Kerkelijkheid en het
Godsgeloof nemen af
Langdurig debat over zendini
Nieuwe bisschop bij
de oud-katholieken
Vervreemding baart gereformeerden zorgen
Trouw
De Tijd en KRO-enquête
Tsjechische politie
vindt ondergrondse
literatuur
Gele kaarten voor
mrg. Bluyssen
Messiaanse Jodin
wil Israël niet uit
VOORBUGANC
WOENSDAG 10 OKTOBER 1979
TROUW/KWARTET
door Pleter van der Ven
UTRECHT Onder de Nederlandse bevolking blijven kerkelijkheid en traditionele geloofs-
rechtzinnlgheld afnemen. Dertien Jaar geleden hield het damesblad Margriet een enquête
..God ln Nederland" Samen met de KRO heeft het weekblad De Tijd bij gelegenheid van zijn
eerste lustrum zich met grotendeels dezelfde vragen als destijds onder 1200 representatieve
Nederlanders boven 17 Jaar begeven. In de KRO-uitzending van gisteravond en ln het
extradikke Jubileumnummer van De Tijd zijn de resultaten uit de doeken gedaan.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT De oud-katholieke aartsbisschop van Utrecht,
mgr. M. Kok, heeft pastoor A. J. Glazemaker te IJmuiden
benoemd tot bisschop van Deventer. Pastoor Glazemaker
volgt bisschop P. J. Jans op, die eind september met emeri
taat is gegaan. De nieuwe bisschop is 48 jaar. Zijn wijding zal
op 8 december plaatsvinden in IJmuiden.
De enquête werd uitgevoerd door de
bureaus In to mart en Interact en werd
sociologisch bewerkt door prof W
Goddljn. H. 8raeta en O. van TUlo.
Het betrof hier een teer uitgebreide
enquête van bijna 100 vragen die
vaak weer onderverdeeld waren. De
resultaten ln De Tijd zijn slechts be
knopt. Er ls ook een boekje van 232
pagina's verschenen „Opnieuw: Ood
ln Nederland". Hierin vindt men voor
19,50 een veel vollediger verslag.
Terug
Geloofspunten als „persoonlijke
Ood". ..Christus als Gods Zoon", „de
Bijbel als Gods Woord" en ..leven na
de dood" tonen met wisselende per
centages allemaal een teruggang.
Kerkbezoek en onderwerping aan
kerkelijke voorschriften lopen terug,
evenzeer als het kerkelijk lidmaat
schap. Er ls een sterke groei van
eigenzinnigheid waar het gaat over
geloven of religiositeit Kerk of
ambtsdragers worden steeds minder
nodig geacht al vinden velen het van
belang dat de kerken zich op dringen
de vraagstukken duidelijk uitspre
ken. Men heeft dan niet primair de
slaapkamer op het oog.
Opvattingen worden zoals gebruike
lijk ultgekrulst tegen leeftijd, polltie-
Jce overtuiging, kerkelijke denomina
tie. en andere demografische gege
vens.
prof. Schlllebeeckx af dat de Institu
tionele vormen van de kerken hun
grenzen hebben bereikt Dat er nieu
we vormen nodig zijn. De cijfers wij
zen volgens hem duidelijk uit dat de
kerk als Instituut ln een crisis ver
keert HIJ vermoedt dat de hoge sco
res van vroeger een Illusie waren, niet
het soort geloof waar Je Je leven voor
waagt
Herman Wiersin ga acht de „polarisa
tie ln de Institutionele kerken te zijn
zich maar moeilijk voor Intereseren.
Wel moeten we oppassen dat er geen
vacuüm geschapen wordt De
stroomversnelling van de Jaren '60
heeft nog steeds geen vaste bedding
gekregen." Prof. Berkhof vindt dat de
kerk een „minderheidskerk" moet
zijn. een Gideonsbende HIJ hoopt op
een paus die aanmoedigt ln plaats
van Ingrijpt en remt „Dan zouden de
katholieken die nu toch ook hun rich
tingenstrijd kennen veel meer een
gemeenschappelijke weg vinden."
Volgens Willem Berger, godsdienst
psycholoog ln Nijmegen ls de rooms-
katholieke kerk nog niet gebouwd op
die verschillen van mening. De veran
deringssnelheid onder katholieken
heeft mensen ln moeilijkheden ge
bracht De rk kerk tobt zozeer met
conflicten en instituutsproblemen
dat ze niet meer aan de moeilijkhe
den van de mensen toekomt Zij heeft
geen antwoord op hun mondigheid,
zegt Berger.
Zo blijkt dat godsgeloof afneemt VrOUW6Vl
naar links, maar niet naar rechts toe
neemt. Verder viel het geringe geloof
ln een persoonlijke God op ln Bra
bant en Limburg. Onder kerkelijke
grote-stadsmensen lag dat twee keer
zo hoog. De veranderingen waren het
sterkst bij de katholieken, terwijl de
gereformeerden opvallend stabiel
bleven. De hervormden hangen daar
meestal tussen ln.
De Tijd heeft enige gein tere—eerde
Nederlanders gevraagd om een eerste
commentaar. Volgens ds Spilt ls het
een griezelige zaak dat de kerk zo
blijkt te drijven op de middengroe
pen; hij vond het minder essentieel
dat de kerk als organisatie wat zwak
ker wordt en dat mensen zich minder
willen aansluiten bij geformuleerde
geloofsuitspraken.
Verheugend
De enquête heeft op geen enkel punt
verschillen kunnen ontdekken ln op
vattingen tussen mannen en vrou
wen, zelfs niet waar het „vrouwgevoe-
Uge" onderwerpen betreft: 60% ls
voorstander van de vrouwelijke pries
ter en een derde vindt dat de vrouw
nu onvoldoende tot haar recht komt
ln de kerken. De Tijd laat over dit
onderdeel en over de rest niet één
vrouw aan het woord: kennelijk blij
ven Ood en kerk mannenzaken. Of
sou het weer puur toeval zijn?
Er zal wel diep gestudeerd worden op
de uitkomsten. Door de kerken, maar
ook door aanverwante Instanties;
scholen, organisaties, media-
De roomskatholelke kerk heeft hier
mee een sterke Inbreng ln de komen
de bijzondere bisschoppensynode.
Juist vandaag moeten de Nederland
se bisschoppen hun wensen en ge
dachten voor die synode ln Rome
Inleveren. Waarschijnlijk wordt het
TiJd-en-KRO dossier alsnog per Ijlbo
de aan de documenten toegevoegd.
De bisschoppen hebben Immers niet
of mondjesmaat hun achterban ge
raadpleegd. Maar nu blijkt alsnog
wat volgens de enquête het volk
denkt. Maar het hangt weer van de
Interpretatie af of men de bezem door
de Augiasstal wil halen of de kerkelij
ke Institutie gevoelig wil laten wor
den voor de aangegeven trends, aldus
de Tijd-commentatoren Oostveen en
Bronkhorst. ZIJ menen te kunnen
concluderen dat de mensen zijn ver
anderd en dat nu de beurt ls aan de
kerken en kerkleiders.
Toekomst
Wat kunnen kerkelijke beleidsmen
sen met zo'n enquête? Hebben ze er
Iets aan voor de toekomst? En de
toekomst waarvan of van wie? De
cijfers nodigen waarschijnlijk erg uit
tot onderstreping van het toch al
vermeende eigen gelijk. Ook het ge
geven dat er meer geestelijke behoef
ten zijn dan Je uit de troonrede of het
politiek bedrijf zou vermoeden, ls
aardig op zich. maar dwingt niet tot
één bepaalde strategie.
De opstellers van de enquête hebben
hun best gedaan om aan te sluiten bij
de vraagstelling van Margriet ln 1966.
Dat ls een keuze maar wel hachelijk.
De aanvechtbaarheid van de vragen
wordt wel opgemerkt, maar vervol
gens ls men er toch zorgeloos mee aan
het werk getogen.
Zorgeloos wordt het „geloof ln een
persoonlijke Ood" die zich dus „per
soonlijk met Jou en mij inlaat" gelijk
gesteld aan de Ood van de Joods-
chrtstelijke traditie. Is dat terecht? Is
zo'n Ood wel .Joods?" Is dat niet veel
meer een negentlende-eeuwse uitvin
ding bij voorbeeld? Of althans een
westerse uitvinding, zoals Schllle-
beeckx zich afvraagt? En dat alterna
tief van die „hogere macht"? De keu
ze blijft beperkt tot deze liberale en
delstlsche godsbeelden. En ls de bij
bel het „Woord Gods?" Wat zegt Ie
mand die dat beaamt? Of ontkent?
Prof. dr. Walter Goddljn
Nog een paar van die vragen: Bent u
van mening dat de bestaande christe
lijke kerken moeten opgaan ln één
wereldkerk? Moet het christendom
over heel de wereld verspreid
worden?
Ook al zet Je de antwoorden op die
vragen genoegzaam af tegen de par-'
tijpolitleke overtuigingen, dan nog ls
de uitkomst weinigzeggend. Het lijkt
dat om sociologische redenen ls ver
zuimd de vragen een beetje behoor
lijk theologisch te wegen.
BIJ lustra zijn vriendelijke woorden
van media met zoveel meer dan al
leen advertentiebanden zeker op zijn
plaats. En van harte gegund. Maar of
Ood. Nederland of de kerken van
deze feestenquète zoveel wijzer kun
nen worden? De tijd zal het leren.
LONDEN (Kescol) De Tsjechische
politie heeft tijdens een huiszoeking
bij ene Jan Krumolc en zijn zoon
Svatopluk in Olomouc een flinke par
tij klandestien gedrukte boeken ln
beslag genomen. Daarbij zijn de en-
cucliek Redemptor hominis van de
huidige paus. zijn brief aan de pries
ters en een werk over zijn reis naar
Mexico. Er zijn ook boeken bij van
buitenlandse theologen als Karl Rah-
ner en Roger Schutz. het boek „Ood
kan niet verbannen worden" van de
Tsjechische balling Ludek Pachman
en een rede van de Russische schrij
ver Solzjenitsyn. Dit bericht heeft het
Britse instituut Keston College
bereikt.
Keston College maakt ook melding
van huiszoeking in de woning van de
bekende priester Gleb Jakoenln in
Moskou op 28 september door de
KQB. Archieven en documenten van
het christelijke comité voor de verde
diging van de rechten der gelovigen
werden ln beslag genomen. Deze
huiszoeking wordt ln verband ge
bracht met de arrestatie op 1 augus
tus van Wladimir Poresh, vertegen
woordiger in Leningrad van het
„christelijk seminarie", een ortho
doxe jongerenbeweging. Poresh
wordt beschuldigd van anti-sowjet
agitatie en propaganda.
Deventer ls ln de oud-katholieke kerk
een zuiver titulair bisdom. Er wonen
ln het noordoosten van ons land nau
welijks oud-katholieken. Het is dan
ook de bedoeling, dat de nieuwe bis
schop gewoon pastoor blijft, voorals
nog in IJmuiden. Zijn voorganger op
de Deventer zetel. mgr. Jans, was
pastoor in Den Haag.
Het bisdom Deventer werd ln 1757
ingesteld om een zeer praktische re
den. De oud-katholieken, die ln het
begin van de achttiende eeuw los van
Rome geraakt waren, hadden naast
hun aartsbisschop van Utrecht nog
maar één bisschop (Haarlem). Het
gevaar van uitsterven van het bis
schopsambt was allerminst denk
beeldig. Dan zou niemand meer pries
ters kunnen wijden en daarmee zou
het sacramentele leven van de kerk
op de duur nagenoeg ophouden.
Daarom werd een derde bisschops
stoel gecreëerd en Inderdaad heeft
het voortbestaan van de oud-katho
lieke kerk ln de Franse tijd een tijd
lang gehangen aan het leven van de
bisschop van Deventer.
Deze noodzaak is thans niet meer
aanwezig. Aan het einde van de ne
gentiende eeuw ontstonden er ook in
andere Europese landen oud-katho
lieke kerken met bisschoppen. Mede
omdat het aantal oud-katholleken ln
ons land de laatste Jaren sterk ge
daald ls, gaan er stemmen op. om de
drie bisdommen terug te brengen tot
één. De synode van 1978 sprak zich
echter duidelijk uit voor de benoe-
DEN BOSCH Bisschop Bluyssen
ontvangt deze dagen stapels gele
kaarten, waarop Instemming wordt
betuigd met wat hij zegt en doet. De
actie is begonnen in Tilburg, waar de
parochie Heikant-Quirijnstok in
haakte op een initiatief van de pasto
res van de San Salvator-parochie in
Den Bosch.
De bedoeling ls om de Bossche bis
schop een steuntje ln de rug te geven
als hij in januari naar Rome gaat
voor de Nederlandse bisschoppensy
node.
Het Bisdomblad van Den Bosch
meldt, dat er meerdere acties gaande
zijn. Het blad besteedt deze week
uitvoerig aandacht aan de bezorgd
heid rond de komende synode en
meldt, dat overal openlijk over een
verdi ling van het bisdom wordt ge
sproken.
ming van een opvolger voor bisschop
Jans.
In de praktijk was het niet ongebrui
kelijk, dat de bisschop van Deventer
de helft van zijn tijd direct in het
pastoraat werkzaam bleef en de an
dere helft gebruikte voor het secreta
riaat van de bisschoppenconferentie
of voor de oecumenische en interna
tionale contacten. Over een nieuwe
taakverdeling tussen aartsbisschop
Kok, bisschop Van Kleef van Haar
lem en de nieuwe bisschop van De
venter ls nog niets bekend.
Antonlus Jan Glazemaker werd op 19
april 1931 ln Hilversum geboren. Na
zijn seminarie-opleiding werd hij in
1956 pastoor te Leiden. Vandaar ging
hij ln 1963 naar IJmuiden, naar een
voor oud-katholieke begrippen grote
parochie. Zijn belangstelling ligt veel
minder in de studeerkamer-theologie,
dan in het vieren van de liturgie en in
het pastoraat.
Van een medewerker
JERUZALEM De Amerikaanse Ei-
leen Dorflnger heeft een proces aan
gespannen tegen een beslissing van
het ministerie van binnenlandse za
ken. Het ministerie gelastte haar het
land te verlaten, nadat zij haar tijde
lijke verblijfsvergunning in een per
manente wilde omzetten. Het minis
terie acht de Amerikaanse niet te
vallen onder de Wet op de terugkeer,
hoewel zij als Jodin is geboren. Het
beschouwt haar als „een gevaar" voor
de Israëlische samenleving.
De oorzaak is dat Eileen Dorflnger in
Jezus als „redder van Israël" gelooft
en van haar opvattingen geen geheim
maakt. De Amerikaanse, die in 1976
naar Israël gekomen is, zegt dat zij
maatschappelijk werkster is. Het mi
nisterie beschouwt haar sociaal werk
echter meer als zendingswerk.
Ook voert de Amerikaanse aan, dat
zij met lezingen over Israël ln Ameri
ka 50.000 dollar heeft ingezameld,
waarvoor zij zelf een dankbrief kreeg
van Menachem Begin. De beslissing
van het ministerie zal waarschijnlijk
door de rechtbank worden goedge
keurd. Reeds eerder heeft het Israëli
sche hooggerechtshof beslist, dat Jo
den die tot het christendom zijn over
gegaan en dat christendom in Israël
prediken, niet kunnen vallen onder
de voor Joden geldende Wet op de
terugkeer.
Volgens prof. w. van de Pol ls bet
verheugend dat christenen hun ge
loof minder collectief, minder con
ventioneel gaan beleven. Voor „Ood
ln Nederland" acht Van de Pol de
toekomst hoopvol „Er ls geen weg
terug, de nooit eindigende verande
ring en veranderlijkheid geldt ook
voor godsdienst en kerkelijkheid."
Uit het feit dat 9 op de 10 Nederlan
ders vinden dat Je best gelovig kan
zijn zonder naar de kerk te gaan leidt
De DDR bestaat dertig jaar. d£T.
kranten laten ons foto's zien va
triumfalisme dat de humbug vi W
Hitler in alle opzichten slaat, p
Intussen volkomen in strijd mt
werkelijke toestand. Eigenlijk 5
tragische staat in Europa. Somioi
vraag je je af wat er zou gebeur a
daar eens werkelijk vrije p
verkiezingen, voorwaarde voor 'j
werkelijke democratie. gehou<%<
zouden worden, 't Merkwaardii a
dat het tragische niet zo aan de™
buitenkant te zien is. Waarschi ei
doen ze daar de beste zaken vai
hele oostblok. Zelfs de kerk kaï^
een paar centimeter uit de weg. iÉ
toch slaat de intense triestheid
gezicht zodra je er komt of de
berichten leest. Een enorme ap
maakt iedere interesse in wat e i,
werkelijk gebeurt, dood. Somsl d
bang dat er opnieuw een heel gl
geslacht opgroeit dat alleen no|
geïnteresseerd is in consumptie ,t
sport en spelen. Dat kan men la h
volhouden, vooral ten overstaaj e
een volk dat daar in 't verleden ,t
overvloed van gehad heeft, ma%
uiteindelijk moet zich dit wrek<
Het westen heeft last van z'n r
welvaart. Hier kunnen we rood u
aanlopen om een paar punten n z
belasting, maar voor de DDR b<
die tijd ook te komen, maar dan
begeleid door een groot stuk i
onvrijheid. Het is een andere vr
de vrijheid in het westen goed ei
gebruikt en op de juiste wijze J<
gewaardeerd wordt, maar waar li
vrijheid om te zeggen dat er e
meer in het leven is dan sport enai
spelen ontbreekt, daar dreigt
-een totale leegte te ontstaan. Ei
dat alles blijft zo'n verschijnsel n
DDR toch een spiegel voor ons.
in Zeker opzicht maakt het dan i
verschil meer of j$ die vrijheid r
hebt of dat Je die vrijheid wel he U
maar er geen' gebruik van maak
het tragische gezicht van
Oost-Duitsland spiegelen wij oi
bepaald niet zacht. f v
Beroepingswerk
ned. herv. kerk
Beroepen te Tzum: R. C. 1
pred. voor buitengew. werkz. ig
lijk verzorger streekziekenhui
Bennekom; te Hemelum; J. E.
lenaar te Hekelingen.
Aangenomen naar Besoyen: F.
mink, kand. te Utrecht die be<
voor Asperen en voor Willige-^
rak; naar Dordrecht: J. H. Goi
Hengelo (Ov.).
Bedankt voor Blauwkapel-Gr
kan: A. Vlietstra te Doornspijk
chr. geref. kerken
Bedankt voor Leiden: r.
te Leeuwarden.
door Aldert Schipper
De Rijswijkse predikant drs. J. D. B.
van der Meulen, de voorzitter van de
beleidsraad zending en werelddiako-
LUNTEREN Onder de goedkeurende blikken van verscheidene mannelijke synodeleden merkte echter op dat de kos
heeft zich maandagavond tn de gereformeerde synode een gênant achterhoedegevecht tussen °pdracht heeft ach te ver-
de vrouwelijke synodeleden onderling afgespeeld. JSVSSSÜS' vS
der Meulen ls er veel te weinig besef
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartel BV
Hoo'd'edacieur Jenre Tammmga
Directeur mg O Posima
MOOfOKANTOOR
PosIDu» 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstfaat 131 Amsterdam
tel 020-913456
teies 13006
Postij*o 66 00 00
San* Ned C<*d>etbanh
Rehewgnt 23 00 12 574
3000 AX
W 010-115588
en b#;org<r>g)
Ml oio-115588 (redactie)
iel It5700(wisiurtendvoor
i»
REGIO OEN MAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Oer. Haag
iel 070 4694-45
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
tel 070-468864 (uitsluitend voor
Parkstraat 22 Oen Haag
REGO NOORD OOST NCOERLANO
(urtsKidend admm.sirat.ei
8000 AA Zwo«e
lei 05200-17030
Me*k merkt 56 2wo«e
Abonnementsprijzen
Pe» maand f 15 90
Per kwartaal I 47.70
Pe» ha» >aar l 95.40
Per jaar 188.60
Adverrenheweven op aanvraag
Teielon.sche abonnementenoodrachien
(ze adressen boven)
Oogjvc famu^eerchten 9-19 30 van
maardag t'm »..,dag Op zondag van 10-
20 uur te* 020-913456
020 936868 of schr ftei* aan Mo-Adv
•ide*.ng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
AdreswjZ^ngen j -ft**eod schriften*
Aan de orde was de beleidsraad voor
zending en werelddlakonaat. Onder
deze beleidsraad vallen twee bu
reaus: dat voor ontwikkelingssamen
werking en dat voor de verhouding
van mannen en vrouwen. De secreta
ris van het laatste bureau, mevrouw
E. A. 8treefland heeft vastgesteld,
dat de vrouw ln de Derde wereld,
maar ook hier ln de kerk. nog te
weinig meedraait en dat de kerk zich
daarmee te kort doet Aan de synode
werd daarom voorzichtig voorgesteld
de beleidsorganen te attenderen dat
zij meer vrouwen zouden kunnen in
schakelen. en na te denken over een
betere toerusting van de vrouwen
voor die taak.
Dat voorstel was te mager ln de ogen
van een secundus (plaatsvervangend)
synodelld. mevrouw C. A. van der 81Js
uit Enschede. Een van de Overijssel
se synodeleden stelde met een royaal
gebaar voor een keertje zijn plaats
aan mevrouw Van der Sijs beschik
baar om haar ln staat te stellen haar
zegje te doen en aan de synode voor
te stellen wat vrijmoediger te zijn bij
het binnenhalen van vrouwen.
Je kan diaken Van der 81Js geen radi
cale feministe noemen. Daarvoor
heeft zij te veel op met het lot van
andere minderheidsgroepen, zoals
homoseksuelen. Maar zij is wel ver
ontwaardigd over de schrale manier
waarop de vrouw ln de gereformeerde
synode doorgaans tegemoet getreden
ls. Ze had een lang verhaal geschre
ven waarin zij de beschamende ge
schiedenis van de toelating van de
vrouw tot het kerkelijk ambt bij de
gereformeerden vanaf 1963 nog eens
uiteenzette. Ze maakte zich bezorgd
dat de kerk veel te ver achter de
maatschappij komt aanhuppelen bij
het geven van de plaats die de vtouw
toekomt. En de harte kreet van dia
ken Van der Sijs liep uit op het voor
stel aan de synode om aan deputaten
Gemeenteopbouw te vragen een toe-
rustingsprogramma voor vrouwen sa
men te stellen, en maatregelen te
nemen om meer vrouwen ln de
beleidsorganen op te nemen.
zo prima ln orde la met de positie van
de vrouw in de gereformeerde kerken
ln het algemeen en ln haar beleidsor
gaan. zoals de synode. In het bijzon
der. Een van de dames uit mevrouw
Hordijks achterban hief zelfs Instem
mend haar brelknotje omhoog. „Als
vrouwen echt willen en als ze de be
kwaamheid hebben, staat de hele
kerk voor hen open." betoogde me
vrouw Hordijk.
Synodelld ds. J. W. van der Linden uit
Schoonrewoerd had wel begrepen
hoe het kwam dat vrouwen het onder
ling zo oneens waren. Oorzaak was de
„vervreemding onder de meerderheid
van de vrouwen achter mevrouw Hor
dijk." maar met zijn opmerking werd
geen bijdrage geleverd aan het helen
van de breuk tussen de vrouwen.
Het was een beetje gênant, hoe de
synode getuige moest zijn van deze
discussie. Het gevolg was evenwel dat
mevrouw Streefland nog wat meer
van de synode gedaan kreeg dan zij
had gevraagd. De synode besloot het
amendement van diaken Van der 8ijs
ln Iets gewijzigde vorm over te ne
men. zodat zij tenminste niet voor
niets uit Enschede was gekomen. Me
vrouw Streefland hoeft zich met haar
studie niet te beperken tot de achter
gestelde vrouw ln de Derde wereld,
maar mag ook naar de positie van de
vrouwen hier kijken en zij kan con
tact opnemen met deputaten Qe-
meenteopbouw om te zien of er aan
de toerusting van de vrouw nog Vat
verbeterd kan worden.
groep, omdat deze volgens dat och
tendblad althans een marxistische
maatschappij-analyse toepast. Ds.
Overeem vertelde er niet bij, dat Si-
monis zijn beschuldiging weer had
moeten Inslikken en vond alleen de
verdachtmaking al genoeg om de
KOS te verwijten dat zij zich te ver
van het gewone gemeenteüd verwij
dert, „dat 's avonds zijn kinderen
naar bed brengt".
ln de kerk voor wat groepen als de
Christenen voor het socialisme en de
Calamagroep beweegt De Calama-
groep legt bij voorbeeld de problema
tiek bij ons op tafel van een priester
ln de Derde wereld die concreet on
recht ziet gebeuren aan het lijf van
zijn eigen parochianen.
Ook op dit punt kwam de term „ver
vreemding" om de hoek kijken, want
ds. Van der Meulen merkte op dat er
een zorgelijke vervreemding bestaat
bij het „gewone gemeentelid dat zijn
kinderen 's avonds naar bed brengt"
voor de mensen ln de Derde wereld,
maar ook tussen de gewone gerefor
meerden en de meerderheid in de
Nederlandse samenleving. Ds. Van
der Meulen stelde vast dat het aantal
werklozen onder gereformeerden bij
voorbeeld uiterst gering ls, dat zij
daardoor met dit verschijnsel niet of
te weinig ln contact komen, en dat de
gemiddelde gereformeerde ver af is
komen te staan van het arbeidersmi
lieu, waar de gereformeerden enkele
generaties geleden nog toe be
hoorden.
De gemeente en het kernvj
vraagstuk, voor hervormde prei
ten. 5-9 november. Hydepark,
(tel. 03438-4041). o.l.v. drsi.'X J
Veen.
Maatschappijkritiek
naat. voor predikanten m.m.v.^
ter Haar en ds. L. Ringnalda.
dag 1 november 10.15-16.30 uu:
rustingscentrum. Leusden (t<
43244).
Andere(n) wegen, éénoudein
nen, 26-28 oktober. Den Aler11
Laag Zuthem (tel. 05290-541).
Van een onzer verslaggevers
LUNTEREN In de gereformeerde synode heelt zich maan
dag een aanvaring voorgedaan over de vraag ol de zending het
aantal landen waar zij werkt mag uitbreiden of zich moet
beperken tot de traditionele zendingsvelden zoals Indonesië
en Pakistan. Ook bleek de integratie van de geretormeerde en
hervormde zending lang niet alle synodeleden even welkom te
zijn.
Calama-groep
Applaus
Ze kreeg Instemmende reacties los
van enkele mannelijke synodeleden
zoals de Purmerender predikant A. P.
Marais, die meteen maar wilde begin
nen een rij mannelijke collega's naar
huls te sturen en hun plaatsen aan
vrouwen af te staan. Er klonk zelfs
enig applaus van de tribune voor Ma
rais' woorden. Maar dat verstomde,
toen diaken mevrouw C. Hordijk-
Bukman uit De Bilt ..namens de
meerderheid van de vrouwen ln de
synode" kwam vertellen dat het Juist
Onder het beleidsorgaan zending en
werelddlakonaat valt naast het bu
reau van mevrouw Streefland ook de
Kommissie Ontwlkkellngs Samen
werking. waarvan drs. J. H. Schrave-
sande secretaris ls. De kos houdt
zich bezig met het attenderen van de
kerken op de structuren van onrecht
vaardigheid ln onze wereld en zij gaat
daarbij volgens ds. E. Overeem uit
Enter (Overijssel) nogal eens te ver
Zo schijnt de KOS volgens ds. Over
eem weieens ln contact te komen met
groepen, zoals de Christenen voor het
socialisme en met andere organisa
ties aan de rand van de kerk (de
Rotterdamse Calama-groep).
De gereformeerde zending heeft zich
ln het vorige jaar aangesloten bij de
Council for World Mission, een oor
spronkelijk Britse presbyteriaanseen
congregatlonallstlsche zendingsorga
nisatie. waarin tegenwoordig zenden
de en assistentie ontvangende kerken
elkaar op gelijkwaardige basis tege
moet treden. De gereformeerde zen
dingsmensen hadden deze stap ge
daan omdat zij geld en mensen be
schikbaar hadden op een moment
dat er niet voldoende posten waren-
De organisatie had open plaatsen,
maar had geld en personeel tekort.
De synode had van het lidmaatschap
pas gehoord, toen het al een feit was
en dit wekte irritatie, waarvan ds. E.
Hoogerwerf, de rapporteur van de sy
nodecommissie die het zendingswerk
vooraf had beoordeeld, vrijmoedig
blijk gaf. HIJ betoogde aanvankelijk
dat het beleid van de zendingsdepu-
taten „omgebogen" moest worden.
Pas nadat zijn rigoreuze voorstellen
de synode ln verwarring hadden ge
bracht, bond hij ln en sprak hij over
„bijstellingen", maar daarvoor was
een langdurige bespreking nodig, die
overigens weinig helderheid tot stand
bracht
de wereld uit zijn. De zending ziet dat
het werk ln de traditionele landen
waarmee zij contact heeft in gevaar
komt of zelfs geheel kan aflopen.
Voorbeelden: Pakistan met een fana
tiek moslim-bewind en Indonesië met
een aantal wetten die het zendings
werk er niet eenvoudiger op maken.
De reactie van de zendingsmensen ls:
omzien naar andere terreinen, waar
zij hun niet onaanzienlijke middelen
(ruim veertien miljoen gulden en 63
zendingsarbeiders) ln kunnen zetten,
mocht dat elders onmogelijk worden.
Een groep oud-zendingswerkers, on
der wie ds. Hoogerwerf. ls bevreesd
dat daarmee te gemakkelijk hun
oude liefde verwaarloosd zal worden
en deze groep roept dat er ln een land
als Indonesië nog tientallen missio
naire predikanten ter plaatse zouden
zijn, als „Leusden" maar zou willen.
Integratie
Rand
Ds. Overeem had kennelijk aan een
sensationeel ochtendblad ontleend
dat bisschop Slmonis van Rotterdam
ook al moeite had met deze laaUta
Tegenstellingen
Er liggen tussen de synode en de
gereformeerde zendingsmensen en
kele tegenstellingen die door de zit
ting van maandag nog niet definitief
Een tweede tegenstelling ls er op het
terrein van de integratie. De synode
wil graag dat het gereformeerde we
relddlakonaat en de gereformeerde
zending met elkaar ln zee gaan. De
zendingsmensen zijn daar niet zo erg
tegen, maar zij vinden het veel aan
trekkelijker eerst te streven naar In
tegratie met de hervormde zending.
Een van de gereformeerde zendings
mensen zei mij in de koffiepauze:
Ds. D. H. Borgers
„Die hervormden vrijen nu eenmaal
vuriger".
Met name da. Hoogerwerf uitte zich
negatief over de hervormde zending.
Vooral de hervormde reserve Jegens
christelijk onderwijs maakte ds. Hoo
gerwerf blijkbaar huiverig...Zij laten
ons op dat punt de kastanjes uit het
vuur halen." aldus de rapporteur. De
mensen van de zending benadrukten
dat het samengaan met de hervorm
de zending vooral ook door de part-
nerkerken overzee gewenst wordt.
Ds. Hoogerwerf meende echter dat de
Javaanse kerk er geheel anders over
dacht. HIJ citeerde de voorzitter van
de gereformeerde zendingsdeputa-
ten, prof. dr. D. C. Mulder uit Amster
dam. die in september ln het Javaan
se Salatiga had vernomen dat daar
geen steun was voor Integratie. Prof
Mulder was echter ziek en ko
niet ter synode zijn mening j
Onder-voorzitter van deputatei
R. Terpstra toverde echter een
van dezelfde kerk tevoorschijn,
in juist „met blijdschap" werd.
nisgenomen van de voorgen1
fusie.
Bezorgd
Ds. Hoogerwerf en met hem
andere synodeleden zoals ds.
Borgers uit Den Ham. betoonde J
bezorgd dat integratie met d( j
vormde zending en verbreding v
taken van de gereformeerde ze
tot gevolg zouden kunnen hebbe r
de belangstelling voord de zend
de gereformeerde kerken zal J
men. Er was nu al minder geld b r
dan vorig jaar. betoogden zij. D( j
ningmeester van de zending, de
P. A. Vonk bevestigde dat en)
achterstand is in de betalingei i
de afdrachten voor de zendinf i
ongeveer tien procent, maar h
hij zei bezorgd te zijn daarover i
hij meedelen nog geen slai
nachten te hebben.
De duidelijke tegenstelling tuss
synodale commissie en voort t
Hoogerwerf. en de zendlngsde t
ten bracht synodelid ds. A. Corp e
uit Zeist ertoe voor te stellen, de
kemphanen het eerst maar eer
derling te laten eens worden.
wilde de synode het echter niet
komen. Ds Hoogerwerf liet zij
vallen dat de zending niet meer
we taken mag aanvatten en de
dlngsdeputaten aanvaardden di
het werk in de traditionele la
niet mag benadelen. De synod
sloot voorts de kwestie van de
gratie met de hervormden nog a
houden, totdat de werkwijze vfl
synode als gespreksonderwerp
orde komt.
