D© droom van Martin
Luther King komt uit
'Westerschelde is
niet zo gevaarlijk'
Gelderland denkt aan
dure sprong over Rijn
Naam Algerije
vijfentwintig jaar
geleden gevestigd
Kwart eeuw na ingebruikneming provinciehuis:
DONDERDAG 1 NOVEMBER 1979
BINNENLAND/BUITENLAND
TROUW/KWARTET RH 13
Tot ver in de jaren zestig gold het zuiden
van de Verenigde Staten als het bolwerk
van blank racisme. Hoewel er enkele mil
joenen woonden was het Diepe Zuiden een
onheilspellend oord voor zwarte Amerika
nen. Sinds het eind van de jaren zestig is er
nogal wat veranderd: Blank en zwart kun
nen als gewone burgers met elkaar om
gaan. De auteur van dit artikel heeft die
verandering persoonlijk ervaren. Hij werd
geboren in Mississippi en werkte in ver
scheidene andere zuidelijke staten als
journalist. Later werkte hij bij de Ameri
kaanse diplomatieke dienst, het laatst als
cultureel attaché bij de ambassade van de
VS in Den Haag. Hij is inmiddels gepensio
neerd maar woont nog in Nederland. In dit
artikel doet hij verslag van zijn ervaringen
tijdens een recente rondreis door, wat nu
heet, „Het Nieuwe Zuiden".
door William Gordon
Nog helder herinner ik mij de dagen van geweld en spanning in het zuiden van de Verenigde
Staten. Ik herinner me de dag eind jaren vijftig, waarop ik Martin Luther King bezocht in
Montgomery in de staat Alabama. Dr. King kende ik al jaren en ik was in Montgomery om
voor mijn krant, The Atlanta Daily World, een artikel te schrijven over de bus-boycot, één van
de langste en heftigste acties die tegen de rassenscheiding in het zuiden zijn gevoerd.
Terwijl ik met dr. King zat te praten
had ik vrij uitzicht op de straten van
Montgomery door gebroken ruiten en
uit de sponningen geslagen deuren.
Twee dagen eerder was de hele voor
gevel van het huis, waarin de familie
(King sliep, door een bom vernield.
Wonder boven wonder was de hele
lamilie, die in de achterkamer rustte,
ongedeerd gebleven. Ondanks deze
aanslag en de vele bedreigingen wei
gerde dr. King zijn huis te verlaten.
Hij bleef waar hij was met zijn gezin.
Tijdens het gesprek leek hij niet aan
gedaan door het geweld dat tegen
hem was ontketend. Hij sprak over de
blanken zonder bitterheid. „Rassen
scheiding heeft afgedaan," zei hij te
gen mij. „Zij is tot mislukken ge
doemd en zal verdwijnen, hier uit het
widen en uit het hele land. Dan zul
len zowel blanken als zwarten zijn
bevrijd van de vloek van racisme."
,Ik heb een droom," zei hij, „een
droom dat eens zwarten en blanken
in heel Amerika de handen broeder
lijk inéén zullen slaan. De tijd zal
komen, dat mensen overal, ongeacht
ras of huidskleur, niet zullen worden
beoordeeld op grond van hun her
komst, maar op grond van hun ka
rakter."
Telkens als ik 'het zuiden bezoek en
in de rassenverhoudingen ver
diep, moet ik weer denken aan wat dr.
King tegen me zei in Montgomery.
Op het stuk van de rassenverhoudin
gen durf ik wel een mening te hebben.
Ik ben geboren in het zuiden en heb
het hele land intensief door gereisd.
Ik heb niet alleen de knoet van het
racisme gevoeld, ik heb ook iets van
het fanatisme gezien in het verzet
tegen veranderingen. Maar net als dr.
King heb ik altijd de hoop gehouden,
dat sommige uitwassen van het sys
teem toch eens zouden veranderen,
tot heil van de hele mensheid.
Geen negers
Vlak voor dat ik naar Nederland
kwam mocht ik als officiële begelei
der optreden van een groep buiten
landse journalisten die het zuiden
van Amerika bezochten. Zij wilden
met eigen ogen zien wat er daar gaan
de was. De groep bestond uit 28 man,
die gezamenlijk zestien landen verte
genwoordigden.
Terwijl we met z'n allen in een Grey-
hound-bus door het zuiden reisden,
moest ik wel terug denken aan de tijd
dat het voor mij uitgesloten was met
deze journalisten in dezelfde stoelen
te zitten, om de eenvoudige reden dat-
ik zwart was en zij blank. Maar ik
realiseerde me ook dat ik deel had
aan de verwerkelijking van de dróóm,
waarover dr. King me in Montgomery
had verteld. Ik dacht aan die keer dat
ik als soldaat van het Amerikaanse
leger met een paar dienstmaten een
restaurant binnen ging, vlakbij Tam
pa in Florida. We droegen allemaal
hetzelfde uniform, maar ik was de
enige zwarte in de groep. De blanke
soldaten werden onmiddellijk be
diend, maar ik kreeg het „verzoek" de
zaak te verlaten. „Wij bedienen hier
geen negers".
Ik ging af door de deur, terwijl mijn
maten bleven zitten. Het was een
kritiek moment voor mij. Woorden
schieten me tekort om de pijn en
ellende te beschrijven die ik die korte
momenten doormaakte. Als zwarte
Amerikaan was ik goed genoeg voor
mijn land te sterven (het was in de
Tweede Wereldoorlog en we stonden
vlak voor onze uitzending naar Euro
pa), maar niet goed genoeg om met
een paar andere soldaten die blank
waren, in hetzelfde restaurant te
eten.
Op het reisschema van de buiten
landse journalisten stond ook een be
zoek aan Little Rock. Bijna overal
waar ik in de wereld ben geweest,
kenden ze de naam van deze stad. Die
vermaardheid kreeg Little Rock in
het eind van de jaren vijftig. Weken
lang was de stad in het nieuws door
sor Barend Mensen
KUININGEN De laatste tijd is er nogal wat kritiek
Ingeoefend op de gang van zaken op de Westerschelde. Zo
pernde de Stichting Zeeuws Coördinatieorgaan voor natuur-,
pndschaps- en milieubescherming de veiligheid op dit druk
sevaren water hoogst onvoldoende. Het Nederlands maritiem
pstituut vond de Westerschelde „een aanzienlijk gevaarlijker
laarweg dan andere Nederlandse vaarroutes".
Het coördinatieorgaan gaf zijn oor- Botlek, 20 kilometer lang en hoog-
ieel in een brief aan het parlement. stens 450 tot 500 meter breed. De
Het constateerde daarin dat het Bel- Westerschelde daarentegen is, gere-
wel negentig miljoen gulden kend van de rede van Vlissingen af
laard is om voor de scheepvaart naar tot
aan de Nederlands-Belgische
iatwerpen een walradarketen te krij- grens. 55 kilometer lang en op een
maar aan de andere kant weinig aantal plaatsen vijf tot zeven kilome-
lereid lijkt mee te werken aan maat-
egelen en afspraken die evenzeer bij
lagen tot de veiligheid en bovendien
ter breed. Het verval (het verschil
tussen hoog en laag water) is op de
Waterweg gemiddeld 2.70 meter, op
verwijderd opgesteld. Bij een aanva
ring is het openscheuren van zo'n
pantserke tank dan ook minder waar
schijnlijk dan men denkt. De lading
van een gewone tanker, althans van
binnenschepen, zit in cje meeste ge
vallen direct tegen de scheepshuid en
bij het minste of geringste is zo'n
schip lek. De voor een explosie nood
zakelijke zuurstof is in schepen voor
het vervoer van vloeibaar gas niet
aanwezig, bij benzinetankers e.d. is
het gevaar, vooral als ze leeg zijn
maar niet ontgast, juist zeer groot.
Van der Meer: „De meeste paniekbe
richten komen ook in dit geval van
nietweters op dit gbied. Natuurlijk
moet ook bij het vervoer van vloei
baar gas constant de vinger de pols
worden gehouden, maar het is toch el
zo dat zich naar mijn beste weten nog
nooit een ontploffing heeft voorge
daan als gevolg van een aanvaring."
de gewelddadige rassenrellen, die uit
braken nadat een ambitieuze gouver
neur een heel detachement van de
Nationale Garde had ingezet om ne
gen zwarte kinderen de toegang tot
Central High School te beletten.
Little Rock is de hoofdstad van de
staat Arkansas. Arkansas is nog
steeds een ietwat conservatieve
staat. Little RoCk heeft echter na de
jaren vijftig gewerkt aan een heel
ander beeld van zichzelf. Nadat de
journalisten hier een paar dagen had
den doorgebracht en hadden gepraat
met bestuurders, studenten, docen
ten en tal van andere burgers, konden
ze maar één conclusie trékken: dit is
niet het Little Rock, waar wij over
hebben gehoord. Dit is, wat de ver
houding tussen blank en zwart be
treft, een totaal andere stad.
Gescheiden bussen
Een ander patroon van geweld ont
wikkelde zich in de jaren vijftig in
Montgomery, Alabama. Hier leidde
dr King zijn befaamde boycot-actie
tegen de stadsbussen, een van de
bekendste episodes uit de strijd voor
gelijkberechtiging. In Montgomery
ontmoetten de journalisten gouver
neur George Wallace, die ooit naam
maakte door hoogst persoonlijk in de
deur van een universiteits-gebouw te
gaan staan om twee zwarte studenten
te keren. Terwijl de journalisten met
gouverneur Wallace praatten, dacht
ik terug aan die keren dat ik voor
mijn krant naar Montgomery ging
om de bus-boycot te verslaan.
In de tijd van strikte rassenscheidin
gen waren er verscheidene plaatsen
waar je als zwarte moest wachten tot
de blanken de bus binnen waren. Ver
volgens mocht je als zwarte passagier
tussen de blanken door schuifelen
naar de plaatsen achterin, die voor
zwarten waren bestemd. Nooit ver
geet ik de vele keren dat ik, als jon
gen in Memphis Tennessee, zo stapje
voor stapje mijn weg moest vinden
door een volle bus of tram. Vaak was
het „zwarte deel" al vol als je er
kwam en dan moest je maar proberen
waar je kon staan zonder een blanke
te beledigen.
Ik ben geboren in Mississippi en ik
herinner me nog goed hoe mijn ou-
ders spraken over het geweld dat de
politie en particuliere blanken tegen
zwarten gebruikten. Als kleine jon
gen nog verhuisde ik met mijn ouders
naar Arkansas, waar het in sommige
streken nauwelijks beter was dan in
Mississippi. Wat later kregen we de
gelegenheid in Memphis te gaan wo
nen. Het was in die tijd ook een
„apartheidsstad". Het leven was er
niet gemakkelijk voor zwarten en an
dere minderheden. Maar ik kon er in
elk geval een behoorlijke schooloplei
ding krijgen, iets wat in Mississippi
en Arkansas onmogelijk was.
De sfeer van de jaren zestig, een beeld uit Prichard in de zuidelijke staat Alabama.
Vandaag de dag hebben de zwarten
in Mississippi in sommige delen het
politieke machtsevenwicht in han
den. Zij worden niet meer behandeld
als de bron van goedkope arbeid voor
de boerderijen in dit deltaland. Door
de komst van veel industrie uit het
noorden en oosten van Amerika naar
het zuiden is de zwarte bevolking
bevrijd van veel van het zeer zware
werk, dat eens zo typerend was voor
het leven op de zuidelijke plantages.
Zij trekken nu naar de grotere plaat
sen waar scholen voor hun kinderen
zijn.
Vijftien jaar geleden nog maar was
het verzet van de blanke extremisten
zo groot dat de zwarten zich nauwe
lijks konden inschrijven voor verkie
zingen. Nu staan er meer dan 400.000
in Mississippi ingeschreven als kies
gerechtigd en hun aantal groeit elk
jaar. Al meer dan tweehonderd zwar
ten zijn in deze staat in belangrijke
politieke ambten gekozen. In tegen
stelling tot tien jaar geleden kunnen
ze nu tenminste deelnemen aan het
bestuur van hun eigen gemeenschap.
Carter
Meer bewijs dat er in het zuiden van
de Verenigde Staten iets is veranderd
vindt men in het Witte Huis. In 1972
had ik een inverview met James Car
ter, de gouverneur van Georgia. Na
president Johnson was Carter de eer
ste zuiderling die zich onomwonden
uitsprak tegen de rassenscheiding in
het zuiden. „Ik zeg u duidelijk," sprak
hij bij zijn beëdiging als gouverneur,
„racisme moet in Georgia en het zui
den tot het verleden behoren. De be
volking van Georgia heeft besloten
de wet te gehoorzamen Er is een
eerlijke en ernstige poging onderno
men om vele, lang bestaande proble
men tussen blank en zwart op te
lossen.
Ik denk niet dat er op dit moment
ergens in de wereld nog misverstand
kan zijn over Carters opvattingen
over mensenrechten. Zijn beleid is
duidelijk geweest.
De rol die de zwarten nu spelen in de
politiek en het bestuur van Georgia is
indrukwekkend. Atlanta, de hoofd
stad en de poort naar het zuidoosten
van Amerika, wordt geleid door een
zwarte: burgemeester Maynard Jack
son. Hij werd gekozen door zwarte èn
blanke inwoners en is nu bezig aan
zijn tweede ambtstermijn.
Atlanta is een goed voorbeeld voor de
verbeterde rassenverhoudingen in de
Verenigde Staten. Met zijn vele hoge
re scholen, universiteiten en andere
onderwijsinstellingen heeft Atlanta
het zuiden een arsenaal van goed
gekwalificeerd leiderschap geleverd.
De integratie tussen blank en zwart is
hier beter geslaagd dan in de meeste
steden die ik in andere delen van de
VS heb gezien.
Niet minder goed dan in Georgia gaat
het in Zuid-Carolina. Zuid-Carolina
was de eerste zuidelijke staat die re
belleerde tegen de „Unie" voor het
uitbreken van de burgeroorlog. Het
was in 1954 ook de eerste zuidelijke
staat die zich openlijk uitsprak tegen
gescheiden onderwijs na de uitspraak
van het Hoog Gerechtshof daarover.
Reizend door deze staat kreeg ik de
vaste overtuiging dat de bestuurders
en functionarissen het menen als ze
zeggen een regering te willen die
„kleurenblind" is. dus blank en zwart
gelijk behandelt. Ik kwam vooral on
der de indruk van de opvattingen
onder de jongeren, die totaal anders
over het rassenvraagstuk denken dan
hun ouders.
Nieuwe leiders
In Zuid-Carolina was het gouverneur
John West die de stoot gaf tot verbe
teringen. Hij behoort tot groep ver
lichte zuidelijke leiders met mensen
als Jimmy Carter van Georgia,
William Waller van Mississippi, Ru
ben Askew van Florida en Dale Bum
pers van Arkansas. Zij kwamen uit
het zuiden naar voren als de pleiters
voor sociale veranderingen. Zij vorm
den het nieuwe leiderschap dat kon
doorbreken nadat Martin Luther
King met zijn beweging het spits had
afgebeten. Hun optreden heeft effect
gehad door het hele land en heeft
bijgedragen aan de opkomst van tal
van zwarte politieke leiders in het
noorden van de Verenigde Staten.
Er zijn nu ruim 4000 zwarte gekozen
politieke ambtsdragers in Amerika.
Sinds 1960 is het aantal geregistreer
de zwarte kiezers van vijf naar elf
miljoen gestegen, een feit waarmee
iedere kandidaat rekening moet
houden.
De taal van racisme is aan het ver
dwijnen in de Verenigde Staten. De
sociale omgang tussen de verschillen
de bevolkingsgroepen is sterk verbe
terd. Zeker, we hebben nog een zeke
re afstand te gaan voordat we de
„colour line", de scheidslijn tussen
blank en zwart volledig hebben over
wonnen. Maar we zijn al ver verwij
derd van de vloek van de jaren vijftig
en zestig. Dr King zei dat hij een
droom had, een droom waarin zwart
en blank de handen broederlijk en in
vriendschap ineen sloegen. Als zwar
te Amerikaan moet ik oprecht zeggen
het gevoel te hebben deel te zijn van
die droom.
o goed als niets kosten. Het Neder- de Westerschelde zo'n 4.70 meter. Op
inds maritiem instituut legde zijn de Waterweg zijn geen zandplaten
lisie neer in een rapport over een (banken) te bekennen, de Wester-
nderzoek naar het nautisch risico schelde is ermee bezaaid. De bebake-
!at is verbonden aan het vervoer van ning op de Waterweg is zeer effectief,
ioeibaar gemaakte gassen. op de Westerschelde zijn alleen al 203
lichtboeien en tonnen uitgelegd.
Daarnaast biedt ook een groot aantal
geleide- en sectorlichten een uitste
kende vaarwatermarkering. Houdt
men bij dit alles rekening met de
iclusies op. Hij zegt dat er geen ongeveer 35.000 zeeschepen die jaar-
is van een „chaotische toe- njks de Westerschelde op- en afvaren
en dat de bewijzen die daar- en let men dan ook op de 50.000
worden aangevoerd overdreven binnenschepen die alleen al tussen
nsoms zelfs onjuist zijn. In elk geval Hansweert en Terneuzen worden ge-
Ihet volgens hem beslist niet zo dat registreerd, dan blijkt het ongeval-
iaereen op de Westerschelde zijn lencijfer toch wel heel erg mee te
vallen.
Andere sfeer
Als ik dan nu door Mississippi, Ar
kansas, Alabama, Georgia, Zuid- en
Noord-Carolina reis, kan ik moeilijk
anders zeggen dan dat de sfeer nu
geheel anders is. Het respect voor het
individu, vooral als hij zwart is, is
heel wat groter dan het in de jaren
vijftig en zestig was.
Op het gebied van de burgerrechten
is er een sterke verbetering geweest.
PARIJS (ANP) Het is dezer dagen
vijfentwintig jaar geleden dat de oor
log uitbrak die uiteindelijk leidde tot
de onafhankelijkheid van Algerije.
Daarmee kwam een definitief einde
aan 130 jaar Frans bestuur over dit
gebied. De oorlog kostte één miljoen
doden, maar vestigde de naam van
Algerije als toonaangevend voor
beeld voor vele landen in de derde
wereld.
Niemand vermoedde na de gebeurte-
nissen in de nacht van 31 oktober op 1
november 1954 dat dit het begin was
van een oorlog die zeven jaar zou
duren en waarbij een half miljoen
Franse militairen betrokken zou wor
den. In Frankrijk leidde de oorlog tot
de val van de vierde republiek en het
voor de tweede keer aan de macht
komen van generaal De Gaulle. De
oorlog liep uit op een nederlaag voor
de Fransen, die daarmee een van de
grootste trauma's uit hun geschiede
nis te verwerken kregen. Een miljoen
Fransen keerde uit Algerije terug
naar het moederland.
Negen voormannen van het Algerijn
se Nationale Bevrijdingsfront FLN
stelden op 1 november 1954 de pers
een verklaring ter hand waarin zij
nationale onafhankelijkheid voor Al
gerije eisten. De negen waren afkom
stig uit de oude nationalistische „be
weging voor de overwinning van de
democratische vrijheden" van Messa-
li Hadj. Zij gingen ervan uit dat het
doel, de nationale onafhankelijkheid,
alleen met geweld te bereiken was.
Van de negen zijn er momentaal nog
vier in leven onder wie Achmed Ben
Bella, de eerste president van het
onafhankelijk Algerije, die onlangs
na veertien jaar opsluiting onder het
bewind van Boumedienne, weer in
vrijheid werd gesteld.
Allerheiligen 1954 was het begin van
een onoverzienbare reeks aanslagen,
vergeldingsacties, slachtingen en
volksverhuizingen. Het Franse aan
deel in de strijd tegen de onafhanke
lijkheid plaatste dit land in een een
zame positie in de wereld. Uiteinde
lijk bleek de onafhankelijkheid niet
tegen te houden. In 1959 begon De
Gaulle al te spreken over een mogelij
ke onafhankelijkheid. Hij voerde in
het geheim onderhandelingen met de
FLN. Op 19 maart 1962 werd in Evian
een wapenstilstand ondertekend. Op
1 juli van dat jaar spraken de Algerij
nen zich met de grootst mogelijke
meerderheid voor onafhankelijkheid,
nadat de Fransen het land groten
deels ontvlucht waren.
I. J. van der Meer uit Kruiningen,
Jheepvaartmeester-verkeersleider
p de verkeerspost Hansweert, stelt
ich tegen de zijns inziens negatieve
png maar gaat.
m der Meer keert zich om te begin-
m dan ook tegen de constatering
m het coördinatieorgaan (overgeno-
sn in een artikel in Trouw van 25
igustus) dat bij Hansweert en Ter-
i fuzen een verkeersregeling ont-
i, reekt. De werkelijkheid is dat reeds
i 1 december 1975 Rijkswaterstaat
de westelijke havendam van
msweert een bemande radarver-
erspost in bedrijf heeft gesteld die
idsdien dag en nacht effectief ope-
tioneel is.
fstaan bij het dorp Waarde op Zuid-
«veland en in het midden van het
arwater in het Schaar van de
lord bij Saeftinghe ook twee door
lgië opgerichte (onbemande) ra-
rtorens, die hun beelden doorstra-
naar een radarcoördinatiepunt
bij de Zandvlietsluis. De werking
rvan verkeert echter nog in een
Jerimenteel stadium. Binnenkort
voorts bij Terneuzen een beman-
radarverkeerspost aan de oever
de Westerschelde in gebruik wor-
genomen. Daarenboven staat in
ssingen een redebestrijkende ra-
tinstallatie opgesteld.
)jt de verkeersregeling verder be-
aldus Van der Meer, dag en
ht patrouilleren boten van Rijks-
terstaat erVof de rijkspolitie te wa-
op de Westerschelde. Een vergelij-
5g met de Nieuwe Waterweg, waar
de zo graag geschermd wordt, slaat
gens hem nergens op. „De Water-
is, gerekend van binnen de pie-
van Hoek van Holland tot aan de
Gevaar
Buitenstaanders, die het oppervlak
kig bezien, zijn al gauw geneigd mee
te zingen in het koor van hen die de
Westerschelde veel gevaarlijker vin
den dan de Nieuwe Waterweg. In
perspublikaties werd laatst geconsta
teerd dat zich van 1966 tot 1975 op de
Waterweg 85 aanvaringen tussen zee
schepen hebben voorgedaan.
Let wel, zegt Van der Meer. er werd
bij vermeld om welke soort schepen
het ging: namelijk zeeschepen. In één
adem werd over de Westerschelde
verteld dat in vijf jaar tijd 106 aanva
ringen en 113 strandingen waren
voorgekomen. Meer dan de helft
daarvan betrof echter binnenschepen
en bijna een kwart van het aantal
ongevallen overkwam jachtjes.
„Natuurlijk daar is iedereen het
over eens kan er nog heel wat
worden verbeterd aan de veiligheid.
Daartoe zal ook de toekomstige wal-
radarketer ongetwijfeld veel kunnen
bijdragen. Maar men moet de dingen
wel willen zien zoals ze zijn."
Hij zegt ten slotte nog te durven
beweren dat schepen die vloeibaar
gas vervoeren (waarvoor steevast de
Westerschelde als vaarweg wordt ge
noemd) heel wat minder gevaarlijk
zijn dan de conventionele tanksche
pen. De gasketels staan in de ruimen
van een gastanker op zijn minst 30
tot 60 cm van de huid van het schip
door Jic Lel»
ARNHEM Precies 25 jaar nadat in Arnhem koningin Juliana, herfst 1954, het nieuwe luxe,
fraaie provinciehuis, waaraan liefst zo'n dertig kunstenaars hadden meegewerkt, opende,
wordt in de Gelderse hoofdstad de discussie op gang gebracht over de vraag of er een nieuw
huis der provincie moet komen. Wannee de verst gaande suggestie in een door het bureau
Twijnstra en Gudde geschreven rapport wordt gevolgd, dan zou dat een uiterst kostbare
sprong over de Rijn betekenen: in Arnhem-Zuid zou dan een provinciehuis worden gebouwd
waarvan de kosten op basis van de huidige prijzen meer dan 125 miljoen gulden zouden
bedragen.
Tot nu toe heeft van de statenfracties
alleen de VVD officieel gereageerd, en
dat komt er op neer dat zij helemaal
nog geen lust heeft nu al te praten
over het bouwen van een nieuw pro
vinciehuis. dat pas omstreeks 1995
nodig is. In tegenstelling tot gedepu
teerden staat commissaris der konin
gin mr W. J. Geertsema op het stand
punt dat nu reeds moet worden be
slist zich elders in Arnhem te ves
tigen.
Het oude provinciehuis werd in 1944
bij de Slag om Arnhem verwoest; op
enige afstand van het gebouw bevond
zich de vermaarde Rijnbrug, een cen
traal element bij de operatie Market
Garden, die echter te ver lag voor de
geallieerden. Tien jaar later werd het
nieuwe huis der provincie geopend.
Een ontwerp van ir J J M. Vegter,
bijgestaan door ir H. Brouwer en ir. T.
T Deurvorst, de laatste speciaal voor
de inrichting. De kosten bedroegen,
exclusief het interieur, ruim negen
miljoen gulden, voor die tijd wat is
de inflatie snel gegaan een formi
dabele som.
Kritiek bleef niet uit: er was veel te
kostbaar gebouwd, pompeus en lood
zwaar, als was het voor de eeuwigheid
bestemd. Met veel marmer, het
warmgetinte travertin, het zachtgrlj-
ze cristallina uit Zwitersland, het
rode porfier uit Egypte, vele uitland-
se houtsoorten zoals coromandel, no
ten en oregon-pine en verder bijna
een miljoen bakstenen in diverse
kleuren, geglazuurd en/of met de
hand gevormd.
Kunstzinnig
Het gebouw moest voorts een kunst
zinnige eenheid zijn, en om tot een
zekere harmonie te komen, werd prof.
A. M. Hammacher, de man van het
rijksmuseum Kröller-Müller, als advi
seur voor dit aspect aangetrokken.
De kunstzinnige elementen beston
den uit mozaïekwanden, graffito's, re
liëfwerken, fonteinen, beelden, wand
tapijten enz. Tot voor deurgrepen,
voorzittershamers en tafellinnen wer
den kunstenaars aangetrokken. Een
dertigtal kunstenaars van naam werd
ingehuurd, onder wie W. Couzijn, V.
P. S. Esser, Titus Leeser, Hildo Krop,
Charlotte van Pallandt, P. Siegers en
F. Heil. Verschillende kunstwerken
waren geschenken.
Intussen heeft het Arnhemse provin
ciehuis behalve dat duizenden men
sen er in de loop der jaren bewonde
rend in rondwandelden, ook buiten
landers. de gemeenschap vele goede
diensten bewezen. Wel namen de ta
ken van de provincie zodanig toe en
groeide het ambtenarenkorps zo we
lig, dat er Inmiddels al een nieuw
gebouw naast gezet moest worden, en
nog is die ontwikkeling niet te stui
ten. Men is tot de conclusie gekomen
dat zelfs bij een bescheiden uitbrei
ding van het apparaat de nodige
in 1986 een nieuw provinciehuis over
de Rijn te betrekken. Zou besloten
worden tot uitbreiding bij het tegen
woordige provinciehuis, dan kan de
eerste fase daarvan in 1983 voltooid
zijn.
Het huidige Provinciehuis, gezien van de kant van de Rijn
Foto ontleend uil een door do provlncto Gelderland ultrefcveo boekje.
ruimte slechts tot ongeveer de eeuw
wisseling op de huidige plek kan wor
den gevonden. Vandaag dat het bu
reau Twijnstra en Gudde opdracht
kreeg een studie aan dit onderwerp te
wijden.
Kapitaalsvernietiging
In het dezer dagen uitgebrachte rap
port worden de voordelen en nadelen
genoemd van zowel nieuwbouw (in
Arnhem-Zuid) als uitbreiden (aan de
Markt). Bij verhuizen is er bijvoor
beeld sprake van kapitaalsvernieti
ging, tenzij het huidige gebouw kan
worden verkocht. De investerings
kosten zullen aanzienlijk hoger zijn.
Blijft men op de huidige plaats dan
kan men in het gunstigste geval tot
het Jaar 2010 vooruit. Bovendien is er
geen mogelijkheid om het parkeer
probleem structureel op telossen. Bij
een snelle besluitvorming en mede--
werking van de gemeente zou het,
volgens het rapport, mogelijk zijn al
De discussie kan nu beginnen. Wat de
Statenfracties betreft, heeft alleen de
VVD nog maar gereageerd, Zij staat
afwijzend tegenover nieuwbouw, ze
ker in dit stadium, omdat het perso
neelsverloop beslist niet vaststaat en
omdat de aangekondigde provinciale
herindeling teveel onzekerheid
schept. Het college van gedeputeer
den heeft dezer dagen een voorlopige
beslissing genomen. Eveneens met
het oog op de onzekerheid als gevolg
van de plannen tot provinciale herin
deling wil het voorshands uitgaan
van het zoeken van huisvestingsmo
gelijkheden in de directe omgeving
van het huis der provincie. Op die
manier kan men tien Jaar vooruit.
