Moslimse mystiek: aantrekkelijk voor christenei
79S:
KttOSIlN OPTIEK
haro
VAN SANTEN
/w#
Mëübelmkker's
vakmanschap
IJassic
Domus 8 SB
De400 watt
Boxer "electronic"
nü tijdelijk in
metalen opbergkist
BOSCH
te zienbij De Knoest
ROLLUIK
Wintertijd, spellentijd
Breedeveld
kampeersport
viscount
coupon
VRIJDAG 12 OKTOBER 1979»
TROUWKWARTET
lïï
Voor velen bestaat de Islam die ze kennen uit regel op regel, gebod op gebod, vijf plichten,
vijfmaal daags bidden, reinigingsvoorschriften, geoorloofde of verboden etenswaren, enz. Dat
is de islam van de doorsnee, gewone moslim die we tegen komen, hier, maar ook in andere
landen. In de krant en ook via de televisie komen we nog met een tweede soort islam in
aanraking en wel de politieke. Het is de islam van de oliesheikhs en de 'ulama, de
wetgeleerden, de islam van de Khomeinis en Maududis, de Qaddafis en Khalids. Deze islam
heeft territoriale idealen: uitbreiding van Gods koninkrijk op aarde. Ze beperkt de moslimse
wetten niet tot het privéleven maar haalt politieke en economische inspiratie uit de Koran en
het voorbeeld van hun profeet en staatsman Mohammed (gest. 632).
door Jan Slomp
Een derde vorm van islam, voor vele
westerse christenen aantrekkelijker
dan die van de voorschriften en poli-
tieke idealen is de mystieke islam.
Deze islam heeft met name voor
christen-islamologen een vriendelijk
gezicht Ze spreekt immers over zulke
waarden als „vroomheid en zuiver
heid. mildheid en welwillendheid,
vastberadenheid en vergevingsge
zindheid. overgave en dienstbaar-
heid. hoop en nederigheid, verzaking
en ascese, geloof en trouw, liefde en
eenvoud, stilte en afzondering Vele
christen-islamologen hebben zich
dan ook in deze islam verdiept. Ik
denk aan de Nederlander A. J. Wen-
sinck. Jarenlang hoogleraar in Lei
den. maar tegelijk een zeer meele
vend lid van de hervormde kerk. Van
de buitenlanders noem ik slechts de
Franse priester Louis Massignon. de
Zweedse bisschop Tor Andrae, de
Duitse protestantse schrijfster Anne-
marie Schimmel, de Britse bisschop
Kenneth Cragg.
Wat ons opvalt bij genoemde auteurs
is dat ze bekend staan als meeleven
de. diepreligieuze christenen De
moslimse mvstiek heeft bii hen een
gevoelige snaar geraakt. In vele mos
limse mystieke verhandelingen wordt
Jezus afgeschilderd als de ideale mys
ticus. het zegel der heiligheid. Het
spreken van de mysticus over de lief
de Gods. van God voor de mens en de
gelovige voor God. klinkt met name
die christenen als muziek in de oren
die vertrouwd zijn met de centrale
boodschap van de bijbel: de liefde
Gods geopenbaard in Christus.
De bovengenoemde toonaangevende
Franse islamkenner Louis Massignon
is via de bestudering van de moslim
se mystiek zelfs van agnosticus belij
dend christen geworden. HIJ werd op
latere leeftijd priester in de met
Rome verbonden maronitische kerk.
Sommige moslimse auteurs uit de
orthodoxe, wettische hoek hebben
deze christelijke voorliefde voor de
islamitische mystiek wel eens mis
plaatst gevonden. Het zou daar niet
om de echte islam gaan. De theoreti
cus van de islamitische staat in Pa
kistan Maulana Maududi (geb. 1903)
heeft dan ook geen antenne voor
mystiek. Sommige modernisten ver
wijten de mystiek zelfs te hebben
bijgedragen tot de verslapping van
de echte, robuuste, zelfbewuste isla
mitische geest.
Het kostelijke boekje van de Indische
mystieke leider Zahur al Hassan Sha-
rib (geb. 1914) dat aanleiding is tot
het schrijven van bovenstaande re
gels onderscheidt dan ook twee soor
ten religie: de religie van de godsdien
stige wetten (voor privé leven én poli
tiek) en de religie van de Werkelijk
heid en Waarheid. Die twee hoeven
overigens niet met elkaar in strijd te
zijn! De religie van de (hogere) Werke
lijkheid (de hoofdletters zijn van au
teur of vertaler) houdt zich bijna uit
sluitend bezig met de relatie tussen
God (als Geliefde en Vriend) en het
menselijk hart.
We zouden, als we etiketten wilden
plakken, deze mystiek in hoofdtrek
ken verticalistisch-theocentrisch
kunnen noemen. Natuurlijk, andere
momenten ontbreken niet. maar het
theocentrische (op God gericht, red.)
krijgt wel hét accent.
..Als de religie iemand naar Allah
brengt, dan pas is er sprake van Is
lam" overgave aan Gods wil).
Reeds in de veertiende eeuw schreef
de Tunesische „godsdienstsocioloog"
(zo zouden we hem nu noemen) Ibn
Khaldun. dat de mystiek een reactie
is op het materialisme van de mos
lims. Of dat helemaal klopt is de
vraag. Het is bekend dat sommige
mystici zeer rijk waren! Wanneer hij
gelijk heeft kunnen we in deze dagen
van grote Arabische oliewinsten ook
een opleving verwachten van de mos
limse mystiek, hopelijk met een soci
aal-kritische dimensie. De moslimse
mystiek heeft vaak op gespannen
voet geleefd met de officiële wetge
leerden en theologen. De mystici zou
den volgens hen de grens tussen
Schepper en schepsel overschrijden
door te spreken over éénwording met
God. Al-Hallaj werd vanwege zijn
vrijmoedige uitspraken in 922 in Bag
dad ter dood gebracht.
Wie de orthodoxe kritiek op de mys
tieke stromingen leest wordt herin
nerd aan het woord van Emil Brun-
ner. die de christelijke mystiek ty
peerde als „geroofde directheid". En
inderdaad sommige mystici spreken
wel erg onbevangen en bijna zelfs
familiair over God en het goddelijke.
Hassan Sharib staat in de mystieke
traditie van India en Pakistan. Met
name in de volksislam is de mystiek
verre van uitgeblust. Op hun jaarlijk
se toogdagen komen duizenden pel
grims en bezoekers. Wie dat. zoals
ondergetekende, heeft meegemaakt
komt er van onder de indruk. Men
kan deze mystiek, deze „derde" islam
niet als onbelangrijk afdoen.
India denkt aan de moslimse mystiek
zijn best bewaarde openluchtmu
seum de dode stad Fatehpur Sikri ten
noorden van New Delhi. De verlichte
keizer Akbar (gest. 1605) heeft deze
stad laten bouwen op de plaats waar
de heilige man woonde die hem de
geboorte van een zoon en troonopvol
ger had voorspeld. Na enige tijd bleek
de stad te lijden aan een permanent
onoplosbaar watergebrek. Akbar ver
liet de stad. De nu na eeuwen nog
geheel leegstaande stad levert het
bewijs van het geloof van een keizer
aan het advies van een groot mysti
cus uit de Chishti orde.
Met de mystieke leringen van de
stichting van deze Chishti ordei
waja Moinuddin Chishti (1135.]
laat Hassan Sharib ons kennis
ken. Het boekje bevat, zoals te
wachten viel. geen kritische
deling over het onderwerp, n
op sympathieke toon geschi
leiding tot één van de vele scï
van de moslimse mystiek Wie er
in wil verdiepen treedt een vreei
maar boeiende wereld binnen
zijn in ons taalgebied niet ve
met dergelijke publikaties. De
ling van de hand van de heer
Elschot. is goed. Het is alleen ji
dat de transcriptie van de
termen niet steeds correct en
quent is. Overigens graag
volen.
Drs. Jan Slomp predikant in
ne dienst van de gereformeen
ken in Nederland om voorlicht
geven over de ontmoeting met
lims, bespreekt: Kwawaja Mi
din Chishti, de geliefde van
door Zahur ui Hassan Sharib.
West Publications, Anna Pauli
straat 78. Den Haag. 1979, 128
na's 24,50.
Voor autoverhuur groot
of klein moet u bij
zijn
Oonklaan 53.
VOORSCHOTEN
telefoon 01717-4855
4- /Af a/z/vs S5/vs~
itoA/Aer* 4# u/0
•4- /y/PTSiv vi 7ö7~ &6
4 rooA s2ee*^t
&TA 2 S7LKS
vv yoo# 2Q8.9
4 £Xv P/t/ft# j vevc
4 A&sev a's
AUTO GEZOCHT»
KUK IN DE MINI-ADVERTENTIES
AUTO TE KOOP">
PLAATS EEN MINI-ADVERTENTIE
degrade
glazen
Dégradé glazen, of liever verloopglazen
Kortom glazen die egaal van donker naar
licht lopen. Vederlichte kunststof glazen
op elke gewenste sterkte, die bewijzen dat
optimale bescherming van de ogen best met progressie samen gaan.
Verkrijgbaar in demodetinten grijs, bruin en groen
En wat een bijpassend montuur betreft; Daar zult
u bij Roosen wel geen moeite mee hebben,
specialist in contactlenzen
Kort Galgewater 1 - (hoek Morsstraat) - Leiden - Tel. 071 - 120375
Ik Haarlemmerstraat 170 - Leiden - Tel. 071-122963
I Deze krant verhuist met u mee
als u op tijd een kaartje stuurt met
1 de datum èn het nieuwe adres.
beschermt uw bezit
koude-, warmte-en
geluid-isolerend
geeft maximum aan
privacy
V
SHOWROOM LADAN ZONWERING B.V.
MOLENSTEEG12 LEIDEN TEL. 071 121375
Aan het begin van het seizoen heeft Breedeveld twee
aantrekkelijke aanbiedingen:
Kamerbiljart
speelmaat 150 x 75 cm (laken formaat), met tropisch
hardhouten lijsten en vier sterren laken, kompleet met
keuen, ballen en krijt, normaal kost dit biljari 425 -
ons zo lang de voorraad strektf 375.-
Homas sjoelbak
69.50
ook breedgesorteerd voor tafeltennis,
sjoelen en biljarten
Oude Vest 215 - Lelden - Tel. 071-144755
NIEUW
zonder meer een kompleet orgel
extra's, die men doorgaans alleen
in duurdere orgels aantreft,
zijn standaard
gescheiden tremulanten
tongwerkligging
zeven vaste kom bi na ties
STATIONSWEG 11-17
LEIDEN
TEL.: 071-122858
102/3'+16'registers vormen een
rijkdragende 32' in het
polyphoon pedaal
4 vrije kombinaties stellen de
organist in staat om vooraf
komplete registraties te pro
grammeren. hierdoor heeft de
Domus-8 in feite de mogelijk
heden van een 5-klaviers orgel.
aparte toongeneratoren voor
manuaal I en If
te bespelen en te beluisteren natuurlijk alleen bij W. BARN ING
Viscount Domus 5 fl. 7150.-.
Tevens Hcyligers Draler. Alsmede verkoop van piano's en bladmuziek.
KlODboormachlne met
traploze toerentalregeling
van0-3400opm
8oorcapaciteit in beton 10 mm
en in hout 20 mm Uiteraard
volledig geïsoleerd en
automatisch thermisch
beveiligd
van f 269,- voor
dan heeft u wel iets goeds in handen
hoofddorp hoofdweg 726 - postbus 5 telefoon 02503 11
leiden hogewoerd 111 - postbus 405 teletoon 071 122677J
Het CNV is 70 jaar. Maar de jubilaris heeft
geen tijd daar lang bij stil te staan.
300.000 leden verwachten dat de algemeen
christelijke vakcentrale CNV de vinger aan
de pols en in de pap houdt.
Geen tijd voor feestrede, bloemen en sigaren
dus, maar we weten wel een ander mooi
jubileum-geschenk: geef uzelf of een ander
op als lid. De geschenkbon" is ervoor.
Hier is mijn geschenk voor
de jubilaris, want ik
O word lid CD wil graag meer inlichtingen
I
I
I
Is'aam
I Postcode
Iceb. datum
I Beroep
Adres.
Plaats
Nationaliteit
Bedr tak
Datum
