^ïweede procesdag levert
getuigenissen op
Voor deeltijd-arbeid in
Arnhem veel interesse
Philips Cassettes.
V3) Klinkklaar
muziekplezier.
Pandbriefbiljetten
Pandbriefbiljetten
Spaarpandbiljetten
Westland Utrecht Hypotheekbank
Nog geen toestemming
centrum hartchirurgie
S Siert B. geeft alleen aanwezigheid bij executie toe
'Na 35 jaar zijn
vergissingen
niet uitgesloten'
teemtsma nu ook in Nederland
Weerstand bij leidinggevenden
IONDERDAG 1 NOVEMBER 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
ADVERTENTIE
oor Leo Kleyn
ai
ai IAGEN De gewezen chef van Siert B. en August N.. die in
'ln le Westduitse stad Hagen terecht staan op verdenking van
noord op twee joodse onderduikers, heeft de rechtbank
isteren op de tweede procesdag, niet veel wijzer gemaakt. De
1-jarige gepensioneerde politieman Heinrich Bordeaux be-
olf de rechters weliswaar onder een stortvloed van woorden,
aar als het om executies ging, liet zijn geheugen hem
mmerlijk in de steek.
getuige voerde het commando
ver de grenspolitie in Delfzijl, toen
jn ondergeschikten B. en N. op 25
iril 1945 de gevangen genomen
oers Lazerus en Meijer Sleutelberg
joorloos lieten verdwijnen. De ver
achten, die elkaar er min of meer
in beschuldigen de broers te hebben
lodgeschoten, houden het er beiden
dat ze slechts de dodelijke schoten
bben horen lossen. Getuigen van
moord, zoals de Westduitse mari-
er met wie Siert B. op de proppen is
komen, heeft het openbaar minis-
rie niet kunnen opsporen.
igust N., in rang hoger dan B., heeft
•rklaard dat Bordeaux opdracht
d gegeven de broers, met wie de
ènspolitie in de laatste oorlogsda-
n in haar maag zat, door de linies te
ódsen. De toenmalige politiechef
vestigde gisteren dat hij van de
iee gevangenen af wilde, maar van
n opdracht aan N. of B. kon hij zich
ets herinneren. Met klem ontkende
gesuggereerd te hebben dat de
oers gedood moesten worden.
et veel omhaal van woorden schil-
;rde de nog steeds vitale getuige de
iproeving waaronder hij had gele-
n. toen de Wehrmacht hem had
igezadeld met de gearresteerde on
tduikers.
rtwijfeld zou hij hebben uitgeroe-
n dat ze maar weer teruggebracht
Desten worden. „Ik had wel wat
iders aan mijn hoofd dan die twee
gevangenen, de oorlog liep op zijn
eind", zei hij gisteren.
Beschrijving
Op de vraag van de voorzitter van de
rechtbank of hij zich nog kon herin
neren hoe de broers Sleutelberg eruit
zagen, antwoordde Bordeaux: „Ik
kan u werkelijk geen beschrijving
van hen geven. Het spijt mij". Dat de
verdachten B. en N. de broers hadden
weggebracht, achtte hij wel mogelijk,
maar hij zei dat niet zeker te weten.
Ook kon hij zich niet herinneren dat
de broers bij hun aankomst in Delfzijl
ln gezelschap waren van de dochter
van de boer bij wie ze ondergedoken
hadden gezeten. En het verhaal, door
een getuige verteld, dat Siert B. hem
met klem had gevraagd de onderdui
kers te mogen neerschieten, kwam
hem al evenmin bekend voor.
Siert B., die, evenals zijn medever
dachte, weinig neiging tot praten ver
toont, liet de rechtbank gisteren we
ten bij een executie op een kerkhof
aanwezig te zijn geweest. Hij had
daartoe, zei hij, het bevel gekregen.
August N. zou het commando hebben
gevoerd. Gevraagd naar de naam van
de geëxecuteerde haalde B. zijn
schouders op.
Bordeaux verklaarde dat Siert B. en
August N. onder zijn verantwoorde
lijkheid hadden deelgenomen aan
executies. De doodvonnissen waren
naar zijn zeggen meestentijds vol
trokken door August N., die over
frontervaring beschikte.
N. moest de plaats innemen van Er-
win Rich die het wegens gewetensbe
zwaren liet afweten. Klaaglijk zei
Bordeaux dat N. er altijd maar voor
moest opdraaien.
In zijn gisteren afgelegde verklaring
legde de vroegere politiechef er de
nadruk op dat ook hij met grote te
genzin toestemming voor een aantal
executies had gegeven. Hoeveel het
er waren geweest, wist hij niet meer.
Hij kwam niet verder dan: „Meer dan
twee. meer dan drie misschien". Wel
wist hij dat hij zijn in Groningen
zetelende chef er meermalen toe had
weten te bewegen van nog meer exe
cuties af te zien.
Bordeaux is in 1949 in Groningen tot
tien jaar gevangenisstraf veroor
deeld. Hij werd mede schuldig geacht
aan vijf executies. Zelf bleek hij dat
niet meer te weten: hij had het vonnis
van het bijzondere gerechtshof ver
brand en slechts zijn verweerschrif
ten bewaard. Hij vertelde tijdens een
bezoek aan Rotterdam in september
1945 gearresteerd te zijn. In 1955 werd
hij uit gevangenschap ontslagen. De
namen van zijn slachtoffers bleek hij
zich tijdens zijn ondervraging ook
niet meer te herinneren. De 47-jarige
voorzitter van de rechtbank, Klaus-
Peter Kremer, die het proces be
kwaam leidt, werd die vergeetachtig
heid te veel. „U was gelukkig niet
betrokken bij massamoorden", hield
hij de getuige voor. „Die executies
waren geen routinezaak. De namen
van de slachtoffers moet u toch nog
wel kennen". Maar ook deze verma
ning baatte niet.
'Dwangbuis'
ADVERTENTIE
Roeland Kerbosch in
Hervormd Nederland:
'Onze macht is
veel groter dan
we denken'
Verder: Touwtrekken om het IJsselmeer: Waarom moet de
Markerwaard nog worden ingepolderd? Thor Heyerdahl: De
mensheid weet niet wat ze wil Kindertelefoon: De meeste
ouders beschouwen hun opgroeiende kinderen als kleuters
Coen Boerma: 'Kan een rijke zalig worden?' Wouter van Dam
(Clat) bezocht boeren in Colombia: 'De mensen lachen omdat
ze niet altijd kunnen huilen' SPD, CDU en FDP redden het
atoomprogramma: Tijdelijke opslag van afval als afdoende
oplossing Jos Houweling: Voor of tegen het kunstverbeterings-
project Willem Brakman: Het diepste verlangen is niet te zijn.
En: De kernwapenruil Slimme trucs in omroepland.
O Ik neem een proefabonnement van twee maanden voor 6.
O Ik weet al voldoende van HN. Ik abonneer me 35.per halfjaar)
Naam
Adres
Code/plaats
Bon sturen naar Antwoordnr. 1776, 2500 XJ Den Haag
(in open envelop, geen postzegel). Of bel: 070-5121II.
Overal in de losse verkoop, f 1,75«
Over wat zich afspeelde bij de moor
den op de broers 81eutelberg en ande
ren. kon Bordeaux geen preciese in
lichtingen verstrekken. Hij zei, het
niet te weten, het nooit geweten te
hebben, of het vergeten te zijn. Liever
deed hij breedsprakig uit de doeken,
hoezeer de executies hem tegen de
borst hadden gestuit. Maar het was
nu eenmaal oorlog, en oorlog, merkte
hij treffend op, „ls een dwangbuis".
Tijdens de ondervraging van Bor
deaux hoorde Kremer ook nog even
de nationaliteit van Siert B. aan. Hij
zei, dat het niet waarschijnlijk is, dat
B. Nederlander is, maar dat ook nog
BIELEFELD (AFP) Wegens ge
brek aan bewijsmateriaal zijn giste
ren de 71-jarige Wilhelm Westerheide
en zijn vroegere secretaresse Johanne
Zelle (60) vrijgesproken van de hun
ten laste gelegde moord op negendui
zend Joden in het getto van Vladtmir-
Volynsk in de Oekraïene. Na een pro
ces van dertien maanden besloot de
president van de rechtbank in het
Westduitse Bielefeld dat weliswaar
tachtig getuigen hebben getracht de
waarheid te beschrijven, maar dat na
35 Jaar vergissingen en persoonsver
wisselingen niet zijn uitgesloten."
Tegen Westerheide, destijds adminis
tratief commissaris voor de plaats
waar in 1942 en 1943 negenduizend
Joden zijn vermoord, was levenslang
geëist wegens vier specifieke moor
den die volgens het openbaar minis
terie als bewezen konden worden be
schouwd. Dezelfde eis was ingediend
tegen zijn secretaresse wegens twee
moorden.
niet is komen vast te staan, dat het
Duitse staatsburgerschap het Neder
landse vervangen heeft. Bordeaux zei
desgevraagd, dat hem niet op eniger
lei wijze was gebleken, dat B. de
Duitse nationaliteit had gekregen.
Zoals de voorzitter van de rechtbank
memoreerde, speelde deze kwestie
slechts een rol in de uitleveringszaak.
Opmerkelijk is, dat Kremer erop
wees, dat Bruins zich bij zijn op 3
maart 1945 in Delfzijl gesloten huwe
lijk kennelijk nog als Nederlander
beschouwde.
Volgens A. J. van der Leeuw, mede
werker van het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie blijkt uit die
huwelijksvoltrekking eens te meer
dat Siert B. geen Duitser geworden is.
Op grond van een verordening van
Seyss-Inquart had dat huwelijk, als
B. Duitser was geweest, door een
Duitse ambtenaar gesloten moeten
worden. Dat is niet gebeurd: er is een
Nederlandse ambtenaar van de bur
gerlijke stand aan ts pas gekomen.
Het proces tegen Siert B. en zijn
medeverdachte wordt morgen voort
gezet.
Van een onze verslaggevers
DEN HAAG Het medisch centrum de Klokkenberg zal
voorlopig geen toestemming krijgen om in samenwerking met
het Bredase Ignatiusziekenhuis als hartchirurgisch centrum
te gaan beginnen. De begeleidingscommissie hartchirurgie is
althans van mening, dat onder de huidige omstandigheden
hierover geen positief advies kan worden gegeven aan staats
secretaris Veder-Smit van Volksgezondheid, die uiteindelijk
de knoop moet doorhakken.
an een onzer verslaggevers
MSTERDAM Reemtsma in Ham-
urg. de grootste sigarettenfabrikant
m West-Duitsland jaaromzet aan
garetten, bier en frisdranken in to-
al 6.3 miljard mark gaat voort
in zelf de Nederlandse markt bewer-
in. Daartoe is opgericht Reemtsma
fderland, een verkoopmaatschap-
van sigaretten, met dertig mede
werkers.
In het kader van de bewerking van de
Nederlandse markt zijn de verkoop
activiteiten van enkele Reemtsma-
merken (vooral in de grensstreek), die
tot nu toe door de firma Niemeyer
werden behartigd, overgenomen.
Voorts zal een nieuw sigarettenmerk
worden geïntroduceerd in Nederland.
Thorax-chirurg dr W. Geldof uit Am
sterdam, die voorzitter is van de com
missie, vindt dat in de samenwer
kingsovereenkomst aan een groot
aantal voorwaarden niet is voldaan.
Daar zal eerst verandering in moeten
komen, wil er positief geadviseerd
kunnen worden, aldus Geldof. Dit
samenwerkingsverband zou zich
moeten uitstrekken tot de voltallige
medische staven en niet alleen tot de
cardiologenj terwijl tevens vraagte
kens worden gezet achter de steun
die van de kant van het Ignatius
ziekenhuis zou moeten komen. Dit ln
verband met de grootte van dit zie
kenhuis.
Al eerder heeft ook staatssecretaris
Veder-Smit de Klokkenberg laten we
ten in het nieuwe contract een aantal
essentiële punten te missen, zodat
geconcludeerd kan worden, dat de
bewindsvrouwe de bezwaren van de
begeleidingscommissie in grote lij
nen deelt. Dat betekent tevens dat
zolang deze hindernissen niet uit de
weg zijn geruimd er geen toestem
ming kan worden gegeven.
Druk bezig
Bij de Klokkenberg zelf wist men
gisteren nog niets van deze nieuwe
ontwikkelingen af, en was men druk
bezig de laatste hand te leggen aan de
inrichting van de hartkliniek. Alge
meen directeur drs J. Kegelear liet
gisteravond weten nog geen commen
taar te hebben op de nu ontstane
situatie. Ook hartchirurg dr P. J. van
der Schaar was gisteren niet voor
commentaar bereikbaar. Wel stond
vast, dat er gisteravond vergaderd
zou worden tussen staf en bestuur
over de impasse die nu dreigt te ont
staan.
Philips heeft voor elk type recorder en elke soort opname de juiste band
soort Daarom kiest u uit vijl'bandkwaliteitcn: o.a. super ferro, chroom en
fenochroom. Allemaal met een feilloze band
loop. Minimale grondmis. Sterk opgevoerde
opname-capaciteit Maximale dynamiek.
/xi,Jf Voor een haarscherpe geluidsweergave.
ARNHEM (ANP) Bij een
aanzienlijk deel van het ge-
meentepersoneel in Arn
hem bestaat belangstelling
voor deeltijdarbeid en voor
een vrijwillige werktijdver
korting van gemiddeld vier
uur per week. Dat blijkt uit
een ln opdracht van het ge
meentebestuur gehouden
onderzoek.
Naar schatting tien tot vijtentwin-
tig procent van de ongeveer 1500
Arnhemse ambtenaren, het perso
neel van het ziekenhuis, de politie
en brandweer uitgezonderd, wil in
aanmerking komen voor deeltijd
arbeid, bleek uit een onderzoek.
De belangstelling neemt toe. naar
mate men meer verdient.
Bijna vijf procent van de Arnhem
se ambtenaren verricht al
deeltijdarbeid en is daarom niet ln
het onderzoek betrokken. Dege
nen die al een deeltijdbaan heb
ben, werken over het algemeen in
lage functies en doen relatief een
voudig werk: typen, schoonmaak
werk, kantine- en garderobewerk.
Drie groepen
De ambtenaren, die deeltijdarbeid
willen, kunnen in drie groepen
worden verdeeld: gehuwde vrou
wen met gezinsverantwoordelijk
heid, alleenstaanden met eigen
huishouding en mensen die in het
algemeen meer behoefte hebben
aan vrije tijd.
Drs J. A. Lucas, die het onderzoek
ln Arnhem uitvoerde, komt tot de
conclusie dat in deze stad „aan
zienlijke mogelijkheden bestaan
tot verruiming van deeltijdarbeid
tot functies, waar op dit moment
nog geen deeltijdarbeid het geval
is". De extra salariskosten voor de
gemeente schat Lucas bij een 32-
36-urige werkweek op een tot vier
procent. Pas bij een werktijdver
korting tot beneden de dertig uur
per week lopen de kosten voor de
gemeente ongunstig op.
Chefs
Drs Lucas ontdekte dat bij het
leidinggevend personeel nog veel
weerstand bestaat tegen invoe
ring van deeltijdarbeid. Met name
de eigen functies achten de chefs
minder geschikt voor werktijdver
korting: een chef moet Immers
voor werkverdeling, instructie, het
nemen van beslissingen en verant
woordelijkheid aanwezig zijn, was
hun argument Volgens Lucas
gaat dat slechts ten dele op. Ei
zijn nu al situaties waarin leiding
gevenden niet constant bereik
baar zijn, bijvoorbeeld als zij naai
vergaderingen zijn, aldus de on
derzoeker.
ADVERTENTIE
Nieuwe Rentes!
Pandbriefbiljetten, looptijd 2 jaar.
De rente is verhoogd van 8' naar 8'/%
(effectief rendement 8.75%). In coupures
van f 1.000,- en f 10.000,-. Aan toonder.
Groeit in een vaste looptijd van 2 jaar
naar f 1183,- en f 11.830,-. Rente ingaande
de le of 16e van de maand.
9F
Pandbriefbiljetten, looptijd 5 jaar.
De rente is verhoogd van 9'/l% naar 9'/%
(effectief rendement 9.50%). In coupures
van f 1.000,- en f 10.000,-. Aan toonder.
Groeit in 5 jaar naar resp. f 1574,- en
f 15.740,-. Na twee jaar reeds inwissel
baar tegen rente-aanpassing. Rente
ingaande de le of 16e van de maand.
Spaarpandbiljetten, looptijd 5 jaar. De rente is verhbegd
van 9.4% naar 9.6% Groeit in een vaste looptijd
van 5 jaar naar f 1.000,-, resp. f 5.000,-. Aan toonder.
Het huidige aankoopbedrag is f630,- resp. f 3150,-
(door afronding op f 5,- resp. f 25,-
haar beneden wordt het effec
tief rendefment 9.68%). Dagelijks
ingaande rente.
Verkrijgbaar bij: kantoren van Westland/Utrecht Hypotheekbank. Uw assurantieadviseur of makelaar
Sarphatistraat 1, Amsterdam. Tel. 020 - 26 3131 tst. 625-
Jk
