V Zijlstra: ons economisch systeem niet zonder gebreken lOrdelijk bestel voorwaarde voor ontwikkelingshulp' VNU ziet perspectief meer activiteiten Haken en ogen 'Zuivelbastion wordt stormrijp gemaakt' Prijssteun gevraagd voor varkenssector Elektriciteitstarief verstoort concurrentie Goudprijs koelde verder af Concern blijft achter fop tanken verhogen opslagrente BANQUE DE PARIS ET DES PAYS-BAS N.V. Drs R. Zijlstra tijdens EG-symposium in Deventer. Eventueel nationale maatregelen British Leyland vraagt nog 800 miljoen extra T tTERDAG 6 OKTOBER 1979 FINANCIEN EN ECONOMIE TROUW/KWARTET 15 lor Nico Kussendrager ELGRADO „Als de brug krakend ineenstort komen we nooit met de kar aan de overkant", iet de „brug" doelt dr Jelle Zijlstra, de president van De Nederlandsche Bank, op het onetair bestel in de wereld. De „kar" is de ontwikkelingshulp, die de derde wereld vooruit pet brengen. ten ordelijk bestel is een voorwaarde voor ontwikkelingshulp. Alleen met een gezond iternationaal systeem kunnen we middelen overdragen. Misschien ben ik vervelend met dat ieeds te herhalen, maar ik ben er diep van overtuigd". r Zijlstra heeft de afgelopen dagen jaarvergadering van het IMF (In- rnationaal Monetair Fonds) en de fcreldbank, in de Joegoslavische {ofdstad Belgrado bijgewoond. )aar is", aldus de president van De Bderlandsche Bank. één „wezenlij- stap vooruit" gedaan naar het. istellen van een „zogenaamde" sub- #tutlerekening. waarmee het mone- lire evenwicht in de wereld hersteld loet worden. De geldmarkten moe- in tot rust komen". lel belangrijker is echter, zo zegt dr ïjlstra, dat de diverse landen orde b zaken stellen in eigen huis. Stabili- lit begint thuis. Zo lang in de Vere- ]gde Staten een inflatie blijft be- Ean van 12 tot 13 procent is gezond- jaking van de wereldeconomie on- jelijk. „Het is onontkoombaar, ■at er een ander beleid wordt ge- >erd". tevraagd hoe dat moet gebeuren, jntwoordt de president van de cen- :ale bank: „U moet dat zien in histo- jch perspectief. Na de tweede we- eldoorlog lag de wereld in puin. De regen die toen zijn ingeslagen om jaar op te bouwen zijn zeker niet dgelopen. Alleen wordt het sys- riem soms verkeerd gebruikt. Een nflatie als in de Verenigde Staten is liet nodig, maar er is politieke wil rereist om daar iets aan te doen. De grote inflatie is in de Verenigde 3taten begonnen door de oorlog in Vietnam, die president Johnson deed overgaan tot geldschepping. Dat was de lont in het kruit, daar is later de irerhoging van de olieprijzen over heen gekomen. herhaalbaar Economisch beleid bestaat vooral uit irie dingen (in willekeurige volgor de): lonen en prijzen, de begroting en de geldschepping. Als er op deze drie terreinen ontsporingen optreden, zijn deze ook op die terreinen te verhel pen. Maar we weten ook in ons eigen landje, dat dat een erg moeilijke zaak is." Dr Zijlstra noemt Nederland als voor beeld dat het westerse systeem van de vrije markteconomie in wezen goed is. „In Nederland zijn v/e na de Tweede Wereldoorlog begonnen met een .harmoniemodel', kennelijk ten voordele van allen. Toen kwam er in de jaren zestig een ontwikkeling de loonexplosie die voortzetting van het harmoniemodel onmogelijk maakte. Daarvan plukken we nu de bittere vruchten. Dat wil niet zeggen, dat het systeem niet goed is. Het mirakel van destijds is zelfs herhaal baar. Het economisch systeem heeft ons goed gediend, maar het is niet zonder gebreken." Dat zei een aantal jaren geleden vrijwel woordelijk ook de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Henry Kissinger. Premier Joop den Uyl haakte daar toen op in tijdens een rede in Den Haag, door te wijzen op de verschillen tussen arm en rijk, de uitputting van de hulpbronnen en de vervuiling, die onze economie de wereld heeft ge bracht. Arm en rijk De president van De Nederlandsche Bank meent: „Allereerst: de Wolga is ook ernstig vervuild en de Sowjet- Unie doet minder aan ontwikkelings- hulp dan wij. Maar daar gaat het niet om. Ons economisch systeem heeft niet de vervuiling gebracht. Vervui ling kan op een goede manier worden bestreden. Als dat niet gebeurt is dat' onze fout. het achterblijven van onze reactie." Of de verschillen tussen arm en rijk zijn toegenomen valt, volgens Zijl stra. nog te bezien. „Over de hele linie zijn de ontwikkelingslanden in de ja ren zeventig met 5,2 procent ge groeid. Dit een gemiddelde. Een aan tal landen is daar ver bij achtergeble ven. Er is meer hulp nodig. Als de Verenigde Staten, West-Duitsland en Japan hun toezeggingen van 0,7 pro cent van het bruto nationaal produkt aan steun zouden nakomen, zou dat neerkomen op een verdubbeling van de ontwikkelingshulp." „Uitputting van hulpbronnen kan worden voorkomen door voor schaar se produkten hogere prijzen te reke nen. Wat schaars is, is duur. Als lage inkomensgroepen daardoor worden getroffen moeten die op een andere manier worden geholpen." Zijlstra herhaalt: „Ons systeem is goed, maar niet zonder fouten. Die fouten moe ten worden gecorrigeerd." Nieuwe orde Toch praten met name de ontwikke lingslanden voortdurend over een nieuwe economische orde, zij het niet op de jaarvergadering van IMF en Wereldbank. „Weet u wat die .nieuwe economische orde is'?", vraagt Zijl stra me. „Een betere sturing van de wereldeconomie. Door wie? De we reldregering, die Tinbergen voorstaat is er voorlopig nog niet. We zitten in de Europese Gemeenschap nu al met melkplassen en boterbergen. Moeten er nu ook nog koper bergen komen?" „Hier op de jaarvergadering in Bel grado ging het om zakelijke oplossin gen van zakelijke problemen. U zegt dat het verschil met andere bijeen komsten als de UNCTAD (de VN- conferentie over handel en ontwikke ling; red.) u zo is opgevallen. Dat kan dr Jelle Zijlstra zijn. Met verbaal geweld schieten we echter niet veel op. Eén ding is duide- 'lijk: het IMF kan geen ontwikkelings instituut zijn, evenmin als De Neder landsche Bank verantwoordelijk is voor de woningbouw In Nederland. BELGRADO Over de snelle val van de dollar dezer dagen zegt dr Zijlstra, dat die langzamerhand wel aan de meet is. „Zo'n scherpe koersval trekt ongelooflijk aan een ordentelijk handels- en betalingsverkeer dat een bittere noodzaak is, met name ook voor de ontwikkelingslanden. Als dit doorgaat vormt dat een bedreiging voor de ont wikkelingshulp, maar ook voor de handelsmogelijkheden van de derde wereld." Een poging om meer monetair evenwicht te brengen is tijdens de jaarvergadering van IMF en We reldbank in Belgrado gedaan door de aanzetten tot een „substitutie- rekening". waar landen hun over tollige dollars kwijt kunpen. in ruil voor tegoeden in speciale trek kingsrechten (SDR's, het zoge naamde ..papiergoud"). Als de „substitutie-regeling" er komt, zal dat voor een aantal landen een uitwijkmogelijkheid betekenen voor hun dollars, waardoor de va lutamarkten minder doldraalen," aldus dr Zijlstra. Hij denkt met name aan landen als India. Indo nesië en Nigeria. Is het niet vreemd dat ontwikke lingslanden met dollar-overschot ten zitten? „Nee, neem bij voorbeeld India. Een land, dat aan vele maatstaven voor ontwikkelingsland voldoet. Het heeft zijn betalingsbalans echter in evenwicht en de voedsel problemen opgelost. Zo'n land heeft belangrijke dollarreserves als zekerheid voor de eigen munt. Als die op de geldmarkten terecht komen om te worden omgezet in andere valuta, dan veroorzaakt dat grote opwinding. Daarom ls het beter als die dollars .geruild' kunnen worden voor speciale trek kingsrechten bij het IMF." Dr Zijlstra ziet nog wel wat haken en ogen bij de omwisseling, zoals bij voorbeeld de rente die over die trekkingsrechten wordt betaald. „Die mag niet zo heel veel lager zijn dan over dollartegoeden, om dat er anders geen prikkel is dol lars om te rullen. Daarbij dreigt dan het gevaar dat ontwikkelings landen. die schulden hebben in trekkingsrechten bij het IMF (.rood staan'), een hogere rente moeten betalen." Een ander probleem dat de presi dent van De Nederlandsche Bank nog noemt is. dat er in de „substi tutie-rekening" een balansverlies kan ontstaan, als de waarde van de dollar verder daalt. „Wie moet dat verlies dragen?" vraagt hij zich af. „De Verenigde Qtaten? Die zeggen dat ze niet om een .substi tutierekening' hebben gevraagd. Zo'n rekening is in het voordeel van Alle landen, dus moeten ze ook met z'n allen mee betalen. Dat is een niet zo eenvoudig probleem dat nog om een oplossing vraagt." Doelstelling De doelstelling van het IMF is te zorgen voor een goed werkend en werkbaar internationaal geldstelsel. Zijn zuster, de Wereldbank, is een ontwikkelingsinstelling. Binnen die doelstelling van het IMF kan de over dracht van landen met hoge inko mens naar die met lage inkomens plaatsvinden. Het IMF behoort ech ter veel minder met politiek te maken te hebben en is allereerst een neu traal instrument." De gisteren beëindigde jaarvergade ring van wereldbank en IMF over ziende noemt dr Zijlstra de „substitu tie-rekening" als belangrijkste resul taat. „hoewel het nog wel enige tijd zal duren vóórdat die rekening er is." Hij wil verder nog kwijt, dat „het nu twintig Jaar geleden is. dat ik voor het eerst zo'n bijeenkomst meemaakte. Aanvankelijk denk Je even dat tij dens zo'n jaarvergadering de wereld wordt bestuurd. Dat ls niet zo. D^ produktivlteit is laag en ik denk. da£ we ons veel kosten en energie kunnea besparen als Wereldbank en IMF» eens in de drie jaar in plaats van een» per jaar zouden bijeenkomen. En als het even kan een kleiner gezelschap. Als de efficiency wordt opgevoerd zou wat er uit komt ons alleen maar tot verbazing en dankbaarheid stem men. Een mooi slot" "Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM De Verenig- Sde Nederlandse Uitgeversbe drijven (VNU) ziet voor de ja- en tachtig perspectieven foor een nög verdergaande ipreiding van activiteiten, ïchter binnen zekere gren- ten, aldus mr E. Bloember gen. voorzitter van de raad ran bestuur. .Wij zullen ons beperken tot het ter- etn. dat wij kennen. We blijven bij inze leest, te weten de uitgeverij en Ie informatie". foorop staat, dat het gedrukte woord en beeld) voor de VNU dè basis blijft 'an haar bestaan. VNU meent name- ijk. dat dit zijn belangrijke plaats bij iet informatie- en communicatiege- ieuren niet zal verliezen Nieuwe doelen Wat betreft haar toekomstig beleid en voor de verbreding van haar basis denkt VNU vooral aan de volgende Ichtlngen: het doorbreken van de beperking van 1e Nederlandse markt (dus van natlo- lal naar internationaal) het zich ook richten op andere markt segmenten dan de consumentensec- tor. waar VNU door haar hoge markt aandelen niet veel verder meer kan Wen het starten van nieuwe media van- ■uit de professionele sector. AMSTERDAM In verband met de stijging van de tarieven op de geld markt heeft een aantal bahken beslo ten met Ingang van maandag de de bettarieven aan te passen aan deze ontwikkeling. Daartoe zal de tijdelij ke toeslag op de debetrente van kre dieten, waarvan het tarief gekoppeld is aan het promessedisconto van de Nederlandsche Bank, de zogenaamde i opslag, worden verhoogd van 1/2 pro cent tot 1 procent. In de achterliggende jaren vond al een belangrijke verbreding van de basis plaats. In 1964 was het concern nog in hoofdzaak uitgever van massa- tijdschriften en kranten. Daar zijn inmiddels bijgekomen gespecialiseer de tijdschriften, boeken, naslagwer ken en uitgaven voor vak en beroep. De volgende doelen voor VNU zijn: uitbreiding van informatie voor vak en beroep, wetenschappelijke uitge verij en nieuwe informatie-media vanuit de traditionele uitgeverij en VlCWuBtfl via niet-tradltionele informatie-syste men. quisities. Het concern beschikt mo menteel over 240 miljoen aan liqui diteiten, waarvan 200 miljoen als vrij kan worden bestempeld Het res tant is nodig voor de lopende opera ties. Van de 200 miljoen vrije liqui diteiten is 100 miljoen onderge bracht bij Antilliaanse maatschap pijen. als voorbereiding op een ver breding van de buitenlandse activi teiten. VNU probeert dit te bereiken door eigen ontwikkelingsprojecten en door vooral Internationale ac ADVERTENT1E Deelt haar cliënten mede dat. gezien de verdere stijging van de rentetarieven op de geldmarkt, met ingang van 8 oktober 1979 de opslag op de debetrente voor kredieten In rekening-courant met een 1/2% zal worden verhoogd tot 1%. DEN HAAO Het uiteenlopen van de kosten voor elektriciteit heeft voor het bedrijfsleven grote verstoringen in de concurrentieverhoudingen ver oorzaakt. Dit zegt de Vereniging Krachtwerktuigen in Den Haag in een gisteren gepubliceerd bericht. Opgemerkt wordt, dat de prijzen van elektrische stroom in Nederland In juli tien tot twintig procent hoger lagen dan in december vorig Jaar. In die zeven maanden steeg de prijs van elektriciteit in West-Duitsland maar met iets meer dan een procent. April volgend jaar zal het 150 jaar geleden zijn dat Smeets Offset in Weert, het grootste grafische bedrijf in Nederland en het oudste bedrijf binnen de VNU, werd opgericht. De omzet van dit bedrijf zal dit jaar 135 miljoen bedragen, waarvan ongeveer 60 miljoen betrekking heeft op grondstoffen en werk door derden. Gepland is, dat de omzet tot 1984 zal oplopen tot 190 miljoen. Vanaf 1972 drukt Smeets al de Atlantische ditie van het nieuwsmagazine Time. Via een satelliet-verbinding met de Verenigde Staten komen de pagina's van Time uit de VS bij de drukkerij binnen. De foto toont een blik in de afdeling waar de produkten worden geadres seerd. Maar ook in de concurrentieverhou dingen binnen ons land worden „ver storingen" gesignaleerd Dat komt doordat sommige centrales goedko pere brandstof (steenkool) stoken dan andere. Alleen al door verschillen in brandstofkosten, zijn er verschil len in de stroomprijs ontstaan van 1.75 cent per kilowattuur Verwacht wordt, dat dit verschil de komende tijd belangrijk groter zaP worden, aangezien de PNEM (Bra®, bant) en de PGEM (Gelderland) hefc volgend jaar nog aanzienlijk meer opi steenkool zullen overgaan. De verschillen in stroomprijzen tu^j* sen ons land en het buitenland wor® den toegeschreven aan het feit. dat lm de ons omringende landen veel meel» dan hier gebruik wordt gemaakt varf brandstoffen waarvan de prijs niet i£ gekoppeld aan de olleprljsontwlkke» ling. Dat zijn steenkool, bruinkool» waterkracht en kernenergie. Van een onzer verslaggevers DEVENTER „Het zuivel bastion wordt stormrijp ge maakt voor impopulaire maatregelen." Dit zei drs R. Zijlstra, voorzitter van de Federatie Nederlandse Zuivelin dustrie, tijdens het door Thomassen- Drijver-Verblifa (TDV) georganiseer de symposium over „20 jaar Europese landbouwpolitiek". Het 60-jarige be staan van TDV was de aanleiding van de in Deventer gehouden bijeen komst. Wellicht onbedoeld kwam tijdens het symposium de nadruk te liggen op de zuivelpolitiek, met de grote over schotten in deze sector en de grote financiële lasten die deze met zich meebrengen, het „zorgenkind van •Brussel' Spreker Finn O. Gunde- lach, landbouwcommissaris van de Europese Commissie, noemde de zui- veloverschotten „financieel niet te verantwoorden". Ir. A. de Zeeuw, di recteur-generaal van de landbouw en de voedselvoorziening van het minis terie van landbouw en visserij, viel hem daarin bij. Maar drs. Zijlstra achtte de kritiek op het Europese zuivelbeleid, met name op het punt van de overschotten, vertekenend en onbillijk. Koopmansgeest Hij constateerde, dat de zwaarste kri tiek zich richt op de kosten van het zuivelbeleid. Die kosten bedroegen in 1970 3,5 miljard en bijna 12 miljard nu. Deze stijging in nominale bedra gen zouden gecorrigeerd moeten wor den voor de Inflatie, de waardever mindering. Dan, aldus Zijlstra, blijkt, dat de reeële kosten van het EG- zuivelbeleid met vijf procent per jaar zijn opgelopen. Verder stelt Zijlstra vast. dat de Ne derlandse regering voor 1980 4,7 mil jard heeft uitgetrokken voor steun aan het totale bedrijfsleven. Aan de EG-begrotlng draagt ons land via BTW-afdracht en heffingen 3.4 mil jard gulden bij. Van dit bedrag komt naar de zuivelindustrie 1,8 miljard terug. Zijlstra concludeert uit deze cijfers, dat het saldo voorzover het het zuivelbudget betreft, positief uit valt. „Nederland verdient In Brussel op de zuivel, wat de Nederlandse koopmansgeest voldoening zal ge ven," zei hij. Terugblikkend op 21 jaar Europese landbouwpolitiek meende Zijlstra, dat de landbouwpolitieke visie van 1958 (de grondslag werd in dat jaar gelegd tijdens de conferentie van 8tresa) „langzaam maar zeker is ver loederd tot zeurderige nijdasserij over onderdelen. Het elan van het Europese ideaal is nog slechts terug te vinden in de alweer vergeelde do cumenten van toen. De poen van het nationalisme dreigt de harpoen van dit idealisme te worden." aldus Zijl stra. Zijlstra's bittere woorden zullen niet in dank afgenomen zijn door Euro pees landbouwcommissaris Finn O. Oundelach. De Deen schetste zijn gehoor zeer uitgebreid de zegeningen van het Europese landbouwbeleid. Niet alleen de boer, ook de voedselin dustrie heeft er zijn voordeel mee kunnen doen. meende hij. Zeer diep ging hij in op de kritiek dat het Euro pese landbouwbeleid te duur ls en dat landbouwprodukten goedkoper uit landen buiten de Gemeenschap kun nen worden betrokken. Gundelacht stelde hiertegenover, dat afhankelijk heid van het buitenland ook afhanke lijkheid betekent van grote schom melingen van wereldmarktprijzen, van de omvang van voedselproduk- ties elders. Gundclach verklaarde van mening te zijn, dat de kosten van het Europese zuivelbeleid de boven ste grens heeft bereikt, dat maatrege len genomen moeten worden om de overschotten blijvend (acties als de verkoop van „kerstboter" helpeiP maar kort) terug te dringen. „Bestaag er ergens een sector, waarin de over® heid prijzen garandeert voor produk» ten die niet verkocht kunnen wor» den?" vroeg Gundelach „De zulvelcj verschotten, en de kritiek daarop, on® dermijnen het hele EG-landbouwbe® leid." DEN HAAG (ANP) Het ministerie van Landbouw heeft gisteren een uitdrukkelijk verzoek aan de Europese Commis sie gedaan, prijsondersteundende maatregelen te treffen In dien dinsdagmorgen (9 oktober) geen uitvoermogelljkheden voor varkensvlees naar de Bondsrepubliek zijn geschapen. Het ministerie acht effectieve maat regelen noodzakelijk, om de schade waarvoor de Bondsrepubliek on verminderd verantwoordelijk wordt geacht te beperken. Het Produktschap voor Vee en Vlees (PW) ls verheugd over de door de Nederlandse regering in Brussel on dernomen stappen om prijsonder- steunende maatregelen te treffen voor de varkenssector, wanneer dins dagochtend 9 oktober de invoer van vers varkensvlees in de Bondsrepu bliek nog steeds geblokkeerd blijkt. Het PW stelt met voldoening vast, In het kader van de doelen, die de VNU zich heeft gesteld voor de jaren tachtig is, een aantal projecten al gerealiseerd, zoals viewdata voor ge sloten gebruikersgroepen. Daarbij komt de informatie binnen via de telefoonlijn en kan zichtbaar worden gemaakt op een tv-toestel. In studie en ontwikkeling is nog een groot aan tal andere projecten, zoals software voor huiscomputers, distributie van audivisuals, een gecomputeriseerde databank voor de produktie van en cyclopedieën e.d.. Het weekblad „Nieuwsnet", dat dit Jaar het licht zag. blijft weliswaar achter bij de oorspronkelijke ver wachtingen (de verkochte oplage schommelt tussen de 25.000 en 30.000 stuks), toch wordt door VNU niet aan een opheffing gedacht. De aanloop kosten van dit blad hebben de VNU tot dusverre tussen de 10 en 15 mil joen gulden gekost. Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM De overver hitte goudprijs onderging vrijdag een verdere afkoeling. In Londen werd in de loop van de ochtend de notering offici eel vastgesteld op 367,50 dol lar voor één ounce (31,1 gram), tegen donderdagmiddag 384 dollar. Later trad enig herstel in. zodat het officiële slot van vrijdagmiddag op 385 dollar uitkwam Daarmede is de goudprijs, sedert dinsdag J.l. een offi cieel hoogtepunt werd bereikt van 424 dollar, nu met niet minder dan 40 dollar gedaald. In Amsterdam werd de goudprijs vastgesteld op 23.000-23.600 per kilo, tegen donderdag 24.290-24.790 per kilo. De daling van de goudprijs werd toegeschreven aan winstne mingen. De dollar ging gisteren in de meeste Europese hoofdsteden wat omlaag In Frankfort kwam de notering voor ie Amerikaanse munt uit op DM 1.7565 tegen 1,7653 de voorgaande dag. De Bundesbank greep niet in. In Amsterdam zakte de dollar in tot 1,9560 na donderdag 1,9585 te heb ben gegolden. In kringen van de valutahandel werd het niet uitgesloten geacht, dat de Amerikaanse regering tijdens het weekeinde maatregelen zal bekend maken, die ten doel hebben de dollar te steunen. De president van de Duitse Bundes bank. Emmlnger, heeft In Belgrado verklaard dat Saoedi-Arabië de dol lar geenszins als de meest ..zachte" munt beschouwt. In vergelijking met de Japanse yen is de dollar „hard", zo zei Emmtnger. die erop wees dat de Saoedi's meer uit Japan dan uit de VS importeren. Dé wisselkoers van de yen is ten opzichte van de dollar gedaald en deze laatste ls derhalve voor 8aoedi-Arabie een „sterke" munt. dat minister Van der 8tee effectieve maatregelen noodzakelijk acht. om de schade voor het Nederlandse be drijfsleven zo veel mogelijk te beper ken Ook ls het PW blij met de mededeling, dat nog gistermiddag in Brussel, op initiatief en onder leiding van de Europese Commissie, overleg op gang ls gekomen tussen de Bonds republiek en Nederland Inzake de keuringsprocedure. Van een onzer verslaggevers LONDEN Behalve de 225 miljoen pond sterling van de een miljard, die British Leyland nog te goed heeft van de vorige regeringssteun operatie (uit 1978), vraagt het Britse autoconcern nog eens 200 miljoen pond sterling (ruim 800 miljoen gulden) extra om te kunnen moderniseren en om de af vloeiing van 25.000 personeelsleden te kunnen betalea Met het Investe ringsprogramma. dat BL wil uitvoe ren om het concern blijvend gezond te maken, ls in totaal bijna acht mlf Jard gulden nodig De bonden willen nog meer geld van de regering-Thatcher, teneinde z<£ veel mogelijk werkgelegenheid te* voorkomen. De „hardst mogelijke ac ties" zijn aangekondigd om het maa- sa-ontslag van 25.000 man tegen te houden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 15