'Wanneer worden de Palestijnen oprecht
Polen moe van
conferenties
Industrie naar
derde wereld
Oud-leerlingen LOM-school
niet gelukkig met verleden
Binnenkort beslissing
over hartkliniek Breda
Voorrang voor mens|c
in achterstandsituatie*
Egyptische premier uit niet alleen op Israël kritiek
Patiënten willen bemiddelen
=0
Jaarrede beroepskeuzewerk; j
Moeite met opgelegd stempel maatschappij
WOENSDAG 24 OKTOBER 1979
BUFTENLAND
TROUW/KWARTET P 6 - I js
door James Dorsey
SALZBURG Nog deze week zal de Egyptische premier Moestafa Khalil in Londen
besprekingen voeren met de Amerikaanse super-ambassadeur Robert Strauss en de leider van
de Israëlische delegatie bij de autonomie-onderhandelingen, minister van binnenlandse zaken
Jozef Burg. Egypte is ontevreden met het moeizame en trage verloop van de vredesbesprekin
gen. De Egyptische en Israëlische opvattingen over autonomie voor de Palestijnen in de
bezette gebieden zijn strijdig met elkaar. Bovendien lijken Egypte en de Verenigde Staten het
over de tactische aanpak van de besprekingen oneens te zijn.
In Schloss Kleesheim nabij Salzburg,
waar Khalil deze week verbleef voor
besprekingen met de Oostenrijkse
bondskanselier Bruno Kreisky, zei de
Egyptische premier ongelukkig te
zijn met de recente voorstellen van
Strauss om de onderhandelingen met
Israël op een laag pitje te zetten. Ten
tijde van de ondertekening van het
Egyptisch-Israëlische vredesverdrag
kwamen Cairo en Jeruzalem overeen,
de autonomie-besprekingen uiterlijk
in mei 1980 af te ronden. Verleden
week meende Strauss echter, dat
deze besprekingen wel eens langer
zouden kunnen gaan duren. Boven
dien gaf de Amerikaanse bemidde
laar te kennen, dat hij de kernproble
men in de onderhandelingen op de
lange baan wil schuiven.
„Wij moeten de problemen snel aan
pakken.'' zegt de Egyptische premier.
„De standpunten zijn nu wel duide
lijk. wij kunnen beginnen concrete
problemen te bespreken. Neem bij
voorbeeld de vraag, of het Israëlische
militaire- en civiele bestuur van de
bezette gebieden wel of niet zal wor
den afgeschaft. De akkoorden van
Camp David bepalen dat dit bestuur
moet verdwijnen. Het tweede wekelij-
ke probleem is. wie krijgt de macht in
handen, nadat dit bestuur is afge
schaft?"
Onzeker
Over de overschrijding van de ter
mijn waarbinnen de autonomiebe-
sprekingen dienen te worden beëin
digd. zegt Khalil. dat hierover nog
geen overleg met de Verenigde Sta
ten is gepleegd. „Ik weet niet precies,
wat Strauss met overschrijding van
de termijn bedoelt. Stel bijvoorbeeld,
dat wij het over de fundamentele
problemen eens zijn. maar nog een
maand nodig hebben om de zaak af te
ronden. Dat is iets anders, dan wan
neer in mei blijkt, dat er geen over
eenstemming is bereikt en voorge
steld wordt de onderhandelingen met
een jaar te verlengen." Voorlopig
houdt Khalil het erop, dat de autono
mie-onderhandelingen eind mei afge
rond dienen te zijn. Niettemin wekt
de Egyptische premier de indruk, on
zeker te zijn over de afloop van de
vredesbesprekingen. „Wij hebben nu
twee werkcomités. Het ene houdt
zich bezig met de modaliteiten van de
autonomie, het andere moet bepalen
welke verantwoordelijkheden de te
kiezen Palestijnse Raad van zelfbe
stuur krijgt. Ten aanzien van de mo
daliteiten is er vooruitgang geboekt,
zij het niet voldoende. Wat betreft de
verantwoordelijkheden zijn de me
ningsverschillen nog zeer groot. Ik
geloof, dat de Israëlische onderhan
delaars interpretaties naar voren
brengen, die strijdig zijn met de ak
koorden van Camp David."
Khalil noemde in dit verband bij
voorbeeld het vraagstuk van het Is
raëlische militaire bestuur in de be
zette gebieden. „Wij hebben de Israë
li's gevraagd om een lijst van de ver
antwoordelijkheden van het Israëli
sche bestuur, om zo te kunnen bepa
len, wat de taken van de Palestijnse
Raad van zelfbestuur zullen zijn. Wij
ontdekten hier, dat de Israëli's het
over technische onderwerpen willen
hebben. Wij hebben echter geen en
kel recht namens de Palestijnen te
onderhandelen over technische
vraagstukken. Wij willen liever de
verantwoordelijkheden van de Raad
van bestuur bepalen, zodat de Pales
tijnen weten, dat wij de onderhande
lingen serieus nemen, en dus aan deze
besprekingen kunnen deelnemen.
'Realiteit'
„Het belangrijkste probleem op dit
moment is. de Palestijnen de weg
naar zelfbestuur te wijzen. De Raad
van zelfbestuur moet daarom niet
alleen administratieve, maar ook
wetgevende en uitvoerende bevoegd
heden hebben. De Palestijnse Raad
van zelfbestuur moet een politieke
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Polen be
gint internationale confe
renties moe te worden.
„Veel gepraat en weinig re
sultaat"; schrijft het week
blad Polityka, dat door
gaans het standpunt van
de regering weergeeft. Tot
dusver werden dergelijke
conferenties door de pers in
het oostblok behandeld als
„heilige koeien", waarop
kritiek uit den boze was.
Polityka ziet dat anders en
spreekt van „niets doen", „tijds-
verspilling „duur" en „te groot".
„Niemand in de wereld kan op dit
soort conferentie vooruitgang of
zelfs gebrek aan vooruitgang
waarnemen." aldus Polityka in
een beschouwing onder de kop
„chronische verlamming". Er zijn
zoveel conferenties dat de grote
landen moeite hebben geschikte
mensen te vinden om ernaar toe te
sturen, terwijl veel kleine landen
veel conferenties maar laten lo
pen. schrijft het Poolse blad. Tot
nu toe hechten de communisti
sche landen veel belang aan inter
nationale conferenties, omdat zij
denken daar vrienden te maken
onder de ontwikkelingslanden.
Volgens het Poolse blad wordt bij
het sturen van afgevaardigden
niet gelet op deskundigheid maar
op hun politieke instelling. „Ge
praat wordt niet in een sfeer van
begrip en samenwerking, maar
van belangentegenstellingen uit
die grenzen aan cynisme."
Polityka vindt dat de conferenties
kleiner moeten worden („hoe meer
mensen, hoe minder resultaat") en
zich bezig moeten houden met
concrete problemen. Alleen die
landen zouden mogen deelnemen
die werkelijk kunnen bijdragen
aan het oplossen van die pro
blemen.
Overigens wordt ook op het minis
terie van buitenlandse zaken in
Den Haag wel eens in een dergelij
ke richting gedacht. Gepraat
moet worden met een beperkte
groep landen over een concrete
zaak (met de armste ontwikke
lingslanden over schulden, met de
nieuwe industrielanden in de der
de wereld over export, met grote
grondstoffenproducenten over
grondstoffenprijzen). Een dergelij
ke benadering zou meer kans van
slagen hebben dan de „wereldjam
borees" die de afgelopen jaren zijn
gehouden.
Van een onzer redacteuren
STRESA (Italië) Minder
dan zes procent van alle
landbouwmachines in de
wereld wordt gemaakt in
ontwikkelingslanden. De
1.8 miljard mensen op het
platteland in de derde we
reld gebruiken minder
landbouwmachines dan de
vijf miljoen boeren in de
Verenigde Staten.
Daaraan iets te doen was de opzet
van een vijfdaagse bijeenkomst in
de Italiaanse plaats Stresa. geor
ganiseerd door de UNIDO (de VN-
instelling voor industriële ontwik
keling». Het was voor het eerst dat
vertegenwoordigers van boerenor-
ganisaties. regeringen. Industrie,
vakbeweging en consumenten
bonden spraken over uitbreiding
van de produktie van landbouw
werktuigen in de derde wereld. Er
werden aanbevelingen gedaan om
trainingsprogramma's op te zet
ten. modelcontracten te maken
voor de invoer van machines (zo
dat ontwikkelingslanden niet
door leveranciers in de tang wor
den genomen), maar vooral ook
het in licentie in de ontwikkelings
landen zelf fabriceren van land
bouwmachines.
Er werd echter voor gewaar
schuwd niet alle vooruitgang van
de landbouw in de derde wereld te
verwachten van moderne land
bouwwerktuigen. Integendeel
vaak. werd gezegd. Bij modernise
ring van de landbouw moet reke
ning worden gehouden met be
staande landbouwmethoden, en
eventuele veranderingen moeten
daaraan zijn aangepast. Aange
paste technologie en het werk van
kleine bedrijfjes in ontwikkelings
landen kunnen een belangrijke rol
spelen, in plaats van machines die
van elders moeten worden inge
voerd. UNIDO zal plannen maken
voor het onderhoud en herstel van
landbouwwerktuigen in de derde
wereld, die nu vaak niet gebruikt
kunnen worden door gebrek aan
kennis of aan onderdelen.
De bijeenkomst in Italië was de
zesde in een reeks over industriali
satie van de derde wereld. De ont
wikkelingslanden willen in het
jaar 2000 een kwart van de wereld-
industrieproduktie in handen heb
ben; op het ogenblik is dat niet
meer dan negen procent.
realiteit zijn, en geen gemeenteraad.
Een „gemeenteraad" heeft boven
zich een hoger lichaam; hiervan is in
Camp David geen sprake. Het kan
nooit de bedoeling zijn. dat de volle
dige autonomie voor de bewoners van
de bezette gebieden geen betrekking
heeft op het land. zoals premier Begin
voorstelt. Volledige autonomie kan
nooit zonder land worden uitgeoe
fend. Deze Israëlische interpretatie is
dus strijdig met Camp David."
Hoewel de Israëlische opvattingen
volgens Khalil strijdig zijn met de
akkoorden van Camp David, zegt de
Egyptische premier niet te twijfelen
aan de oprechtheid van de Israëli's.
„Als ik hun oprechtheid in twijfel zou
trekken, had ik nooit aan de onder
handelingen deel genomen," merkt
hij op. In dit verband noemt Khalil de
Isarëlische nederzettingenpolitiek
„een groot probleem". De premier
wijst erop, dat Israël volgens de Con
ventie van Genève niet het recht
heeft in bezet gebied nederzettingen
te stichten. „Het Israëlische nederzet-
tingenbeleid levert het zaad voor toe
komstige conflicten tussen inwoners
van de bezette gebieden en Israël."
„Israël zal natuurlijk zeggen, dat de
mensen die in de bezette gebieden
zijn geplant, niet onder het gezag
zullen vallen van de Palestijnse Raad
van zelfbestuur. Onder wiens gezag
vallen zij dan wel? Een ander pro
bleem is de in beslagneming van
land. Als men nu land voor militaire
manoeuvres nodig heeft wordt het
afgeschermd. Daarna wordt op het
land een militaire nederzetting ge
sticht. Vervolgens wordt deze in een
nederzetting voor burgers veranderd.
Er worden diepe waterbronnen gegra
ven. waardoor de Arabische water
bronnen opdrogen. De Arabieren
moeten dan hun land verkopen en zo
poogt men de demografie van het
hele gebied te wijzigen. Er wordt ge
probeerd de Arabieren van hun boer
derijen te verdrijven. Zij moeten dan
öf als arbeider werk zoeken, óf emi
greren. Daarom vinden wij het pro
bleem van de nederzettingen zo be
langrijk. Ik zeg altijd, dat het veilig-
premier Moestafa
heldsvraagstuk niet met het pro
bleem van land annexeren mag wor
den verward. De Israëliërs zeggen een
veiligheidsprobleem te hebben. Wij
bevestigen dit. Elk land heeft een
veiligheidsprobleem."
Kans
Geruchten afkomstig van Egyptische
regeringsfunctionarissen dat men in
Cairo al naar alternatieven zoekt
voor de huidige autonomie-onder
handelingen, spreekt Khalil tegen.
„We moeten Camp David een kans
geven. Ik geloof dat het voorbarig is
om te zeggen dat we naar een alterna
tief moeten zoeken."
Khalils teleurstelling over het ver
loop van de onderhandelingen uit
zich niet alleen in kritiek op de Israë
liërs. De Palestijnse inwoners van de
bezette gebieden verwijt hij dat zij de
akkoorden van Camp David al heb
ben verworpen nog voor de onderhan
delingen over autonomie konden be
ginnen. „Hoe konden ze er vanaf het
begin zo zeker van zijn dat wij geen
succes zouden boeken? Willen ze het
probleem zelf oplossen? Hoe zullen
zij dat doen? Door een nieuwe resolu
tie van de Veiligheidsraad? Prima.
Stel dat er een nieuwe resolutie komt
en dat Israël die aanvaardt. Dan moe
ten zij met elkaar gaan praten. Welke
waarborgen hebben de Palestijnen
dan dat Israël zijn troepen terugtrekt
en de resolutie uitvoert?"
De Palestijnen, zegt Khalil, gaan er
van uit dat Begin het voor het zeggen
hóudt. Maar als de Palestijn
van Zelfbestuur is geïnsri
het Israëlische militaire t
meer bestaan. „Ik vraag de I'
nen: Wanneer zullen zij zo c
zijn om hun stelling op pf i
zetten en deze door hondeif»1
den te laten ondertekenen? F®
ten zulke verklaringen nid™
mondeling afleggen. Zij zijn jn
berucht om hun mondelinge lat
gen. Zodra de situatie isl£
wordt, zeggen de Palestijn^
iets van dien aard te hebl
BINNENLAND
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Staatssecretaris Veder-Smit van volksgezond
heid zal nog deze week haar standpunt bepalen inzake de
nieuwe ontwikkelingen rond het medisch centrum De Klok-
kenberg in Breda. Hier moet een nieuwe hartkliniek worden
gevestigd in samenwerking met een algemeen ziekenhuis,
waar per jaar zo'n duizend open-hart-operaties uitgevoerd
zullen worden.
Aanvankelijk zou er samenwerking
plaatsvinden met het Bredase Diaco-
nessenhuis, maar De Klokkenberg
stelde een ultimatum en liet daarna
weten de voorkeur te geven aan het
Ignatius-ziekenhuis, waarmee onder
handelingen in een eerder stadium
waren stukgelopen. Inzet van het
conflict is een grotere zelfstandig
heid, die het medisch centrum na
streeft en meer zeggenschap in het
team van het algemene ziekenhuis,
waar de diagnoses moeten worden
gesteld.
Vanmiddag heeft mevrouw Veder-
Smit op het departement een gesprek
met de hartpatiëntenvereniging
Henk Fievet, die hierom had ver
zocht. In een telegram aan koningin
Juliana heeft het bestuur eerder om
bemiddeling gevraagd, aangezien het
„ten einde raad" is. In dit telegram
spreekt de vereniging twijfel uit aan
de besluitvaardigheid van de staats
secretaris. als het om open-hart-chi-
rurgie gaat en ongerustheid over de
stagnatie op dit gebied. De mogelijk
heid van acties wordt niet uitge
sloten.
aanleiding gezien hem uit het register
te schrappen. Dit kan als een arts de
laatste vijf jaar zijn specialisatie niet
meer heeft uitgeoefend.
Van onze sociaal-economische redactie n
UTRECHT „De Nederlandse vereniging voor beroe
zewerk, (NVB) zal in de toekomst zeer duidelijk en cons
voorrang geven aan groepen in achterstandsituaties".
mevrouw Hannie van Leeuwen gisteren in Utrecht 5t
haar jaarrede als voorzitter van de NVB. Met deze g i
worden mensen bedoeld uit het lager beroeps onderw
LBO. en de groep vrouwen en meisjes. 'al
Hannie van Leeuwen
„De NVB vindt dat er een stuk maat
schappelijke verandering moet
plaatsvinden, gericht op het opheffen
van de onderwaardering voor beroe-
Van onze onderwijsredactie
ZWOLLE Veel oud-leerlingen van de LOM-school, de school voor leer- en opvoedingsmoei n
lijkheden, zijn achteraf niet zo gelukkig met deze schoolkeuze. Hoewel de meesten toegeven a^ partieïï ieerfiici*.
dat ze een prettige schooltijd hebben gehad, tonen ze veel moeite met het stempel dat hun aan studenten aan hogere bi J
door de maatschappij wordt opgelegd
rd
pen waarop men door een L ,ar
ding wordt voorbereid. De2,
waardering belemmert de k( u
passend onderwijs. Voor allfe
milieus moet het gaan om "00
onderwijs en niet om „zo ho n
lijk" onderwijs." Over de grierv
wen en meisjes zei voorzi
Leeuwen; „beroepskeuzet .v^
gen moeten meisjes meer o\ w
van het belang van een g n
roepskeuze". Helaas, aldus
zitter, biedt de subsidierege j,
bedoelde activiteiten te weii ds
te tot verbreding van het w
Het werkterrein van de v ia:
omvat het begeleiden van r
zesde klassen van de basissi
de keuze voor vervolgonde"
vereniging adviseert leerling
voortgezet onderwijs bij vaH
ket-keuze en hulp bij studif4*'
Twijfel
Voorzitter P. van Overveld van de
Nederlandse hartpatiëntenvereni
ging (de eerste en oudste op dit ge
bied) liet weten dat er bij de Neder
landse hartchirurgen en -specialisten
twijfel bestaat over de kwaliteit van
de hartchirurgen die zullen gaan wer
ken in De Klokkenberg. Op 5 novem
ber zal daar nog steeds volgens plan
de eerste hartoperatie moeten plaats
vinden.
Van Overveld is van mening dat er
nog weinig bekend is over de kwali
teiten van de nu voor dit hartcentrum
aangetrokken chirurgen, onder wie
dr. P. J. van der Schaar, die in het
Amerikaanse Houston werkt. Hij
meent verder dat de hartpatiënten
bij de totstandkoming van De Klok
kenberg te weinig inspraak hebben
gehad. De voorzitter van de NHV
heeft mevrouw Veder-Smit zijn be
middeling aangeboden bij het aan
trekken van „vakbekwame Neder
landse chirurgen", die onder bepaal
de voorwaarden graag bij De Klok
kenberg willen werken.
De vereniging Henk Fievet die even
eens haar bemiddeling heeft aange
boden. stelt dat de kundigheid van
dr. Van der Schaar niet in het geding
is Hij staat sinds 1973 ingeschreven
bij de specialisten-registratiecom
missie in Utrecht en die heeft geen
Voor de buitenwereld schamen zij
zich. omdat ze een school voor bui
tengewoon onderwijs hebben be
zocht. „Er gaat heel wat psychische
energie verloren in het steeds moeten
verbergen van het schoolverleden",
meende prof dr J. Rispens, hoogle
raar in de orthopedagogiek aan de
rijksuniversiteit van Groningen.
Hij zei dit gisteren tijdens een infor
matiedag van de commissie basison
derwijs in Zwolle. Het thema van
deze dag was de relatie tussen het
buitengewoon onderwijs en het toe
komstige basisonderwijs. Rispens
toonde zich een voorstander van een
flexibele basisschool, waar ook de
leerlingen die nu als „probleemkinde
ren" worden bestempeld, kunnen
worden opgevangen. „In principe",
zei Rispens, „horen alle kinderen op
de basisschool. Alleen als het echt
niet gaat. moeten ze verwezen wor
den naar het buitengewoon onder
wijs."
zich nauwelijks staande te houden.
Op oudere leeftijd krijgt de leerling
ook nog te kampen met de stigmati
sering. De maatschappij oordeelt ne
gatiever over zijn karakter en zijn
identiteit, omdat hij een speciale
school heeft gevolgd.
Hoewel onderzoek heeft bewezen dat
dit oordeel te hard is en in de meeste
gevallen ook op onwaarheid berust, is
stigmatisering moeilijk te voorko
men. Drs L. Westerburger, de tweede
inleider op de informatiedag in Zwol
le, wees op een onderzoek in Duits
land, waar zowel leerkrachten van
het gewone onderwijs als het buiten
gewoon onderwijs zijn ondervraagd.
Beide groeperingen meenden dat de
leerlingen van de lager school intelli
genter, ijveriger, en beter waren dan
de leerlingen op een speciale school.
„Kennelijk zit deze indeling zo diep
in de mens ingebakken", zei Westen
burger, „dat niemand zich voor dit
soort opinies hoeft te schamen."
leidingen, HBO, en wetenscl
onderwijs. WO. n2
Wie vroeger niet meekon op de streng J*?» ™er'n„^" A
klassikale school, verhuisde naar de ™nde I 2
achterste bank met als eniee taak om keuze van studie e 6(
voo^de^inktpotjes of voor de gerï 53 is
5Tme«StTatte«SSdhev» dachtP bestóTd aan Ltu^
een school antwoorefde op de vraag o" beh°eve
hij nog leerlingen voor de LOM-
school had: „Alles wat op de gang
staat, kunt u ongezien meenemen.
In de toekomstige basisschool zal ^V^tSOntjWGI'P e£j
meer plaats ingeruimd moeten wor
den voor
De leerkrachten moeten beter dan
en advisering van lichamelij
dicapten. l.v
ts ingeruimd moeten wor- AmQnmnQf ïovQ' k'
kinderen met problemen. Clllcxllv_.ljJctLlCI cXc
De leerkrachten moeten beter dan i p i Ibc
vroeger in staat zijn om de problemen 011 rvclclQ Vcul uurt
te herkennen, en om de juiste hulp te em
bieden, zo mogelijk in overleg met de DEN HAAG (ANP) Hetjn
schoolbegeleidingsdiensten en de pe
dagogische centra. Westenburger:
„De basisschool moet de school wor
den, waar géén kind meer te veel is."
Transport
Negatief
Geraniums
Hij pleitte voor een nauwe samenwer
king tussen het buitengewoon onder
wijs en het basisonderwijs. „De leer-
heeft besloten het wetsonti
de instelling van een em( tn
raad voor advies naar de 1 da'
State te sturen. De cmancii
volgt de Emancipatiecomi üs
die in december ophoudt te ,m
Volgens het wetsontwerp is en
gel elke minister verplicht a 0r]
de emancipatieraad te vra jet
alle belangrijke plannen diiC(
Rispens, de opvolger van prof Blader
groen die vorig jaar met pensioen is
gegaan, uitte zich tamelijk kritisch
over de effecten van het buitenge
woon onderwijs. Uit onderzoek blijkt
dat er nauwelijks vooruitgang wordt
geboekt op leergebied. In sociaal-
emotionele zin is er wel een kleine
verbetering, doordat het kind zelfbe-
Westenburger, oud-lid van de com
missie basisonderwijs, pleitte in zijn
inleiding eveneens voor wijziging van
het huidige schoolsysteem. „Vroeger
werd de oorzaak van het falen altijd
bij het kind gezocht. Het moest naar
het buitengewoon onderwijs om „ge
repareerd" te worden. Thans zijn de
ogen op de school zelf gericht. Is de
krachten moeten dóór en vén elkaar richt op bevordering van d< ra
wuster wordt. Maar buiten het gezin school niet mede-verooraaker van het
weet een leerling van de LOM-school falen van het kind?"
leren." Hij toonde zich daarom geluk
kig met de ontwikkelingsprojecten,
die zijn opgezet. In deze projecten
werken kleuterscholen, scholen voor
lager onderwijs en voor buitenge
woon onderwijs met elkaar samen.
„Op deze manier kunnen de grenzen
tussen de twee schoolsoorten verva- zij laten weten in welke von n
gen, waardoor de leerlingen niet moeten plaatsvinden. Deze e*
steeds weer op transport worden ge- op 7 november in een vei p
steld." van de EK worden besprolf
patie van mannen en vroi de
raad zal ten hoogste dertiei e
tellen. n 3
Staatssecretaris Kraaije*
ters van CRM wil ook na de ^eI
van de EK blijvend worde
seerd. In een brief aan de le
