De 'Grote Katechismus' van Luther
Danneels en Lescrauwaet
bij bisschoppensynode
markim
Verzet tegen huidig arbeidsbestel!
Bij de dood van 'gelovig' commuru
algesal forte
Tutu herhaalt oproep
tot boycot Z-Afrika
Trouw
KERK IN DE WERELD
helpt
snel
VANDAA<
Discussie over
communisme en
chr. onderwijs
elektrische treinen kompleet v.a.7950
R. K. 31-oktober-
herdenking
VOORBIJGANG^
Conferenties
Zendingsdag in Sittard
SPIT SPIERPIJN STUVE NEK
WOENSDAG 31 OKTOBER 1979
TROUW/KWARTET
=10
door ds A. A. Spijkerboer
De goede Luther zei op zijn oude
dag. dat hij maar twee boeken ge
schreven had. die echt de moeite
waard waren: zijn boek tegen Eras
mus ..Over de onderworpen wil" en
de „Grote Katechismus"; met de
rest kon wat hem betreft de kachel
aangemaakt worden. Van de inder
tijd door prof. dr P. Boendermaker
gemaakte Nederlandse vertaling
van de ..Grote Katechismus" is nu
een tweede druk verschenen. Luther
bespreekt daarin de Tien Geboden,
de Apostolische Geloofsbelijdenis,
het Onze Vader, de doop. het avond
maal. en de biecht, die hij immers
ook tot de sacramenten rekende
Luther heeft zijn .Grote Katechismus'" voor
de predikanten geschreven en zijn katechis
mus bevat dus niet de op analfabeten bere
kende vragen en antwoorden, die je meestal
in 'een ouderwetse katechismus aantreft
Wanneer je het allemaal eens doorleest blijkt
hoeveel misverstanden er over Luther in om
loop zijn. Vaak hoor Je immers zeggen dat
Luther de Tien Geboden alleen maar ge
bruikte om de mensen duidelijk te maken
hoe slecht ze eigenlijk waren en hoe zeer ze
Gods genade nodig hadden. Maar wanneer je
Luthers uitleg van de Tien Geboden die
meer dan één derde van zijn ..Grote Kate
chismus" vult leest, blijkt hij van mening
te zijn dat het inderdaad Gods bedoeling is.
dat we de Tien Geboden houden. Hij laat zich
zelfs ontvallen dat we de Apostolische Ge
loofsbelijdenis moeten leren verstaan om al
les te kunnen doen. wat wij volgens de Tien
Geboden móeten doen!
Uitleg
Luthers uitleg van de Tien Geboden is dan
ook zeer ter zake. Hij vindt dat de mens nooit
zonder goden is en dus nooit in een vacuüm
leeft óf hij dient de Here God. óf hij is met
andere goden in de weer. Wanneer God in het
eerste gebod zegt. dat we geen andere goden
mogen hebben, dan bedoelt Hij volgens Lu
ther ..dat het hart geen andere troost of
vertrouwen moet kennen dan op Hem. en dat
ge u daarvan ook niet laat losrukken, maar
daarvoor alles op het spel zet en verwaarloost
wat op aarde is. Daartegenover zult u gemak
kelijk verstaan en oordelen, dat de wereld
louter valse godsdienst en afgoderij bedrijft
i Toen b.v. de heidenen hun vertrouwen
op macht en heerschappij stelden, maakten
zij Jupiter tot hun hoogste God. de anderen,
die naar rijkdom, geluk of naar wellust en
genot verlangden, maakten Hercules. Mercu-
rius. Venus of anderen tot hun goden". Onze
afgoden zijn dus al die dingen waar wij naar
verlangen en waardoor we ons leven laten
beheersen. (Jammer dat de redactie van ..De
Tijd" bij haar onderzoek naar „God in Neder
land" niet heeft laten nagaan welke afgoden
er in ons land gediend worden')
Niet mak
Ook bij de uitleg van het gebod „Gii zult niet
stelen" is Luther niet zo mak als zijn reputa
tie: ..Kortom, zo gaat het in de wereld, dat.
wie openlijk stelen en roven kan. die gaat vrij
uit en is veilig: hij wordt door niemand ge- Sch©rD
straft en wil bovendien nog geëerd worden. r
Ondertussen moeten de kleine stiekeme die
ven. als zij zich eenmaal vergrepen hebben.
de schande en de straf verdragen om de
braafheid en de eer van de anderen te beves
tigen." Een paar bladzijden verder consta
teert Luther vergenoegd, dat God meesterlijk
de kunst verstaat de dieven op elkaar los te
laten: ze bestelen elkaar en zo geven ze elkaar
hun verdiende loon: „Waar zou men anders
genoeg galgen en stroppen vandaan halen?"
Luther nam ook erg scherp waar Zo zegt hij
bij de uitleg van het gebod „Gij zult geen
valse getuigenis spreken tegen uw naaste"
dat een getuige die de waarheid wil spreken
iets moet hebben van een goede rechter:
„Want een rechter moet boven al een vroom
man zijn. en niet alleen een vroom man. maar
ook een wijs, verstandig, ja ook een moedig
en vermetel mens. Zo moet ook een getuige
een vermetel, maar vooral een vroom man
zijn. Want wie in alle zaken recht oordelen wil
en in overeenstemming daarmee zijn vonnis
wil vellen, zal dikwijls goede vrienden, zwa
gers. buren, rijken en machtigen vertoornen,
die hem in veel opzichten goed en kwaad
kunnen doen. Daarom moet hij zelfs blind
zijn. de ogen en oren gesloten houden, niet
zien en horen dan wat vóór hem ligt en
daarnaar het oordeel uitspreken."
Enthousiast
Luther is enthousiast over de Tien Geboden
en hij eindigt zijn uitleg ervan met de volgen
de woorden: „Laten alle wijzen en heiligen
naar voren komen om te zien of zij zulk een
werk kunnen voortbrengen als deze geboden,
die God met ernst eist en beveelt op straffe
van zijn toom en daar zulk een heerlijke
belofte aan t<?evoegt, dat Hij ons met alle
rijkdom en zegen wil overstelpen. Daarom
moet men ze ook vóór alle leerstukken van de
hoogste waarde achten als de grootste schat
ons door God gegeven." De uitleg van de
Apostolische Geloofsbelijdenis is erg kort:
van de elf bladzijden die Luther eraan wijdt,
gaan er dan weer niet minder dan zes over de
Heilige Geest, en daaraan kun je zien hoe
dichtbij God voor Luther was.
Onze Vader
Breed opgezet is dan tegen het eind Luthers
uitleg van het Onze Vader. We moeten het
bidden om ons de duivel van het lijf te
houden: „Het is hem niet genoeg, dat hij het
geestelijk rijk tegenwerkt en daardoor ver
stoort. dat hij de zielen door zijn leugens
verleidt en onder zijn macht brengt; neen, hij
verhindert ook, dat een goed bestuur en een
eerlijk vreedzaam bestaan op aarde blijft; hij
stookt twist, moord, oproer en oorlog aan.
veroorzaakt onweer, hagel om het koren en
het vee te vernietigen, de lucht te vergiftigen
enz. Kortom, hij kan niet dulden, dat iemand
een stukje brood van God ontvangt en het in
vrede eet."
Neiging
Luther had natuurlijk wel zijn eigenaardighe
den. Zo had hij de neiging zich vorsten voor
te stellen als vaderlijke figuren, die niets
anders dan het heil van hun onderdanen op
het oog hebben, en die niets liever zien dan
dat deze onderdanen vlijtig werken, 's avonds
een hapje eten en dan de volgende dag bij het
krieken van de dageraad weer opgewekt aan
de arbeid gaan. Wanneer hij verder zegt dat
de Tien Geboden in ieder mensenhart ge
schreven staan, vroeg je je wel even af, in
wiens hart het eigenlijk opgekomen is, dat we
geen andere goden zouden moeten dienen.
Hoe dan ook. Luthers „Grote Katechismus"
hoort bij de klassieke boeken van de christe
lijke kerk. en wanneer je één klassiek boek
zoals dit, leest, herleest, verwerkt, er plezier
aan beleeft en er een aantal vragen aan
overhoudt, dan kun je tien moderne boeken,
die je dan gelezen zou moeten hebben om
„erover mee te kunnen praten", getroost on
gelezen laten.
Dr Maarten Luther. De grote katechismus.
Vertaald en ingeleid door prof. dr P. Boen
dermaker. Uitg. Kok. Kampen, tweede druk,
prijs 13,50.
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM De paus heeft de namen bekendgemaakt van degenen die de bijzondere
Nederlandse bisschoppensynode zullen gaan leiden. Deze synode zal zoals bekend in januari
te Rome worden gehouden onder voorzitterschap van de paus. Maar in feite zal de paus, die
trouwens geen Nederlands spreekt, niet zelf die taak uitvoeren. Als vice-voorzitters zullen
optreden kardinaal Willebrands (zoals verwachtl en mgr. Godfried Danneels. de 46-jarige
bisschop van Antwerpen
Deze laatste benoeming is voor velen
een verrassing Men had een Neder
lands sprekende kardinaal verwacht
(Suenens of Darmojuwonoi. of min
stens een aartsbisschop. Mgr. Dan
neels is echter maar gewoon bisschop
en dat nog pas nauwelijks twee jaar.
Anciënniteit geldt bij zo'n gelegen
heid vaak als bron van gezag, maar
bisschop Danneels kan uit die bron
niet putten.
Godfried Danneels studeerde filoso
fie en theologie in Leuven en Rome
Hij was professor aan het groot-semi
narie in Brugge en later doceerde hij
in Leuven. In Antwerpen volgde hij
Jules Daem op. die meer 'n adminis
trator dan 'n inspirator was geweest.
Toen Danneels in 1977 werd benoemd
werd gevreesd dat hij als professor en
kamergeleerde weinig geschikt zou
zijn voor het ambt van bisschop
Maar in deze jaren zou hij blijk gege
ven hebben van grote pastorale be
langstelling en kwaliteiten. Zijn
naam wordt genoemd als opvolger
van kardinaal Suenens die eerdaags
aftreedt. Het leiden van de Neder
landse bisschoppensynode kan hem
nog het nodige gewicht en internatio
nale bekendheid geven.
geert op glad ijs", verzekert men van
uit België; het is nog afwachten hoe
sterk hij in beleidszaken kan op
treden.
Het is niet duidelijk wat een vice-
voorzitter aan zo'n synode kan toe- of OeCUITtene
afdoen, in hoeverre hij haar naar
links of rechts zou -kunnen sturen.
van de internationale theologische
commissie, een adviesorgaan van de
paus.
De synodescretaris (de titel is wat
misleidend) moet de bisschoppen tij
dens de synode als deskundige op het
gebied waar het over gaat terzijde
staan. Het onderwerp van de synode
is: de pastorale opdracht van de kat
holieke kerk in Nederland in de huidi
ge situatie. Prof. Lescrauwaet wordt
beschouwd als een degelijke expert,
al geldt hij niet als de meeste origine
le of creatieve theoloog op dat
terrein.
Maar desgevraagd wijst men erop dat
Danneels zeker niet „in het kamp van
Gijsen" geplaatst kan worden. Hij
wordt gezien als een eerlijk, open.
genuanceerd man. die weet waar het
(ook in Nederland) over gaat. In Bel
gië beschouwt men hem als een van
hun betere bisschoppen. Maar Dan
neels is niet iemand ..die zich enga-
Ook heeft de paus een synodesecreta
ris benoemd. Overeenkomsitg de
voordracht van de Nederlandse bis
schoppen is dat geworden prof. dr.
Jos Lescrauwaet. Vroeger hoogleraar
in de dogmatiek en oecumene in Til
burg. tegenwoordig professor in Leu
ven. Lescrauwaet is priester en jaren
lang bisschoppelijk adviseur voor
theologische en oecumenische aange
legenheden. Hij maakt ook deel uit
De synodevergaderingen zijn strikt
besloten. Aanwezig zijn de zeven „re
siderende" bisschoppen: Wille
brands, Zwartkruis, Möller, Bluyssen,
Ernst, Gijsen en Simonis; Danneels
en Lescrauwaet plus twee nog aan te
wijzen leden van religieuze gemeen
schappen. Pogingen worden gedaan
dat minstens één van die twee bij een
vrouwencongregatie hoort.
UTRECHT Vrijdagmiddag 2 no
vember om half drie is er een openba
re forumdiscussie over het onder
werp: communisme en christelijk on
derwijs. De bijeenkomst is in het ge
bouw Transitorium H, Heidelberg-
laan 2. De Uithof te Utrecht, en is
belegd door een commissie van
Utrechtse theologische studenten in
samenwerking met de Utrechtse stu
dentenvakbond.
Aanleiding tot de discussie vormen
de brochure „Er zijn grenzen" van
prof. dr. J. Verkuyl, èn het debat
daaromheen.
In dit forum zullen vertegenwoordi
gers van verschillende organisaties
en instellingen zitting nemen: André
Roelofs van het partijbestuur van de
C.P.N.; Herman Meijer van de bewe
ging „Christenen voor het Socialisme
de heer B. Buddingh' van de her
vormde raad voor „Kerk en School".
Barteld Hartstra, die vorig jaar werd
ontslagen op een katholieke school in
Tilburg en mr H. H. Bos van de bestu-
renraad van de Protestants-Christe
lijke Onderwijsorganisatie (P.C.O).
Het Forum staat onder voorzitter
schap van Prof. dr. C. J. de Jong.
decaan van de faculteit der godge
leerdheid te Utrecht.
ADVERTENTIE
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jen/e Tammmga
Directeur mg O Poslma
HOOFDKANTOOR
PoMPu* 859
1000 AW Amsterdam
W-Oautsiraat '3' Amsterdam
»ei 020-9'3456
teie. 13006
Postg 'O 66 00 00
Bêrii Ned Cred'etoar*
Refcemngrv 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM DORORECHT
PosiBus
3000 AX Rotterdam
iel 010-115588 (abonnementen
en beiO'gmgi
tel 010-tt 5588 (redactie)
tel 115700 (u'tsiudend voor
REGIO DEN HAAG LEIDEN
Postbus 10'
2501 CC Den Haag
te' 070 469445
(abonnementen en berorgmg)
tei 070-469445 (redactie)
(urtslurtend voor
i)
Pa'ksiraa* 22 Den Haag
REGIO NOORD OOST NEDERLANO
u'tsmiiend administratie
Postojs 3
8000 AA Zwolle
ie- 05200 1 7030
Abonnementsprijzen
Per maand f 15 90
Per Kwartaal I 47 70
Per hall iaa' I 95.40
Per iaar t 188 60
Adverfenf-eMneven op aany-aj
T eteton.se he
door Hennie Serfontein
JOHANNESBURG Opnieuw heeft bisschop Desmond
Tutu. de secretaris-generaal van de Zuidafrikaanse raad van
kerken, de dreigementen van de regering getrotseerd en zich
uitgesproken tegen investeringen in Zuid-Afrika.
Van een onzer
verslaggevers
HAARLEM - Naast de vele
herdenkingen van de Kerkher
vorming. die vanavond naar
oud gebruik in allerlei protes
tantse kerken zullen worden
gehouden (vaak interkerke
lijk). is er in Aerdenhout een
rooms-katholieke gebeds
dienst ter gedenking van dit
feit.
„De les van de geschiedenis" is
het thema van deze dienst, die
om half acht begint in de kerk
van de Heilige Apostel Paulus
aan de Helmlaan.
De organisatoren zeggen er
van: „Wat Maarten Luther be
doelde als een poging de kerk
tot een nieuwe bezinning en
ommekeer te brengen, werd.
mede door politieke en andere
invloeden, de oorzaak van een
definitieve breuk in de kerk.
Het lijkt ons goed toe. dat wij
juist als katholieke gemeen
schap deze dag bijeenkomen
om voor het heden te leren van
de geschiedenis. Om God te
vragen ons te bewaren voor een
verder uiteenvallen, om Hem te
bidden voor een nieuwe een
heid rondom zijn Zoon."
De leden van de kerken der
Reformatie in Haarlem-Aer-
denhout zijn uitgenodigd, van
avond mee te komen bidden.
LUTHER
Of het zo moest zijn. dit weeki
kwam ik Luthers naam tegen,
moest er achteraf even naar zi
maar vond het toch nog snel. i
Hunsbruch in de 19e eeuw van
katholiek protestant geworden
schrijft in zijn boek „Das Papsi
in seiner sozial-kulturelle
Wirksamkeit" ook een hoofdsi
over het duivelsgeloof. De duit
de katholieke literatuur een ei
monster. Zijn optreden overtrof j
alle menselijke fantasie. In het
Rituale Romanum staat een li;'
tekenen aan de hand waarvan
geestelijken bezetenheid op hel
kunnen komen. Er is weinig fai
voor nodig om zich een gedach
kunnen vormen over de schad(
deze „deskundigheid" aan de
heeft berokkend. Alfons de Li|
van een theologisch gezag in d<
van Thomas van Aquino, bescl
onder andere het geslachtelijk
verkeer van de duivel met men
En dan merkt Von Hunsbruch
een jezuit Delrio verzekerd hei
de tegenovergestelde mening
Melanchthon en Luther en ooi
katholieken, namelijk dat die
illusies en fantasterijen zijn, vi
kerk zeer schadelijk is geweest!
Die mening zou er namelijk toe^
dat de „heksen" zonder straf bl|
Zelfs vanuit deze vreemde
gezichtshoek is Luther duidelijk]
herkennen. Een nuchter mens.j
in dergelijke zaken. En dan bed»
ineens hoe bevrijdend dat centj
van zijn inzicht, de gerechtvaai
door het geloof alleen voor de k
geweest is. Hij had die bevrijdil
ervaren, nadat hij eerst ook onj"
dergelijke angstaanjagende j
fantasterijen heeft moeten level
je met niemand meer te makenk
dan alleen met die God die je I
vrijspreekt en die je nu op een p
nieuwe wijze, als nieuw geborer
kinderkens, zegt de apostel
Johannes, in het leven zet, dat |1
stuk her-menselijking. Een niek/
menswording. En die liet hij zie.
meer door allerlei bijgeloof.
noodzakelijk instrument in de
van hen die macht willen blijv»]
uitoefenen, afnemen.
ADVERTENTIE
DE KORENAER
is fijn, zTi prijs
verrassendk lei n.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Veenendaal: P
te Zeist; te Kamperland: R
Vries, kand. te Driebergen; te
Andelst: J. H. van Daalen
Veenendaal; te Tange-J r
(toez.i: W. Wagter kand. te We n
te Maartensdijk: Tj. de Jongflt
ontheven predikant met bevo
van emeritus, laatstelijk vei
aan de Rhodesia zending. wor|l
Doornspijk.
Bedankt voor 's-Gevelduin-ii
G. S. A. de Knegt te Barneve
NOP (Wijkgem. Bant-Ruttento
Cuperus. pred. voor bui
werkz. (geestelijk verzorger sttei
kenhuis te Bennekom) te Benjp
GEREF. KERKEN (VRIJG.
Beroepen te Hoek (Zldi: J. H.
kand. te Zwolle.
BAPT. GEMEENTE
Beroepen te Heerenveen: J I
man te Stadskanaal-Noord.
Hij sprak op de Jaarvergadering van
de methodistensynode in Kaapstad.
Hij zei dat overzeese investeringen
een systeem helpen in stand te hou
den dat o. m. een stamlid. dat ge
dwongen moest verhuizen tot zelf
moord bracht.
Tutu verwees naar Mosima Sekole.
die zich ophing, nadat hij door de
regering in het kader van de verde-
lingswetten van Zuid-Afrika uit zijn
geboortestreek was verwijderd.
Na deze uitspraak over het geval Se
kole zei Tutu dat hij economische
druk ziet als het laatste middel om
een vreedzame verandering in Zuid-
Afrika tot stand te brengen.
Over Sekole zei Tutu „Begrijpt u dat
men een mens vernietigt, om een ide
ologisch plan uit te voeren? Ik zal
alles doen om dit duivelse systeem
uit te bannen, wat het mij ook moge
kosten." Hij voegde er aan toe: „Ikzal
mij door niemand laten tegenhouden
Apartheid is niet zomaar een kwaad.
LONDEN Tatjana SJtsjipkov.
een Russisch-orthodoxe vrouw uit
Smolensk, werd op 9 september gear
resteerd op beschuldiging van
„straatschenderij". De arrestatie is
het gevolg van een incident op 10
februari dit jaar. toen een bijeen
komst van de christelijke studie
groep voor de problemen rond de
religieuze opleving" in Moskou werd
verstoord door de politie De politie
nam een groot aantal religieuze boe
ken in beslag Toen een agent Tatja
na een boek wilde afpakken, gaf ze
hem een klap in het gezicht Mevrouw
Sjtsjipkov is oud-docent aan de peda
gogische academie in Smolensk
het is het kwaad zelf. Het is zoiets als
het verkrachten van een kleuter."
Tutu riep op tot het organiseren van
een ronde-tafelgesprek. „Wij hebben
de hulp van de internationale ge
meenschap nodig om ons daar van tc
overtuigen."
Wie is de chip de baas?, symposi
um over de maatschappelijke gevol
gen van de automatisering, ter gele
genheid van het 25-jarig bestaan van
het bedrijfsapostolaat IJmond
m.m.v. dr. ir. H. Bosma en drs. H. J
van Dongen, zaterdag 10 november
11-16 uur, Plus X-college, Büllerlaan
2. Beverwijk. Inl. tel. 02510-20155.
Samenleven met Surinamers,
werkdag over de gezamenlijke inzet
van Surinamers en Nederlanders
voor samenlevingsopbouw in de ei
gen buurt, zaterdag 3 november 10-16
uur, Mozeshuis, Waterlooplein. Am
sterdam. Inf. en opg. tel. 020-761552.
Geweldloze weerbaarheid, werk
dag Kerk en Vrede, zaterdag 10 no
vember 10-16 uur. Kollege De Klop.
Orinocodreef 7-9. Utrecht. Inf. tel
033-32133
Azièdag van het CNV (bootvluch
telingen, wereldgodsdiensten. China
anno 1979). zaterdag 10 november.
Het Arsenaal. Woerden. Inf tel. 030-
941041
van een medewerker
SITTARD Veel persoonlijk leed in
ons arbeidsbestel komt voort uit oor
zaken die een internationaal karakter
hebben." Dat zei de heer C. van Ba-
vel. pastor van de Eindhovense stuur
groep evangelie en bedrijfsleven in
Sittard waar voor het eerst een zen
dingsdag van de Nederlandse Zen
dingsraad werd gehouden. In Lim
burg kreeg deze dag een bijzonder
karakter vanwege een intensieve sa
menwerking tussen rooms-katholie-
ken en protestanten. Volgens de heer
Van Bavel lijden veel mensen aan een
uitzichtloos besef dat zij met hun
arbeid en inkomen een systeem in
stand houden dat grof onrecht ver
oorzaakt. De hierdoor opgeroepen ge
wetensnood, het verminderen van ar
beidsvreugde en arbeidsmotivatie,
kunnen niet langer verdrongen en
gekleineerd worden. Er ontwikkelt
zich een verzet tegen ons huidige ar
beidsbestel. niet uit luiheid of uit
ontevredenheid om het loon of om
arbeidsomstandigheden, maar van
uit het bewustzijn dat onze arbeid
hier een duidelijk element is binnen
een uitbuitings-economie, die ten
koste gaat van de derde wereld, de
rechten van de mensen en de toe
komst.
Volgens de heer Van Bavel behoeven
we ons niet te verwonderen wanneer
volkeren uit de derde wereld onze
zogenaamde vrije markt-economie
allerminst als een bevrijding ervaren.
Zij ervaren dat onze betrekkelijke
welvaart afhankelijk is van hun goed
kope produktie. We moeten inzien
hoezeer de hedendaagse internatio
nale situatie de arbeidsmotivatie van
zeer veel mensen ondermijnt. De heer
Van Bavel zei daarom te h< o
een Nederlandse vakbeweg
meer lijkt op een bevrijdin p
ging dan op een veiligheidsin
Thema van deze en alle tws
dingsdagen in ons land is
en evangelisatie in de jaren
Afgelopen zaterdag werden e j
zendingsdagen gehouden te
Nijverdal en Maassluis. In
werd het hoofdthema ingeli g
ds. R. J. van der Veen. al.;
secretaris van de Nederland y
dingsraad.
door Aldert Schipper
ADVERTENTIE
OOQ»«t Urv eö*' cri'rn 9 9 30
-naamdag 1 -n dag Op roldag war '8-
20 w te* 020 913456
Opoa<r tv adw*fi*r*i«s
320-936868 o» fp aa" Mr A<%
a'fleiing pottOu* 433
1000 ak amsteroam
Ad/eswnzginger jit^uHend icnrir
aar c*vr Arnslfdafisa a3 ess*r
Verkrijgbaar in tube van 40 gr en in de
voordelige tube van 100 gr
Lees eerst de gebruiksvoorschriften Uitsluitend txj apotheker en drogist
Het is niet gebruikelijk op deze plaats
aandacht te vragen voor het overlij
den van een communistische hoog
waardigheidsbekleder, maar dit maal
wil ik een uitzondering maken voor
Hans Seigewasser, die bijna twintig
jaar in de DDR staatssecretaris voor
kerkelijke vragen was. Hij overleed
op 18 oktober tijdens een bezoek aan
Rome, waar hij een vredescongres
bijwoonde
Ik heb Seigewasser een jaar of tien
geleden geïnterviewd. Ik kan dus niet
zeggen dat ik hem heb gekend. Maar
reeds toen maakte deze degelijk uit
ziende communist een heel wat be
trouwbaarder indruk op mij dan me
nig christelijk meeloper in de DDR
Seigewasser was voor de oorlog bank
bediende geweest en hij zag er. toen
hij geroepen was tot de post van
staatssecretaris voor kerkelijke vra
gen nog steeds zo uit, een licht ge
bouwde kalende man. kleurloos en
efficiënt. Hij zag er een beetje naar
uit dat hij de spanning tussen kerk en
staat in zijn land moeilijk verdroeg.
Hij vond dat christenen en commu
nisten in het opbouwen van hun land
een heel eind konden samenwerken.
Hij kende de christenen uit het con
centratiekamp van de nationaal soci
alisten en in die tijd was er een weder
zijds respect gegroeid.
In de jaren zestig leidde Seigewasser
de ontmoeting in tussen de evangeli
sche bisschop van Saksen. Moritz
Mitzenheim en de grote man van de
DDR. Walter Ulbricht Deze bijeen
komst had plaats op de Wartburg. het
slot waar Luther de bijbel ooit in het
Duits vertaalde De ontmoeting leid
de er toe dat bejaarde Oostduitsers
toestemming konden krijgen het
land te verlaten. Het was een eerste
magere concessie aan de kerk.
Seigewasser had veel verwachting
van de vredesrol van de kerk. Hij zag
de kerk niet alleen als een middel om
de gevoelens in het Westen jegens de
DDR wat milder te maken, maar hij
gaf de kerk in eigen land ook ruimte
om daar een kritische rol te spelen
Zo vond hij dat de kerk de vrijheid
moest hebben om haar bezwaar uit te
dragen tegen de invloed van het leger
op school.
Onder Seigewassers regime kwam de
scheiding tussen de kerk in de Bonds
republiek en die in de DDR tot stand
Maar hij heeft het daar niet op aange
stuurd. Hij zette zich er liever voor in
de verhouding tussen kerk en staat,
binnen de begrenzingen van het soci
alisme. optimaal vorm te geven. Zo is
het aan Seigewasser was in de leiding
van de staat zowat de enige die de
kerk en het leven van de gelovigen
echt kende. Zo wist hij begrip op te
brengen voor de behoefte van de kerk
aan diakonaal werk. De kerken in de
DDR konden op dat punt hit
tionele rol voluit blijven vervf
de maatschappij in dat lanifi
steeds ondenkbaar zonder dr
diakonale ziekenhuizen, wefl
tingen. bejaardenoorden en
trische inrichtingen
Hij was een „gelovig"
maar hij zag liever samen!
met de christenen dan hun ori
ping. De laatste jaren, ondeif
ker, kreeg Seigewasser tot h«f:
ruim de gelegenheid. Hijzelf
waarschijnlijk voor verantwol
dat de SED, de communistisi
tij, de kerk thans niet meerr
iets van mensen met een vef
bewustzijn. Of de SED
waardevolle opvolger voor 5
ser kan vinden is de vraai
intussen is de verhouding tusi
en staat zo volwassen gewoij
Seigewassers dood niet ho>
den tot een periode van onv<
voor de kerk
