Energieprobleem niet
genoeg doorgedrongen
Bouwbedrijf beticht
van miljoenen zwendel
U moeteen effectenportefeuille
beheren.
Maar hoe?
'Van benzinebesparing
door XRG geen sprake'
Sparen op verwarming
De Amro Bank is er voor
iedere belegger.^.
Helft van het publiek: 'Situatie niet ernstig'
Officiële rente naar recordpeil
Niet alle
systemen
toepasbaar
Resultaat onderzoek TNO:
Hypotheekrente per 30 okt.
II
SOBI wil ook onderzoek naar rol accountant
Nieuwe Westduitse J
zilvermunt komt
niet in omloop
DONDERDAG 1 NOVEMBER 1979
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET PS 13 RH 17
Van onze redactie economie
AMSTERDAM „Het geeft te denken, dat bijna de helft van
het grote publiek de energiesituatie niet als een ernstig
probleem ziet, maar dat zeer velen het beschouwen als een
probleem van tijdelijke aard, dat wordt overtrokken omdat er
voldoende energievoorraden zijn."
Dit zei prof. dr J. M. Dirken, lid van de
Algemene Energie Raad en voorzitter
van de Consumentenbond gisteren
op het lustrumcongres „Energiebe
sparing Plannen en Werkelijkheid"
in Amsterdam.
Hij reageerde hiermee op de medede
ling van drs Th. J. van Rossum, hoofd
van de sector Energiebesparing van
het ministerie van Economische Za
ken. dat éénenvijftig procent van het
publiek de energiesituatie ernstig
vindt en zesentwintig procent op kor
te termijn een nieuwe energiecrisis
verwacht.
Eerder in zijn toespraak had de heer
Van Rossum erop gewezen dat wij in
Nederland in de periode 1973/1977 on
geveer acht procent op het energie
verbruik hebben bespaard, „dit alles
overigens op de zo vaak verguisde
vrijwillige basis". Hij meende dan
ook, dat als gevolg van hogere ener
gieprijzen, een toenemend energiebe-
wustzijn en energiekostenbewustzijn,
met meer stimulerende overheids
maatregelen en meer voorschriften
en regels, de verbetering van de effi
ciëntie in de komende twintig jaar
werkelijkheid moet kunnen worden.
Wat die overheidsmaatregelen be
treft zei hij niet te denken, dat op
warmte-isolatie een hogere subsidie
zal worden gegeven. „Het isolatiepro
gramma loopt met de huidige subsi
die uitstekend," aldus de heer Van
Rossum.
Voorlichten
De heer Dirken meent, dat er nog veel
voorlichting nodig zal zijn. om de tien
procent besparing in 1985 en de veer
tig procent besparing in het jaar 2000
van de Nota Energiebeleid van de
overheid te halen.
Behalve het feit dat bijna de helft van
de bevolking de energiesituatie niet
ernstig vindt, wordt bovendien de
overheid als een grotere verspiller
van energie gezien, dan het bedrijfsle
ven en de gezinnen.
In de meeste gevallen wordt de
straatverlichting genoemd. Hierbij
tekende de heer Dirken aan, dat de
energie voor verlichting maar een
„druppel is op de gloeiende plaat",
maar dat voor het grote publiek die
druppel wél de emmer doet over
lopen.
De overheid zou ook, aldus het onder-
loek, onvoldoende werken aan bespa-
ling ten aanzien van verwarming (er
.'ou meer subsidie op isolatie moeten
worden gegeven), wat betreft huis
houdelijke apparaten (de mensen
meer bewust maken én eisen stellen)
en ten aanzien van benzinebesparing
(een autoloze zondag, meer snelheids
controle en meer openbaar vervoer).
Driekwart vindt, dat de overheid met
meer dwingende maatregelen moet
komen, omdat de energiebesparing
niet op vrijwillige basis zal lukken.
Deze mening blijkt los te staan van
leeftijd, opleiding of politieke voor
keur.
Afschuiven
De heer Dirken vroeg zich af, of het
publiek daarmee de „energieschuld"
van zich af naar de overheid schuift,
of dat het een teken van machteloos
heid is zélf iets te kunnen doen, en of
daadwerkelijk overheidsingrijpen
even grif zal worden aanvaard.
De ondervraagden kennen overigens
een redelijk aantal mogelijkheden
om zélf energie te besparen, maar die
worden veel minder metterdaad toe
gepast. Bij verdere stijgingen van de
energieprijs zal men, zo blijkt, niet zo
veel meer en anders te zullen gaan
doen.
Ook bij het ontwikkelen van nieuwe
vormen van energie zou de overheid,
naar het oordeel van de bevolking,
een grotere rol moeten spelen dan het
bedrijfsleven. Meer dan de helft van
de ondervraagden (54 procent) noemt
in dit verband de ontwikkeling van
zonne-energie, één op de drie (32 pro
cent) kolen, een op de vier (25 pro
cent) kernenergie en een op de vijf (19
procent) windenergie. Bijna één op de
drie (32 procent) willen dat alle vor
men van energie tegelijk moeten wor
den beproefd.
Onderzoeken
Prof. Dirken merkte op, dat de opinie
over kernenergie gelijk is gebleven.
In het onlangs gehouden onderzoek
blijkt ruim de helft tegen het ontwik
kelen van kernenergie (en een kleine
helft is tegen kolen) en in de Nipo-
enquête van 1978 bleek ook meer dan
de helft tegen kernenergie te zijn.
Volgens hem zou het interessant zijn
eens te onderzoeken of, en in hoever
re, deze mening behoort tot de „vrij
blijvende meningen". Dit in die zin,
dat voor en tegen niet wordt verbon
den aan gevolgen in de eigen levens
sfeer. Kan het zijn, zo vroeg hij zich
af, dat de percentages veranderen als
er bepaalde kosten in de zin van
verlies van comfort of winst aan com
fort aan worden verbonden?
Het geheel overziende kwam hij tot
de slotsom, dat voor de overheid
tegen wil en dank een grote dirige
rende taak is weggelegd. Dat zal dan
gaan om meer en meer directe in
vloed op energiegebied, dan de be
leidsplannen tot dusverre sugge
reren.
Prijsverhoging
De overheidsvoorschriften zullen niet
vanuit een sfeer van dwingelandij ge
nomen moeten worden, maar moeten
worden gebracht „als nieuwe ver
keersregels voor veilig energiever-
keer". Deze wetgeving zal zich dienen
uit te strekken tot zowel de aanschaf,
de investering en het aanbod van
goederen en diensten, als tot bespa
ringen.
Volgens de heer Dirken verdient het
hierbij overweging ook financiële
prikkels een grotere rol te laten spe
len. Progressieve energie tarieven bo
ven een rechtvaardig normge-
bruik zullen zeer effectief kunnen
zijn.
De Consumentenbond vindt, zo blijkt
uit de vandaag te publiceren Consu
mentengids, dat de gas- en elektrici
teitstarieven lager zouden moeten
zijn, naarmate het verbruik minder
is. Nu is het zo, dat bij een groter
verbruik het tarief lager ligt. De
kleinverbruiker moet zodoende voor
Tot de maatregelen die niets kostten,
behoorden minder warm stoken, het
niet verwarmen van ongebruikte ver
trekken en 's avonds de cv eerder
laag zetten. In gevallen dat er ook
kosten werden gemaakt, was dat met
name voor dak- en spauwmuurisola-
tie en dubbele beglazing.
Bijna zestig procent van de gezinnen
ziet ten aanzien van de verwarming
geen besparende maatregelen meer
zitten, zelfs nu de stookkosten in de
toekomst fors stijgen, slechts twintig
procent zal waarschijnlijk maatrege
len nemen die geld kosten. Behalve
isolatie en dubbele beglazing, wordt
ook de aanschaf van zuiniger verwar
mingsapparatuur genoemd.
Het zijn (weer), aldus het onderzoek,
vooral de beter opgeleiden en de jon-
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Nederlandsche
Bank heeft de voorschotrente en het
promessedisconto met een vol pro
cent verhoogd. Het wisseldisconto
gaat met een half procent omhoog.
De centrale bank heeft dit besluit
genomen met het oog op de aanhou
dende stijging van de rente in het
buitenland. De Westduitse centrale
bank heeft om gelijksoortige redenen
[haar rentetarieven met één procent
verhoogd.
De Nederlandsche Bank berekent
met ingang van vandaag voor het
wisseldisconto een tarief van 8.5 pro
cent. voor voorschotrente een tarief
van 9,5 procent en voor het promesse
disconto 10 procent. De vorige verho
ging dateert van 13 juli. Toen werden
alle tarieven met een half procent
verhoogd. De nu geldende tarieven
betekenen een nieuw record.
De genomen maatregelen betekenen,
dat bankkrediet aan het bedrijfsle
ven duurder zal worden, omdat ban
ken hun voornaamste rentetarieven
voor kortlopende kredieten en lenin
gen aan het promessedisconto koppe
len. De tariefsverhogingen komen
niet onverwacht in geldmarktkrin
gen. gezien de verhoging van het
Duitse disconto.
EINDHOVEN Een gezamen
lijke proef van Philips en de
ministeries van Economische
Zaken en Volkshuisvesting
heeft uitgewezen, dat niet alle
energiebesparende systemen
in woningen zinvol toepasbaar
zijn. Dit werd gisteren bekend
gemaakt tijdens een persconfe
rentie in Eindhoven.
In het Veldhovense uitbrei
dingsplan Cobbeek werden an
derhalf jaar geleden 32 woning
wetwoningen uitgekozen om
deel uit te maken van het
proefproject. Twintig daarvan
werden gebouwd en geïsoleerd
volgens de nu geldende bouw
voorschriften. De resterende
twaalf woningen werden extra
geïsoleerd en voorzien van dub
bele ramen.
Uit de uitgebreide meetgege
vens die tot nu toe beschikbaar
zijn gekomen is volgens pro
jectleider F. de Lange duidelijk
gebleken dat goede isolatie van
muren en ramen de belangrijk
ste stap op weg naar energie
besparing is. Het energiever
bruik van de extra geïsoleerde
woningen bleek narpelijk 25
procent lager te zijn dan dat
van de andere huizen.
De proef om tapwater te ver
warmen met behulp van het
huishoudelijke afvalwater is
mislukt. Het grootste probleem
werd veroorzaakt door het vuil
in dat afvalwater. Lucifers,
haar en vet verstopten regel
matig de verschillende pompen
waardoor het systeen niet meer
functioneerde. Deze proef is
dan ook vroegtijdig beëindigd.
Het technisch meest moeilijke
systeem, namelijk het opslaan
van zonnewarmte in de grond
om deze later te kunnen ge
bruiken voor ruimteverwar
ming, bleek te hoog gegrepen.
De verschillende onderdelen
van het systeem waren niet vol
doende op elkaar afgestemd.
Ook deze proef is beëindigd.
Het project zal nog duren tot
eind volgend jaar.
gas en stroom verhoudingsgewijs
meer betalen dan de grootverbruiker.
Dit wordt een onjuiste zaak ge-
noemd. temeer omdat er bij de consu*
ment op aangedrongen wordt zo wei
nig mogelijk energie te verbruiken.
Het moet zo zijn, aldus de Consumen
tenbond, dat men niet gestraft wordt
als men minder verbruikt, maar juist
dat men extra betaalt als men méér
verbruikt.
DEN HAAG (ANP) Het
middel dat in advertenties
wordt aangeprezen als brand-
stofbesparend heeft in het ge
heel geen bezuinigende eigen
schappen. In sommige geval
len leidt het zelfs tot een iets
hoger brandstofverbruik. Dit
blijkt uit een onderzoek dat
het instituut wegtransport-
middelen van TNO in op
dracht van het ministerie van
verkeer en waterstaat heeft
ingesteld. De Tweede Kamer
had om een onderzoek naar
XRG gevraagd.
Het middel, geproduceerd door de
firma Transol in Rotterdam/Ridder
kerk, zou volgens de advertenties toe
gevoegd aan benzine en dieselolie lei
den tot een brandstofbesparing van 8
tot 12 procent. Aan de hand van een
Europese standaard-test-methode
onderzocht TNO dit najaar of die
besparing inderdaad met XRG kon
worden bereikt. Bij de test werd ge
bruik gemaakt van zes personenau
to's met benzinemotor en een diesel
personenauto. Met en zonder toevoe
ging van XRG werd met de wagens
gereden: een nauwkeurig voorge
schreven stadsrit, een rit bij een con
stante snelheid van zestig kilometer
per uur, een rit met een snelheid van
negentig kilometer per uur en een
met een snelheid van 120 kilometer
per uur. Het verbruik van de auto's en
de samenstelling van de uitlaatgas
sen werden gemeten. Van brandstof
besparingen bleek geen sprake. Het
effect van het middel bleek niet af
hankelijk van het type auto en ook
niet van het rittype.
Slechte verlichting
landbouwvoertuigen
ZWOLLE (ANP) De verlichting van
landbouwvoertuigen laat volgens de
Overijsselse verkeersgroep van de
rijkspolitie veel te wensen over: tal
van trekkers, aanhangers, silowagens
en andere vervoermiddelen, die nu
tijdens de maïscampagne worden ge
bruikt, hebben nauwelijks of geen
verlichting.
„Hogst verbaasd" toonde zich V. R.
Fransen van de firma Transol over de
resultaten van het TNO-onderzoek
naar XRG. „Het is onvoorstelbaar
dat die resultaten er zijn", zei hij.
„Vorige week hadden we nog een ge
sprek met TNO, waarin het schema
van het onderzoek werd besproken.
Verwacht werd toen dat pas om
streeks 15 december het onderzoek
afgesloten kon worden. Ook maakten
we afspraken over de manier waarop
de resultaten in de publiciteit zouden
worden gebracht. Officiële resultaten
heb ik tot nu toe niet gezien", aldus
Fransen. Verder commentaar wilde
hij niet leveren.
Rentepercentages
Naam
bank
Rente vast
gedurende
(in Jaren)
4)
met
zonder
gemeentegarantie
Opg
bank
werke
lijk
Opg
bank
werke
lijk
ABN
1 jaar
5 jaar
1.5
1.5
9.75
9.5
10.30
10.03
9.75
9.75
10.30
10.30
Amr o-bank
variabel
5 jaar
1.5
1.5
9.5
9.5
9.91
9.91
9.75
9.75
10.17
10.17
Bouwfonds
5 jaar
1.5
9.7
10.43
9.7
10.43
Centraal Beheer
5/10 Jaar
-
9.5
9.84
9.5
9.84
Centrum-bank
5 jaar
1
9.5
9.85
9.5
9.85
Ennia
10 Jaar
-
9.2
9.52
9.2
9.52
NVL
5/10 Jaar
-
9.2
9.52
9.2
9.52
NMB
3 jaar
5 jaar
1
1
9.25
9.5
9.97
1025
94
9.75
10.14
1053
Rabo-bank
(adviesrente)
variabel
125
9.5
10.09
9.5
10.09
Rabo-Hyp.bank
5 jaar
1.5
9.5
10.52
9.9
10.52
RPS
5 jaar
1
9.5
9.85
9.5
9.85
Spaarbank R'dam
1 Jaar
2
8.5
891
8.5
8.91
3/5 Jaar
1
9.5
9.85
9.5
9.85
Wes tland/Utrecht
standaard
5/10 Jaar
2
9.5
10.39
9.7
10.61
De rust, die de hypotheekmarkt de afgelopen weken kenmerkte, is
doorbroken door de Rabo-organisatie. De adviesrente voor de plaatseilj-
ke Rabobanken en die van de Rabo-hypotheekbank zijn verhoogd.
Andere financiers zullen ongetwijfeld volgen.
(Publicatie samengesteld door de Vereniging Eigen Huis Amersfoort)
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Stichting On
derzoek Bedrijfs Informatie (SOBI)
wil een strafvervolging laten instellen
tegen de directie van Seklsui Sys
teembouw, een bedrijf dat geprefa
briceerde huizen vervaardigt. In het
verzoek om strafvervolging aan de
procureurgeneraal van het Amster
damse gerechtshof heeft SOBI ook
gevraagd de rol van het accountants
kantoor Klynveld, Kraayenhof Co
in zijn onderzoek te betrekken.
De zaak komt in het kort hier op neer
dat Sekisui driekwart van de omzet
uit de boeken zou hebben weten te
houden en dat de vermogenspositie
die uit de boeken blijkt tientallen
miljoenen ongunstiger is dan de
werkelijkheid.
Klynveld, Kraayenhof Co (KKC)
heeft dit volgens SOBI niet aan de
kaak gesteld, hoewel de accountant
dit naar de mening van SOBI-voorzit-
ter P. T. Lakeman wel had kunnen
doen. Sekisui werkt weliswaar in
Duitsland maar is om twee redenen
voor Nederland van belang. Ten eer
ste is de statutaire zetel van de ven-
notschap in Nederland en ten tweede
is KKC de accountant. Sekisui is de
Europese dochter van het Japanse
Sekisui Prefab Homes Ltd.
De beschuldiging van SOBI omvat
drie punten. In de eerste plaats zou
de directie 77 procent van de omzet
over de jaren 1976-1978, een bedrag
van 160 miljoen mark 175 miljoen)
hebben verduisterd.
In de tweede plaats is, aldus SOBI, de
balans over 1978 vervalst. Er is geen
negatief vermogen van 15 miljoen
maar een positief vermogen van 15
miljoen.
Ten derde zouden minderheidsaan
deelhouders zijn opgelicht voor 34
miljoen. De Japanse grootaandeel-
ADVERTENTIE
AMSTERDAM In de afgelopen jaren zijn in bijna tachtig
procent (acht op elke tien) van de gezinnen maatregelen
genomen om op de verwarming te besparen. Vijfenveertig
procent beperkte zich hierbij tot maatregelen die geen geld
kostten en in bijna vijfendertig procent van de gezinnen
werden (ook) kosten gemaatk.
gere gezinnen, die maatregelen over
wegen die geld kosten.
Sinds 1973 blijken zes van de tien
bedrijven maatregelen te hebben ge
nomen om energie te besparen. Twee
op de tien beperkten zich tot maatre
gelen die geen investering vereisten,
namelijk tot minder verlichting en
verwarming. Vier op elke tien troffen
(ook) maatregelen die wel geld kost
ten en die hadden voornamelijk be
trekking op isolatie, leidingen en in
stallaties.
Wat opvalt is voorts, dat het bedrijfs
leven niet al te best op de hoogte is
van de subsidie-mogelijheden. De ene
helft wist geen enkele subsidie op dit
gebied met name te noemen: van de
andere helft noemde de overgrote
meerderheid subsidies die thans niet
meer bestaan.
Zij (56) heeft een effectenportefeuille. Die heeft
haar man op haar naam laten overschrijven.
Maar hoe ze die nu verstandig moet beheren
is haar niet helemaal duidelijk.
Eén ding weet ze wel. De opbrengst legt ze opzij
voor haar kleindochter.
Toen ze de bank om advies vroeg adviseerde
men haar de portefeuille om te zetten in een deel
neming in ha AMBO OBLIGATIE FONDS.
Dit beleggingsfonds belegt in eersteklas
obligaties zoals out. die van de Nederlandse Staat
en de Bank Nederlandse Gemeenten.
Daardoor is de directe uitkering hoog en loopt
men weinig risico 's. Precies wat ze zoekt
Daarnaast zijn er geen problemen bij uitloting
en aflossingen, of welke belegging nu weer zou
moeten worden gekozen.
De beheerders van het fonds nemen die pro
blemen immers voor hun rekening.
-AMftO 6I/.E66W65 MOHU'JKHEDCN -
Het AMRO OBLIGATIE FONDS maakt deel uit van de vele Amro beleggings
mogelijkheden.
Wilt u een beleggingsrekening bij de Amro Bank openen, dan kunt u zich laten
inschrijven bij uw eigen Amro vestiging.
Op de dag dat het fonds uw opdracht ontvangt volgt omrekening in participaties.
Participaties zijn vrij van bewaarloon. Van elke storting, opname of uitkering houden
rekeningafschriften u op de hoogte. Zo houdt u overzicht.
Indien u in mcér dan één belcggingssoort deelneemt, ontvangt u na iedere wijzi
ging een nieuw totaaloverzicht, alles onder één rekeningnummer.
Wilt u meer weten over de beleggingsmogclijkhcden die de Amro Bank u biedt en
hoe deze afgestemd kunnen worden op uw specifieke wensen? Dan kunt u in elke
Amro vestiging terecht
De brochure Amro Effecten-Beleggingsrekeningen ligt er alvast voor u klaar.
houder (nu voor 87 procent eigenaar)
kocht van minderheidsaandeelhou-1
ders aandelen waarvan de waarde
tevoren door deskundigen werd be
oordeeld. Dezen waardeerden echter
te laag omdat zij zegt SOBI een
vervalste Jaarrekening kregen voor
geschoteld.
Accountant
SOBI beschuldigt KKC ervan ten on- -
rechte te hebben verklaard dat de
Jaarrekening 1978 een getrouw beeld
geeft van het resultaat. Die jaarreke*
ning vermeldt een winst van 39.000^
mark terwijl er naar de mening van"
SOBI een winst voor belasting was
van 23 miljoen mark.
Een zegsman van KKC zegt dat de
uitspraken van SOBI te veel onjuist-
heden bevatten en dat het beledigen
de element te groot is. Klynveld,
Kraayenhof zal niet schromen de*
heer Lakeman in rechte aan te sprei
ken wegens belediging. KKC ver-
wacht overigens dat de procureur-
generaal de klachten zal seponeren
(ter zijde leggen).
Een proces wacht de SOBI mogelijk
ook van de kant van Sekisui. Dé
advocaat van het bedrijf, mr W. P.
Scheltema, verlangde op 17 oktober
van Lakeman de beschuldigingen
niet in de publiciteit te brengen, om-
dat hij anders de nodige maatregelen
zou nemen ter bescherming van zijn
cliënten. Lakeman zegt voor de pro-
cessen niet bang te zijn, omdat de
bewijslast van een eventuele beledt-
ging bij de eisers ligt. Dan komen de
feiten wel op tafel. J
Capaciteit
Lakeman baseert al zijn beschuldi
gingen op de montagecapaciteit bij
het bedrijf in Duitsland. Deze capacP?
teit is de laatste jaren verviervoudigd'
en ook helemaal voor de produktie
benut, zoals de Sekisui-directeur deze
zomer tijdens de aandeelhoudersver
gadering verklaarde. Het aantal ge
produceerde huizen had dus aanzien-
lijk moeten stijgen maar in de omzet
cijfers is daar niets van terug te vin
den. betoogt Lakeman.
Uit de cijfers die Sekisui wel publi-
ceerde, valt een zeer sterk gedaalde
produktie per werknemers te destille-
ren maar Lakeman trekt die geringe
re produktie per werknemer in twij
fel. In 1978 was het aantal huizen per
man ineens veel hoger nadat de min-
derheidsaandeelhouder Chr. Bekker
(ex-directeur) het faillissement van"'
Sekisui had aangevraagd. De huidige 1
directie moest toen wel aantonen dat 1
de financiële positie niet zo slecht
was als men naar bulten bracht en 1
toen was ook de produktie per man L
aanmerkelijk hoger.
„De waarheid komt naar buiten als;,,
de werkbriefjes van de bouw worden
getoond. Deze sleutel tot het raadsel,
is niet overgelegd." merkt SOBI op.l
Stichtingsvoorzitter Lakeman zegt
het verder vreemd te vinden dat
SOBI een zwendel kon ontdekken en
KKC niet, dat als accountant over -
veel meer gegevens beschikt.
8ekisui 8ysteembouw is al jaren in
het nieuws. Het was het eerste bedrijf
waarvan een jaarrekening werd ver-
nietigd door de Ondernemingskamer.
Ook is de directie door de Ondeme-
mlngskamer toen veroordeeld we
gens wanbeleid.
BONN (Reuter) De Westduitse re
gering heeft, besloten af te zien van
haar voornemen een nieuwe zilver-
munt van vijf mark in te voeren. Deze
munt zou de volgende week in om-
loop worden gebracht.
tv
..UB
