goedkope effecten ontbraken
Integendeel, het geheel werd geken
merkt door verfijning, kleurrijkheid,
verrassende klankcombinaties en le
vendige ritmen. Blomhert en de zij
nen zijn er niet alleen in geslaagd een
voortreffelijk ultgeballanceerd pro
gramma samen te stellen, hun wijze
van vertolken verdient lof en wijdse
aandacht.
Kunst bij CRM niet terug te vinden
Wat doen we aan de maatschappij?
enkele maatschappelijke problemen
en hun aanpak door Amitai Etzioni
Ultg. Dekker Van de Veg, Nijmegen
194 blz - 29.50
DEN HAAO De dienst verspreide
kunstwerken van het ministerie van
CRAM is fors achtergeraakt met de
registratie van kunstwerken, die via
de Beeldende Kunstenaars Regeling
BKR eigendom van het rijk gewor
den zijn. In de afgelopen twee Jaar
zo n 40.000. Daaronder ook werk van
de Amsterdamse kunstenares Mora
Ducastel, dat zij nu via een kort ge
ding probeert terug te krijgen om het
met andere werken te kunnen expo
seren Maar het zit met drieduizend
andere kunstwerken „hermetisch al-
gesloten" ln drie containers, en het
onbegonnen werk het daaruit op
diepen, stelde landsadvocaat mr.
Korthals Altes voor de president var-
de Haagse rechtbank, voor wie he'.
kort geding donderdag indiende. Ju
ridisch hebben kunstenaars geduren
de twee jaar het recht hun werk van
de staat terug te kopen De uitspraak
ls volgende week donderdag
