De onmacht van de macht
T
De Bilt verwacht schrale
en gesprongen lippen.
Trouw
Commentaar
POLITIEK
nti-semitisme
Een oude cognac voor
moderne mensen.
Médaillon:
de VS.O.E van Martell
J3ge
Qls 0,/lês liaoks op elkaar S^neCij da^
'O#
Ziektemeldingen in bouw gestegen
Blistex help
Tubetje Blistex, verg
t.
eetl
1 niet.
de weg is kronkelig
stuur 'n brief
TERDAG 13 OKTOBER 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
genlijk zouden we aan die over-
I deze week op de VPRO-studio
Hilversum verder geen woorden
il moeten maken. Noch de aan-
ding, noch de gebeurtenis zelf is
geschikt om tot enig principieel
loog te kunnen inspireren. De
nleiding was een radio-program-
waarvan de makers hun on-
r rwerp kennelijk niet aan kon-
S n. Of ze hebben de gevoeligheid
i de zaak (martelingen in Is-
a lische gevangenissen) schrome-
onderschat, of ze hebben die
ivust veronachtzaamd. In beide
ro vallen verdienen ze een dikke
voldoende voor hun werk. „De
verval" zelf verdient die naam
d uwelijks, nu de drie daders al
maar even naar binnen hoef-
te wandelen om enkele binnen
ndbereid liggende geluidsban-
onklaar te maken.
hele voorval zou inderdaad
der onbesproken kunnen blij-
[sfc, ware het niet dat enkele ver-
Henwoordigers van de Joodse ge
enschap het incident hebben
igegrepen om ons nadrukkelijk
bepalen bij een ontwikkeling die
zeer ernstig moet worden ge
ien. Zij menen dat het VPRO-
dent niet los mag worden ge-
van wat zij noemen, herle-
d anti-semitisme in Nederland.
is anti-semitisme een te gevoe-
onderwerp om eventuele ver-
rustig daarover te mogen af-
n met de reactie dat het toch
maal nog wel mee valt. Als
tegenwoordigers van de Joodse
leenschap verklaren het gevoel
hebben dat het geestelijk kli-
it in Nederland voor hen gelei-
jk aan onaangenamer wordt,
hebben zij er recht op serieus
worden genomen.
lar juist die grote geladenheid
het woord „anti-semitisme"
ngt mee dat er uiterst zorgvul-
mee moet worden omgespron-
i. Daarom is het nogal ongeluk
dat deze term steeds vaker
luikt in de politieke discussie
:r de staat Israël. Het lijkt er op
kritiek op Israël of de Israëli-
le regering door sommige groe-
met enige gretigheid in de
van racisme wordt getrok-
Het is onmiskenbaar dat de
iding van de Nederlanders te-
ADVERTENTIE
k<SN
genover Israël aan het veranderen
is. De enorme sympathie, ja zelfs
de bewondering, die de grote
meerderheid van de Nederlanders
jarenlang heeft gekoesterd voor
Israël, is tanende. In de praktische
politiek betekent dat bij voorbeeld
dat in het conflict in het Midden-
Oosten niet meer onvoorwaarde-
lijk de Israëlische zijde wordt ge
kozen. Deze politieke verandering
zal in Joodse kringen zonder twij
fel met grote zorg worden gevolgd.
Door hun verbondenheid met Is
raël dreigen zij immers geleidelijk
aan in een politiek isolement te
recht te komen. Dat dreigende
isolement en de altijd aanwezige
vrees voor herlevend anti-semitis
me zullen samen oorzaak zijn van
een groeiend gevoel van onzeker
heid.
Bij een groep als de Joodse Defen
sie Liga (verantwoordelijk voor
het VPRO-incident) is die onze
kerheid kennelijk omgezet in een
verkeerd soort strijdbaarheid.
Deze groepen proberen niet meer
hun gelijk te halen door argumen
ten, maar door het stellen van
daden. Het is een gevaarlijke reac
tie. Wie zich eenmaal van openlij
ke geweldpleging heeft bediend,
zal een volgende keer gemakkelijk
nog een stapje verder gaan. Het is
wat overdreven om naar aanlei
ding van het VPRO-incident met
een maar het woord terrorisme te
laten vallen, maar het is waar dat
de door de Joodse Defensie Liga
ingeslagen weg daar wel heen
leidt.
Daarom is het wat ongelukkig dat
vanuit Joodse kringen de „over
val" op de VPRO-studio toch een
schijn van rechtvaardiging is gege
ven. Er wordt wel afkeurend over
gedaan, maar toch tegen de
achtergrond van het herlevend an-,
ti-semitisme. Het is precies de ver
keerde redenering. Juist met het
oog op het anti-semitisme moet
geen enkel begrip worden gewekt
voor een politiek gemotiveerde
groep die zichzelf in het isolement
wenst te plaatsen. Door die eigen
keuze nadrukkelijk te rechtvaardi
gen met een verwijzing naar het
anti-semitisme versterkt die groep
wellicht het latente racisme. En
dat is toch iets wat iedereen moet
willen voorkomen.
DEN HAAG Het moge voor het geschonden prestige van de
WD en het wel erg opzichtig gekortwiekte kabinet een troost
zijn, dat macht en onmacht in ons politieke wereldje hand in
hand plegen te gaan. En wel in dier voege, dat de macht van
de een, vrijwel daags erna al omslaat in een groeiende macht
van de ander.
Anders dan In de meeste andere wes
terse democratieën is evenredigheid
een sleutelwoord in ons politieke sys
teem. Het betekent dat macht en
onmacht niet aan een termijn zijn
gebonden. Bij ons vindt een continue
verdeling plaats. Met een bijna krui
denierachtige mentaliteit wordt het
teveel van de een pijnlijk nauwkeurig
gewogen en vervolgens toebedeeld
aan de ander.
door Willem Breedvetd
Sedert het begin van deze eeuw is het
bovendien de gewoonte in ons land,
dat de confessionelen daarbij de rol
spelen van kruidenier. Het is deze
partij en niemand anders die bepaalt,
wie wat krijgt en wanneer. Tot op
heden hebben we het daarmee aardig
kunnen rooien. Zeker, er zijn wel po
gingen geweest van PvdA en WD om
met behulp van het polarisatiewapen
het CDA uit zijn tactische midden
positie te verdrijven. Maar erg suc
cesvol is men, zeker sinds de oprich
ting van het CDA, niet geweest.
Macht en onmacht dus met het CDA
als maatstaf voor het principe van de
verdelende rechtvaardigheid.
Om een of andere reden is er deze
week tijdens de algemene politieke
beschouwingen echter iets grondig
mis gegaan. Om te beginnen rammel
de er al het een en ander aan de
uitgangspositie van het kabinet. Het
heeft beslissingen moeten nemen, die
nogal pijnlijk waren voor de WD:
geen honderd procent inflatiecorrec
tie, geen lastenverlichting voor het
bedrijfsleven enz.
toezegging de premier in conflict zou
hebben gebracht met zijn geestver
wante CDA-fractie. Het is de onmis
kenbare verdienste van Lubbers dat
hij zijn gehele fractie mee heeft ge
kregen op de lijn van solidariteit met
de zwakkeren. Weliswaar zaten er in
zijn voor zijn doen ongebruikelijk
heldere betoog ontsnappingsmoge
lijkheden, maar zoveel had hij het
kabinet toch wel te verstaan gegeven,
dat daarvan althans tijdens dit debat
geen gebruik zou mogen worden
gemaakt.
In concreto betekende dit. dat Riet
kerk vooralsnog naar zijn miljard gul
den extra aan ombuigingen kon flui
ten. Weliswaar honoreerde het kabi
net een aantal van zijn bezuinigings
suggesties, maar hoeveel die op zul
len leveren bleef volstrekt onduide
lijk. Bovendien gaf Lubbers Rietkerk
nog eens duidelijk te verstaan, dat
deze suggesties niet zouden mogen
worden gebruikt als extra bezuini
ging. maar hooguit als opvulling van
de gaten die al gevallen zijn en onge
twijfeld nog zullen vallen in Bestek
•81.
CDA'er Lubbers kroop deze week even in de bank van de PvdA'er Van der Stoel. Teken van
toenadering?
Spelregels
Grenzen
Duidelijker kon Lubbers het kabinet
niet te verstaan hebben gegeven dat
de Bestekfilosofie van het kabinet,
die alle heil verwacht van een verbe
tering van de rendementspositie van
het bedrijfsleven, wat hem betreft
zijn grenzen heeft. Extra ombuigin
gen zoals Rietkerk die bedoelt, zou
den onherroepelijk tot gevolg heb
ben, dat er ingebroken moet gaan
worden in het gebouw van ons stelsel
van sociale zekerheid. De CDA-frac
tie wees die keus af.
Wind, omdat iedere echte concrete Achteraf kan men slechts verbaasd
Geheel volgens de spelregels van de
evenredigheid zou de WD in het par
lementaire debat daarom enigermate
gerehabiliteerd moeten worden. Maar
dat pakte anders uit. Een machteloze
premier Van Agt kon de WD onmo
gelijk anders dan met wind tevreden
stellen.
zijn over de souplesse waarmee Riet
kerk deze nederlaag incasseerde. De
wind van zijn premier legde hij uit als
een klinkklare overwinning. Onder
hoongelach van de Kamer rekende
hij zelfs voor, dat de WD-fractie
maar liefst zeshonderd zevenhon
derd miljoen gulden had verdiend.
Lubbers ging echter nog een stap
verder door het toch al geschonden
imago van de WD ook op andere
punten op de proef te stellen. Zo
verscherpte hij de pijn van het ge
deeltelijk niet doorgaan van de infla
tiecorrectie door een aftopping van
de prijscompensatie te vragen. Lub
bers jongleerde bovendien met ethi
sche principes over de kernbewape
ning en stelde en passant ook nog
'eens een straffere inkomenspolitiek,
een volwaardige VAD en arbeids
plaatsenovereenkomsten voor.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
kMJ3 €£h ohmogelyke ko^rlruHie
De klap op de vuurpijl kwam toen de
CDA-fractie ook nog eens voorstelde
de renteaftrek op hypotheken van
woningen te beknotten en wel voor
hypotheken boven de vier ton. Voor
dit beperkte groepje welgestelden in
de samenleving (het gaat om tien-tot
twintigduizend woningen) bleek de
WD-fractie zich echt woedend te
kunnen maken. Op dit punt retireer
de de CDA-fractie, zij het slechts tij
delijk.
Macht en onmacht. Het moge duide
lijk zijn dat de CDA-fractie deze week
veel macht heeft genomen van de
WD-fractie. Zelfs in die mate, dat
premier Van Agt zich bezorgd zal
hebben afgevraagd of er op deze ma
nier nog wel met de WD te regeren
valt. Zijn kabinet is onder zware druk
komen te staan, ook al rekent nie
mand er serieus op dat de WD crisis
zal willen maken. De kans op „be
drijfsongevallen" is echter wel aan
zienlijk toegenomen. En bovendien,
het is niet leuk om als premier zozeer
gekortwiekt te zijn door Je eigen
fractie.
Voordeel
Van Agt zal ongetwijfeld ook hebben
bedacht dat de tijd in zijn voordeel
$al werken. Want de CDA-fractie
heeft weliswaar genomen, maar niet
gegeven. De fractie heeft op dit mo
ment te veel macht, die zij qua stand
puntbepaling eigenlijk met de PvdA-
fractie zou moeten delen. Het hele
betoog van Lubbers had aanzienlijk
meer overeenkomsten met de PvdA
dan met de WD. Zo Iets wekt ver
wachtingen, zo is wel gebleken. Het
zo langzamerhand traditionele don-
derpreekje van Den Uyl aan het slot
van het debat was dit jaar al lang zo
indrukwekkend niet meer. Een toe
komstige coalitiegenoot kun je im
mers niet te hard vallen?
Te veel macht dus bij de CDA-fractie.
Geheel volgens ons beginsel van
evenredigheid zal daaraan de komen
de maanden fors getrokken worden.
Het CDA zal moeten delen met. hetzij
de WD. hetzij met de PvdA. Het is
nu eenmaal niet goed mogelijk met
een CDA-WD-coalitie te doen alsof
je met de PvdA regeert. Dat werkt
verlammend en is bovendien onge
loofwaardig.
Het is eigenlijk al te gek. dat de WD
zoveel over haar kant laat gaan. Als
de CDA-fractie dan vervolgens ook
nog eens niets doet, ontstaat een ge
vaarlijke politieke Impasse, een poli
tieke warboel waaruit geen kiezer
,meer wijs kan worden. Macht in de
gedaante van de grootste onmacht.
Van ohze soc. econ. redactie
AMSTERDAM - Het aantal ziekte-
meldingen in de bouw is vorig Jaar
gestegen tot 476.000. Dat blijkt uit
het zojuist verschenen Jaarverslag
1978 van de Bedrijfsvereniging voor
de Bouwnijverheid. Als oorzaken
voor de stijging noemt het Jaarver
slag de griepepidemie die vorig jaar
heerste en de toeneming van het aan
tal verzekerden. Vorig Jaar keerde de
bedrijfsvereniging ongeveer 980 mil
joen aan ziektegeld uit. Vergeleken
met 1977 betekent dat een stijging
van 116 miljoen gulden oftewel ruim
dertien procent.
Uit het jaarverslag blijkt voorts dat
het aantal mensen aan wie een ar
beidsongeschiktheidsuitkering werd
verstrekt eind vorig Jaar bijna 63.500
bedroeg. Ten opzichte van 1977 een
stijging met vierduizend gevallen.
Het jaarverslag constateert een da
ling wat betreft de duur van de werk
loosheid. Voor 1976 was de gemiddel
de uitkeringsduur 59 dagen, in 1977
54 dagen en vorig Jaar bleek de duur
te zijn teruggelopen tot 47 dagen.
ADVERTENTIE
„De toekomst is stralend maar de
weg erheen is kronkelig," zei Mao
Zedong eens. Nu de Volksrepu
bliek China deze maand haar der
tigjarig bestaan viert, lijkt deze
uitspraak maar weer eens al te
waar. Na de dood van de grote
voorzitter Mao in 1976 zijn de
veranderingen niet van de lucht
geweest. Voor de Chinese vrou
wen betekent het leven in de
brouwerij na een lange periode
van stilstand. De vrouwenbewe
ging in China kreeg iets van haar
oude bewegingsvrijheid terug.
De vrouwenfederatie organiseer
de vorig Jaar haar vierde congres
en tekenend voor de situatie is
misschien het feit dat het derde
congres in 1957 werd gehouden.
Voor het eerst sinds elf jaar ver
scheen deze zomer in China op
nieuw het enige vrouwentijd
schrift „Vrouwen in China".
In het Confuciaanse familiesys
teem van vóór de revolutie werd
het leven van de vrouwen be
paald door de drie gehoorzaam
heden: gedurende haar jeugd aan
haar vader, tijdens haar huwelijk
aan haar man en gedurende haar
weduwschap aan haar zoon.
Nooit kon de vrouw zelf beslis
sen, ook niet aan wie zij haar
gehoorzaamheid was verschul
digd. Het huwelijk werd gearran
geerd zonder deelname van de
betrokkenen en zonder dat ze
daarvan op de hoogte werden
gesteld.
Toen Chao Wazhi in 1919 koos
voor het martelaarschap door op
haar bruidsstoel haar keel af te
snijden om zo te ontsnappen aan
het haar opgelegd huwelijk, gaf
ze Mao Zedong daarmee de inspi
ratie tot zijn vroege en bewogen
geschriften over de onderdruk
king van de Chinese vrouw. Zon
der de bevrijding van de vrouw
zou er geen bevrijding van het
hele volk mogelijk kunnen zijn,
meende hij.
Sinds die tijd is er veel veranderd
in het Chinese familieleven. Poly
gamie, het verkopen van kinde
ren, het vereren van voorouders,
het doden van kinderen (vooral
meisjes) en prostitutie zijn met
verschillende snelheden verdwe
nen. Het inbinden van de voeten
van kleine meisjes komt allang
niet meer voor.
Dat lang niet alle periodes uit de
korte geschiedenis van de Chine
se Volksrepubliek even gunstig
zijn geweest voor de bevrijding
van de vrouw blijkt uit een rede
voering van Kang Keging. Zij is
één van de leidsters van de vrou
wenfederatie en erkende dat
vrouwen de laatste tijd weinig
vooruitgang hebben geboekt. De
stelregel „gelijke betaling voor
gelijk werk" gaat op papier wel
maar in de praktijk niet op. In
sommige gevallen wordt het „ge
lijke" loon maar gedeeltelijk uit
betaald en in bijna alle gevallen
zijn vrouwen (nog) niet in staat
om dezelfde „hoogwaardige"
functies uit te oefenen als
mannen.
Het feit dat vrouwen soms nu nog
worden uitgehuwelijkt en dat er
zelfs bruidschatten voor hen wor
den betaald moet tot de conclu
sie lelden dat de oude ideeën en
tradities moeilijker weg zijn te
werken dan de Chinese propa
ganda doet vóórkomen.
„Over duizend bergen en rivie
ren" heet het boek dat meer in
formatie biedt over het leven van
de vrouwen in China. Het boek is
uitgegeven door de Vriend
schapsvereniging Nederland-Chi-
na en kost 8,75 gulden.
Deze „fietser in de knoop" is een tekening van Tom Eyzenbach. Hij
kreeg voor zijn tekeningen bij het kinderboek „Het wonderlijke
verhaal van Hendrik Meier" van Roald Dahl de Gouden Penseel.
Ander en minder bekend werk van Eyzenbach heeft de afgelopen
drie jaar in de Vogelvrije Fietser gestaan.
Voor dit blad van de ENFB, de echte Nederlandse fietsersbond
tekende hij talloze fietsers met hun rijwiel. Deze tekeningen zijn
gebundeld in het boekje „Terug trappen". Dit fietswerkje ligt pas
volgend voorjaar in de winkel maar is nu al bij de ENFB te
bestellen door 15 gulden over te maken op postgiro 30Z55.
Valeria Makeyewa, een 50-jarige
Russisch-Orthodoxe non, is een
van de velen die ontheemd wer
den, toen hun kloosters in de
jaren '60 door de Sowjet-regering
werden gesloten. Nonnen als Va
leria zijn naar huis gestuurd of
gedwongen in hun onderhoud te
voorzien door de produkten van
.hun handarbeid te verkopen. De
Russisch-orthodoxe kerk heeft
sinds de Jaren '20 met de regering
in een compromis-situatie ge
leefd. Het is toegestaan religieuze
diensten te houden, maar de kerk
erkent de macht van de staat op
bepaalde terreinen. Tussen 1960
en 1964 zijn naar wordt aangeno
men tienduizend Russisch-ortho
doxe kerken gesloten, en werd
meer dan de helft van de kloos
ters en conventen opgeheven.
Men schat dat er nu nog maar
vijftien religieuze instellingen
open zijn. Valeria Makeyewa
werd op 15 juni 1978 gearresteerd
op beschuldiging van onwettig
handeldrijven: ze maakte can-
vasgordels, waarop zij woorden
uit de 90ste psalm borduurde, en
verkocht die aan mede-christe
nen. Zij werd overgebracht naar
het Serbsky-instltuut voor ge
rechtelijke psychiatrie in Mos
kou. waar doktoren haar „niet
toerekenbaar voor haar hande
lingen" verklaarden Daarna
werd ze naar een psychiatrisch
ziekenhuis gebracht waar is
niet bekend en Amnesty is nu
bang dat ze in een van die specia
le inrichtingen terecht is geko
men, gereserveerd voor diegenen
die een „speciaal gevaar voor de
maatschappij" vormen. Amnesty
International heeft Valeria Ma
keyewa geadopteerd als gewe
tensgevangene, omdat zij eerder
om haar religieuze overtuiging
dan op haar authentieke medi
sche gronden wordt gevangenge
houden. Het is haar tweede op
sluiting in een psychiatrisch zie
kenhuis. In 1972 zat zij zeven
maanden in een Moskouse inrich
ting wegens het verkopen van
gebedenboeken.
Beleefde brieven (het best in het
Engels) aan president Breznjew
en N. A. Sjtsjelekow, de minister
van binnenlandse zaken onder
wiens verantwoordelijkheid de
speciale psychiatrische zieken
huizen ressorteren waarin u
kunt aandringen op onmiddellij
ke invrijheidsstelling van Valeria
Makeyeva, er uw bezorgdheid
over uitspreekt dat zij blijkbaar
eerder om politieke redenen dan
op medische gronden wordt vast
gehouden, en vraagt om publika-
tie van de officiële diagnose
moeten als volgt worden geadres
seerd: SSSR. g Moskva Kreml
LI Brezhnevu; en: 8S8R.
103009 Moskva u 1, Ogarieva 6
Ministerstvo Vnutrennikh Del
SSSR Ministru Na 8hchele-
kovu.
