Amateuristisch muziekmaken
tot beroepsniveau gestegen
Liefdesverhaal met
FAM geëngageerde franje
Moeilijke opgavi
voor Oskamp
Onbekende werken van Igor
Strawinski op VARA-matinee
Nederlands Kamerkoor
van superieure klasse
Zang en dans bij het Nederlands Kamerorkest
Toogdag van christelijke muziekbonden
'Maskerade', eerste musical van Jos Bri
de stofzuiger
met de vele
extra's
'Rustoord' nieuwe roman Gijsen
Camerettenfest)
MAANDAG 22 OKTOBER 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
door R. N. Oegens
HOOGEVEEN Ze noemen het een Toogdag, of met een wat duurdere omschrijving:
„Cultureel pedagogische vormingsdag'en er zit van beide wel iets in, maar in hoofdzaak is
het een (bijna) hele dag zo goed mogelijk muziekmaken door een aantal korpsen die bij de
Nederlandse Federatie van Christelijke Mziekbonden zijn aangesloten.
Zaterdag was Hoogeveen de plaats
van samenkomst en „De Tamboer"
aldaar was nauwelijks groot genoeg
om alle deelnemers met aanhang te
herbergen. Zes korpsen (harmonie,
fanfare of brassband hebben daar 's
middags tssen één en vijf uur laten
horen tot welke hoogte tegenwoordig
het amateuristisch muziekbeoefenen
kan sUJgen, en 's avonds traden twee
keurkorpsen („Excelsior" uit De Lier,
en het NaUonaal Jeugdkorps) nog op.
Als Je een paar Jaar bij zulke toogda-
gen verstek hbt laten gaan. valt het
op hoe sterk het pell van het musice
ren omhoog ls gegaan. Daar zijn di
verse oorzaken van aan te wijzen. Om
te beginnen worden over het hele
land meer en meer vakmensen als
dirigenten voor de korsen aangetrok
ken. Dan ls de gemiddelde leeftijd
van de muzikanten aanzienlijk ge
daald; vroeger viel het op wanneer er
een Jongen van vijftien In een fanfare
korps zat. nu verbaas Je Je over die
paar ouwe heren die nog tussen de
Jongeren zitten. Daarbij komt dat die
Jongeren veelal aan een gedegen
scholing op de provinciale muziek
scholen bezig zijn. En tenslotte zijn
de opera-fantasieén en de bewerkin
gen van symfonische- en orgelcornpo
sities uit de programma's verdwenen.
Wat ook (gelukkig) ls verdwenen; het
concourselement met het puntenstel-
sel, maar Jammer genoeg ook het
beoordelingsrapport van een deskun
dige Jury. Want dat laatste vertegen
woordigde nog het „pedagogische"
element op zo'n toogdag.
Hoog niveau
Met dat al werd er zaterdag ln het
algemeen gemusiceerd op een nl-
meau dat maar weinig of niets van
dat van beroepsorkesten onderdeed.
Het is uiteraard ondoenlijk van de
ongeveer dertig werken die werden
uitgevoerd hier een soort beoorde
lingsrapport te geven, maar over een
paar onderdelen die mij bijzonder
troffen wil Ik hier toch wat kwijt.
Zoals de voortreffelijke uitvoering
van „Trifolium" dat Jan Masseus in
opdracht van „De Bazuin" (Oenkerk)
heeft geschreven, de virtuoze vertol
king door Jan Hollander en Martin
Oosterwljk met „De Harmonie"
(Oorssel) van het „Concert voor trom
pet en trombone" van Severson en
McDun en vooral de uitvoering van
de „LJouwter variaties voor fluit en
fanfareorkest" van Jan de Haan.
Dat laatste uitermate boeiende stuk,
met zijn vreemd lijkende maar uitste
kend klinkende combinatie van solo-
fluit en fanfare, werd prachtig expres
sief vertolkt door de bekende fluitist
Plet Reyns. Als compositie ls het ook
kenmerkend voor de bevrijding uit
het braaf-populaire repertoire waar
mee de harmonie en fanfare zichzelf
te lang beneden artistiek „Amster
dams Peil" heeft gehouden. Ook de
„Fantasie voor slagwerk en fanfare
orkest" van Rein Niemeijer, die het
samen met zijn broer Wim onder lei
ding van vader Alb. Niemeijer met
„Wilhelmlna" (Hoogeveen) uitvoerde
ls zo'n verfrissend brok muzikale ver
nieuwing. Jammer dat de marimba
Iets te laag was gestemd.
Kortom een dag die van uitvoeren
den en toehoorders veel energie en
uithoudingsvermogen vergde, maar
die een ieder die van harmonie- en
fanfaremuziek houdt grote voldoe
ning heeft kunnen geven. En die
eventuele niet-gelnteresseerden on
der de toehoorders zeker voor deze
vorm van amateuristische muziekbe
oefening warm heeft kunnen maken.
Scène uit „Maskerade" van links naar rechts, Simone Kleins ma, Lucie de lange en Henny om.
advertentie
door Jac. Kort
AMSTERDAM Hoewel
Igor Strawinski vermoedelijk
de meest gespeelde en popu
lairste componist van deze
eeuw genoemd mag worden,
berust zijn roem op de steeds
weer herhaalde uitvoering
van ten hoogste vijf of zes
werken van deze grote Rus:
enige balletten, een symfonie
en een vioolconcert.
Tijdens de VARA-matlnees van dit
seizoen zal de aandacht gericht zijn
op onbekend werk van de meester
tijdens vijf concerten in de grote en
kleine zaal van het Concertgebouw.
Het eerste concert, dat zaterdag in
deze serie werd gegeven, werd geo
pend met „8tèle ln memorlam d'Igor
8trawlnskl" (1972) van zijn vriend en
landgenoot Alexander Tansman
(1897), een driedelig eerbetoon voor
de een Jaar tevoren overleden compo
nist Tansman. die zelf ln de zaal
aanwezig was. was getuige van een
uitstekende uitvoering door het Ra
dio Filharmonisch Orkest onder lei
ding van Jean Fournet van dit geheel
ln de geest van Strawinski geconcipi
eerde werk.
mendalletje, naar een gegeven van
Poesjkln, maar niettemin voorzien
van verrukkelijke aria's, duetten en
kwartetten voor sopraan, mezzo-so
praan, alt en tenor en een orkest,
waarin de blazers het belangrijkste
zijn. Strawlnskl's grote voorganger
Ollnka is de Inspirator voor dit korte
werkje geweest, waarin de Engelse
sopraan Penelope Mackay, de Hon
gaarse mezzo Iboly0 S&rv&ri, de Zuid-
afrlkaanse alt Noreen Berry en de
Belgische tenor Roland Bufkens
prachtige vocale prestaties leverden.
Jean Fournet leidde het geheel uiter
mate bekwaam, maar minder geïn
splreerd dan men van hem gewend ls.
Het ls denkbaar, dat hij zich in dit
soort muziek toch niet geheel en al op
zijn gemak voelt.
door Dirkje Houtman
HAARLEM In 1910, toen de eerste Zeppelin overvloog, Wilhelmina Drucker zich ik^
voor de vrouwenemancipatie en de vakbeweging hardnekkig: van zich liet horen, we e
jonge toneelspeler van lage komal verliefd op een freule. Dit uitgangspunt voor „Maske
de eerste musical van Jos Brink, levert voldoende barrières op die met slimme en kot 0
handgrepen overwonnen moeten worden.
naar:
i fam Anlwoordnr. 42,
3600 VB Maarssen
advertentie
Strawinsky, toals hij self vaak eigen
werken dirigeerde.
In 1936 schreef Strawinski het ballet
„Jeu de Cartes" voor dansers uitge
dost als speelkaarten met als decor
een groen speeltafellaken, met o.a.
een dans van de Joker, een mars van
harten en schoppen, vier solovaria-
tles voor de vier vrouwen, een ge
vecht tussen schoppen en harten en
een overwlnnlngsdans van de laat-
sten. Een licht en luchtig gegeven,
maar Juist voldoende voor de fantas
tische virtuoos, die Strawinski was
om er een kleurige en kostelijke mu
ziek voor te schrijven.
Mavra, een eenakter uit 1922, werd na
de pauze uitgevoerd. Ook al een nle-
Van onze kunstredactie
AMSTERDAM Als het een beetje
meezit verschijnt de nieuwste roman
van Mamlx Oijsen op de dag dat hij
tachtig jaar wordt. Dat zou dan zijn
op 20 oktober wanneer de bekende
Belgische schrijver, doctor ln de his
torische en zedenkundige weten
schappen en bekleder van tal van
openbare functies deze hoge leeftijd
hoopt te bereiken.
Mamlx Gijsen (pseudoniem voor
Jan-Al bert baron Go ris) debuteerde
in 1925 met een gedichtenbundel
„Het Huis". Zijn eerste roman „Joa
chim van Babyion" verscheen in 1947
en werd een dusdanig succes dat hij
ln tien talen werd vertaald. Tot de
bekendste pennevruchten die daarop
volgden behoren Klaaglied om Ag
nes. Telemachus ln het dorp, De lan
ge nacht. Mijn vriend de moordenaar,
Jacueline en ik, Herm&gedon en De
kroeg van het groot verdriet Bij alle
onderscheidingen die hem ten deel
vielen werd hem in 1974 de Prijs der
Nederlandse Letteren door koningin
Juliana uitgereikt. Het Belgische hof
verhief hem ln 1975 in de adelstand.
De bij Nijgh en Van Ditmar nieuw uit
te komen roman heet Rustoord en
behelst een soort „danse macabre"
van een gezonde oudere heer ln het
gezelschap van zeer bejaarde gehan
dicapte mensen. Ook hiervoor zal de
uitspraak van Gijsen wel gelden:
„Het verhaal is een kapstok waaraan
ik ophang wat ik te zeggen heb".
Vrijdag ging „Maskerade" in de Haar
lemse schouwburg in première. Jos
Brink heeft voor zijn eersteling de
klassieke verkleedpartijen in ere her
steld waarmee hij aan het motto „Het
leven is een maskerade" en de moraal
„Je blijft die je bent" vorm geeft.
De handeling speelt zich af in het
huls van de couturier Pompom
(Frank Sanders) dat de verliefde ac
teur Bas (gespeeld door Jos Brink)
zolang gebruikt voor zijn verover-
ingsspel. De freule (Lucle de Lange)
en ook haar moeder (Henny Orri)
bezoeken er die middag de bedachte
Jour van zijn moeder (Mary Michon)
die in werkelijkheid niet van adel ls
maar meestal op haar knieën de vloe
ren van de paskamers dweilt. Als
acteur gewend aan Illusies speelt Bas
alle bedachte figuren die In zijn spel
voorkomen, wat de meest verwarde
situaties oplevert. Als zijn „trucken
doos" uiteindelijk is uitgewerkt en hij
zichzelf bloot moet geven, bezingt hij
ln het lied „Beter dan je bent" zijn
.eigen tragiek, die hij in tranen samen
vat met de zin „Ik ben een zielige
pias". Kortom pathethiek als optel
som van moraal en zelfbeklag.
Zielepoot
Een zielepoot dus, maar waarom
moet dat zo nadrukkelijk vermeld
worden en hebben we daar ln de
voorafgaande twee uur amper iets
van gemerkt? Het ls de zwakke kant
van deze voorstelling. De maskerade
blijft beperkt tot een uiterlijk thea
traal effect waar de tragiek van de
misdeelde en enigszins mislukte ac
teur, die droomt van beroemdheid en
glitter, niet doorschemert. Het karak
ter dat Jos Brink voor ogen moet
hebben gehad maakt dan ook nauwe
lijks een ontwikkeling door. Zijn mis
kenning als acteur en het Innerlijke
conflict ten aanzien van zijn milieu
dat uit zijn verliefdheid voortvloeit
gebruikt Brink niet om zijn karakter
reliëf te geven. Hij vat het samen ln
een larmoyant slotlied.
Die dualiteit tussen handeling en ge
zongen tekst ls ook kenmerkend voor
de opbouw van de musical. De rode
draad dat wil zeggen het liefdesver
haal ls getooid met geëngageerde
franje. Het zijn de liedjes die niet
altijd logisch uit de handeling voort
vloeien noch iets toevoegen aan de
karakters. Gezongen teksten over
vrouwenemancipatie, de vakbewe
ging of Indië weerspiegelen niet al
leen wat zich bulten de modesalon
afspeelt maar staan ln feite ook bul
ten de handeling en gezongen tekst is
ook kenmerkend voor de opbouw van
de musical. De rode draad dat wil
zeggen het liefdesverhaal ls ge
tooid met geëngageerde franje. Het
zijn de liedjes die niet altijd logisch
uit de handeling voortvloeien noch
iets toevoegen aan de karakters. Ge
zongen teksten over vrouwenemanci
patie, de vakbeweging of Indië weer
spiegelen niet alleen wat zich bulten
de modesalon afspeelt maar
feite ook buiten de handeligj
leek dan of je met een lie ei
gramma over het thema 1911
ken had in plaats van
musical.
Soms wel
Soms lukte die integratie weu~
In „li,
had meteen effect zoals
Coué", een nummer over een
aannam toen populaire gen
die gebaseerd is op wilskra(
driemaal overtuigd: ik ben bf
je kwaal is genezen, aldus d
stelde barones. Hierop reagi j
dienstmeisje (Simone Kleinsi
alert driemaal met de zin:
opslag", waarmee deze fopi -
die het nog steeds goed doet
den van dc welgcstcldcn
wordt weggehoond.
Niettemin moet gezegd won
genoemde onvolkomenhedei r_
schuilen onder het flitsende
van deze op klassieke leest g(
de musical. Met steropkomstc
de trap, een gedanste en gil
ouverture en finale op lekke/'
gehoor liggende muziek vai
Bokkinga, fel uitgevoerde (ni
even geslaagde) choreografh
Barry Steven, rijke kostuum!11
fraai decor van Raymon Re 1
onder leiding van regisseur 11
een stevige inzet van de hele
41
door Adr. Hager
DEN HAAG Het komt ln de Nieuwe Kerk aan het Haagse
Spul meer dan eens voor, dat het publiek ln de hal moet
wachten omdat het uitvoerende orkest of koor nog repeteert.
Meer respect voor de toehoorder lijkt ln dit geval gepast Ook
het Nederlands Kamerkoor, dat zaterdagavond ln deze kerk
concerteerde, hield de deuren gesloten. Het liep trouwens toch
al niet gesmeerd, aangezien door verwarrende mededelingen
een deel van de het publiek eerst naar de verkeerde kerk toog.
Dirigent Kerry Woodward bracht een
Duits (Brahms. Schdnberg) en een
Frans (Messlaen. Poulenc. en Ravel)
programma. Ter afwisseling speelden
leden van het Schdnberg Ensemble
muziek van Weber en Milhaud.
Het mag ln dit verband nog wel eens
Speciaal vandaag
The Bridge si Remagen Is
een oorlogsfilm alt 1969, onder
regie van John Gulllermln
met Robert Vaughn als majoor
Paul Kreuger. Het verhaal
speelt In 1945 als alle bruggen
over de Rijn sljn opgeblazen,
behalve een.
Ned. 1/20.20
Van Maria Speermalie deel
4. waarin Maria een verstands
huwelijk sluit met buurman
Boni Karobel, de enige erfge
naam van de Modderrode.
Ned.2/20.27
Een reportage over de op
vang van Cambodjaanse
vluchtelingen. Verder een
overzicht van de taalstrijd in
de Belgische Voerstreek.
Ned. 2/22.30
Plein Publiek (NCRV) over
Betrokkenheid bij Je werk.
Hilv. 2/9.15
Vanuit de vernieuwde
KRO-«tudlo Verdi's Don Car
los, gedirigeerd door Herbert
von KaraJan.
HUv. 4/15.30
gezegd worden: Woodward kan zaal-
en op een rijke muzikale bodem, door
Felix de Nobel Jarenlang geploegd.
De banden die De Nobel onder meer
onderhield met Francis Poulenc
brachten het vocale ensemble dicht
bij de Franse muziek en bij voorbeeld
Poulenc wonderschone liederency
clus „Un soir de neige" heeft vele
malen geklonken. Teruggrijpend op
een vroegere tijd passen de Trols
Chansons van Ravel, waarin onder
andere het geraffineerde snelle tem
po ln Ronde. Messlaen beschouwde
Clnq Rechants tot een van zijn beste
werken. Het zijn coupletten (chants)
met refreinen (rechants). De compo
nist maakte gebruik van hindoe-rit
men en ter versterking van de mu
ziek, van nonsensteksten. Het werk ls
een onderdeel van de „trilogie van
Tristan und Isolde" (de programma
toelichting was uiterst summier) en
omvat „Harawl" (Gesang von Liebe
und Tot), de Turangalila-symionie.
een kolossaal werk van "75 minuten en
Clnq Rechants voor twaalfstemmig
acapelia-koor, terugvoerende naar
Harawl
Contrapuntische verwevenheid ls het
meest opvallende aspect aan de vier
stukken voor gemengd koor van door Jac. Kort
Schönberg, deels op eigen teksten,
deels gebruikmakend van de bundel
..Die chinesische Flöte" van Bethge.
Minister Gardeniers van CRM heeft zaterdag het vernieuwde studiocomplex van de KRO in
Hilversum geopend. De aartsbisschop van Utrecht, kardinaal Willebrands verrichte de kerkelijke
inzegening. De verbouwing heeft zeventien miljoen gulden gekost. Mevrouw Gardeniers ging bij
de opening in op de zogeheten „poolingregeling" die onder meer inhoudt dat ook de andere
zendgemachtigden van de KRO-nieuwbouw gebruik kunnen maken. Foto (vlnr.): minister Garde
niers, kardinaal Willebrands en KRO-voorzitter Hendriks klinken op de vernieuwde studio.
Residentie-orkest brengt d'lndy en Schumanfc
door Adr. Hager
DEN HAAG Gerard Oskamp had het met het progn
van het eerste concert door het Residentie Orkest in de i
BC-series niet gemakkelijk. Een programma ook, data
aanspraak kan maken op de publieksprijs, dat viel a
hand van het aantal lege stoelen in de PW A-zaal gemaklc
vast te stelen.
Overigens, het vijfenzeventig-jarige
orkest speelde op nieuwe stoelen en
met de muziek op nieuwe lessenaars,
een fraai geheel. Een cadeautje voor
de Jubilaris of een geste van het con
gresgebouw: de concertzaalcommis
sie geeft de voorkeur aan een nieuw
gebouw ln het Haagse centrum.
Hoewel de Franse componist Vincent
d'lndy het tot opus 100 gebracht
heeft, ls hij ln ons land nauwelijks
bekend. Deze leerling van César
Franck schreef een muzikale trilogie
naar het drama van Schiller. Het
werk ontstond bepaald niet ln een
„onbewaakt ogenblik", d'lndy deed
er zes jaar over. Historisch gezien ls
de betreffende compositie, „Wallen-
stein" getiteld, gesitueerd ln het
Duitsland van de dertigjarige oorlog
waarbij Wallenstein de bevelhebber
Daarbij vergeleken zijn de „Fünf Ge-
s&nge" opus 104 van Brahms eenvou
dige volksliedjes. Doch voor Wood
ward en zijn koor gaat geen zee te
hoog. De vertolkingen waren perfect
en boelend.
Leden van het Schönberg-Ensemble
toonden ln kwartetspel van Webem
en Milhaud. dat zij door Relnbert de
Leeuw uitmuntend geschoold zijn ln
deze materie.
AMSTERDAM Het Nederlands Kamerorkest is zijn concer
tenserie in de hoofdstad begonnen met een optreden, getiteld:
„Divertissement Royal". Het had daarvoor de medewerking
gekregen van The English Bach Festival Dancers en de
eveneens Britse zangeres Elisabeth Gaze. De leiding van het
geheel was in handen van Nicholas Cleobury, een jonge
Engelse dirigent.
Het programma vermeldde allereerst
de Introduttlone teatrale. die de in
Amsterdam woonachtige Italiaan
Pletro Locate 111 in 1735 heeft gecom
poneerd. een goed klinkend concerto
grosso, dat uitstekend werd uitge
voerd. zij het. dat het orkest niet
zorgvuldig genoeg had gestemd. De
overture van Bach's Tweede Suite
klonk dermate hortend en stotend.
dat men het ergste vreesde voor de
komende zes delen. Maar toen er zes
dansers (essen) het podium betraden
en de fluitist Koos Verheul een schit
terende fluitpartij ten beste gaf, was
dat eerste begin gauw vergeten.
De dansparen waren getooid in
prachtige kostuums, die echter niet
ln 1720, doch een halve eeuw later
werden gedragen. De dansen werden
stijlvol uitgevoerd, maar de choreo
grafie was enigszins eentonig.
Beter zat het ballet van Jean-Philip-
pe Rameau er uit. De zes dansparen,
die dit ln 1745 geschreven ballet „La
princesse De Novarre" uitvoerden,
waren getooid met prachtige Frans
aandoende Rococo-kostuums. Ook
van de choreografie was een ruimer
gebruik gemaakt, zodat het geheel
een zeer boeiend effect had.
Elisabeth Gale die met een lichte
verkoudheid te kampen had en daar
om een van haar aria's liet vervallen,
zong de overige arrietta's en aria's
met een fraai en krachtig stemgeluid
en deed ook de snelle coloraturen
moeiteloos klinken.
Al met al een afwisselende avond, die
door het talrijke publiek kennelijk,
bijzonder op prijs werd gesteld.
is van het Duitse leger. Hij s
niet op het veld van eer, hl
namelijk een verrader en zoal!
verraders past: hij wordt teifc
steld. Die dood nu, wordt bes
in het derde deel van het w*i
droeve zaak. Nogal mistroost
ziek met Wagneriaanse trail
rard Oskamp was er kennelijl
gelukkkig mee dat hij het wer
aan inzinkingen moest verif
Dat lukte dan ook niet.
Schumanns vioolconcert verA
bleek ook al niet haaibaa-
Christiane Edinger slaagde er
en dit zegt wat. Jammer v
energie van de uitvoerenden
uiterst zwakke werk besteed.
Evenmin alledaags is de wi
van de derde symphonie van s
ger met de sfeervolle onderti
turgique". Vertwijfeling en
strijd en vrede klinken in del
positie door en Honegger wee"
met een rijk orkestraal kolo
verwezenlijken. Geen eenvouc
gave voor een jong dirigent
kamp. die eerst in het der(
volledige greep op het orkest
-
Van een onzer verslaggevers
DELFT Veertien beginnend
retgroepen doen dit jaar mee
Camerettenfestival in Delft,
ronden ln het Waagtheater i
studentensociëteit De Koa
worden gehouden op 26 en 2"
ber. De groepen die doorgaan
finale spelen op 2 en 3 novemt
aula van de Technische Hoge
