Nationale belangen overheersen hier'
Geroosterde eend waakt over Israël
Wat oud-Kamerlid Nel Barendregt enorm tegenviel bij EG in Brussel:
Het is een
foute boel
dat ik wegga'
'Er zijn heel
duidelijke
discriminaties'
'Politiek maak
je nooit af'
- ATERDAG 13 OKTOBER 1979
TROUW/KWARTET 23
Nel Barendregt, oud-Tweede Kamerlid, nu kabinetschef van Europees
Commissaris Henk Vredeling, binnenkort directeur van de Rotterdamse
academie voor beeldende kunsten. Wat bewoog haar zo spoedig weer een
andere functie te aanvaarden?
„Een foute boel" noemt zij zelf haar vertrek uit Brussel, maar het aanbod
uit Rotterdam was aantrekkelijk. Verder: iedereen zit in Brussel teveel
„met zijn eigen standje", er zijn gevallen dat je als vrouw gediscrimineerd
wordt en het Europees Parlement moet in elke geval een kans krijgen.
door Henriëtte Theunissen
Slechts twee jaar nadat Nel Ba
rendregt het Nederlands parle
ment verliet en opgewekt naar
Brussel afreisde om daar voor Eu
ropees Commissaris Henk Vrede
ling te gaan werken staan er be
richten in de krant dat mevrouw
Barendregt benoemd zal worden
tot directeur van de academie
voor beeldende kunsten in Rot
terdam. Ruim voor het einde van
haar termijn al weer een andere
baan. wat kan daar achter
steken?
.Dat heeft Vredeling natuurlijk voor haar
geregeld. Die zal zijn invloed hebben aan
gewend om haar aan een aardig baantje te
helpen, anders zou ze over anderhalf jaar
op straat staan", zo eenvoudig ligt dat
volgens de correspondent van een Neder
landse „kwaliteitskrant", oók een invals
hoek voor het gesprek met mevrouw Ba
rendregt die inmiddels kabinetschef is ge
worden: Politiek deugt niet, de mensen
die ermee van doen hebben zijn enkel
bezig eigen belangen veilig te stellen en
vrouwen zijn en blijven in hun loopbaan
afhankelijk van de gunsten van mannen.
Maar eerst een borrel met informele ach
tergrondinformatie voor de pers over het
E.G. gebeuren in de kamer van Vredeling.
De banken zijn er van zo breed leer dat
een kleine verslaggeefster ongegeneerd
achterover duikt wanneer zij een steuntje
ln de rug zoekt. De kabinetsleden wat
losjes op stoelen naast de commissaris.
Het drankmisbruik (door dezelfde collega
nog snel als roddel toegevoegd) is Vrede
ling niet aan te zien. De veertien heren- en
drie dames-journalisten uit het achter
land zijn slechts hoorbaar wanneer zij de
wltgejaste ober om meer rocks in de whis
ky verzoeken. In de auto, op weg van het
Europahuis naar een eethuis in de buurt
van haar dorp, vertelt Nel dat zij niet per
één oktober 1979 de aftredende directeur
K. de Jong opvolgt maar dat zij van het
begin af aan als voorwaarde heeft gesteld
dat zij tot najaar 1980 vervangen zal wor
den en dat zij het erg heeft betreurd dat zij
nu al voor die keuze en beslissing werd
geplaatst. Maar ook dat de functie haar
erg aantrekt, onder andere omdat zij zelf
als leerlinge op die academie gezeten
heeft en dat haar huidige baan nog veel
dnnuer is dan het Tweede Kamerwerk.
Dat het nauwelijks te combineren valt
met man. dochter Anna van bijna drie.
vrienden en alles wat er verder nog aan
menselijk leuks te bedenken is.
Ik begrijp dat zij zo'n beetje de rechter
hand van Vredeling is, dat er vreselijk veel
overlegd en vergaderd moet worden, dat
er werkbezoeken afgelegd en lezingen ge
houden moeten en dat het kabinet wel
gedemocratiseerd is maar dat zij toch de
chef van vier mannelijke kabinetsleden is.
Wat heb ik er nu van kunnen merken dat
zij twee jaar bij de E.G. gezeten heeft,
vraag ik terwijl zij haar spaghetti met
lepel om vork en ik mijn deegslterten met
vork om lepel probeer te draaien. De band
recorder loopt. Zij praat zacht, maakt
zinnen niet af, formuleert tussen ontelba
re haakjes. Ze heeft een vriendelijk ex
pressief gezicht en toont alle begrip wan
neer ik de vele commissies, comité's en
andere clubjes door elkaar haal. Haar
antwoord wordt ingeleid met wat gemom
pel dat dit soort vragen niet zinnig te
beantwoorden valt en dan:
„Het belangrijkst vind ik dat wij de her
verdeling van werk aan de orde hebben
gesteld en zijn blijven stellen tegen zéér
veel weerstanden in. Om meer werk voor
meer mensen te creëren hebben wij een
aantal mogelijkheden tot arbeidstijdver
korting geconstateerd: vervroegde pensio
nering, langere vakanties, wederkerend
onderwijs, part-time werk en helaas ook
de vier daagse werkweek, wat natuurlijk
slecht voor vrouwen is.
Al die alternatieven brengen kosten met
zich mee en daarover moet international
overlegd worden en dan krijg je te maken
met weerstanden niet alleen van de lidsta
ten en de ministers van economie en fi
nanciën, maar ook binnen dé commissies.
Maar goed, we hebben een soort selectie
toegepast en de voorwaarden onderzocht.
De vakbeweging is daar ook ook eniger
mate dubbelzinnig in. Die willen wel mo
rele steun in de rug geven maar hebben
van ons liever geen wetgeving, terwijl Vre
deling juist een dwingende wetgeving wil,
bij voorbeeld om te voorkomen dat de
vlucht in het betaalde overwerk toeneemt.
Een eerste begin daarvan probéren we nu
binnen te krijgen, maar het is een mijl op
zeven".Ook géén vraag is de vraag wat
arbeiders die onder andere staken voor
kortere werktijden er nu mee opschieten
dat zij zich in Brussel zitten te beraden op
werkgelegenheidsalternatieven. Een ver
loren staking doet de Commissaris geen
goed. Alles ligt erg in de onderhandelings
sfeer en daarbij zijn de weerstandeh groot.
Vertel eens wat meer over die weer
standen?
„Je hebt er natuurlijk mee te maken dat
sociaal beleid weinig status en geen enke
le bevoegdheid heeft. Het is werkelijk -een
lijdensweg om een voorstel bij de Raad
van Ministers waar het dan als het niet
verworpen of geamendeerd wordt, toe
stemming op alle punten en komma's
moet hebben te krijgen". In de uitleg
van de procedure komen voortdurend de
nationale ambtenaren ter sprake die zeer
traag maar wel veelvuldig elk onderdeel
van het voorstel lijken te beknabbelen.
Een gewoon mens zou er niet goed van
worden, de kabinetschef kan daar nog wél-
in meegaan. Veel hinderlijker vindt zij de
kabinetten die vaak nog conservatiever
zijn dan hun commissarissen en die bij
voortduring over hun schouder met hun
nationale overheid menen te moeten over
leggen
De lidstaten zitten te veel-vast aan hun
eigen belang, iedereen zit hier voor zijn
eigen standje?
„Ja, teveel. De definitie van politiek hier is
nationale belangenbehartiging en ik er
ken wel dat die soms nodig kan zijn, maar
hier binnen de Europese Gemeenschap
is het werkelijk overheersend. En dat is
iets wat mij, terwijl ik toch niet zo'n
optimist ben. enorm is tegengevallen.
Daardoor blijf je ontzettend onderhevig
aan de nukken en grillen van de nationale
regeringen en hun administraties en er
zijn te weinig mensen die aan de Europese
kant van het touw staan te trekken. De
politieke wil om dat te doorbreken ont
breekt".
Ik heb wel eens horen beweren dat elk
fatsoenlijk mens die bij de E.G. terecht
komt na een jaar opstapt. Jij hebt hier nu
twee en een half jaar gezeten eh hebt
bedongen dat je nog een jaar blijft.
„Ik zeg nu steeds, het is een foute boel dat
ik weg ga. Omdat ik vind dat de mensen
die hier werken terwijl ze de ziekte aan dit
soort praktijken hebben zouden moeten
blijven. Ik vind het fatsoenlijker en ook
moediger om te blijven, omdat er nu een
Nel Barendregt
maal een aantal dingen internationaal ge
regeld moét Worden. Op zich is het ook
heel goed om te weten en meegemaakt te
hebben dat het allemaal zo moeizaam
toegaat. Maar er moet natuurlijk wel ver
andering in komen. Het parlement zal op
de lange duur verandering in die bevoegd
heden-situatie moeten zien te brengen,
want zoals het nu functioneert ben je
werkelijk lam geslagen".
Geloof jij in de macht van het parle
ment?
„Als het parlement gesteund door de pu
blieke opinie de goede verhalen zou kun
nen houden dan kan de ministerraad na
tuurlijk niet langer zó schofferend te werk
gaan als hij nu doet. Het parlement moet
in elk geval een kans krijgen".
De ambtenaren en kabinetten zitten
dwars, als er al iets gebeurt dan is het
datgene wat de machtigste lidstaten be
langrijk vinden, zou het iets uitmaken
wie er op welke stoel zit?
„Ik heb heel sterk het gevoel dat als hier
een ander dan Vredeling gezeten zou heb
ben (met de paar mensen van zijn kabinet)
dat het sociale- en werkgelegenheidsbe
leid dan nog nauwelijks in discussie zou
zijn gebracht. Nu eindelijk begint men in
de gaten te krijgen dat je het gezien de
economische groei en de demografie
wel in die herverdeling van werk zult
moeten gaan zoeken".
Wordt er daarbij ook rekening gehouden
met de vrouwen?
„Ja, dat wil zeggen: met moeite. We heb
ben enquêtes van het Bureau van de Sta
tistiek waaruit blijkt dat steeds meer
vrouwen een plaats op de arbeidsmarkt
zoeken, terwijl veel van die vrouwen in het
werklozencijfer niet worden meegere
kend. In het eerste stuk dat over herverde
ling van werk werd gemaakt, werd gezegd
dat de verkorting van de arbeidstijd vrou
wen naar de arbeidsmarkt zou trekken en
aan werk helpen die niet behoren tot de
geregistreerde werklozen. Het werkloos
heidscijfer zou daardoor minder dalen.
Alsof het om het cijfer gaat in plaats van
om het feit dat mensen die graag willen
werken aan werk worden geholpen. Wel
vier keer heb ik die zin moeten verande
ren! Maar wat mij nooit gelukt is is de
vrouwenpunten als werkelijk belangrijk
in de discussie met vakbeweging en werk
gevers in te brengen. Dat valt gewoon in
een vacuüm. Op dat niveau is er niemand
die daarom vraagt. In het permanent co
mité voor de werkgelegenheid, waar dan
ministers zitten, werkgevers en de vakbe
weging en waar de commissie bij zit, daar
wordt op géén mómént gezegd: en ar
beidstijdverkorting is ook nog belangrijk
in verband met het doel vrouwen te inte
greren in het arbeidsproces en er moet dus
vooral om die reden daar eerst gezocht
worden. Integendeel! Er wordt altijd eerst
naar voor mannen meer populaire maatre
gelen gezocht".
„Wat vrouwenzaken betreft proberen we
de lidstaten voor die drie richtlijnen (gelij
ke betaling, gelijke behandeling en sociale
zekerheid) achter de vodden te zitten.
Vredeling heeft wat dat betreft een veel
actievere politiek gevoerd dan men ge
wend was. Tot nu toe werd dat soort
dingen achter de schermen geregeld en
men vond het werkelijk de gotspe dat
Vredeling een duidelijke termijn ging stel
len en met het hof van justitie dreigde. Ik
vind dat veel te weinig erkend wordt wat
hij allemaal gedaan heeft op het gebied
van het overlég tussen sociale partners".
Jij was de eerste en enige vrouwelijke
kabinetschef. Heb je het idee dat je an
ders behandeld wordt dan wanneer je een
man zou zijn geweest?
„Ja natuurlijk. Je probeert er niet op te
letten en het is vaak moeilijk te bewijzen.
Toen ik hier kwam waren er vier vrouwe
lijke adjunct-chefs en wat medewerksters
die onderling contact hadden. Zover als
dit afschuwelijke werk het toelaat lun
chen we wel eens samen en dat is dan heel
leuk. En ja, wat is dat dan? Het herkennen
van dezelfde problemen. Of problemen,
het zijn meer de problemen van mannen,
wij hebben ons ermee leren redden. Het
zijn vaak trucjes, en hoewel ik die mannen
uiteindelijk daarmee de baas ben omdat
ik uit de politiek kom, zijn zij toch altijd in
de meerderheid. Het is een voortdurende
onderstroom. Op mijn prikbord heb ik
diverse uitnodigingen, gericht aan de ka
binetschef de heer N. Barendregt. Maar er
zijn ook heel duidelijke discriminaties.
Wanneer ik met Vredeling of alleen, in
overleggroepen of groepen van buiten
staanders kom en daar geen hand krijg,
omdat automatisch wordt aangenomen
dat ik de scretaresse ben. Dat heeft dan
nog twee ingangen: een secretaresse
wordt niet. belangrijk genoeg geacht om
haar eeh hand te geven en elke vrouw is
een secretaresse. Het is waar, je moet je
argumenten extra op een rij hebben en je
moet zo nu en dan overbluffen om geac
cepteerd te worden en dan helaas zo nu en
dan het verhaal houden van punt één,
punt twee, punt drie, laten mérken dat je
ook wat van economie weet. Maar dat lijkt
ook veel op wat je in het begin in het
parlement doen moest om serieus geno
men te worden".
Je ging weg uit het parlement, terwijl jij
juist wat vrouwenzaken betreft nogal
eens aan de bel trok. Je gaat weg uit de
E.G. terwijl je vindt dat fatsoenlijke
mensen moeten blijven. Waarom ga je nu
eigenlijk weg?
„Wat mijn weggaan uit de Kamer betreft,
daar zitten anderen die hetzelfde doen.
Hier gaat het uiteindelijk maar om een
vertrek van een paar maanden eerder dan
normaal het geval zou zijn geweest, waar
bij ik hoop dat ik het kabinet niet met te
veel problemen opzadel. En verder, ja het
was natuurlijk een erg aantrekkelijk voor
stel. Een heel ander soort werk op een
gebied dat mij altijd erg geïriteresseerd
heeft. Minder versnipperend dan de poli
tiek en hoewel ook veeleisend, toch min
der alles opeisend. Ik kan hier toch al geen
volgende termijn doen, dat is fysiek op
mijn leeftijd (ik ben drieënveertig) niet vol
te houden. Ik doe niet alleen mijn.man en
mijn kind maar ook mezelf tekort. Ik hoop
trouwens dat de meeste mannen het ook
niet volhouden. Maar ja, die hebben
zoals Wlm Hora Adema dat altijd zo mooi
zegt nog een huisvrouw thuis". Huis
vrouw/kabinetschef mevrouw Barendregt
onderstreept dat zij niets is gaan nastre
ven om directeur van de academie te
worden. Zij kende een aantal mensen van
die academie die wisten dat zij na de
beëindiging van haar termijn in Brussel
tijd nodig zou hebben om bij te tanken.
Men heeft haar gebeld nadat de sollicita
tie-procedure was vastgelopen. Voordat
haar benoeming tot stand kwam is er
veelvuldig overlegd.
Ik heb gehoord dat Je negenduizend
gulden schoon in de maand verdient, wat
dat betreft zul je er wel op achteruit
gaan.
„Ik verdien zoveel dat ik niet eens weet
hoeveel ik verdien. In elk geval is het meer
dan een ton per Jaar. Schoon. Dat is
afschuwelijk veel en dat zou bijna een
reden zijn om dit werk niet te blijven
doen. Maar goed. het is tijdelijk. In princi
pe is dat natuurlijk heel verkeerd. Het
bevordert de herkenbaarheid van Europa
binnen België niet, want je regeert een
eiland van mensen met een speciaal uit-
gaanspatroon. aparte scholen, enzovoorts.
Kliekvorming. En daarbij leidt het tot
verstarring van het apparaat, maar als je
hier opmerkingen maakt over die hoge
salarissen ben je een calvinistische trut.
Er zijn ook veel te veel gouden handdruk
ken. Een andere politiek verkeerde zaak is'
dat de ménsen die afvloeien worden opge
volgd door mensen die via een ingewik
keld examensysteem binnenkomen en dat
zijn voornamelijk mensen die vers van de
universiteit komen en geen enkele maat
schappelijke ervaring hebben. Ik geloof
dat het ambtelijk apparaat daardoor uit
eindelijk droog zal komen te staan". Het is
negen uur en Nel stelt voor om een kop
koffie bij haar thuis te gaan drinken. Ze
zit op hete kolen. Dochter Anna moet
worden opgehaald bij de werkster. Later
bij haar thuis schenkt zij koffie uit een
gebarsten koffiepot, een poes heeft zich
voorgoed in haar nek genesteld. Aan de
wand veel kunst, boeken over kunst. Een
verzameling eierdopjes, een verzameling
kikkers, rondslingerend speelgoed en sta
pels werkmappen die van stoelen gescho
ven moeten. Gezellig. In die gesprekken
met de academie is al gepraat over welke
richting de school op moet. Er zijn twee
stromingen. Een groep pleit voor een voor
hoedeschool „Dus echt de nieuwste ont
wikkelingen. een symbool. Zoals Bauhaus
was in Berlijn of misschien zoeken ze wel
de nieuwe Sandberg". De andere groep,
waartoe de nieuwe directeur behoort, wil
alle overzichtsmogelijkheden bieden zo
dat de leerlingen zelf kunnen kiezen. Me
vrouw Barendregt heeft zelf voordat zij
als au paif naar Frankrijk vertrok, en ook
daarna, weer cursussen aan de academie
gevolgd. Ze heeft gestudeerd aan het
Bouwcentrum ene avondcursussen econo
mie gevolgd. Geen enkele studie heeft zij
afgemaakt, maakt ze ook de politiek niet
af? „Politiek maak je nooit af. dat is iets
dat altijd door blijft gaan. Maar als je
eruit gaat is het wel steeds moeilijker om
er weer in te komen omdat de strijd om de
plekken erg groot is. De concurrentie en
de eerzucht zijn helaas zeer groot. Het
voortdurend Jezelf presenteren is bijna
een onderdeel van het vak. Maar goed ik
vind dat ik me tijdelijk en misschien zelfs
definitief moet kunnen terugtrekken op
een minder alles opeisende baan".
IJV
door M. Kopuit
Zo'n acht kilometer boven Israël
draait een geroosterde eend zijn
rondjes. Het zijn de ogen en de
hersens van de Israëlische lucht
macht. De resultaten zijn beter
dan verwacht. Nog voor de in
8yrië opgestegen Migs op 24 sep
tember een schot konden lossen
om de Israëlische verkenners bo
ven Libanon te verjagen, werden
te al neergeschoten. Vier Migs
stortten neer, opgewacht door de
ln allerijl opgeroepen F-15s van
Israël De geroosterde eend had
de F-15s gealarmeerd.
Deze voor vijftig miljoen dollar van Ame
rika gekochte Hawkeye beschermt het
Israëlische luchtruim. Israël Is het enige
land waaraan de Verenigde Staten dit
spionagevllegtuig hebben geleverd. In
Amerika zeil is de marine ermee uitgerust;
de vliegdekschepen hebben de Hawkeye
aan boord. Zij kan. indien haar radersche
pen ol vliegtuigen registreert en de com
puter hen als vijanden bestempelt de F-
14s van de Amerikaanse marine oproepen.
Zells kan dan de bemanning van de Haw
keye met een druk op de knop de raketten
van de F-14 afschieten
Vleugels
De bijnaam Geroosterde eend heeft de
Hawkeye in Israël te danken aan haar
werk op de vliegdekschepen. Want voor
deze functie kunnen de vleugels worden
opgevouwen. Met uitgevouwen vleugels
heeft zij een spanwijdte van 25.5 meter,
haar hoogte is maar 5.59 en haar lengte
17.7.
De kracht van de Hawkeye is niet gelegen
in de snelheid. Die is met een kruissnel
heid van 508 km per uur en een maximum
snelheid van 593 km per uur zeer gering.
De kracht is de radar en de computer.
Haar radar heeft een bereik van 375 km.
Voor Israël wil dat zeggen, dat zij tot ver
in de Arabische landen kan kijken.
De radar van de Geroosterde eend kan
zowel ter land als ter zee iedere beweging
registreren. Zodra een machine tevoorzijn
komt uit een van de ondergrondse bun
kers in de Arabische landen, ziet de radar
van de Hawkeye haar en berekent de
computer haar type en vliegroute.
Alarm
In zeer korte tijd krijgt de Israëlische
luchtmacht via deze computer het alarm
door. Dat is tevens de verdediging van de
Geroosterde eend. Want zij is voor de
moderne luchtvaart zo log, dat aan vluch
ten niet valt te denken. De in Israël opge
roepen machines die de Arabische toestel
len opvangen dienen ook voor de verdedi
ging van de Hawkeye te zorgen.
Dat lukt aardig, zo heeft de ervaring bewe
zen. De Hawkeye geeft aan de Israëlische
toestellen door wat snelheid en aanvals-
hoek is van de vijandelijke machines. Het
luchtgevecht van 24 september boven Li
banon, heeft aangetoond dat de gegevens
van de Hawkeye optimaal zijn.
De Hawkeye wordt ook al geroosterde
eend genoemd door de schotel die zij op
haar rug draagt. Boven het staartstuk is
een ronde schotel geplaatst, waarin zich
de computer en de radar bevinden. Deze
schotel heeft maar een doorsnee van ze
ven meter, maar zij vormt het brein van de
Israëlische luchtmacht.
Vijf man slechts bevinden zich ln de Haw
keye. Twee piloten en drie werktuigkundi
gen. Nog zijn zij afhankelijk van het reac
tievermogen van de bemanning van de F
15.
Lang zal dat echter niet duren. Israëlische
vliegtulgingenieurs zijn naarstig aan het
onderzoeken hoe kan worden verwezen
lijkt. dat door een druk op de knop de
bemanning van de Geroosterde eend niet
alleen de F 15 ln een goede gevechtsposi
tie kan brengen, maar tevens hoe zij ook
de raketten van deze machine ln werking
kan stellen. Het zou enige seconden kun
nen schelen. Want wat bij de F-14 van de
Amerikaanse marine mogelijk is. moet
ook kunnen bij de F-15 van de Israëlische
luchtmacht.
