lochters van hof jager willen ierherstel voor hun vader Bijna iedereen gebruikt wel wat s£ ^or Koningin Wilhelmina was er geen weg terug BINNENLAND Fred Lemmers rl-BEEK Anne en ts, de dochters van de vroe- hofjager Klaas Lamboo, jnen tegenwoordig ver van ïplek waar ze zijn geboren: koninklijk landgoed laphorst in Wassenaar, ne (59) leeft als mevrouw i de Berg in het Oostgro- igse Blijham, haar zeven oudere zuster als me- fcuw Wljnands in het Ach- •hoekse dorp Beek bij 's- (erenberg. Beiden zitten zo- ,egd op de Nederlandse fns. Zijn ze opzettelijk zo uit de buurt gegaan van j plaats waar ze een onbe- gde jeugd hadden, maar ook is verbonden met de neringen aan het ver let dat daarna is gekomen? bewust waarschijnlijk wel, al is beslist niet zo dat ze dat verleden iben weggestopt. Het is beiden |ven achtervolgen. „Wij kunnen t vergeten wat er is gebeurd omdat onze familie en daarmee ons per- irüijk zo diep raakt," zegt Anne als rin haar riante bungalow met haar lat. Het huis ligt schilderachtig »sen hoog geboomte. Aan de over- de van de weg staan lndrukwek- ade hereboerderijen met prachtige lementuinen. „Mooi hè. Het is hier rustig. Vanmorgen om zes uur liep nog een hert in onze tuin," zegt na over haar leefwereld anno 1979. zijn wat dat betreft overeenkom en met het decor van vroeger. lim veertig jaar was vader Lamboo' (jager, een functie die hij van zijn om Willem" overnam. „Prins Hen- Ie, de man van koningin Wllhelmi- nam vader als jongen van vijftien dienst om hem op te leiden voor de ht. Wilhelmina vond dat maar zo, Zij was van mening dat vader ook it eens een paadje kon aanharken het koninklijk park, maar de prins de daar niets van weten. Claus, ais hij vader noemde, de naam mboo zei hij niet te kunnen ont- uden, was er voor de jacht en daar- e uit. Dat zijn opleiding succes blijkt wel uit het feit dat vader na loop van tijd zelfs rijdend op een ts raak kon schieten, een kunstje ,t hij soms voor gasten van prins indrik moest vertonen," herinnert jh Mies Wijnands-Lamboo. oningin Emma i kinderen Lamboo, acht waren er, oeiden op te midden van de denne- ssen, in een heel eigen wereldje, arin de leden van de toenmalige ïinklljke familie vertrouwde figu- waren. „Koningin Emma, een lit van een vrouw, zagen we min- ns een keer in de week als ze op Idagochtend naar Raaphorst am om bloemen te plukken. In het orjaar waren dat de, zoals wij ze temden, gele margrieten. O wee als j daar aan kwamen, wat werd vader 11 kwaad, want die bloemen waren or de koningin! Wat hebben wij als aderen vaak tegen tienen op de Hofjager Klaas Lamboo in gelukkiger jaren een Zwitserse bank. Vla een omweg kwam dat geld naar ons land," weet Anne. Rauter „Alles ging goed tot op een dag in augustus 1943 baron Willem Schlm- melpenninck van der Oye, de opper jagermeester van Hare Majesteit en als zodanig vaders directe baas, kwam aanzetten met de boodschap dat Rauter, de gevreesde medewer ker van Seyss Inquart, het in zijn hoofd had gehaald te komen jagen op Raaphorst. Vader verbleekte. Zijn re actie was dat hij dan zou vertrekken, een onderduikadres had hij al. Dat moest hij nu Juist niet doen, vond de baron. Koningin Wilhelmina had bij haar vertrek immers opdracht gege ven dat ze erop rekende dat haar personeel goed voor haar bezittingen zou zorgen. Daarvoor betaalde ze im mers. Als vader wegging, Raaphorst in de steek liet, zou een Duitser of NSB'er zijn plaats innemen en dan waren we nog verder van huis. Vader liet zich overtuigen en bleef. Hij heeft Rauter een aantal keren vergezeld op jachtpartijen. Er was echter geen sprake van dat vader pro- Duits was. Integendeel. Hij heeft tal van mensen helpen onderduiken, o.a. de vader van onze vroegere minister van buitenlandse zaken, Max van der Stoel. Vader heeft zelfs een plan ge maakt Rauter tijdens een Jacht, zoge zegd per ongeluk, een kogel door het hoofd te jagen. Karl Henschel, de chauffeur van Rauter, een man die aan de goede kant stond na de oorlog is hem dan ook geen stroo- breed in de weg gelegd raadde dat echter ten stelligste af. Als Rauter iets overkwam zouden alle mannen van Wassenaar als represaille-maat regel worden neergeschoten." koningin-moeder staan wachten om het hek voor haar open te maken. Haar auto kon je in de verte al zien aankomen, haar wapperende stan daard voorop." „Emma had niet alleen oog voor de bloemen, ook voor ons. Altijd maakte ze een praatje en soms kwam ze uit gebreider op visite, zoals die keer toen ze door reigers was belaagd en de vogels enige grote kwakken op haar witte parasolletje hadden gede poneerd. Vader bood aan het schoon te zullen maken en Emma hield zich intussen met ons bezig." „Prins Hendrik was helemaal een be kende verschijning. Wat is hij vaak bij ons geweest, dikwijls vergezeld door prinses Juliana, want die twee waren onafscheidelijk. Ik zou er uren over kunnen vertellen," zegt Mies en dat doet ze dan ook. Bijvoorbeeld over die keer dat prins Hendrik paaseieren kwam verstop pen voor de Lamboo's en Mies er geen een kon vinden, hoe vreselijk ze dat vond, vooral toen ze de anderen met prachtige rose suikereieren rond zag lopen en hoe de prins haar toen bij de hand nam en er een paar aanwees op een dennetak, terwijl hij uitriep: „En droog nou je tranen maar, die horen er niet bij". En dan over die dag waarop haar vader kievitseieren had gezocht en die zoals zijn gewoonte was onder zijn pet had opgeborgen omdat ze daar als hij over de hobbeli ge bospaden fietste het minst hadden te lijden. „Op een laantje kwam hij ineens prins Hendrik en prinses Juliana te gen, die aan het wandelen waren. Vader wilde zijn pet afnemen, dacht op dat moment nergens meer aan, maar prins Hendrik, die vader kenne lijk eieren had zien rapen, riep la chend: „Denk om Je eitjes, anders wordt alles struif". „Er was een nauwe band tussen de prins en vader. Dat bleek toen vader voor het eerst meemocht naar Meck lenburg. Mijn grootouders kwamen vader uitgeleide doen op het station in Den Haag. Him jongen ging im mers zo ver weg. Hendrik zag hen staan en vroeg aan vader wie dat waren. Toen vader dat had verteld stapte de prins met uitgestoken hand op hen af. 'Ik zal goed voor hem zorgen hoor,' merkte hij op. Bij aan komst van de trein in Duitsland liet de prins vader bij zich komen. Hij nam hem mee het perron op. Daar stond een eenvoudig geklede vrouw. 'Claus, dit is nu mijn moeder,' zei de prins." Het waren jaren waarin de hemel boven de Lamboo's onbewolkt was. De Duitse inval in Nederland in 1940 verstoorde alles wreed. „In het begin leek er weinig te veranderen. We ble ven op Raaphorst. Vader kreeg ge woon zijn salaris. Koningin Wilhelmi na had voor de oorlog voor haar per soneel een flink bedrag vastgezet op Englandspiel Anne, die als thuiswonende dochter de chauffeur van Rauter regelmatig ontmoette, herinnert zich uit die peri ode dat Karl Henschel haar eens vroeg of ze een zeker iemand in Lon den kende. „Nu, die naam zei me niets. 'Het is een heel gevaarlijke man. Hij doet een heleboel kwaad,' vervolgde Hen schel. Had ik maar beter naar hem geluisterd, heb ik achteraf vaak ge dacht. Ik kan me de naam, die hij noemde, niet meer herinneren. Alleen weet ik dat er een sch in voorkwam. Later heb ik die naam met het Eng landspiel in verband gebracht. Maar wist ik toen veel. Van het England spiel had ik nog niet gehoord. Och die oorlogsjaren, wat een tijd was dat. Op een keer vuurde een medewerker van Rauter een schot hagel af op vaders jagershoedje omdat hij zich gruwe lijk ergerde aan het kroontje dat va der de hele oorlog door openlijk op zijn hoed liet zitten. „Op Raaphorst kwam een lanceerba sis voor V2-raketten. Als nieuwe on derdelen daarvoor arriveerden en dat was regelmatig het geval, werd ons hele gezin met het pistool in de nek gedwongen op de grond te gaan lig gen, zodat we maar niets zouden zien. Dat alles zegt toch genoeg over de sfeer waarin vadet met Rauter moest optrekken. BIJ ons in huls geweest is die man nooit. Dat durfde Rauter niet eens omdat moeders zwarte TROUW/KWARTET T7 ïlangs werd in Bilthoven de mobiele tentoonstel- hg „Kijk op drugs" geopend, die de bezoeker een eeld geeft van het gebruik van middelen als eohol, tabak en andere drugs. De laatste jaren is Bt druggebruikin de ruimste zin van het woord - in ons land sterk toegenomen. Geheel ten onrechte krijgt heroïne daarbij de meeste belang stelling, want het alcoholgebruik is in dertig jaar vervijfvoudigd en de problemen daarmee zelfs meer dan dat. Alcohol en tabak eisen de meeste slachtof fers en zijn dan ook ons grootste drugprobleem, zo maakt deze expositie weer eens duidelijk. Dor Kees de Leeuw IILTHOVEN Het gebruik an drugs - lees. alle middelen le invloed hebben op onze lemming en gevoelens, onze ouding en ons gedrag is igenlijk zo oud als de wereld niet meer weg te denken it de samenleving. Drugs laken ons rustig of opgewon- en, vrolijk of fit, vriendelijk agressief, en overal is Wel Jen middeltje voor. Koffie om akker te blijven, drank om ns gezellig te voelen, sigaret- in om spanning weg te bla- en, tabletten om te slapen, Duitjes om ons gelukzalig te oelen en ga zo maar door. jet likt wel of het leven van drugge- "c aan elkaar hangt en er zijn r weinig mensen die zonder iets len. want haast ledereen ge kt wel wat. De een kouwt op i-bladeren, een tweede geeft de rkeur aan een jonkie, een derde it zich af tegen alcohol en zweert bij irihuana, terwijl weer een ander gebrek aan geld of zo lijm >ok onze taal wemelt van de woor- tt en uitdrukkingen die betrekking l'en op het gebruik van drugs. Daarbij hoeft niet alleen gedacht te worden aan voor de hand liggende zegswijzen als „even een opkikkertje halen", „een pikketanussie", „ach(t)' vader, niet meer" of een bepaalde drank die blijkbaar steeds koud moet staan. Sinds de jaren zestig kan ook gewezen worden op termen als afkic ken, scoren, blowen, trippen, smack of horse en joint, waarmee onze taal verrijkt of zo men wil verarmd is. Misverstanden Het besef dat we kennelijk leven in een maatschappij die nu eenmaal middelen tot zich neemt, dringt steeds meer tot ons door. maar daar mee is nog niets gezegd over de geva ren en misverstanden die er aan ver bonden zijn. De expositie „Kijk op drugs", een samenwerkingsproject van vier organisaties die zich bezig houden met voorlichting (FederaUe van instellingen voor alcohol en drugs (FZA), het Amsterdamse JeÜi- nekcentrum, de stichting Preventie project drugs en de Volksbond tegen drankmisbruik) probeert hier iets aan te doen, want er bestaan nogal wat hardnekkige misverstanden op dit gebied. Eén van de zaken die naar voren komt is dat er niet zo'n groot verschil is tussen de soorten roesmiddelen. Verder willen de organisatoren met deze expositie bereiken, dat bezoe kers hun eigen mening en gedrag tegenover allerlei vormen van drug gebruik kritisch gaan bekijken Over alcohol en drugs doen inder- Mies Lamboo moe van b haar, naar hij dacht, ongeluk bracht. Elke dag. de hele oorlog door. werd er bij ons thuis hardop gebeden voor de terugkeer van de koningin." Toen die bede in 1945 werd verhoord, keerden de goede tijden van weleer echter niet weer. „In augustus 1945 werd vader opgepakt en in Scheve- ningen geïnterneerd. Hij had immers met Rauter gejaagd. Er waren valse aanklachten tegen hem ingediend on der andere door stropers die voor de oorlog wel eens iets met vader had den gehad en nu hun kans schoon zagen wraak te nemen. Ook door een collega, die karpers uit de koninklijke vijver haalde om ze naar Rauter te brengen. Vader had dat gezien en was woest geworden op die man. Na de oorlog kreeg hij dat ook op zijn brood. Het was toen immers jij of ik. Dertien maanden heeft vader opge sloten gezeten tussen NSB'ers en an dere landverraders. „Daar bleef het niet bij. In augustus 1945 kwam baron Schimmelpen- ninck, die meteen na de oorlog zelf ontslag had genomen, maar later door koningin Wilhelmina werd be noemd tot haar kamerheer in buiten gewone dienst, op een middag aan fietsen. Hij was asgrauw. 'Wat ik nu voor bericht heb gehadik durf het niet te vertellen. Het is een brief van de koningin, die ik vanmorgen heb gekregen,' stamelde hij. Eindelijk kwam het hoge woord eruit. Konin gin Wilhelmina had vader oneervol ontslagen. Binnen drie dagen moes ten wij Raaphorst hebben verlaten. De koningin voegde er aan het adres van vader nog aan toe: „Ik verbied u en de uwen ooit nog één voet op mijn landgoed te zetten." Zuiveringscommissie Het gezin van hofjager Lamboo stond op straat. Dankzij bemiddeling van een broer van baron Schimmelpen- ninck konden de Larhboo's een huisje .in de duinen in Haamstede op Schou ten betrekken. Op 8 november 1946 kwam de zaak van de ontslagen hof jager voor de zuiveringscommissie. t vechten Anne Lamboo Alle tegen hem ingediende aanklach ten werden ontzenuwd. Alleen bleef dat Klaas Lamboo met Rauter had gejaagd. Baron Schimmelpenninck van der Oye moest toegeven dat dit min op meer in zijn opdracht was gebeurd. „Dan had u hier moeten staan." reageerde een van de rechters fel. Nog tijdens de zitting, die vier uur in beslag nam. ging er een bode naar koningin Wilhelmina. die op het pa leis aan het Noordeinde verbleef, om haar te vertellen dat haar vroegere hofjager vrijuit ging. Op zijn vraag of zij bereid was Lamboo in dienst te nemen was haar antwoord: „Neen". „Voor haar was er geen weg terug meer," zegt Mies Lamboo. „We heb ben in de loop der jaren via hofperso neel dat wij kennen verscheidene ke ren geprobeerd haar tot andere ge dachten te brengen. Iedereen die een poging waagde kreeg de kous op de kop. Als iemand erover begon stoof ze op: „Als Je de naam Lamboo nog een keer noemt vlieg Je eruit.' Een ander kreeg te horen, en dat was heus niet de eerste de beste: 'Als u niet in ongenade wilt vallen moet u stoppen meneer.' Zijn conclusie was: 'Die vrouw is onvermurwbaar'." De man. die de inzet was van dit menselijke drama, overleed in 1953, een week nadat hij met een helikopter op het laatste moment het door de waters nood getroffen Schouwen had kun nen ontvluchten. „Baron Schimmelpenninck zat aan vaders sterfbed. 'Hij droeg een weitas vol verdriet', zei hij nadat vader voor goed de ogen had gesloten. Een jaar later kwam hij zelf bij een auto-onge luk om het leven. Evenmin als vader heeft hij hetgeen na de oorlog gebeur de met ons gezin van zich af kunnen zetten," verzucht Anne. Pensioentje In december 1962, meteen na de dood van koningin Wilhelmina. schreef Mies Lamboo naar koningin Juliana om de zaak uiteen te zetten. Het resultaat daarvan was dat moeder Lamboo zes weken na het heengaan 76 verklaringen van de oude komngin een pensioentje kreeg. „Het was niet veel: een paar honderd gulden in de drie maanden, maar als gebaar was het veelzeggend. Wij zagen het als het begin van een postuum eerherstel van vader. Het is daar echter bij gebleven. Volledige rehabilitatie is niet gekomen." Mies kijkt naar buiten, waar de dah lia's overdadig bloeien en zegt dan: „Een mens wordt milder bij het ouder worden. Veel dingen kan ik nu beter begrijpen, ook dat het voor onze ko ningin moeilijk ligt. Het betreft per slot van rekening haar moeder. Maar het gaat aan de andere kant om mijn vader. Dat zal zij, die zelf zo van haar vader hield, toch ook kunnen begrij pen. Het onrecht dat ons is aange daan, blijft schrijnen. Toen koningin Wilhelmina er op latere leeftijd slecht uitzag, werd er wel gezegd: ja wat wil je als Je ook zulk personeel hebt, en dan werd er onze kant uitgekeken. Ik kon het dan wel uitgillen, dat liet niet waar was, dat vader onschuldig was. Wat heb ik een brieven geschreven, wat een mensen benaderd. Het heeft niets uitgehaald. Het was vechten tegen de bierkaai. Ik ben nu moe van het vechten. De mensen die erbij be trokken waren zijn bijna allemaal dood. Dat maakt het steeds moeilij ker. Eigenlijk zie ik geen mogelijkhe den meer." Anne Lamboo denkt daar anders over. „Laten ze het dossier van vader heropenen. Daarin zitten 76 verkla ringen van mensen die vader in de oorlog heeft geholpen. Dat zegt toch genoeg. Daarom kan ik hetgeen is gebeurd niet van me afzetten. Ik vecht door tot aan mijn laatste snik." Mies zegt: Om het geld is het ons niet te doen. al zou dat bij elkaar een aardig bedrag zijn. Maar dat mogen ze houden. Onze ouders zijn toch dood. Het gaat om iets dat je niet met geld kunt goedmaken. Ik blijf hopen dat er op een dag een brief komt van de koningin, waarin zij schrijft: mijn moeder heeft uw vader verkeerd be oordeeld. Het hoeven maar een paar regeltjes te zijn. Ik zou ze in een gouden lijstje laten zetten." Alcohol en tabak het grote probleem daad soms de vreemdste misverstan den de ronde. Vaak weten mensen niet wat de risico's zijn en waar pre cies de gevaren liggen. Een paar voor beelden maakt dat duidelijk. Heroine is de drug die de meeste slachtoffers maakt. Fout, want in Nederland ster ven jaarlijks dertig tot veertig men sen aan heroïnegebruik, terwijl ze venduizend mensen vroegtijdig ster ven aan overmatig tabaksgebruik en er alleen al in het verkeer per jaar 350 slachtoffers te betreuren zijn door de drank. Gedacht wordt ook dat bier minder schadelijk is dan sterke drank. Fout. want of je nu pils of Jenever drinkt, je krijgt per glas evenveel alcohol bin nen. Hasj en marihuana zijn niet ver boden. Fout, het is wél verboden. Alleen is het in bezit hebben en de binnenlandse handel tot dertig gram niet meer strafbaar als misdrijf, maar als overtreding (maximaal een maand hechtenis). Dat de politie er niet meer zo fanatiek op gespitst is als pakweg tien jaar geleden is wat anders. Schadelijk Een ander misverstand: nicotine- en teerarme sigaretten zijn ongevaar lijk. Fout, want alle sigaretten zijn schadelijk en bovendien is de kans groot dat je van die minder schadelij ke sigaretten meer gaat roken. En tot slot: wat de dokter voorschrijft kim Je veilig slikken. Het wordt eentonig, maar ook dit is fout. Veel medicijnen hebben een verslavende werking en het is dan ook beter de huisarts te vragen Je zo weinig en zo kort moge lijk ervan te laten gebruiken. Zoals al opgemerkt gaan Nederlan ders steeds meer alcohol gebruiken en beginnen ze er steeds Jonger mee. Een belangrijke oorzaak is dat alco hol tegenwoordig getapt en verkocht wordt op plaatsen waar dat vroeger ondenkbaar was. Duidelijk is dan ook dat aan drugs dik wordt verdiend en heus niet alleen op de zwarte markt, want een groot deel van onze econo mie drijft op de verkoop van alcohol en tabak De schatkist beurde het afgelopen Jaar ruim 1400 miljoen aan alcoholaccijnzen en ruim 1700 mil joen aan tabaksaccijnzen. Verder zijn er nogal wat Nederlanders die aan deze drugs een goed belegde boterham verdienen. Nederland telt ongeveer 36.000 horecabedrijven, in de drank- en sigarettenindustrie wer ken ruim 20.000 mensen en er zijn 10.000 winkels in ons land die sigaret ten en alcoholhoudende dranken ver kopen. Kortom, op iedere hoek van de straat is wel een dealer, om het eens anders te formuleren. Het is dan ook de vraag of de over heid wel genoeg doet om ons te be schermen tegen de gevaren van alco hol, tabak en andere drugs. Zeker als Je leest dat er meer dan 35 miljoen per jaar wordt besteed aan advertenties en televisie-spots voor alcoholrecla me. terwijl er Jaarlijks niet meer dan een fractie hiervan wordt uitgetrok ken om te waarschuwen tegen de gevaren. Invloed Eigenlijk staan we van Jongsaf aan „onder invloedwaarbij ouders het goede en verkeerde voorbeeld kun nen geven en wij zelf weer anderen beïnvloeden onder druk van mode en reclame. Druggebruik is nu eenmaal sterk gebonden aan mode. cultuur en milieu en net als bij voorbeeld bij kleding kiezen mensen drugs om hun status te verhogen. Gewone mensen drinken bier en Jenever en sjleke lui prefereren dure dranken. Jongeren roken shag, ouderen sigaren en de zogeheten intellectuelen voorzien zichzelf vaak van een pijp als status symbool. Verder grijpen kunstenaars naar de „psychedelica" om daaruit Inspiratie te putten en hun creativi teit te verhogen. Onder het motto „de oplossing ligt vaak dicht bij huls" wordt op deze tentoonstelling ook aandacht ge schonken aan tal van hulporganisa ties zoals de AA, de consultatiebu reaus voor alcohol en drugs en noem maar op, want „er is hulp, alleen moet Je er wel wat doen." Er wordt ook ingegaan op bedenkelijke verschijn selen als de combinatie van drugge bruik en sport (Johan Cruljff en z'n „Rook verstandig") en op alcohol en werken. Een riskante comblnaUe die steeds meer toeneemt. Door het drin ken onder het werk komen in Enge land drie keer zoveel bedrijfsongeluk ken voor en een Amerikaans onder zoek wees uit. dat mensen met alco holproblemen per jaar 22 dagen meer verzuimen dan hun collega's. „De expositie is niet bedoeld om het de mensen gemakkelijk te maken", aldus voorlichter Wim van Dalen van de FZA. „Het is niet alleen een kwes tie van leuke verpakking waarvoor studenten van de Rietveldacademie zorgden het gaat er ook om de mensen te wijzen op het gebruik van legale en illegale verslavende midde len, zodat ze eens nadenken over hun eigen druggebruik." Plaatjes De tentoonstelling is in „vijfvoud" beschikbaar voor onder meer scho len, vormingscentra, club- en buurt huizen. bedrijven, bibliotheken en ziekenhuizen, tegen een kleine ver goeding Voorwaarde is wel. dat er niet vrijblijvend plaatjes wordt geke ken, maar dat men ermee aan het werk gaat. want er zitten nogal wat „boodschappen" in. „Kijk op drugs" houdt Je een spiegel voor, waarin Je gedwongen wordt te kijken en niet ten onrechte. Er wordt Inderdaad in dit land heel wat afgespoten en ge slikt, maar toch voorai gedronken en gerookt en stoned of dronken, de ka ter ligt altijd op de loer.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 13