Gereformeerde dialogen over intieme relaties
t
Herder en schaap schiep Hij ze
Geref. bond verwacht
kandidatenoverschot
Paus
Dr. J. van der Werf
(52) overleden
Trouw
BEZINNINGS- en APPÈL-DAG
=r
vr V
'Bejaardenbeleid
moet veranderen'
Uitnodiging
VANDAAG
VOORBUGANGERS
WOENSDAG 3 OKTOBER 1979
TROUW/KWARTET
2V«
door A. J. Klei
Er is een tijd geweest dat de generale synode
van de gereformeerde kerken druk In de weer
was met de doop. Zó druk zelfs. dat de
gereformeerden er een kerkscheuring aan
dver hebben gehouden.
Langzamerhand echter verlegde de synodale
belangstelling zich naar hetgeen vóór de
doop plaats vindt; ik bedoel: naar wat eraan
te pas komt alvorens men met een dopeling
ter kerke kan gaan. De aandacht ging zich
richten op de geboortenregellng of. zoals het
hoogeerwaard gezelschap het liever
uitdrukte, de verantwoorde gezinsvorming.
Toen de gereformeerde synode eenmaal dit
pad had ingeslagen, was er geen houden meer
aan en zo zullen v*e 't nog deze maand
beleven, dat de synode zich buigt over alles
wat zich tussen de lakens kan afspelen.
De gereformeerde synode komt namelijk de
volgende week een paar dagen bijeen en op
de agenda staat een rapport van de sectie
pastoraat van het deputaatschap
gemeenteopbouw over ..menselijk omgaan
met elkaar". Welnu, dit rapport behelst een
„pastorale handreiking ten dienste van
gesprekken over conflicten betreffende
intieme relaties binnen en buiten huwelijk en
gezin".
Het zal duidelijk zijn dat we ons hiermee ver
uit de buurt bevinden van de veronderstelde
wedergeboorte, waarover de gereformeerde
synode zich vroeger opwond. Trouwens en
dat is het aardige van gereformeerden: èls zij
zich op nieuwe wegen begeven, doen zij dit
grondig Is onze tijd er één van de dialoog?
Vooruit, aldus de sectie pastoraat van het
deputaatschap gemeenteopbouw, dan krijg
je van ons een dialoog. Wat zeg ik? Niet
eentje, maar drie! In de pastorale
handreiking staan maar liefst drie dialogen.
Dit, zo vermoed Ik, om te voorkomen dat in
het afgetrokkene geredeneerd zal worden
over de bezigheden, waarop Ik hierboven
duldde.
Hier is de eerste dialoog uit de pastorale
handreiking.
Moeder: Ik wil al een hele tijd eens met je
praten over Je verhouding met Jan.
Dochter: Is daar dan iets mee?
Moeder: Jullie leven als man en vrouw, zon
der dat Jullie getrouwd zijn.
Dochter: Begin er nou niet weer over dat
Jullie vinden dat we naar het stadhuis
moeten.
Moeder: Zo heb ik dat nooit gezegd; maar wel
weet je dat je vader en ik het graag anders
zagen.
Dochter: 't Is toch niet zo erg dat we van
mening verschillen? Ieder draagt toch ook z n
eigen verantwoordelijkheid? En ik vind dat
ik de leeftijd heb om
Moeder: Nou kijk, ik wil ook meer praten
over de verantwoordelijkheid die ikzelf voel.
We hebben bij Je doop beloofd dat we Je
christelijk zouden opvoeden. En nu vraag ik
me af: hebben we het wel goed gedaan? Ik wil
niet gemakkelijkweg zeggen dat jullie nu
verantwoordelijk zijn en mezelf buiten schot
houden. Wij hebben geprobeerd je op een
bepaald spoor te zetten en ik voel nu dat we
gefaald hebben.
Ik betwijfel of de sectie pastoraat van het
deputaatschap gemeenteopbouw deze
conversatie uit het volle gereformeerde leven
heeft geplukt. Een nuchtere gereformeerde
moeder zal haar mond houden en denken:
vóór ik 't weet. sta ik ln een nette jurk handen
te schudden op de trouwreceptie van m'n
dochter, want het boterbriefje raakt weer
„in" bij 't jonge volkje.
Thans nemen wij de tweede dialoog uit de
pastorale handreiking voor ons. Daarin
ontmoeten we ook een Jan maar. naar
terstond zal blijken, een heel andere dan die
uit de eerste dialoog:
Vader: Jan. ik wil Je in liefde proberen duide
lijk te maken hoe ernstig Ik jouw homofiele
relatie opvat. Ik heb er lang over nagedacht,
maar ik meen geen medeverantwoordelijk
heid te mogen dragen voor die relatie, en
daarom zal ik jouw vriend niet meer in mijn
huls toelaten, en misschien jouzelf op den
duur ook niet. Je zult hopelijk begrijpen dat
het me pijn kost dit te moeten doen. De liefde
gebiedt me dit.
Jan: „De liefde" zegt u. Het komt bij mij niet
over als liefde, maar als machtsmisbruik.
Vader: Ik was er al bang voor dat het ver
keerd bij Je zou overkomen. Misschien be
grijp je het als ik, met de bijbel, zeg: Wie zijn
zoon liefheeft, spaart de roede niet.
De pastorale handreiking tekent hierbij aan:
„We hopen dat zulke gesprekken niet
voorkomen". Wat zullen we nou hebben?
Wordt krachtige taal niet meer op prijs
gesteld in gereformeerde kring? Enfin. Laten
we maar overgaan tot de derde en laatste
dialoog uit de handreiking; hij dient als
vervolg op nummer twee:
Jan: Mijn relatie met Theo ls mfj al zorg
genoeg. Dwingt u me niet in een nog moeilij
ker hoek door üw zorgen daarover. Als u Theo
niet toelaat in uw huis, is dat uw verantwoor
delijkheid. Als u mij niet toelaat, doet u alsof
ik niet uw zoon ben en dit huls niet evenzeer
mijn huis is.
Vader: Kom nou. hoe oud ben je helemaal?
Heb Je één cent aan dit huis betaald?
Jan: Vader, hou toch op. Voelt u niet dat u
mij als uw zoon laat vallen?
Vader: Dat wil ik nooit. Voor jou als zoon
staat de deur altijd open. Maar begrijp dan
toch dat ik zo dolgraag zou zien dat je „an
ders" was.
Jan: Ja, dat wilt u graag
Vader: Ja.
Jan: Tja
Vader: Misschien vraag ik te veel
Jan: Het is al moeilijk genoeg om ieder voor
zich onze verantwoordelijkheid te dragen.
Vader: Ik denk dat dat zo is.
Hoe aardig ook verzonnen, geheel
bevredigend acht ik het slot van deze dialoog
toch niet. want we blijven zitten met de
vraag: mag Theo nu over de vloer komen, ja
of nee? Of is het de bedoeling dat de synode
hierop antwoord geeft? 't Zou best kunnen,
want de gereformeerde synode gaat zich
steeds meer de allure van het vooroorlogse
vragenuurtje van de NCRV aanmeten.
De sectie pastoraat van het deputaatschap
gemeenteopbouw, die geen modieuze zee te
hoog gaat, wil niet alleen dat we samen in de
luisterhouding gaan, maar ook dat we ons
kwetsbaar opstellen. Vandaar dat ik dit
stukje heb geschreven.
door dt. M. G. L den Boer
Na een dapper en deemoedig gedragen ziekte van meer dan
een Jaar is gisteravond in de leeftijd van bijna 53 jaar dr. J.
van der Werf te Utrecht overleden. Ondanks zijn ernstige
ziekte bleef hij zo lang als het kon voorgaan in de kerkdien
sten in de Dom.
ADVERTENTIE
De laatste door hem gelelde dienst
was op de eerste zondag na Pinkste
ren (zondag Trinltatis) van dit Jaar
Daarna onderhield hij het contact
met de gemeente vla artikelen en
wijkberichten ln het kerkblad „Her
vormd Utrecht". De ln zijn ziekteperi
ode gehouden preken (met liederen
en gebeden) zullen binnenkort ver
schijnen onder de titel „Meevieren in
de Dom".
Dr Van der Werf behoorde tot de
bekende predikanten van de Neder
landse Hervormde Kerk. Naar de
diensten uitgaande van het city-par-
toraat. dat mede door hem een geheel
eigen karakter heeft gekregen, kwa
men mensen van heinde en ver uit
diverse kerken.
Dr Van der Werf was een praktisch
ingesteld predikant. Zijn doortastend
handelen werd gedragen door een
brede theologische bezinning. Vele
publikatles heeft hij op zijn naam
staan een reeks boeken en een me
nigte artikelen die getuigen van zijn
omgang met de Schriften (onder an
dere „Oefeningen in het Leerhuis".
„Met de Bijbel het Jaar rond"), zijn
omgang met het leven der christelij
ke gemeente (vandaar zijn aandacht
voor de liturgie, het kerklied, de kerk
muziek. de restauratie en het gebruik
van de oude middeleeuwse kerken),
zijn bemoeienis met de pastorale,
ethische, politieke en maatschappe
lijke vragen
pr
r
Dr. Van der Werf kreeg landelijke
bekendheid toen hij de preek hield
bij de huwelijksbevestiging van
prinses Christina en Jorge Guiller-
mo in juni 1975 in de Domkerk te
Utrecht.
Kerkmuziek
Van de commissie Kerkmuziek van
de Raad voor de Eredienst der Neder-
waarin opgenomen: Oe Rotier
dammer. met Oordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwarlet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
D«ecteu< mg O Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
PoUgno 66 00 00
B*ok Ned C'ed-efbar*
Rekenmgr* 23 00 12 574
«EG© «OTTEhOAM OOhOWECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
ter 010-115588 (#bonnwn«nt*n
en bezorgmg)
tel 010-115588 treOKVet
let 115700 (oAsAeleryj voor
«EG© DEN M AA GA. E ©EN
2501 CC Den Haag
te' 070-469445
Parkstraaf 22
Oen Maag
REG© NOORD OOST-NEOERLANO
uitsknfend adrrurvstrat-e)
landse Hervormde Kerk was hij een
bezielend voorzitter Met de liederen
der kerk leefde hij en met deze liede
ren wilde hij sterven. Nog ln de laat
ste ogenblikken van zijn leven moes
ten kerkliederen worden gezongen
Dr Van der Werf werd ln 1926 te
Amsterdam geboren Hij studeerde
theologie aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht en bij Karl Barth te Bazel Na
een vicariaat ln Driebergen werd hij
ln 1950 predikant ln Slijk-Ewijk
(Gld In 1956 werd hij betrokken bij
het werk van de hervormde jeugdbe
weging „Het Kompas" Deze periode
werd ln 1960 afgesloten, ongeveer te
gelijk met zijn promotie bij prof. Van
Niftrik ln Amsterdam op het proef
schrift „Kerk en christelijke vereni
ging"
In maart 1960 werd hij bevestigd als
jeugdpredlkant te Utrecht Vanaf
1970 was hij city-pastor in de Dom
kerk. Samen met anderen organiseer
de hij diensten voor geestelijk gehan
dicapten ln de Geertekerk. In de
moeilijke kerkelijke situatie van de
grote stad heeft hij een belangrijke
en stimulerende bijdrage geleverd
aan het beleid. Door zijn persoonlijk
heid en door wat hij heeft gedaan,
heeft dr Van der Werf voor velen veel
betekend.
Voor de gemeente, voor de kerk ln
ons land en voor zijn vele vrienden.
(Ds M. G. L. den Boer is hervormd
predikant te Utrecht)
8000 AA Zwoiie
lel 05200-17030
Abonnementsprijzen:
Pw maand f 15.90
Pw kwartaal 47 70
Pai ha* »aai 95 .40
Par iaar 188 60
Te«e«onseh*
(Z<* adrntan tx>v«nl
OogJ* l*m*etwr<Ma« 9-19 30
maandag i m vr*j*g Op zondag »ar 18-
20 uu» tat* 020-91 j456
Opgave mm.-ad»w1an«*s i*
020 936868 o» sehr.iw* aan Mrv Atfv
s'Oemg poVtHjs 433
1000 AK AMSTERDAM
j.'»>t*iand Khr4iaN4
tot het bijwonen van de
op ZATERDAG 6 OKTOBER 1979
in de GRACHTKERK te AMERSFOORT
SPREKERS: Dr. E. Masselink, Rotterdam.
„Rond Schrift en Kerk"
Dr. B. van Oeveren, Rijnsburg:
„Geen ander Fundament"
VRAGENBEANTWOOROING door een FORUM, leden ds G. Meijering Hm.
Scherpenzeal; dr. B. van Oeveren, Rijnsburg; ds. J. M. G. Sijtsma, Nunspeet; o.l.v.
mr. P. Coumou, Nunspeet.
Aanvang 10 30 uur Heropening middag-vergadering 13.30 uur. Einde van de
bijeenkomst uiterlijk 16.00 uur.
Deze Bezinnings- en Appèl-dag is tevens de Jaarvergadering van de Vereni
ging tot Bevordering van het Gereformeerd Kerkelijk Leven, (post-adres:
Neptunus 22. 7131 HM Lichtenvoorde).
De Grachtkerk is gelegen aan de Lieve Vrouwestraat 15. Amersfoort.
MEDEWERKENDEN de heer Jan Teeuw. organist te Rotterdam en het Koor
van de Reformatonsche Bijbelschool te Zeist.
Proefnummers maandblad „Woord en Geestverkrijgbaar op aanvrage bij: J.
M. van Geldere. Weimansweg 21, 3075 MJ Rotterdam; tel. 010-840074.
Van een onzer redacteuren
HUIZEN De algemeen se
cretaris van de gereformeerde
bond in de Nederlandse her
vormde kerk, lr J. van der
Graaf, verwacht dat er bin
nenkort een „kandidaten-
overschot" ontstaat in de ge-
reformeerde-bondsgemeen-
ten.
In de rechtervleugel van de hervorm
de kerk raakt volgens hem de ar
beidsmarkt voor aankomende theolo
gen vereadigd. Er zijn minder dan
vijftien kandidaatsgemeenten va
cant en voor medio 1980 komen er al
minstens zoveel kandidaten af. Ook
in de grotere gemeenten is het aantal
vacatures niet meer dan twintig, ter
wijl de komende Jaren maar weinig
gereformeerde-bondspredikanten
met emeritaat zullen gaan. Ir Van der
Graaf verwacht dan ook, dat er
straks kandidaten zullen komen, die
geen plaats kunnen vinden in een
gereformeerde-bondsgemeente.
Tegelijk signaleert lr Van der Graaf
in het blad van de gereformeerde
bond De Waarheidsvriend, dat steeds
meer gemeenten ln de hervormde
Vervolg van pagina 1
Deze verschillen
moeten verdwijnen, vindt de paus,
„vreedzame samenwerking sluit uit
buiting en economische afhankelijk
heid (een vorm van kolonialisme)
uit"
Palestina
Van alle concrete oorlogshaarden van
dit moment noemde de paus alleen
het Midden-Oosten. Hij hoopte dat
een algehele vrede naderbij kwam.
een vrede die noodzakelijkerwijze ge
baseerd moet zijn op een billijke er
kenning en een rechtvaardige rege
ling van de Palestijnse onafhanke
lijkheid". Hij hoopte ook op een bij
zondere status voor Jeruzalem, „een
heilige plaats voor miljoenen gelovi
gen van Jodendom, christendom en
Islam".
„Godsdienstvrijheid gaat mij als
paus zeer ter harte," aldus de leider
van de rooms katholieke kerk. Hij
herinnerde aan de concilie-uitspraak:
„Niemand mag godsdienstuitoefe
ning opdringen of verhinderen." Deze
woorden laten zien dat de confronta
tie tussen gelovigen en ongelovigen
kan geschieden zonder iemands ge
wetensvrijheid te kwetsen, aldus de
paus.
In dit „Jaar van het kind" onder
streepte hij „de zorg voor 't kind vóór
de geboorte vanaf het eerste moment
van zijn ontvangenis en dan geduren
de de kinderjaren en zijn jeugd, want
dat is de fundamentele test van de
betrekkingen tussen de ene mens en
de andere". In enigszins bedekte ter
men wees de paus hiermee nogmaals
abortus af, maar hij sprak niet over
geboortebeperking zoals Paulus VI
voor de VN in 1965.
Aan het slot van zijn rede zei de paus:
„Vroeger was het gezegde: als je vre
de wil, bereid je op de oorlog voor.
Maar kan ons tijdperk nog geloven
dat de bewapeningsspiraal de wereld
vrede dient? Is het schermen met een
mogelijke vijandelijke dreiging niet
eigenlijk een excuus om zelf toch
maar vooral de overhand te houden
met het eigen vernietigingsarsenaal?
Hier dreigt vrede te verdwijnen ten
behoeve van nieuwe vormen van Im
perialisme."
De paus eindigde met de hoop dat de
Verenigde Naties een ware vrijplaats
zouden zijn voor alle mensen en vol
ken in hun verlangens naar een bete
re toekomst.
door dr. C. Rijnsdorp
DEN HAAO (ANP) Ouderen wor
den ongelijkwaardig bejegend Aan
de ene kant staat de samenleving
welwillend tegenover bejaarden,
maar aan de andere kant hebben ztj
geen inspraak. Er wordt over hen
beschikt zonder dat zij zelf hun zegje
kunnen zeggen.
Dit ls het „kemknelpunt" uit de nota
„ouderen willen een meuw beleid"
van het centraal orgaan samenwer
kende bonden van ouderen Ln Neder
land (COSBO) Het geschrift staat
centraal op het congres met die
naam. dat vandaag in Den Haag
wordt gehouden ter gelegenheid van
het 25-Jarig bestaan van de ouderen-
organisatie
Er ls emancipatie nodig van deze
bevolkingsgroep De bij het centraal
orgaan aangesloten ouderenorgani-
satles zijn de aangewezenen om dat
proces op gang te brengen Een be
langrijke bijdrage daaraan moet van
de overheid en het particulier Initia
tief komen Daarom is het onder meer
noodzakelijk dat een vertegenwoor
diging van ouderenorganisaties zit
ting heeft ln overlegstructuren als
SER. ziekenfondsraad, en het advies
college van de bijstandswet Tot nu
toe zijn zij daar echter niet te vinden,
aldus het centraal orgaan.
Ds. Nico Ter Linden is predikant van de Wester-
kerk te Amsterdam, als opvolger van ds. H. A.
Visser. Hij heeft meerzijdig theologie gestudeerd
en ls ervaren Ln moeilijk pastoraal werk. In Her
vormd Nederland schreef hij een veertigtal arti
keltjes. geput uit zijn ervaring ais pastor ln een
gewone gemeente en bij mensen aan de rand van
de samenleving. Deze stukjes zijn nu gebundeld
tot een boek. vooralen van een voorwoord door W
J Berger Het heet Lieve Landgenoten, stukjes
over stukjes zielzorg (uitg. Gooi en Sticht. Hilver
sum. 104 blz.. 12,90)
Zielzorg ls op zichzelf al moeilijk, maar erover
schrijven ls ook niet eenvoudig. Je kunt een
theoretische verhandeling opzetten over het pas
toraat in het algemeen. Of men kan, puttend uit
de eigen ervaringen, daaruit een keus maken en
erover vertellen. Zelfs dan kun Je nog twee kanten
uit en dat zit 'm ln de toon: gewoon serieus, zoals
Laura Reedljk-Boersma doet ln haar straks te
noemen boekje, of meer speels, springerig en
joviaal, in elk geval anti-officieel, zoals ds. Ter
Linden dat opvat. In zover heeft zijn boek een
erbij komende waarde, vanwege de vele geestige
woordvondsten die het bevat. Dat blijkt al uit de
reeds genoemde ondertitel: „stukjes over stukjes
zielzorg". Er zijn er te veel om op te noemen, dat
zal de lezer van het werkje zelf wel ontdekken.
Eigen toon
De schrijver heeft een eigen, persoonlijke toon
ontwikkeld; resultaat van een deels Internationa
le opleiding, intense omgang met mensen aan de
rand van de samenleving, vrucht ook van van
huis-uit ruime opvattingen, en echte evangelische
bewogenheid Deze manier van schrijven ls lang
vol te houden, zolang het maar geen maniertje
wordt.
Merkwaardig voor een gereformeerde als onderge
tekende is zijn afkeer van gereformeerden. Die
aversie heb Ik wel meer ontmoet en altijd belang
gesteld ln de oorzaak daarvan. Je bent er niet mee
klaar door te zeggen dat dit berust op een veralge
mening aan de hand van nare ervaringen met
bepaalde personen Als Je Iets dieper graaft ont
dek Je het protest van een twlntigste-eeuws le
vensgevoel tegen „ontologische" restanten uit de
zestiende, zeventiende en achttiende eeuw. Dat
wil zeggen: tegen de stelligheid van hoe en uiat
alles, naar het oordeel van de stelle calvinist, IS.
Best. te begrijpen, die aversie bedoel lk, maar een
Compleet veld
QvtDfr,
De Westerkerk te Amsterdam, getekend door
Rembrandt
wat meer genuanceerde veroordeling zou bij een
zielzorger niet misplaatst geweest zijn. Zo „isse-
rig" zijn velen onzer toch ook weer niet Overigens
een goed leesbaar boek. Dat blijkt wel uit het feit.
dat ik na driekwart te hebben gelezen dacht
terwille van mijn ogen het desnoods ermee te
kunnen doen. maar het ging vanzelf door tot de
laatste bladzijde.
Hier ligt een compleet veld van onderzoek, waar
bij bespiegeling en praktijk dienen samen te gaan.
Ik heb het Idee, dat vrouwen hier wat op mannen
vóór hebben.
De term pastoraat gaat terug op de oude, bijbelse
agrarische samenleving. Het veronderstelt een
herder met, symbolisch gesproken, honderd scha
pen. De gemeente van Christus ls vóór alles een
collectiviteit. Maar de ene en goede Herder heeft
het pastoraat gedelegeerd aan vele herders, zij het
een kleiner percentage dan dat éne uit de gelijke
nis. In de pastores wordt de individuele kant van
het christelijk geloof het duidelijkst vertegen
woordigd. ZIJ vormen ambtshalve een elite, ook al
laten ze zich bij de voornaam noemen en kleden ze
zich zo gewoon mogelijk Het is de elite van het
dienaarschap, dus eigenlijk een elite in de omke
ring. Die kwestie van de aanraking is nog maar
een onderdeel van hun delicate taak In een goed
pastoraat kan de kerk ln alle zwakheid de kracht
die haar gelaten ls, nog volop volbrengen.
kerk, die niet tot de gereformeerde
bond zijn te rekenen, gereformeerde
bonders gaan beroepen, omdat zij de
man van hun confessionele keuze
niet meer kunnen vinden of naar
rechts opschuiven.
Hier is een oplossing voor het kandi
datenoverschot van de gereformeer
de bond, maar principieel gezien lig
gen hier vragen, aldus ir Van der
Graaf. Een gereformeerde bonder die
predikant wordt in een niet-bondsge-
meente, zal daar te maken krijgen
met nieuwe bijbelvertaling, nieuwe
psalmberijming, gezangen, ritmisch
zingen, de vrouw in het ambt. „Me
dunkt, dat het nodig is, dat we met
elkaar gaan besffen hoe moeilijk pre
dikanten en kandidaten het met deze
zaken kunnen gaan krijgen en voor
welke verantwoordelijkheid zij zich
dan geplaatst zien." aldus lr Van der
Graaf.
Het gaat de gereformeerde bond niet
om zichzelf, maar om de verbreiding
van de waarheid in de hele hervorm
de kerk. Wanneer dan ook predikan
ten of kandidaten van de bond in
grote verantwoordelijkheid beslist
hebben, een gemeente buiten de
bond te gaan dienen, dan mogen ze
niet geïsoleerd komen te staan, aldus
lr Van der Graaf.
LEIDEN NA DE VREDESWEEK
Vandaag viert Leiden feest. 405 jaar
geleden toegegeven, nietzo'n mooi
rond getal werd het uit de Spaanse
belegering ontzet. Enfin, we kennen
allen het verhaal uit onze jeugd. Want
geschiedenis was het relaas van
feiten uit onze oorlogen in die tijd.
Naast mij ligt het nog altijd
lezenswaardige boekje van professor
Knappert: „Leiden ontzet. Holland
gered". Na de vredesweek best
toepasselijke lectuur. Mij viel op dat
er nogal wat naamlozen in dat ontzet
betrokken zijn. „Ik ken geen vrouwen
die van zich hebben doen spreken,
geen Leidse Kenau staat in de
chronieken geboekt. Even later komt
de schrijver nog terug op deze
uitspraak als hij een vrouw vermeldt
„die de evangelische altijd
waarschuwde, waardeur sij hun dan
altijd (eer heur stilswijgende
vijanden yet costen volbringhen) in
wapen begafen." Haar naam is
bekend. Evenals de naam van die
jongen die zich kwam aanbieden om
voor zes gulden zijn leven te wagen en
in Lammen polshoogte te gaan
nemen. Hij vond de schans leeg en
verlaten en zag de vloot komen
aanroeien. Onbekenden! Als de prins
in Leiden komt dankt hij de burgers
hogelijk „dat zij hun so vromelick
sonder eenigh crijchvolk in soo
strengen belegheringe gehouden
hadden". Ik vind het dan ook
allemaal niet zo verwonderlijk meer
als gelovige mensen hierin iets
bevroeden van een macht die hen
behoedt. Die alle oorlogstuig vóór is.
Dat is het minste dat wij moeten
leren: niet langer vertrouwen op
legers tegen legers en bommen
tegenover bommen. Ook daarin
willen wij dan te veel zelf. Langs die
weg kan geen vrede komen. Shalom,
de alternatieve vredeskrant, verwijt
de IKV'ers dan wel dat ze het
allemaal zelf willen doen, maar dat
geldt veel meer van hen die
spijkerhard op wapens vertrouwen.
„Sonder eenigh crijchvolk" lijkt me
echt datgene wat we moeten
nastreven.
Bijbels Hebreeuws
voor beginners
Van een onzer verslaggevers
LISSE Deze maand beginnen in
Amsterdam en in Lisse cursussen Bij
bels Hebreeuws voor beginners. Deze
cursussen zijn bedoeld voor ieder die
de taal wil leren waarin het overgrote
deel van het oude testament is ge
schreven. en waaruit het moderne
Hebreeuws van de staat Israël is
voortgekomen.
Beide cursussen omvatten 30 tot 35
woensdagavondlessen van twee uur,
die gemiddeld eenmaal ln de veertien
dagen worden gegeven. Een voorop
leiding is niet nodig. Wel wordt ken
nis van de grondbeginselen van de
Nederlandse grammatica en ver
trouwdheid met Duits of Engels ver
ondersteld. Nadere inlichtingen en
opgave: Secretariaat Dagmaatleer-
huis, H. Heikens, Fazantstraat 46,
2162 GM Lisse (telefoon 02521-13321).
Toch wil lk ook mijn duidelijke waardering uit
spreken voor een gewoon serieuze manier van
schrijven over pastorale zaken. Die vindt men, en
dat op een eigen vrouwelijke wijze, bij Laura
Reedljk-Boersma ln haar boekje De aanraking
(ultg. Abo bv, Baarn, 66 blz., 9.50). De schrijfster
is pastor ln een bejaardentehuis en heeft daarbij
twee dingen ontdekt, namelijk a. de behoefte de
patiënt tijdens of na een gesprek aan te raken en
b. het soms onuitgesproken verlangen daarnaar
bij de zieke bejaarde. Deze kwestie van aanraking
vormt het centrale thema van dit, eveneens uit
veel ervaring geschreven, boekje. Enkele uitspra
ken: „Elkaar aanraken broodnodig, ook voor
oude mensen. Door wie worden zij nog liefdevol
aangeraakt? Wie nooit meer wordt aange
raakt, verkommert, zei een fysiotherapeut tegen
mij" (bl. 10). Emotioneel verwaarloosde kinderen
hebben „die veilige schoot, die beschuttende,
troostende arm nooit gekend" (13). „Gevoelens
onder woorden brengen is moeilijk, maar gevoe
lens tonen in een gebaar is misschien nog moeilij
ker.
We zijn verlegen en weinig spontaan. We gaan
veel te hardhandig met elkaar om" (16). „Hoe
hulpelozer de mens is en wordt, hoe groter de
behoefte aan aanraking" (17). Aan de andere kant
is er ook „de angst voor contact" (43). Het komt
aan op een „maximale toenadering met behoud
van distantie" (prof. Rümke, bl. 48).
NED. HERV. KERK
Beroepen te Bruchem-Kerkwijk en
Delwijnen, te Genemuiden, te IJssel-
muiden, te Kamerik, te 's-Grevel-
duin-Capelle (toez.) en te Stolwijk: G.
S. A. de Kengt, te Barneveld; te Ou
dewater; G. J. v. Steeg te Dussen.
Aangenomen naar Kamperveen: A.
A. W. Boon, kand. te Sliedrecht naar
Scheveningen: C. J. Hollemans, laat
stelijk zendingspred. te Cameroun,
wonende te Marken-Binnen; naar
Rijperkerk: (ln samenwerking met de
geref. kerk): Th. Brussee te Beilen.
GEREF. KERKEN VRIJG.
Beroepbaar: J. H. Kuiper, Lassuslaan
130, Zwolle.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Deventer: D. Quant,
kand. te Apeldoorn; te Utrecht
Noord: P. J. Kok, kand. te Wage-
nlngen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Poortvliet: H. Hofman te
Rotterdam Zuid; te Vlissingen: D.
Hakkenberg te Lisse.
AANGENOMEN naar Veenendaal:
J. Mijnders te Ridderkerk.
Ds. H. U. Buitink
Op 66-jarige leeftijd is overleden de
gereformeerde emeritus-predikant H.
U. Buitink op Vlieland. Ds. Buitink
werd in 1942 predikant van de gere
formeerde kerk te Nij-Beets. Daarna
stond hij van 1946 tot 1953 in het
Noordhollandse Laren. Van Laren
vertrok hij naar Amsterdam, waar hij
zijn collega J. Overduin opvolgde als
evangelisatiepredikant. In 1957 volg
de zijn benoeming tot directeur van
De Jelburg te Baarn (toen: opleiding
voor kerkelijke werkers) en deze func
tie heeft hij bekleed tot 1974. Van
1975 tot 1978 heeft ds. Buitink ten
slotte hulpdiensten verricht op Vlie
land; op 1 juni '78 ging hij met emeri
taat.
Ds. Buitink is in brede kring, en dan
vooral in de kring van mensen van
het ondergrondse Trouw, bekend
door zijn kampwerk. Jarenlang heeft
hij als „oom Hans" de zogeheten
Trouw-kampen geleid. Op deze kam
pen die bedoeld waren voor de kinde
ren van verzetsslachtoffers, heeft ds. i
Buitink met enkele anderen een 1
stempel gedrukt. Toen de deelnemers
aan deze kampen ln 1977 elkaar na 25
jaar weer ontmoetten, werd nog ge
tuigd van ds. Buitinks „enorme in
vloed" in deze kring.
Tutu
Dr. A. H. van den Heuvel, de scriba
van de hervormde synode, heeft bis
schop Tutu, de secretaris van de
Zuidafrikaanse raad van kerken har
telijk gedankt voor zijn openhartige
opmerking gedaan in Kopenhagen
tegen de aankoop van Zuidafrikaan
se kolen door Europese landen. „Ve
len van ons hebben uw gewraakte
opmerking al veel vaker gehoord en
keer op keer uit de mond van zwarte
leiders in kerk en maatschappij opge
tekend", aldus Van den Heuvel. „Wat
u ln Kopenhagen hebt gezegd is daar
om geen echt nieuws. Bij mijn laatste
bezoek aan Zuid-Afrika werd mij dui
delijk dat vrijwel Iedere zwarte leids
man, die niet door Pretoria naar vo
ren werd geschoven, bereid was in
persoonlijke gesprekken dezelfde
overtuiging uit te spreken".
ADVERTENTIE
SHALOM'79 is volledig
uitverkocht!
Bestellen heeft geen zin meer.
Voor wie geen krant ontving:
Volgend jaar beter.
Stichting Bijbel en Vredesvraag-
stukken. Voorthulzen.
