Reis naar het hart van de duisternis De nieuwe ijstijd van Robert Altman Alles over aambeien. Gratis boekje van Zwitsanal. Zwitsanal helpt bij aambeien. Quintet Prolongaties en reprises Een meegesleurde tandarts, twee verliefde tieners en veel maffe jeugdbenden zwitsanal Nieuwe boeken IJDAG 2 NOVEMBER 1979 TROUW/KWARTET 11 „Het belangrijkste bij het maken van „Apocalypse now" was voor mij het creëren van een filmbelevenis, die het publiek een zintuigelijke gewaarwording zou geven van de gruwel, de waanzin en het morele dilemma van de oorlog in Vietnam. Toen ik aan de film begon, meer dan vier jaar geleden, dacht ik dat het de enige Amerikaanse film sou zijn die zich bezighield met deze oorlog en dat was mijn leidraad. Maar toch wilde ik verder doorstoten, naar de morele essentie die achter elke oorlog schuilgaat Ik ontdekte dat veel ideeën en beelden waarmee ik als filmregisseur werkte parallel begonnen te lopen met de realiteit van mijn eigen leven en dat ik, evenals kapitein Willard, een rivier opvoer in een ver oerwoud, wachtend op antwoord en hopend op een soort katharsis." Francis Coppola. door W. Wielek-Berg Duisternis. Zachte, exotische geluiden. Een blik op een don kergroen, onwezenlijk oer woudlandschap. Vage gitaar- klanken. Schimmen flitsen voorbij. Het enorme land schap explodeert bliksemsnel in een geluidloos inferno van vlammen. De muziek wordt luider. Jim Morrison, zanger van de rockband „The Doors", jong gestorven sym boolfiguur van de protestbe weging van de jaren zestig, zingt „The End". Dikke zwarte rook stijgt op. Helikop ters zoemen voor de muur van vlam men. Het gezicht van een man met wijd opengesperde ogen verschijnt. Het lawaai van de helikopters gaat onmerkbaar over in het geruis van een ventilator. Wij zijn plotseling in een armoedige kamer in Saigon, in het jaar 1968. Een man staart met doffe ogen naar de ventilator. Zo begint „Apocalypse now" van Francis Coppola, niet alleen de meest gigantische film over de Vietnam-oor- log die tot dusver werd gemaakt en waarschijnlijk ooit gemaakt zal wor den. niet alleen een film over de wreedheid, het cynisme en de onder gang, maar een film die als het ware de oorlog zelf in de bioscopen brengt. De waanzin „The Deerhunter" de Vletnam-fllm van Cimino (die overigens een louche tendens vertoonde) werd gewerkt met alle ingrediënten van de door snee-oorlogsfilm: nostalgische mu- liek, kameraadschap; heimwee, ook «bevel is bevel" en „right or wrong my country". Maar de Vietnma-oor- k)g, een vernietigingsoorlog die door het rijkste land ter wereld tegen een van de armste werd gevoerd en verlo ten, moet anders zijn geweest, spook- ichtiger, krankzinniger, surrealisti- icher, decadenter, niet begeleid door martiale marsmuziek maar door rock, niet alleen figuurlijk maar soms öok letterlijk uitgevochten voor het oog van de televisie-camera's. Coppo la gooit ons er middenin, zijn fascine rende monsterproduktie (die betite ling is in geen enkel opzicht denigre rend bedoeld) slaat oorverdovend en hartverscheurend over je heen, bant )e aan Je stoel en brengt Je tot de tachte: na deze film kan er geen i over de oorlog meer gemaakt lorden. Rivier door het oerwoud Apocalypse now" voert ons over een rivier door de jungle naar het hart van de duisternis. Kapitein Willard iMartin Sheen) van de „Special For ces" krijgt opdracht in Cambodja, aan de overkant van de grens, een Amerikaanse kolonel op te sporen en te liquideren, een model-soldaat die Conrad, wiens novelle ..Heart of Darkness" het stramien van de intri ge vormde en voor een deel de sfeer bepaalde, en Michael Herr (hij schreef de „monologue interieur" van Martin Sheen), die in 1967 en 1968 de Vietnam-oorlog „versloeg" voor „Es quire" en „Rolling Stone" en de au teur is van „Dispatches", een van de deprimerendste, maar ook een van de meest authentieke en machteloos- eerlijke oorlogsboeken die ooit zijn geschreven. Citaat uit „Dispatches „Dorpen, ook grote, waren kwets baar, een dorp kon in één middag verdwijnen en over het openliggen de land donderden kou en dood of het was al weer in handen van Char lie (de Vietcong). Saigon bleef, arse naal en arena, het ademde geschiede nis, stootte het uit als vergif, stront, pis en corruptie: geplaveid moeras, hete, zwoele winden die nooit iets wegbliezen, een zware stolp van hit te over dieselolie, modder, afval, uit werpselen schietwapens, steek wapens, schrijfwapens, hoofd- en buikwapens, patrouille-wapens Citaat uit „Heart of Darkness'' „Eindelijk kwam ik bij de bomen. Ik was van plan, even in de schaduw te gaan lopen, maar ik had er nog geen voet gezet of het was, alsof ik de sombere kring van het een of andere Inferno betrad. Zwarte silhouetten hurkten, lagen, zaten tegen de stam men, klampten zich vast aan de aar de, leken er in het vage licht half uit op te rijzen, half door te zijn bedol ven, in alle mogelijke houdingen van pijn, verlatenheid en wanhoop. Weer ontplofte er een mijn op de rots, gevolgd door een zachte trilling van de aarde onder mijn voeten. Het werk! En dit was de plaats waar sommige helpers zich hadden terug getrokken om te sterven." Martin Sheen in „Apocalypse Now het gemakkelijk tot generaal had lucht zag vliegen, kunnen brengen, maar kennelijk krankzinnig geworden: in het oer woud voert hij met een groepje ge trouwen en een woeste stam inboor lingen een privé-oorlog. die de officië le oorlog doorkruist. Willard wordt tijdens zijn reis met een patrouilleboot geconfronteerd met de rampen van de oorlog in het algemeen en de zinloze wreedheid van de Amerikaanse oorlog in het bijzonder. Een hoogtepunt (als men het zo mag noemen) is de ontmoeting met een kolonel (Robert Duvall) die met zijn helikopter-vloot, gesteund door napalm-bombardementen, een Vietnamees dorp platlegt onder de klanken van Wagners „Walküren- Ritt', alleen om op het strand te kun nen surfen. De officier, die zo goed is voor zijn soldaten, houdt van „de geur van napalm in de ochtend, het is de lucht van de overwinning". Met die gevoelens staat hij overigens naast zijn grote baas Westmoreland, die zo graag armen en benen door de Coppola Een televisieploeg (de rol van de ca meraman wordt gespeeld door Cop pola zelf) filmt tijdens een gevecht en manipuleert de doden en de levenden ten gerieve van het thuiszittende pu bliek; playboy girls worden per heli kopter naar het oerwoud gevlogen om daar uitzinnige soldaten nog uit zinniger te maken en als die het po dium bestormen, weer ijlings afge voerd; op een gegeven ogenblik wordt Willards bemanning aangegrepen door de alom heersende paranoia en slacht de onschuldige Vietnamese op-' varenden van een boot af. Op de grens geeft de „beschaving" nog een maal acte de présence: een schitte rend verlichte brug wordt opgebla zen, niemand weet door wie, want iedereen vecht tegen iedereen. Maar dan naderen ze het rijk van Kurtz en maakt realisme plaats voor mystiek en magie: het oerwoud laat zijn macht gelden en stuurt een tijger op hen af, de bemanning wordt met pij len beschoten, de schipper met een speer doorboord. Het geheim van Kurtz (Marlon Brando), van wie we alleen het enorme kale hoofd zien en de vreemde hoge stem horen die tek sten citeert van T. S. Eliot (uit „The Waste Land" en „The Hollow Man") wordt niet ontsluierd, of althans niet geheel. Wel wordt duidelijk dat hij de officiële gruwelen alleen maar tot in het extreme voortzet omdat hij wil doordringen tot het hart van de oor log die hem kapot maakte. Als Wil lard hem met een bijl slacht, een scène die parallel loopt met de rituele slachting van een rund, sterft hij met de woorden „The horror! The horror!" op de lippen. Conrad en Herr Evenals Kurtz in „Heart of Dark ness". Want aan de wieg van „Apoca lypse now" hebben niet alleen Coppo la en zijn team gestaan (de fantasti sche Italiaanse cameraman Vittorio Stotaro en de Amerikaanse geluidsin genieur Walter Murch moeten zeker worden genoemd) maar ook Joseph Francis Coppola heeft zijn slag beën- digd en gewonnen. Hij zette voor „Apocalypse now", die meer dan der tig miljoen dollar heeft gekost en door zijn eigen produktie-maatschap- pij werd gefinancierd, alles op het spel: zijn kapitaal, verworven uit de inkomsten van zijn twee „Peetva- der"-films en zijn gezondheid. Vier Jaar heeft hij eraan gewerkt, waarvan een Jaar onder onmenselijke omstan digheden op de Phillppljnen (de Ame rikaanse krijgsmacht, die altijd zo gul is in het verstrekken van advies en materiaal voor de meest onnozele oorlogsfilms moest van „Apocalypse now" niets hebben). Een tyfoon vaag de de set weg, zodat alles opnieuw moest beginnen, hoofdrolspeler Mar tin Sheen werd door de hitte bevan gen en kreeg een licht hartaanval, er waren nog andere calamiteiten. Dat hij nu plannen maakt om Goethe's strenge, ceremoniële. introverte „Wahlverwandtschaften" te verfil men is een bewijs temeer van zijn geniale veelzijdigheid. Amsterdam Tusehinski 1, 16 j. door W. Wielek-Berg Wie houdt van de films waarin Robert Altman een realistisch, weemoedig, ironisch, humoristisch camera-oog werpt op de Amerikaanse manier van leven („Thieves like us"; „California Split"; „Nashville"; „A wedding") is geneigd te vergeten, dat er ook een andere Altman bestaat: de Altman van „Images" en „Three Women", blijkbaar verzot op metafysische spellet jes waarbij praktisch alle vragen open blijven. Welnu, het geheugen van die verge ters wordt danig opgefrist door Alt- mans laatste film, de meest vreemde en experimentele die hij tot dusver maakte. .Quintet" is gesitueerd in de resten van een toekomststad, omgeven door ijsschotsen en sneeuwbergen, bijna bedolven door de oprukkende ijstijd ide film werd gemaakt in Montreal, tussen de overblijfselen van Expo 1967. bij temperaturen van meer dan twintig graden onder nul) waar de bewoners rondstrompelen in gewa den. die soms aan nomadenkleren, «oms aan schilderijen van Rem brandt doen denken. Deze vermen ging van toekomst en verleden is ove rigens eigen aan de fantasy-litera- tuur, een onderdeel van de science fiction. In die stad verschijnt Essex, een zee hondenjager in een wereld zonder zeehonden, een man op zoek naar werk. Maar in de stad wordt niet meer gewerkt: de hoop is gestorven, zwar te, zwijgende, IJselijke honden eten de lijken op, kinderen worden er niet meer geboren. Essexs Jonge vrouw is zwanger, maar reeds in het begin van de film wordt ze, met Essexs broer en zijn gezin vermoord. HIJ hoeft haar dood niet te wreken; voor zijn ogen wordt de moordenaar de hals afge sneden. Maar als hij probeert achter het geheim te komen, raakt hij ver strikt in het spel „Quintet", dat in toernooien wordt gespeeld en waar van hij de quintessence gaandeweg begrijpt. Het gaat letterlijk om dood en leven, de „winst" is de adrenaline die het bijna bevroren bloed tijdelijk wat sneller doet stromen. Essex blijft als „winnaar" over, maar hij onttrekt zich aan het spel, hij gaat verder naar het Noorden, een geste die overigens even zinloos is als alles in deze ster vende wereld. verschillend accent hebben: Paul Newman Amerikaans, Fernando Rey, Spaans, Vittorio Gassman Italiaans, Brigitte Fossey Frans, Bibi Anders- son Zweeds, Nina van Pallandt Deens. Hoewel de „nieuwe ijstijd" tegen woordig een gangbare term is gewor den om de verkilling van onze maat schappij aan te duiden, is Altmans ijstijd nauwelijks geschikt er enige kritiek op wat dan ook aan op te hangen. Hij maakte een fonkelend en glinsterend nachtmerrie-beeld, waar in je Je voelt opgenomen zolang Je ernaar kijkt, maar waarvan merk waardig weinig blijft hangen. Amsterdam, Cinecenter, 16 j. Interiors De eerste ernstige film van Woody Allen en de eerste waarin hijzelf niet meespeelt. PrachUg mooi. De gehele week in Cine 2, Hulst. Les petites Fugues De Zwitserse regisseur Yves Yersin toont zich een meester in de eenvoud in deze film over een oude boerenknecht die op zijn brommer de vrijheid verkent. De gehele week in Mo vies, Amsterdam; 't Venster, Rot terdam; 't Hoogt, Utrecht en Film huis Wageningen. Opname Voortreffelijke Neder landse film van Werkteater, onder regie van Erik van Zuylen over sterven in het ziekenhuis. De ge hele week in Filmhuis Groningen; Shaffy, Het Werkteater en Jean Vigo, Amsterdam; Filmhuis 't Hoogt. Utrecht; Filmhuis Amers foort; Kijkhuis. Den Haag en de Krabbedans, Eindhoven. De Klompenboom Prachtige pas torale over Italiaans boerenleven aan het eind van de vorige eeuw van regisseur Ermanno Olmi. De gehele week in Grand 5. Amers foort. Die Ehe der Maria Braun Met de middelen van het melodrama dringt Rainer Werner Fassbinder door tot de kern van het Wirt- schaftswunder. Een prachtige ti telrol van Hanna Schygulla. De gehele week in Tusehinski 3. Am sterdam; Studio. Groningen; Rembrandt 2, Utrecht. Les Enfants du Paradis Romanti sche „evergreen" van Marcel Car- né met Jean-Louis Barrault, Arlet- ty en Pierre Brasseur. De gehele week in Movies 1, Amsterdam. Prépare* vos Mouchoirs Prachti ge Franse satirische comedie van Bernard Bller. met Gérard Dépar- dleu en Patrick Dewaere in de hoofdrollen. De gehele week in Ci necenter. Amsterdam; Movies Groningen; Studio Utrecht; Club 1, Leeuwarden. La femme qui pleure Film van Jacques Doillon waarin een drie hoeksverhouding op een nieuwe manier wordt bekeken. De gehele week in Uitkijk. Amsterdam. Hardcore Ontroerende film van Paul Schrader over de zoektocht van een Calvinistische vader, wiens dochter in pornoland te recht is gekomen. De gehele week in Bijou, Hilversum. China Syndrome Uitstekende thriller over een bijna-ramp in een kerncentrale met Jane Fonda in de hoofdrol. De gehele week in Calypso 3. Amsterdam; Uitkijk, Den Haag; Luxor, Terneuzen; City. Delft. Kort en Klein door W. Wielek-Berg Door „Apocalypse Now", een specta culaire filmbelevenis waar pagina's vol over te schrijven zou zijn, is de ruimte wat krap. Vandaar dat er deze week drle-ln-de-pan op het menu staat. The In-Laws Verreweg de beste van het trio is de Amerikaanse kluchtkomedie „The In-LawsHet genre zit vol voetan gels en klemmen, die met gTOte vaart ontweken dienen te worden. Welnu, regisseur Arthur Hiller heeft zijn wed strijd met hindernissen tot een goed einde gebracht, daarbij in niet gerin ge mate geholpen door scenario schrijver Andrew Bergman en alle acteurs, met Peter Falk en Alan Ari- kin voorop. Die zijn respectievelijk een CIA-agent (of een maffialeider? Of een stapelgekke dief?) en een keu rig nette tandarts, wier paden elkaar kruisen omdat hun kinderen op het punt staan met elkaar in het huwelijk te treden. Maar voor het zover is heeft Falk Arkln meegesleept in een reeks dolzinnige avonturen, die hen in een vliegtuig, bestuurd door twee rare Chinezen, naar een imaginaire bana nen-republiek voeren en waarbij de oppassende tand-pljniger voortdu rend bloot staan aan mitrailleurvuur, zo niet erger. Peter Falk is in deze film op zijn allerbest: steeds bedrijvig in de weer met geheimzinnige zaken, nu eens vertederend, dan weer onuit staanbaar. Een aardige film voor een avondje uit. A little Romance Daartegen steekt „A little Romance" van George Roy Hill, ontsproten aan hetzelfde genre, magertjes af Het verhaal over twee zeer prille geliefden (dertien Jaar) die door nationaliteit en klasse geschieden zijn. maar er toch in slagen elkaar bij zonsondergang eeuwige trouw te zweren onder de Venetiaanse Brug der Zuchten, be gint met pretenties die het niet waar kan maken (de Franse Jongen wordt ons gepresenteerd als een filmgek, zo overgenomen uit een film van Truf- faut, maar met dat gegeven wordt verder niets gedaan). Het zou evenwel niet desastreus hebben hoeven zijn, de film heeft ook aardige trekjes, als niet Laurence Olivier de boel defini tief de grond in had geboord. Wat die oude vos, met Frans accent en koket te oogopslag, maakt van een zakken- ADVERTENTIE Het getal vijf Paul Newman en Brigitte Fossey in „Quintet" Het getal vijf speelt in Altmans film een overheersende rol. In costumes en decors kom Je voortdurend het pentagram tegen; de stad is gebouwd in vijf-en-twintig woonlagen en vijf sectoren en was oorspronkelijk be doeld voor vijf miljoen inwoners; Es sexs vrouw is in de vijfde maand zwanger; het spel „Quinter" wordt gespeeld aan een vijfhoekige tafel met vijf spelers. Wat Altman met dat getal vijf bedoeld heeft weet ik niet, zijn allegorieën hebben zich niet aan mij geopenbaard. Maar het is Alt man, volgens eigen zeggen, dan ook om de vorm te doen geweest, niet om de inhoud. En hoe fascinerend die vorm is. heb ik pas ontdekt toen ik de film voor de tweede maal zag. De eerste maal werd ik er koud noch warm van. Door het diffuse blauw-witte licht waarin alles is gehuld (soms schemert er het sombere rood van een symbo lisch voorwerp doorheen); door het aftasten van de muren waarop ge heimzinnige en toch bekende foto's (een negervrouw in de woestijn, mis schien uit een van de Sahel-landen; een Chinees of Vietnamees kind) en ook het schilderij van een vliegende gans (Essexs symbool) zijn aange bracht; door de overblijfselen van het verleden die overal liggen verspreid (een ingesneeuwde trein, elektrische lampen die hier en daar nog branden) wordt een sfeer van kille vervreem ding geschapen: alles is met een laag ijs bedekt. Om de definitieve ver vreemding tussen de mensen tot uit drukking te brengen heeft Altman hoofdpersonen gekozen van diverse nationaliteit, zodat zij allemaal een Als u last hebt van aambeien kunt u de pijnende jeukstillenmetZwitsanal zalf of zetpillen. Zwitsanal helpt ook bij een gemakkelijke stoelgang. Meer pijn, jeuk en moeilijke stoel gang zijn niet de enige problemen waar mensen met aambeien mee kampen. Daarom heeft Zwitsanal een boekje samengesteld dat antwoord geeft op vragen en problemen rond aambeien. Wat zijn dat eigenlijk, aambeien? Hoe ontstaan ze en hoe gaan ze weer weg? Kunt u de kans op aambeien voorkomen? Zijn ze erfelijk? Krijgen alle vrouwen aambeien tijdens of na de zwangerschap? Wat kunt u beter niet eten als u aambeien hebt? En welk ZWItSanal voedsel is juist goed? *ucp0,ll0"*~ sairtreiauaK Aftasoflraanto«ien Hoe kunt u de gevoelige plek het beste reinigen? Hoe kunnen aambeien operatief worden verwijderd? Al deze vragen worden beantwoord in het Zwitsanal- boekje «Alles over aambeien", 16 pa gina's informatie. Gratis bij uw drogist Of stuur een lege envelop met op de achterzijde uw naam en adres naar Zwitsanal afd. Voorlichting. Postbus 3,3900 AAVeenendaal. U ontvangt het boekje dan zonder kosten thuis. zwitsanal Zwitsanal aamben-nzalf en zetpéen zqn uitsluitend veA/itfbaar bq apotheek en dropst Lees vooraf de gebfuikswjofvhnftm Peter Falk In „The In-Laws" roller met een gouden hartoei, oei, de honden lusten er geen brood van en de tenen staan voortdurend krom in Je schoenen. Misschien vindt hij het leuk om het publiek bij voort during in kennis te stellen van het feit, dat hij dergelijke klusjes alleen en uitsluitend opknapt voor de poen. maar het wordt langzamerhand een kwelling om naar hem te kijken en te luisteren. The Wanderers Weer een film over jeugdbendes In de Jaren zestig, ditmaal van Philip Kauf man. met het gebruikelijke ijzeren patroon, dat alle karakters wordt op gedrukt en elk sprankje realiteit ver plettert. Sentimentaliteit die moet doorgaan voor nostaligie, geweldda digheid. onderlinge rivaliteit bepaald door het ras die als sneeuw voor de zon verdwijnt wanneer de echte slechtaards de hoek omkomen. Curi eus is, dat een telg uit een oud-Neder lands geslacht, ene Jonkheer van Lidt de Jeude, zijn monsterlijk dikke li chaam en zijn voor de gelegenheid kaalgeschoren kop heeft uitgeleend om de aanvoerder te belichamen van een bende engerlingen W.W.-B. The In-Laws: Amsterdam-Nógge* rath en City 6; Den Haag-Cineac 1; Alpen-Euro; Deventer-Luxor, A little romance: Amsterdam-AI- hambra 1; Den Haag-Metro 2 D; De venter-Luxor, The Wanderers: Amsterdam-Calypso 1 en du Midi; Den Haag-Apollo 1; Rotterdam-Cinerama 1 en Metro 1; Nijmegen-Luxor; Eindhoven-Euro 4- 5; Enschede-Alhambra 2; Den Bosch- Euro 3; Tilburg-Harmonie. 16 J. In de serie „De bloeyende cruythof" van uitgeverij De Driehoek in Am sterdam zijn verschenen: Kruiden en astrologie (oude kruldenrecepten zoals alleen zigeuners deze kennen; 104 blz), geschreven door L. Petulen- go en Mensen houden van kruiden van E Walker (94 blz). Prijs per deel tje 16.-. Bram Vingerling en het geheim van het oude horloge, herdruk van het boek van Leonard Roggeveen, nu ver schenen bij Van Goor, Amsterdam. T/ m 10 e.o. 178 blz. De liefdeval, een autobiografische roman over de verslaving aan het afslanken van Katherlna Havekamp. Ultg Free Spirit Productions, Maars- sen. 166 blz - 24.50 AO-boekJe nr 1786: Toen de kapita len kelderden, van P Hintzen. Ultg. Stichting IVIO, Lelystad. 20 blz-/ 1 75 Vier deeltjes in de salamander-reeks van ultg. Querido te Amsterdam: Dagboek uit Bergen-Belsen, geschre ven door R. Laqueur (2e druk, 159 blz). De geboorte van een God en andere verhalen van H. Lampo (128 biz.). Piet Grijs is gek door Plet Orijs (2e druk, 110 blz.) en De wilde groene geur door B. Vuyk (2e druk. 128 blzk Prijs per deeltje 6.20.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 11