Je moet niet voor
kunst hoeven vechten
Wiktor Liberman solist
in Brahms' vioolconcert
Normaal
haalt
Achterhoek
uit
de
Christine
Spierenburg^
overleden
Henk de By, redacteur van de (nieuwe) Rode Salon:
Rotterdams Philharmonisch
Van Meekren het objectiefst
Stevige rock 'n roll in dialect
ZATERDAG 6 OKTOBER 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Stan Rijven
..Belachelijke CD A-mentaliteit van die burgemeester, die weet dat wij wel eens politieke
uitspraken hebben gedaan die niet zo vleiend zijn voor Dries en consorten." Normaal praat
recht voor zijn raap over onderwerpen die die burgemeesters niet zien zitten. En dat is de ware
reden uiteraard: het is bevoogding!
Zo gauw ze de mogelijkheid zien om
ons dwars te zitten, dan doen ze dat.
Maar nou gaan we hem ook achter de
broek aan zitten, want we gaan naar
de Raad van State. Als we het er bij
laten zitten dan kon dat bepaalde
burgemeesters op heel verkeerde
ideeén brengen. We hebben eigenlijk
een uitspraak nodig van een instantie*
die zegt van hé. op die gronden mag
Je geen optreden weigeren. Een soort
proefproces.''
Zo reageert Buizen Beemd op de ge
beurtenis in Hoogeveen waar ..Nor
maal" van de burgemeester een
speelverbod kreeg opgelegd. Het kort
geding dat namens Theaterbureau
Bob West was aangespannen tegen
de burgemeester als hoold van de
politie diende 15 september j.l. voor
de rechtbank in Assen. De president
verklaarde de eisende partij niet ont
vankelijk en was van mening dat
deze zaak door de Raad van State
hoorde te worden behandeld.
Uit ontevredenheid hiermee, vooral
ook omdat andere groepen wel een
vergunning kregen, werden door Hoo-
geveense fans diezelfde avond scho
len en kerken voorzien van vloek
woorden en de groepsnaam ..Nor
maal". De burgemeester motiveerde
zijn weigering met de angst voor on
geregeldheden Volgens Normaal
gaat het om het grondwettelijk recht
op vrije meningsuiting
Hoe erg
Genoeg redenen om eens te toetsen
hoe abnormaal de leden van Normaal
eigenlijk zijn. die in Achterhoeks dia- WclcirOm
lect stevige rock Si roll brengen waar
mee ze veel succes oogsten onder
werkende en werkeloze Jongeren.
rug. waarin dikwijls ook een dosis
maatschappijkritiek verwerkt is.
„Weg met orde en gezag, je weet zelf
wel wat kan en mag; weg met al die
goede zeden want we leven niet in het
verleden" (Alle) of uit dat zelfde lied:
..Zondags mot zie noar de kerk. of zie
wil of nie ik vind 't geen werk; ging zie
maar in plaats daarvan mlt mie aan
de gang."
Het achterstellen van de regio door
Den Haag wordt in „Ab met de
kroam" gehekeld in een zin als. „Weg
er mee al die sociologen, psycholo
gen. planologen, economen en ambte
naren in Den Haag."
In het Achterhoekse Hummelo. waar
de domineeswandeling van Staats
bosbeheer twee uur duurt, bevindt
zich vlakbij hun stamcafé het hoofd
kwartier van Normaal. Buizen
Beemd (zang en slaggitaar). Wimken
van Diene (bas). Frederik Puntdroad
(sologitaar) en Brekken Jan Schamp
schot (drum) wonen alle vier hier in
de buurt. Buizen Beemd blijkt de
spreekbuis te zijn terwijl de anderen
er voor zorgen, dat het gesprek met
voldoende humor blijft doorspekt.
Is dit de eerste keer dat jullie een
speelverbod krijgen opgelegd? „Ja.
Het is wel eens voorgekomen dat bur
gemeesters bezwaren hadden, dat wil
zeggen het komt eerst bij de politie.
Dan gaat onze manager even praten
en dan is het binnen 5 minuten opge
lost. In Hoogeveen is het helemaal
bulten ons om gebeurd."
..Motoren, zoepen en mooie wieven"
keren regelmatig in hun teksten te-
Maar waarom dan die angst voor on
geregeldheden? „In al die honderden
optredens, dat hebben we ook tegen
de rechter gezegd, is er twee keer wat
voor gevallen. Twee en een half Jaar
geleden, daar is toen een hoop publi
citeit om geweest. In Steenwijk kwa
men mensen die niets met Normaal te
maken hadden een vete uitknokken.
Een forse verzameling tuig en een stel
van die jongens die thuis heel kort
worden gehouden. Maar oh wee als de
drank in de man komt dan worden ze
heel wat beriger. Ze hadden zelf een
auto meegenomen die daar met ben
zine werd overgoten en in brand ge
stoken. Een losgeslagen wildernis
waar we niets mee van doen hadden.
Hetzelfde is niet zo lang geleden ge
beurd op de bekende 'boeldag' van
Slagharen, waar we een optreden
hadden. Politie te paard, mobiele
eenheid dat werd een behoorlijke
puinhoop en dat had weer niks met
de groep te maken. Toen het algelo
pen was zeiden wij 'we hebben nog
nooit zoiets meegemaakt' en toen zei
die zaalhouder: 'oh nee. het was rusti
ger dan anders'."
Maar als jullie spelen en je merkt dat
het uit de hand gaat lopen, wat doen
jullie dan? „Laatst ging de vloer er
door van een feesttent, dat krijg je als
die mensen van 100 kilo tegelijk op en
neer gaan. Daarna braken ze een
beetje te enthousiast die planken af
en ik zei: 'Hé jongens wat hè je doar
an. schei uit', was het meteen afge
lopen."
Frederik: „Waar ze eigenlijk bang
voor zijn is voor de openbare zeden en
het goed fatsoen, dat er iets mee
gebeurt. Onderdrukte bevolkings
groepen voelen zich erg aangespro
ken door ons."
Buizen: „Wij geven een flinke zet aan
het zelfbewustzijn van de platte
landsjongeren. Maar ook in Amster
dam. Rotterdam of Den Haag treden
we altijd hartstikke goed op. Dat is
echt voor de jongens uit de achter
buurten en zo. Die vinden het mach
tig mooi als je zingt: 'Ik ben maar een
eenvoudige boerenlul en daar
schaam ik mie niet veur'. Op al die
studentenfeesten reageren ze altijd
met een soort ha ha."
Eerder dan punk
Is dit een stijl die jullie zelf hebben
ontwikkeld? „Wij waren er eerder dan
de punk. Maar punk was een hoop
verschillende dingen, toch wel erg
negatief, pessimistisch en wij hebben
een heel optimistische visie in feite.
Hier is het ook niet zo erg. We vinden
het machtig om hier te leven. Ouwe
Jongens krentebroodsfeer en we heb
ben altijd hartstikke veel schik." Hi
lariteit.
Maar in de Achterhoek bestaan toch
ook problemen? „Dat is landelijk.
Werkelozen zitten ook altijd bij ons in
de zaal. Een soort ongenoegen waar
over wij ook meestal zingen. Net als
over de achterstelling van hier."
Frederik: „Ik vind wel dat de bevol
king hier geen zak te vertellen heeft.
De bevolking kan protesteren wat ze
wil tegen het streekziekenhuis in
Winterswijk, maar de beslissing
wordt nooit teruggedraaid."
Buizen: „Als ze in het westen protes
teren wordt daar meer aandacht aan
besteed dan hier. Weet je als je uit het
oosten komt dan ben je nog steeds
een boer en een boer heet dan iemand
te zijn die niet zo intelligent is. Daar
komen ze wel achter. Dat is gelukkig
ook dank zij ons minder geworden."
Taalgebruik
Wat betreft jullie taalgebruik, „dal-
deejQfi" bij voorbeeld, is dat Achter
hoeks of hebben jullie dat zelf verzon
nen? „Ja. Dat betekent dol doen, ple
zier maken net als 'hpken'. Maar 'Oe-
rend hard' dat is van toen ik een pak
ransel kreeg van mijn broer als kleine
jongen. Toen zei ik tegen mijn moe
der Henkie sloat mie oerend hard' en
dat is sindsdien een uitdrukking in
ons gezin gebleven. Dat is het goeje
van Achterhoeks, ik dacht dat we er
elke week wel een nieuw woord bij
hadden." En jullie toch wel seksisti
sche teksten, is daar wel eens kritiek
op geweest? „Dat heb ik wel eens
gehoord ja. Maar het is namelijk niet
Brekken Jan Schampschot,
Beemd, Wimken van Diene,
rik Puntdroad samen Normaal
zo. Als er iemand is die vrouw
waardeert, ben ik het wel. Bovencf
kook ik altijd en heb ik van mijn zJ
de luiers gespoeld. Nee die kritiek#
ik beslist niet terecht vinden. We h
ben een hartstikke goeje versta
houding met de feministische kat.
we zijn allemaal getrouwd."
wordt tijd om op te stappen.
Mickey de manager moet in het i
kenhuis bezocht worden. Pas geleiS
een been gebroken.bij het mok.
crossen."
door Riet Diemer
HILVERSUM Morgenmiddag waagt de VARA het weer eens een kunstprogramma op
televisie te brengen. De bijpassende titel is De Rode Salon. Met het niet zo bij uitstek
socialistische begrip .salon'' wordt bedoeld de foyer van de Amsterdamse stadsschouwburg,
waar gasten die iets met kunst te maken hebben temidden van rood meubilair en pluche
vanmiddag al ontvangen worden, terwijl het programma morgenmiddag 16.25 uur op
Nederland II wordt uitgezonden.
Uitgenodigd is schilder Jan van den
Berg. Een laatbloeier, die nu op zijn
50ste voor het eerst exposeert. Ook
komen Annet Nteuwenhuijzen die
van Caro van Eijck de Theo Mann-
Bouwmeesterrtng heeft gekregen.
Ton Eyzenbach. aan wie de gouden
penseel is uitgereikt en Kristin Mer
scher. een 17-jarige Duitse pianiste
die het virtuoze stuk La Campanella
van Liszt speelt
Al weer een andere gast is de jazz
musicus en arts Boy Edgar, die zich
voortaan helemaal aan de muziek
gaat wijden en een nieuw orkest heeft
samengesteld waarmee hij iedere
zondag in de spiegelzaal van het Con
certgebouw optreedt. Henk de By.
een van de redacteuren van De Rode
Salon speelt met de laatstgenoemden
de tune. een begin van een fantasie
van Schubert Andere leden van de
redactie zijn: de VARA-medewerkers-
Sjanne van Munster. Ellen Blazer.
Frans Boelen en de directeur van de
Haarlemse Schouwburg en het Con
certgebouw. Peter Lohr. die tevens
presenteert Regisseur is Cesco Rin-
grose.
Ontmoeting
Aan Henk de By. een oude rot In het
maken van kunstprogramma's voor
Speciaal vandaag
De KRO begint vanavond
een dertiendelige Engelse se
rie over Ivanhoe, met Robin
Hood, een van de grote helden
figuren uit de tijd van Richard
Leeuwenhart (rond 1192). In
1962 was de serie zeer popu
lair.
Ned. 1/18.59
In een serie van zes speel
films met Ingrid Bergmann in
de hoofdrol vanavond „Ana-
sUsia" uit 1956, geregisseerd
door Anatole Litvak.
Ned. 120.52
In 1970 sprong de Litouwer
Simas Kurdika voor de kust
van Massachussetts van een
boot. klom aan
van een Amerikaans
vaartuig maar werd onder po
litieke druk naar de Russen
teruggebracht. Een film van
David Lowell Rich.
BRT21.39
V ARA's actualiteitenru
briek. die de naam „Varavi-
sie" weer heeft ingeruild tegen
„Achter het nieuws", is geheel
gewijd aan de komst van de
televisie via de satelliet en aan
de toekomstige intrede van de
commerciële televisie via het
Luxemburgse radio- en tv-sta-
tion RTL.
Ned. 212.40
televisie, de vraag: wat voor soort
programma wordt het?
„Het wordt bepaald doordat het een
zondagmiddag-programma is en je
rekening moet houden met wat er
voor en er na komt. Love boat komt
ervoor en 8tudio Sport erna. We von
den dat we niet te diepgravend moes
ten zijn over futurisme en expressio
nisme. maar dat het een aardige ont
moeting moet zijn met mensen die
net iets meer zien in kunst en boeken
De keus kan niet zo groot zijn, want
we hebben veertig minuten en je wilt
ook niet te oppervlakkig te werk
gaan". Hij geeft toe dat het gevaar
bestaat dat het een praatprogramma
gaat worden. „Maar we hopen het
leuk te doen en we wisselen het af
met muziek en dingen die we laten
zien. Je moet het op zo n manier
brengen dat veel mensen er Iets aan
hebben".
Als in een van de VARA-stukken
wordt geschreven dat rode gedachten
over kunst en cultuur zullen worden
bediscussieerd distantieert Henk de
By zich daarvan. „Het is met rode
kunst net als met feministische
kunst, ik weet niet wat dat is. Ons
programma is wel gericht op een soci
aal zo breed mogelijke laag".
Speciaal morgen
Een reportage van Frits
Suèr over sport en apartheid
in Zuid-Afrika
Ned. 1 21.55
De VPRO begint een nieuw
jongerenprogramma: Neon.
puttend uit de interessewereld
van jongeren tussen de 14 en 25
jaar.
Ned. 2 20.49
Koot en Bie van het Sim
plistisch Verbond in een
nieuw programma „Op bun
pik getrapt".
Ned. 2 21.40
Bij de VPRO ook de eerste
aflevering van een driedelige
Australische serie over de
Russen zestig jaar na de Okto
berrevolutie van 1917
Ned. 2 22.30
Een Vlaamse tv-bewerking
van Toergenjevs „Een maand
op het land".
BRT 20.39
Hij vindt het maken van kunstpro
gramma's voor televisie niet uitge
sproken moeilijk, maar wel dat je er
veel over moet nadenken. „Je kunt
niet alles laten zien wat je bedoelt.
Een probleem bij literaire figuren is
bijvoorbeeld het overbrengen waar
het In hun werk om gaat. Je kunt een
actrice of acteur In beeld laten komen
en iets laten voorlezen. En bij het
programma over de schrijver Nescio,
dat ik indertijd met veel plezier heb
gemaakt, heb ik veel langs de rivier
Het Gein gefilmd omdat Nescio daar
graag fietste en omdat hij veel van de
natuur beschreven en bezongen
heeft. Prachtige foto's van Jacob Olie
van Amsterdam uit 1900 heb ik toen
'gevonden. Nescio woonde toen in Wa
tergraafsmeer. Later is voor de televi
sie meer gebruik gemaakt van het
werk van Olie".
Tuinman
Met Nescio heeft Henk de By inder
tijd furore gemaakt. Net zoals het
programma over de schilder Melle, of
Kees Verwey of de schrijfster Mary
Dorna werd het uitgezonden in de
rubriek Signalement, waar Henk de
By twaalf en een half jaar mee bezig
is geweest. In 1976 hield het program
ma op te bestaan. „Waarom weet Ik
niet. men wou iets anders, maar ik
vond het wel Jammer", zegt hij. „Ach
ik heb het al zo vaak gezegd ik voelde
me toen een beetje een tuinman
wiens tuintje is afgepakt". Ondanks
dat heeft hij niet stilgezeten want hij
maakte samen met Jan Roelands en
anderen de geruchtmakende docu
mentaire Putten. Nu is hij bezig met
een natuurfilm over het duingebied
waarover de VARA straks een bijbe
horend boek uitgeeft, een vervolg op
de film over Zuid-Limburg en het
boek „Ontdek mergellandHenk de
By is het wel eens met de stelling dat
kunst voor televisie maken een nogal
ondergewaardeerde bezigheid is. Als
programmamaker moet je ervoor
vechten. De kijkcijfers hebben het
laatste woord en zo is het een rand
verschijnsel geworden Al heel wat
makers van kunstprogramma's zijn
daarop stukgelopen.
„Maar ik vind dat je bij een omroep
als de VARA in tegenstelling tot
een commerciële omroep niet voor
kunst moet hoeven te vechten. Ik ben
ook nooit zover gegaan. Als ze niet
willen dan maar niet. Maar het is wel
aardig dat er dank zij een motie van
de VARA-leden van de afdeling Bra-
bant weer een kunstprogramma
komt. Al Is zoiets ook een beetje
beschamend. Vaak zijn kunstpro
gramma's heel ongunstig geplaatst,
tegenover Feyenoord-Ajax bijvoor
beeld. Nou vergeet dan je kijkers
maar. Ik kijk dan zelf liever ook voet
bal. Dan wordt er gezegd: de kijk
dichtheid is te gering om het pro
gramma te later, bestaan. Bij een
massamedium wordt op den duur al
tijd de massa de baas. dat uit zich in
kijkcijfers".
Henk de By
Deze tweedelige symfonie (de delen
gaan zonder onderbreking in elkaar
over) is geschreven voor groot orkest,
bestaande uit houtblazers, altsaxen,
acht hoorns, vier trompetten, drie
trombones, twee tuba's, slagwerk, pi
ano en strijkorkest. Het eerste deel
heeft een veel moderner inslag dan
het tweede, waarin een duidelijk her
kenbare tonaliteit optreedt, wat wijst
op een zekere band met het verleden.
Over het algemeen genomen een stuk
dat de aandacht wel vasthoudt, al
treden er in het eerste deel wel wille
keurigheden op. De lange Coda van
het tweede deel, waarvan de kern
wordt gevormd door een steeds her
haald tonaal thema, klinkt het meest
overtuigend. Het slot. waarin eerst de
piano solistisch wordt aangewend
waarna het thema nog in solo-strij
kers optreedt, klinkt zeer mooi. De
componist mag zich gelukkig prijzen
dat het niet. zoals bij zoveel nieuwe
composities, bij een première is ge
bleven. David Zinman heeft zich met
het Orkest ten volle ingezet voor deze
symfonie. Of het werk echter reper
toire zal houden moet worden afge
wacht.
Wiktor Liberman
De onlangs benoemde eerste concert
meester van het R.Ph.O., Wiktor Li
berman, was deze avond solist in het
vioolconcert van Brahms. Uit de ver
tolking van dit om zijn moeilijkheden
HEEMSTEDE De zangeres Chrii
ne Spierenburg is donderdagavond!
het Diaconessenhuis in Heemst*
na een ernstige ziekte overled
(zoals in een deel van onze opia
reeds bericht). Zij was 56 jaar.
Als meisje had zij al in diverse kindi1
koren meegezongen. In novemhra,
1945 kwam zij als sopraan bij h
koor van de toenmalige Nederlan<PE
Opera, waar zij zeven jaar bleef V'
ook enkele solistische rollen spee>^
en zong. In „Hoffmanns VerteL^*ri
gen", In Massenets „Manolesco"
Mascagni's „Cavalleria RusticanT^
in Verdi's „Don Carlos". Van 1952lfll
trad zij voornamelijk voor de rair-7
op. tot 1975 in meer dan tweeduize U]
opvoeringen, waarin zij vooral uit
operette- en musical-genre Z0Ifc^
Twee seizoenen stond zij in
Sleeswijks „Snip en Snap" revue,
werkte ook mee aan vele grai
foonplaatprodukties van een tiei
operettes. In 1975 beëindigde zij
carrière zonder er enige ruchtbi
heid aan te geven.
door W. H. Wolvekamp
ROTTERDAM Tijdens het donderdagavond gegeven eerste abonnementsconcert in dit
seizoen van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, onder leiding van zijn nieuwe dirigent
David Zinman, vond een herhaling plaats van de twee Jaar geleden reeds uitgevoerde en
omstreeks 1974 ontstane „Sinfonia" van Tristan Keuris.
Nipo-onderzoek:
AMSTERDAM „Zijn er objectieve presentatoren bij radio en t.v.?" heeft
het Nipo aan 1047 Nederlanders gevraagd. Ja. Jaap van Meekren van Avro's
Televizier, zei 58 pet. van de ondervraagden, 47 pet. vond dat van Avro-
commentator G B. J Hiltermann. 43 pet. van Den Haag Vandaags Ton
Planken. Onderaan, met 24 pet.: W. L. Brugsma van Varavlsle. Gesplitst in
politieke voorkeuren bleken de WD'ers meer dan anderen subjectiviteit in
presentaties te ontdekken. 67 pet. van hen vond Brugsma subjectief, 41 pet.
Ton Planken. 42 pet. Ad Langebent van Brandpunt-KRO.
beruchte vioolconcert kwam vast te
staan welk een grote aanwinst voor
de strijkersgroep van het R.Ph.O.
deze voortreffelijke violist betekent.
Zijn spel is buitengewoon beheerst en
gaaf. de toon zeer welluidend tot in
het fijnste pianissimo toe en de voor
dracht heeft geheel de allure van de
violistische alleskunner, die schijn
baar geen technische problemen
kent. In Brahms' vioolconcert is het
gevaar van een te sterke begeleiding
altijd levensgroot. Zinman zorgde er
voor, dat de solist geen bijzondere
moeilijkheid ondervond om zich te
handhaven. De orkestbegeleiding
klonk zeer verzorgd. De uitgebreide
hobo-solo waarmede het langzame
deel aanvangt gaf superieur spel te
horen. Solist, dirigent en orkest
oogstten na afloop een nadrukkelijk
en langdurig applaus.
Het concert, dat met een dramatisch
bewogen uitvoering van Van Beetho-
vens derde Leonore ouverture was
geopend, werd afgesloten met „La
Mer" van Debussy. Zinman heeft in
de drie symfonische schetsen, waar
uit deze muziek bestaat, de rijkdom
aan klankkleuren op zeer muzikale
wijze weten te verwezenlijken. De di
rigent maakte er een heel goede en-
trée mee.
Christine Spierenburg
Van Zweden vervangt
zieke Michelangeli
AMSTERDAM De concerten dii
de Italiaanse pianist Arturo Bendet
Michelangeli op 10 en 11 oktober m
het Concertgebouworkest zou gevi
gaan niet door. Wegens ziekte m<
Michelangeli zijn reis naar Nederlai
afzeggen.
De violist Jaap van Zweden zal n
zijn plaats innemen en het vioolcoi
cert van Mendelssohn spelen. Va
Zweden debuteerde tijdens de kuns
tiendaagse dit jaar bij het Concertg<
bouworkest. In 1977 won hij het Oi
car Back-concours waama hij all
leerling van Dorothy Delay ging sti
deren aan de Juilllard School of Mi
sic In New York.
