Sartre's oorvijgen richting rechts
normei
Duo- en kwartetim pro visaties
van niveau
Haitink met muziej
uit twintigste eeuv
Nieuw werk van
Carel Visser
Incidental Theater
strijdt met taal
'Die Fledermaus' als
derderangs operette
Baal speelt vermakelijke „Nekvassov"
1
'Regelingen voor
kunstenaars
moeten verbeterd!
Hans Tentije
kreeg prijs
VOOR MAZDA
'Voorlichting in
NOS-programma
Suriname vals'
Jazzfestival in Utrechts Muziekcentrum
.Maandag 29 oktober 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door André Rutten
AMSTERDAM De voor
stelling, die Baal onder regie
van Rudolf Lucieer gemaakt
heeft van Sartre's „Nekras-
sov" is prikkelend amusant.
Zij kreeg dan ook zaterdag
avond in Shaffy bij het pre
mière-publiek, dat daar ook
een soort clan is geworden,
veel bijval.
Zij is prikkelend-amusant door de
komische manier waarop wordt ge
speeld. maar ook door de oorvijgen
die Sartre in 1955 met dit stuk uit
deelde aan rechtse kranten als de
Figaro en de Paris-Soir vanwege de
sensationele manier waarop zij de
angstpsychose voor de communisten
in leven hielden. De koude oorlog van
toen. die dit Jaar opnieuw In aantocht
leek.
De katholieke Franse existentialist
Gabriël Marcel schreef na de premiè
re heet van de naald, dat in de moei
lijke en gevaarlijke politieke constel
latie van het ogenblik het stuk te
recht gevaarlijk kon worden geacht,
de openbare mening vergiftigend,
omdat het de gerechtvaardigde onge
rustheid over het lot van de vrije
wereld op rekening schoof van een
hysterische publiciteitscampagne of
een stompzinnig McCarthyisme.
Dat soort effect hoef je van de voor
stelling van Baal niet te vrezen. Zij
laat Sartre's stuk duidelijk zien voor
wat het is: een satirische politieke
klucht over een manipulatieproces,
dat bij kranten op gang gebracht is
en met kranten de publieke opinie
bespeelt om politieke beslissingen te
forceren. Een geniale oplichter weet
dat proces met grote flair (tijdelijk)
naar zijn hand te zetten door zich
voor te doen als Nekrassov. de Russi
sche minister van binnenlandse za
ken, van wie geruchten circuleren dat
hij „de vrijheid gekozen" heeft. De
feitelijke manipulatoren achter de
schermen hebben snel genoeg door.
dat hij een oplichter is. maar het
komt hen wel goed uit hem niet te
ontmaskeren. Dat doet hij dan wel
zelf. omdat hij niet ook wil worden
gemanipuleerd.
Komisch
Baal maakt van alle figuren in het
stuk komische karikaturen, waarin
duidelijk hedendaagse types uit de
publiciteitswereld in hun mentaliteit
te herkennen zijn. Die karikaturen
gaan uit van de vaardigheden van de
spelers zelf. Dat maakt het mogelijk,
en zelfs tekenend, dat actrices ook
mannenfiguren spelen, en dat bijna
alle spelers in verschillende rollen op
treden: je ziet best wie telkens aan de
gang is, maar ook hoe vermakelijk-
welsprekend hij/zij van de figuur een
karikatuur maakt. Carol van Herwij
nen bijvoorbeeld als de oplichter, die
zich voor Nekrassov laat doorgaan,
Kitty Courbois als president-direc
teur. Edwin de Vries als de net iets te
eerlijke Journalistieke communisten
jager. Trudy de Jong o.a. als links
journaliste. Johan Leysen als mani
pulerende en gemanipuleerde hoofd
redacteur. Jack Vecht als inspecteur
en als radicaal politicus. Els Ingeborg
Smits o.a. als B.V.D.-Inspecteur. Han
Römer als dissidente Rus, Marjon
Brandsma o.a. als lid van de raad van
bestuur.
Tekenend is ook het decor van Benno
de Vries, dat alle plaatsen van hande
ling op één speelvlak concentreert.
Het stuk zit hechter en vloeiender in
elkaar dan in zijn oorspronkelijke
vorm. Het wordt beweeglijk, dansant
gehouden door vele subtiele regie
vondsten. Alle zeven stoeltjes van
doorzichtig plastic en nog enkele le
vensgrote „zoutvaten" staan op
wieltjes, zodat versnelde én vertraag
de bewegingen ontstaan, zowel in het
spel als bij het speels changeren.
Nekrassov: de president-directeur 'Kitty Courbois, in het midden zittend) dicteert de koppen voor1
voorpagina van zijn krant. 4 V
Slappe vertoning bij Nederlandse Opera
door R. N. Degens
Carel Visser: Gevleugelde parapluie, een assemblage uit 1979.
door Tyme Valk
GRONINGEN - In het Groninger
Museum worden tot 5 november de
nieuwste werken van Carel Visser,
een van Nederlands meest vooraan
staande beeldhouwers, voorgesteld.
Het werk zal ook nog bij Art it Pro
ject te Amsterdam te zien zijn.
Hoewel de elementaire constructies
van Carel Visser, vooral door een ei
gengereid materiaalgebruik de laat
ste Jaren een opmerkelijke ontwikke
ling te zien gaven, komen de bizarre
wezens die de kunstenaar nu heeft
samengesteld toch als een verrassing
In aansluitende ruimten zijn de colla-
AMSTERDAM (ANP) De kunste
naarsorganisatie BBK'69 te Amster
dam wil dat de regering maatregelen
treft voor een verbetering van de ..mi
serabele situatie" van de beeldende
kunstenaar. Dit zal moeten gebeuren
zonder dat de minimale sociale zeker
heid die de kunstenaars hebben met
de beeldende kunstenaars-regeling
(een soort contraprestatie) wordt
aangetast, aldus de BBK'69 in een
brief aan het kabinet.
Volgens de beroepsvereniging is er
een aantal oorzaken voor de verslech
terde positie van de beeldende kun
stenaars In de eerste plaats hebben
de algemene bezuinigingen in het ka
der van Bestek '81 de vraag van parti
culieren en anderen naar kunstwer
ken fors doen dalen. Daarnaast heeft
het ministerie van CRM besloten de
aankoopsubsidieregeling voor kunst
werken en de eregelden af te schaf
fen. Ook andere omstandigheden,
zoals de stop voor nieuw aan te beste
den woongebieden en de daarmee sa
menhangende stop voor aankoop van
kunstwerken in het kader van de per
centageregeling. geven de kunste
naar een somber vooruitzicht. De
BBK. heeft dit weekeinde in Amster
dam haar tienjarig bestaan gevierd
met een discussie over kunstbeleid.
ges die Visser de laatste Jaren ver
vaardigde als een inleiding opgehan
gen. In 1974 begon de beeldhouwer
met deze niet-ruimtelijke samenstel
lingen van papier en uitgeknipte tijd
schriftfoto's en ze groeiden langza
merhand uit tot assemblages waarbij
wol. struisvogeleleren en veren op een
met grafiet bewerkte achtergrond
werden geplakt. Carel Visser zou geen
beeldhouwer zijn als hij zijn ervarin
gen met reeds bestaande voorwerpen
niet meteen zou verwerken in sculp
turen Hij zocht zijn voorwerpen:
wandelstokken, hooivorken, para-
pluies. maatlatten en rijzwepen voor
al bij stokvormen die gewoonlijk in
verticale stand worden gebruikt of
opgeborgen om ze hun oorspronkelij
ke functie te laten verliezen en ze in
een horizontale, zwevende stand een
nieuwe werking te verlenen.
De biljartkeu ontbreekt in het rijtje
banalia dat Visser door toevoegingen
van wezensvreemde steunen een zeer
dramatische lading gaf. De hooivork
kreeg schapenhoorns, de wandelstok
ken schelpen, de maatstok halve
strulsvogeleleren, de zitstok in mon
turen gevatte spiegels en de para-
pluies bakkersblikken of vogelvleu
gels als bases. Ze zijn op poten gaan
lijken die niet tot dezelfde sfeer van
de gedragen stokken behoren. Moge
lijk schokt de materiële paradox, om
dat er een onverenigbare tegenstel
ling van inhoud is ontstaan; het thea
trale effect van de ..objects cherchés"
kan evengoed een lachstuip veroorza
ken. hoe koel en esthetisch de sculp
turen ook opgesteld zijn. In de catalo
gusinleiding wordt uitvoerig inge
gaan op de constructieve, de beeld-
houwkundige elementen in het werk.
Inderdaad zijn de verbindingen tus
sen de stokken en de dragers interes
sant. Nu eens zijn het consciëntieuze
staaltjes van edelsmeedwerk. dan
weer ruwe middelen tot samenstellin
gen met IJzerdraad. Toch is het vooral
de Inhoud, de surrealistische tegen
draadse verwerking van de materia
len. die zich opdringt. Men gaat in elk
geval niet ongemerkt aan de nieuwe
beelden van Carel Visser voorbij.
AMSTERDAM Gezien en
gehoord de voorstelling die de
Nederlandse Opera vrijdag
avond in Amsterdam van
„Die Fledermaus" van Jo-
hann Straus gaf, lijkt het
meer een derderangs operette
dan een komische opera.
Het stuk heeft met zijn stereotiepe
operettefiguren en de even stereotie
pe verwikkelingen waarin deze \e-
recht komen, plus de aaneenschake
ling van dansmelodieën van de „kei
zer van de wals" plus het ontbreken
van enige poging tot typering van
karakters of situaties, dan ook weinig
dat een bevordering naar de opera
klasse zou rechtvaardigen.
Een briljante uitvoering, met een eer
steklas bezetting van de vocale par
tijen. en een instrumentaal ensemble
dat het geheel met vaart en speels
heid presenteert, kan dat artistieke
standsverschil nog weieens doen ver
geten. Daar wat ditmaal geen sprake
van. Tot ieders verbazing bleek An
ton Kersjes, die met dergelijke zaken
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM In theater The Mo
vies te Amsterdam vond zaterdag de
uitreiking plaats van de Lucy D. en C.
W. van der Hoogt-prijs aan de dichter
Hans Tentije voor zijn bundel „Wat
ze zei" (De Harmonie. 1978). De bij
eenkomst was georganiseerd door de
Maatschappij der Nederlandse Let
terkunde. Uit handen van de voorzit
ter. mevrouw dr M H. Schenkeveld-
Van der Dussen. ontving Tentije dui
zend gulden en een bronzen penning.
Zelf had hij zijn voorkeuren in het
programma van die middag tot uit
drukking mogen brengen. In verband
met zijn (vroegere) belangstelling
voor jazz poetry traden daarom op
de jazzmusici Rein de Graaff (piano),
Henk Haverhoek (bas) en Art Taylor
(drums). De dichter H. H. ter Balkt,
anders wel raad weet. het Omroepor
kest tot weinig meer dan plichtmatig
spelen te kunnen bewegen. Het ging
in de eerste acte zelfs zo stroef, dat er
van een soepel volgen van hetgeen er
op het toneel gebeurde nauwelijks
sprake was. Het rammelde bij voort
during op het gênante af.
Nu stond er op dat toneel ook niet
bepaald het puik van zoete kelen, ook
al waren de voornaamste van de vele
rollen behoorlijk bezet. Sylvia Geszty
en Thea van der Putten bij voorbeeld
konden hun partijen (Rosalinde resp.
Adèle) vocaal wel aan. maar het ging
wél hoorbaar moeizaam. Daarbij
werd er door het hele gezelschap (in
de regie van Gunther Roth) zo af
schuwelijk slecht geacteerd, dat de
kwalificatie „amateuristisch" in dit
verband een belediging voor het goe
de liefhebberijtoneel zou zijn.
Een verloren avondje dus, dacht u?
Welnee, het publiek heeft zich danig
vermaakt, kennelijk geïmponeerd
door de decors en costuums van Otto-
werner Meyer, die vooral voor de
tweede acte (de balzaal) het klater
goud niet had gespaard. Leden van
het Nationale Ballet leverden daarin
hun toepasselijke bijdrage.
Er komen nog voorstellingen op 29 en
30 oktober en 4. 5, 7, 11 en 12 novem
ber in Amsterdam, 1 en 2 november in
Scheveningen en 15 november in Rot
terdam.
ADVERTENTIE
EN ECHTE SERVICE
San. v. Houttnttr. 199
I M'Jk l la A'dam. G«u»nvcld
rlM'MHVV B|Jhe1 CBR
Te' 135103-113016
rXJj'VOOR GROTE WAGENPARKEN
PARAMARIBO (ANP) Het radio
programma dat de NOS elke zondag
aan Suriname wijdt tast de integri
teit van dat land aan. Dat is de me
ning van de voorzitter van het Suri
naamse parlement. Emile Wijntuin.
Tijdens zijn jongste bezoek aan Ne
derland heeft hij die opvatting onder
de aandacht gebracht van premier
Van Agt. Volgens Wijntuin wordt in
het radioprogramma valse voorlich
ting over Suriname gegeven. Volgens
hem kan dit de betrekkingen tussen
Nederland en Suriname vertroebelen.
„Geen enkel land zou accepteren dat
zijn reputatie schade wordt toege
bracht." aldus Wijntuin. Hij zegt geen
enkel bezwaar tegen kritiek te heb
ben, maar acht de wijze waarop de
NOS kritiseert niet juist. Bovendien
zou de kritiek van het radioprogram
ma een negatieve invloed hebben op
de remigratie van Surinamers vanuit
Nederland naar Suriname. De parle
mentsvoorzitter oveweegt een offici
eel protest te laten horen.
door Adr. Hager
DEN HAAG In het afgelopen
weekeinde bracht Bernard Haitink in
Den Haag en in Amsterdam een voor
het Concertgebouworkest geen alle
daags programma met werken van
Debussy Escher, Bon, Lutoslawski,
De Leeuw en Berg. In Den Haag
speelde men als gast van het Resi
dentie Orkest in de K-serie, het pu
bliek van deze serie kan een dergelijk
programma wel waarderen.
Rudolf Escher heeft in Preludium,
het orgaan van het Concertgebouw
Orkest, een musicologisch artikel ge
schreven over de Six éplgraphes anti
ques, een compositie voor piano vier
handig van Debussy. Zeer interessant
en verhelderend! Deze „suite", ook
bekend in orkestbewerking, heeft
Escher zodanig geboeid, dat ook hij
zich heeft ingespannen een orkestbe
werking tot stand te brengen. Hij is
daarin op wel zeer gelukkige wijze
geslaagd. De bewerking is ijl en trans
parant. er is nergens een „teveel",
Escher is met grote omzichtigheid
tewerkgegaan en het resultaat is ver
fijnd en boeiend.
„Mi-Parti" is in 1976 door de Poolse
componist Witold Lutoslawski opge
dragen aan het Concertgebouwor
kest. De titel van het werk wil zeggen
„Samengesteld uit twee gelijke, maar
verschillende delen". De componist
duidt hiermee aan, dat de frasen veel
al bestaan uit twee gedeelten, waar
van het tweede bij de herhaling
vangen wordt door een nieuw
ment. Geboren vanuit een pianiss
keert het werk na een ontwikke
als het ware terug op het uitga J
punt.
Lutoslawski, geen „snelschriji|
heeft een wél overdacht werk
creëerd, dat door Haitink met L
muzikale gevoeligheid werd weer
geven.
Met zijn Drie Orkeststukken sl^
Alban Berg als het ware een bj
tussen Mahler en Schönberg. Het
aanvankelijk in zijn bedoeling on^
gelegenheid van de veertigste i
jaardag van de door hem vereij
Schönberg een symfonie te schrijï
doch het resultaat was dit OpuL
Deze drie delen voor groot orL
betekenen een grote stap in zijn t
wikkeling; ze zijn geschreven in
zelfde oorlogsjaar 1914 als de L
graphes van Debussy. Voor Berg r
nelijk het einde van de wereld.
Op dit concert twee solisten. TV
Olof speelde ook in dit kader
reeds besproken tweede vioolcow
van Ton de Leeuw. De sopraan |ii
berta Alexander vertolkte Le Pis
temps van Willem Frederik Bon. 1)
kan zich afvragen of zij de idfti
zangeres was voor dit subtiele w|i
geïnspireerd door Verlaine. Een tol
kleurloze weergave van een m{
disch en harmonisch sfeervolle eijr
rische compositie.
ADVERTENTIES
Veel mensen liggen maar raak.
Ondanks dat ben je zeker van een gezonde nachtrust op
Norma Matrassen en Boxsprings.
Vraag de uitgebreide kleurenbrochure aan bij Norma Pbstbus 13 5830 AA Boxmeer Matrassen BoXSpringS Donsdekens KllSSenS
AMSTERDAM Sinds no
vember 1978 werkt het „Inci
dental Theater" in een eigen
studio te Amsterdam aan pro-
duktles waarvan het stuk
m „Voorspellen" het eerste re-
voorheen Habakuk II de Balker, las SUltaat is. Na try-outs in april
een aantal van zijn eigen gedichten was deze produktie afgelopen
voorV".»" <!'>nk»oord ™?Je.ntye week in het Amsterdamse
bleek dat de lectuur van Habakuks cv-off™ tuQntn.
„Boerengedichten (1969) een belang- Shaffy-theater te Zien, wel
rijke stimulans voor hem betekende met verwisseling van mede-
te gaan dichten. spelers, zodat het nu gepre-
De bijeenkomst werd besloten met de senteerd werd door Yoka van
vertoning van „As en Diamant", de Rnimmplpn Ria T-Tialpr TTm«si-
bekende Poolse film van Wajda. die °rum"ielei?' KianHlger- Kmjst
destijds veel indruk op Tentije had Boreel, Reinier Bulder en de-
gemaakt. Het dankwoord zal, met harpiste Ernestiene Stoop,
enkele nieuwe gedichten, afgedrukt A
worden In een komend nummer van Kernpoep van het Incidental The-
het tijdschrift BZZLLETIN. De Van f** bestaat uit mensen van verschil
der Hoogt-prijs is de „aanmoedi- le?de theaterdisciplines. De mciden-
gingsprijs" van de Maatschappij der ff jU i fS. °?0nI
Nederlandse Letterkunde. In 1946 ben f,0?1 5 verschillen tot
werd de dichteres Ida G. M. Gerhardt e?.n artlstleke keuze te maken. Bij dit
ermee onderschelden. Zaterdagmid- etQO'
dag zal zij nu in Leiden de prijs voor
Meesterschap van de maatschappij
in ontvangst nemen, een zeldzame
prijs, die maar eens In de vijftien jaar
wordt gegeven in de sector „schone
letteren".
„Voorspellen" staat de toneelvorm
centraal, maar een volgende keer kan
een heel ander „incident" ontstaan.
Die toneelvorm betekent nu een open
zwarte vloer, wit-rood gestreepte
paaltjes aan de zijkant, vier witte
genummerde stoelen, een zwart-glan-
door Eefje van Schaik
zende harp op een verhoging achter
op het toneel en vier zwart-wit gekle
de spelers plus harpiste. Wat zij doen
is op alle manieren onvoorspelbaar
en haast onbeschrijfbaar.
„Waar beginnen, alles kraakt in zijn
voegen en wankelt, de lucht trilt van
vergelijkingen; geen woord is beter
dan het andere, de aarde trilt van
metaforen." Dit citaat van Osip Man-
delstam geeft wellicht het beste weer
wat het Incidental Theater met Peter
Handkes tekst (vertaling Karei Mul
ler) wil uitdragen. Door de program
matoelichting wordt duidelijk ge
maakt wat nu eigenlijk op het toneel
verbeeld, gesproken, gerhusiceerd en
bewogen wordt: een stuk dat toelich
ting nodig heeft, wil de gewone leek
althans begrijpen dat „Voorspellen"
een gevecht om het gebruik van taal
behelst.
Een vol uur wordt „gecommuni
ceerd" door middel van stemmen via
luidsprekers, geharrewar met stoelen
en het onophoudelijk uitspreken van
metaforen. Van langzaam en zacht
tot snel en keihard. De zinnen, waarin
het woordje „als" centraal staan, heb
ben geen enkel Inhoudelijk verband,
maar door de onnavolgbare en on
voorspelbare opeenvolging ontstaat
toch een nieuw soort communicatie.
Met clichématige persiflages en ver-
gelijkings-beeldspraken en het ge
bruik van dagelijkse zinnebeelden
wordt, naar het lijkt, een nieuwe bete
kenis toegevoegd. Wat echter die be
tekenis is of zou moeten zijn is mij
niet duidelijk geworden. Maar het
kan ook zijn dat ik te veel heb willen
zoeken in de bewegingspatronen, de
mooie harpbegeleiding. de filmmon
tages en de suggestieve belichting.
Het thema dat elke dag een dag als de
andere is. dat een speenvarken gilt
als een speenvarken, de ter dood ver
oordeelden sterven als ter dood
oordeelden, is stellig voer voor lelj-
kundigen en nominalisten, maar
op den duur wel grenzeloos verve
Het Incidental Theater strijdt.
Handkes tekst met taal: herhalin
oververzadiging van woorden, velS
lijkenissen. In „Voorspellen", da)
de delen „Hulpkreten" en „Voorsr(
ling" uiteenvalt, worden geen emq;.
nele problemen behandeld. Is
verhaal of anecdote. De taalv
wordt als inhoud genomen en
geldt ook voor de manier waarop
weging en muziek gehanteerd i
den. Zoals het programma toeli
„Wat we laten zien is het probl i,
van vorm, de menselijke vorm."
dat betreft is de groep hierin
geslaagd.
Door de bizarre bewegingen en
veel te bedachte op- en afbouwp
van vier stoelen, vier mensen en
stemmen, met een vloeiende harjffn
de achtergrond, blijft een stat
toneelbeeld hangen, waarin het el
lang op zich liet wachten. De opt ri
gende gedachte dat vier mensen ti;
vier stoelen zijn. is vast niet de befle
ling van het Incidental TlYeatei
Peter Handke geweest Maar
schlen ook wel?
Speciaal vandaag
In Televizier-Magazine on
der meer aandacht voor het
proces in Spanje tegen elf
vrouwen die abortus lieten
plegen. Voorts aandacht voor
het feit, dat het op 29 oktober
precies vijftig Jaar geleden is
dat de beurs in Wall Street
sprong en een reportage over
een opmerkelijk initiatief in
Rotterdam, waar een vacatu
rebank voor vrijwilligers is
opgericht. W erklozen die er ge
noeg van hebben thuis te zit
ten. kunnen hier pro deo werk
vinden, zonder dat hun werk
loosheidsuitkering daarbij ge
vaar loopt.
door Rud Niemans
UTRECHT Deze jazz
maand beleefde zaterdag-
avond in de herfst van zijn
bestaan een contrastrijk en
muzikaal hoogtepunt in de
mudvolle Kleine zaal van het
muziekcentrum „Vreden-
burg". Daar concerteerden
in het kader van een 5-daags
festival (met onder meer
Chick Corea. Von en Chico
Freeman, Chris Hinze, bands
van Hampton en Archie
Shepp) het kwartet van
Don PuUen/Qeorge Adams,
na de pauze afgelost door het
duo Jlm Hall-Bob Brookmey-
er. Zelden werd de aldus geaf
ficheerde belofte van een ge
varieerde jazzhappening op
niveau zo volledig waar ge
maakt, bleek mijn keuze uit
genoemd pakket, met alle res
pect voor de rest, zo'n schot in
de roos.
Pullen, Adams en drummer Danny
Richmond maakten deel uit van één
der laatste kwintetten van de begin
'79 overleden bas-reus Charlie Min-
gus. Onder Rlchmonds leiding klon
terden een aantal van zijn voormalige
sidemen samen in de groep „Mlngus
Dynasty" die onder meer op het
North Sea festival aan een niet geheel
door piëteit geschraagd requiem voor
Mingus uitvoering gaf. De kepn ervan
(zie boven) ging door. aangevuld met
de blanke bassist Cameron Brown.
Musicerend in een commune-achtlge,
ontspannen sfeer lieten de drie indivi
dualisten zaterdag listigjes verhuld
wie nou eigenlijk de muzikale lakens
uitdeelde, maar de voornaamste im
pulsen kwamen van Pullen, gemeten
naar een lang, aan zijn twee-jarige
zoon opgedragen stuk, dat zowel
sluitstuk als climax was van een pro
gramma dat de aantrekkelijkste ele
menten van de huidige avant-garde
in het volle licht zette: spanning,
avontuur, oude en nieuwe tonale en
atonale waarden die vredig coëxis
teerden, humor en wat niet al.
Adams begon met een ontspannen ln
4/4 gehouden „Metamorphosis" als
een ode aan de man aan wiens forse
gestalte hij en Pullen zich omhoog
trokken, leverde zijn visitekaartje als
markant blower af met een gorgelen
de solo. warm vibrato en een rijke
toonvorming in de lage registers. Pul
lens flitsende rechterhandexcursies
in deze fase vormden toen bij Mingus
het maximaal toelaatbare, nu slechts
het begin van een sprankelende vrij
heidsmars. Na een frivole blues-shout
waarmee Adams als vocalist de kunst
van ..Mumbles" Terry leek te hebben
afgekeken, toonden de vier dan hun
ware gedaante. Uit een polyfone con
versatie tussen Pullen (zowel op toet
sen als met de snaren in de weer) en
de ritmesectie ontwikkelde zich een
swingend vlijmscherp, spiraalachtig
themaatje dat fraai synchroon door
Pullen en Adams werd neergezet. Wat
volgt ls een boeiend luisterspel, waar
in de pianist als solist uitpakt met
een fiction-achtige geluidenwereld
met open akkoorden, razende arpeg
gios en clusters als brekend kristal.
Ten slotte, na fraaie eigen inbreng
van Cameron en Richmond, gaat een
braaf calypsotje een haat-liefde ver
houding aan met de nieuwe muziek,
teder tenorspel en pesterige piano-
interrupties. Dit is een uitstekende
groep, die mits ze bij elkaar blijft. la
Coltrane een stempel op de tachtiger
jaren kan gaan drukken.
Zo extrovert de muziek van Pullen
c.s. was. zo Introvert en weloverwo
gen klinken daarna de muzikale mini
aturen van de klankschilders Hall de
gitarist en Brookmeyer, de ventiel-
trombonist. Samenscholingen van
drie tot negen instrumentalisten
rangschikt men onder de standaard-
bezettingen in de jazz. duo's echter,
met name die in permanente vorm.
komen zelden voor. De niet door rit
me gesteunde dialoog stelt zulke spe
cifieke eisen, zoals het inleveren van
een stuk individualisme, nauwe ver
wantschap van eikaars stijl en opvat
ting. plus de haast voorgeschreven
aanwezigheid van één die meerstem
mige akkoorden spelen kan.
Tot de weinigen die deze uitdaging
aanvaardden, behoorden onder n n
Mitchell-Ruff (plano-Fr. ho<
Evans-Gomez (piano-bas) en. heff
tendage Corea-Hancock, Hall
Brookmeyer. Kenmerkend is ook
duo-vorming vooral musici met
etherische, subtiele speeltrant
trekt. Onderbroken door een tec
sche storing trokken Hall en Br<P
meyer zo'n zeldzaam gaaf, toonkf8'
rend spoor door originals en
dards, dat sommige laatsten (AU
things you are) opnieuw leken te
den uitgevonden. Halls toonkleuf1'
roept visioenen op van een
herfstbos. Brookmeyer trekt
doorheen met een constante ach
noten-stroom legato a la Lester
komt uit K.C. dus wat wil Je) ziFi(
loepzuivere melodische lijnen,
het allemaal opgeschreven en i#8
studeerd in plaats van geimprfr
seerd lijkt. Grote klasse: een kwi
catie die onverkort op de hele av
sloeg.
