Panama bijna eigen
baas in kanaalzone
Conclusies onmogelijk na
verkiezingen Ruhrgebied
Links staat klaar om Labour over te nemen
Chinezen vergeten
Mao op herdenking
Zweedse socialisten winnen eerste slag
Begin stuurt minister
van financiën Ehrlich
misschien de laan uit
Rhodesië vernietigt
guerrillakamp Mugabe
Staatsloten?
een hsel lob
U kunt ze nu kopen.
'Overwinning op imperialisme'
Om verkiezingen te voorkomen
'Vijfhonderd doden'
CDU blijft grootst, succes milieugroepen
Voorzitterschap parlement
Speel mee in de Staatsloterij.
Elke maand 30 miljoen aan prijzen.
"BiNSDAG 2 OKTOBER 1979
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
JERUZALEM In Israël
wordt de roep om vervroegde
verkiezingen steeds luider.
Premier Begin voelt er echter
niets voor. Wel zal hij vermoe
delijk zijn regering reorgani
seren en het ziet er naar uit
dat minister van financiën
Simcha Ehrlich een van de
slachtoffers zal worden.
Ondanks de snel toenemende Inflatie
en een record tekort op de betalings
balans heeft Begin tot nu toe de druk
weerstaan om zijn kabinet te wtjzl-
door James Dorsey
BALBOA (AFP AP) Met het hijsen van de Panamese vlag is gisteren een einde gekomen gen. pit dwong enkele coalitiepartij-
aan het Amerikaanse bestuur over het 81 kilometer lange kanaal en de 16 kilometer brede ^ren z^t o'ngS^n ovèfhet
strook daarlangs, dat de Middenamerikaanse staat Panama ruim 75 jaar lang in twee delen tre(jen van de regeringsploeg niet ai
heeft gesplitst.
In aanwezigheid van de Amerikaanse
Tice-president Walter Mondale en
verscheidene Latijns-Amerikaanse
staatshoofden hees de Panamese pre
sident Aristides Royo gisterochtend
plechtig de vlag van zijn land op de
heuvel, die uitkijkt over de westelijke
Ingang van het kanaal. Hiermee nam
Panama symbolish de strategisch en
economisch belangrijke verbinding
tussen de Atlantische en Stille Oce-
lan over van de Amerikanen, die het
water met aan beide zijde een strook
van acht kilometer land in 1903 voor
twintig miljoen gulden hadden
gekocht.
De overname Is slechts het begin van
het einde van de „koloniale overheer
sing". Pas in het jaar 2000 krijgt Pa
nama volledig macht over de kanaal
zone, die tot die tijd onder gezamen
lijk bestuur van de twee landen zal
«taan. Wel Is sinds gisteren al de
Panamese wet van kracht. Velen van
de ongeveer 35.000 Amerikanen die
op dit moment in de kanaalzone le
ven hadden dan ook tranen in de
ogen toen zij de vlag van de Verenig
de Staten voor de laatste maal stre
ken in deze oase van luxe en welvaart
ln het arme Panama.
Honderden mensen verzamelden zich
bij de ingangen naar de kanaalzone
en juichten toen de overdracht een
feit was. Klokken luidden en taxi s
reden toeterend rond om uiting te
geven aan de vreugde over de „hero
vering" van het gebied. Boven het
kanaal werd een hall uur lang vuur
werk afgeschoten.
Gearresteerd
Hoewel op sommige plaatsen Ameri
kaanse vlaggen door burgers uit de
masten werden getrokken, kwam het
niet tot gTote anti-Amerikaanse beto
gingen. Verscheidene politici uit de
oppositie waren uit voorzorg gearres
teerd en de door militairen gesteunde
regering had radiostations opdracht
gegeven hun uitzendingen te staken.
In 1964 kwam het na anti-Amerikaan
se betogingen tot gevechten met
Amerikaanse soldaten, waarbij 24
Panamezen om het leven kwamen.
In de straat waar dit gebeurde, door
de Panamezen .Avenue van de Mar
telaren" genoemd, vond gisteren een
grootscheepse betoging plaats. In de
.straten van Panama hinger grote
spandoeken met daarop geschreven:
„We hebben het imperialisme over
wonnen, maar de strijd zal doorgaan
om onze overwinning te be
schermen".
Vice-president Mondale taxeerde de
overdracht anders en noemde het ka
naal nu „een jong symbool van een
oude gedachte: gelijkheid en weder
zijds respect tussen twee onafhanke
lijke naties". Tot het Jaar 2000 zullen
de Verenigde Staten 10.000 soldaten
in het gebied handhaven. Panama zal
echter vanaf nu alle openbare dien
sten, zoals de spoorwegen, in het ge
bied beheren.
te direct op hen zou terugslaan. Zo
moest Ehrlich aftreden als voorzitter
van de liberale partij, omdat hij
wordt beschouwd als de man die Is-
raëls economische problemen niet de
baas kan.
Geen van de regeringspartijen wil
vervroegde verkiezingen; zij vrezen
dan weer naar de oppositie te verhui
zen. Vorige week nog toonde een opi
niepeiling van het dagblad Haaretz
aan dat Begins populariteit tot een
dieptepunt is gedaald. Met wijzigin
gen in de flnancleel-economische
hoek zou de premier het vertrouwen
misschien kunnen herstellen.
Adviseur
Al enige tijd verkondigt het parle
mentslid Jlgal Cohen-Orgad, door ve
len beschouwd als een adviseur van
de premier, dat een vertrek van Ehr
lich positief zou zijn voor de huidige
regering. Die dient namelijk volgens
Cohen-Orgad drastische maatregelen
te nemen waarvoor vastbeslotenheid
en leiderscapaciteiten vereist zijn: el-
genschappen die Ehrlich niet zou be
zitten. „Als de regering niets doet.
effenen wij de weg voor een terugkeer
van de Arbeiderspartij." aldus het
parlementslid.
Cohen-Orgad, die over de economie
nogal conservatieve opvattingen
koestert, vindt dat de overheid de
Inflatie moet bestrijden door de open
bare uitgaven met ten minste drie
procent te verlagen. Hoge regerings
functionarissen zouden het voorbeeld
moeten geven en ook geen hoge on-
kostenrekenlngen moeten Indienen.
Cohen-Orgad ls teleurgesteld dat de
regering-Begin het overheidsappa
raat nog steeds niet heeft gestroom
lijnd. Nog altijd werken vier ministe
ries aan de problemen van de Jeugd
zonder enige onderlinge coördinatie.
Geen oplossing
Critici van het economisch beleid van
de regering menen dat Amerikaanse
hulp geen oplossing kan bieden voor
de crisis. Het ls ln de eerste plaats de
vraag of Washington een Israëlisch
verzoek zou Inwilligen. Bovendien
zou dan Israëls afhankelijkheid van
de Verenigde Staten nog worden ver
groot, en dat op een moment waarop
Washington en Jeruzalem het toch al
over zoveel aspecten van het vrede
sproces oneens zijn.
Naaste medewerkers van Ehrlich
de minister is zelf in het buitenland
menen dat hij er de voorkeur aan zou
geven lid van de regering te blijven
als minister zonder portefeuille. HIJ
zou dan toch nog bemoeienis kunnen
hebben met de economie en zo'n op
lossing zou hem gezlchtaverllea be-
sparen.
SALISBURY (AFP, AP) Rhodesische troepen hebben zich
gisteren na vijf dagen durende gevechten teruggetrokken uit
Mozambique. Daarzij zouden enige honderden guerrillastrij
ders zijn gedood, aldus officieren van het Rhodesische leger.
De legerleiding van Rhodesië maakte aan de andere kant „enige honder
melding van dagenlange gevechten den" slachtoffers zouden zijn geval-
ln een enorm guerrillakamp ln Mo- len. Een krant ln Zimbabwe-Rhode-
zambique, dat bestond uit tunnels en sië sprak van vijfhonderd doden. Ver-
bunkers. In dit kamp, dat zich uit- slaggevers, die door het Rhodesische
strekte over een oppervlakte van 64 leger naar het slagveld waren gevlo-
vierkante kilometer, zou het hoofd- gen, zagen veel lijken ln het struikge-
kwartier zijn gevestigd van de ZAN- was liggen.
LA. de militaire tak van Robert Mu-
gabes deel van het Patriottisch J
Front. Volgens de Rhodesische mili- *n Maputo, de hoofdstad van Mozam-
talren was het een zeer goed ontwor- bique, werd geen commentaar gene
pen kamp en bleek uit de construe- yfn over cle berichten uit Rhodesië.
ties dat het was opgezet met behulp Maar een „ooriogscommunique van
van Russische adviseurs. Mugabe» ZANU sprak van een groot
j offensief van het Rhodesische leger,
Volgens de Rhodeslërsdat zou zijn afgeslagen. De guerrilla-
naar twee soldaten verloren, terwijl strijders zouden daarbij 38 Rhode.
siërs om het leven hebben gebracht.
PEKING (AFP, Reuter) De vroeger zo aanbeden leider Mao
Zedong lijkt in China volledig in het vergeetboekje te zijn
geraakt. Tijdens de plechtigheden rond het dertigjarig be
staan van de Chinese Volksrepubliek werd zijn naam gisteren
niet één keer genoemd. Mao's grootste politieke tegenstander,
de voormalige president van de republiek, Lioe Shaoql (Lioe
Tsjao Tsji), is bij die gelegenheid postuum gerehabiliteerd.
De Amerikaanse vice-president Walter Mondale en president Aristides Royo luisteren naar soon Mondale, die de
woorden van zijn vader bij de overdracht van de kanaalzone vertaalt in het Spaans.
SANTIAGO DE CHILI (DPA) De
drie Chileense officieren, die ln de
Verenigde Staten worden beschul
digd van medeplichtigheid aan de
moord op de voormalige Chileense
minister van buitenlandse zaken Or-
De Rhodeslërs troffen ln de bunkers
tonnen nieuwe wapens en munitie
aan, die per vrachtwagens en helikop
ters naar Rhodesië werden vervoerd.
DüSSELDORF (AP, DPA, Reuter, AFP) De christen-democraten ln de Westduitse
deelstaat Noordrijn-Westfalen hebben bij de gemeenteraadsverkiezingen hun positie van
grootste partij bestendigd. De CDU boekte zells een heel kleine winst van 0,2 procent.
De herdenking van de geboortedag
van de communistische staat ging
niet gepaard met de gebruikelijke
feestelijkheden en vuurwerk. Premier
Hua Guofeng hield wel een herden
kingstoespraak. maar noemde geen
enkele keer de naam van Mao Ze-
dong Een Jaar geleden verklaarde de
premier nog dat „China het grote
vaandel van voorzitter Mao moet
hooghouden". Afgelopen zaterdag
kwam de communistische partij tot
de uitspraak dat de culturele revolu
tie van Mao een ramp is geweest voor
het volk.
Zonder grote publiciteit hebben Chi
nese autoriteiten hun vroegere presi
dent Lioe Shaoqui, die op 31 oktober
1968 door Mao uit al zijn functies
werd ontheven, ln ere hersteld. Op
een tentoonstelling In Peking, die is
gewijd aan de geschiedenis van de
Chinese communistische partij, werd
de inmiddels overleden president
Lioe weer opgevoerd als een van de
belangrijkste leiders die de partij
heeft gekend. De weduwe van de we
gens „verraad aan de arbeidersklas
se" verguisde leider werd afgelopen
januari na twaalf jaar gevangen
schap door de Chinese autoriteiten
volledig gerehabiliteerd.
Ongeveer tweehonderd artiesten en
studenten maakten van hun vrije dag
gisteren gebruik om In Peking te de
monstreren tegen de sluiting van een
nlet-officiële kunsttentoonstelling
die een paar dagen geleden ln een
park ln de Chinese hoofdstad werd
geopend. Zaterdag verklaarde de po
litie dat de expositie ln ging „tegen
het belang van de massa's" en haalde
de kunstwerken weg. De betogers eis
ten in spreekkoren meer artistieke
vrijheden voor hun land.
De laatste tijd maakt een groeiend
aantal Chinezen gebruik van het libe
ralere klimaat in China door openlijk
hun ongenoegen over het beleid van
de regering kenbaar te maken. In een.
muurkrant werd de regering er giste
ren van beschuldigd de wet te over
treden en dissidenten onnodig lang
achter de tralies te houden, zonder
dat zij een proces krijgen De muur
krant noemt een aantal namen van
mensen die meer dan zeven maanden
geleden zijn opgepakt en tegen wie
nog steeds geen aanklacht Ls Inge
diend.
In Washington ls bekend gemaakt
dat de Amerikaanse minister van de
fensie Harold Brown de komende
winter naar Peking zal reizen om met
de Chinese leiders te praten over mili
taire aangelegenheden. Van Ameri
kaanse wapenleveranties aan China
zou echter geen sprake zijn. aldus
bronnen ln Washington.
ADVERTENTIE
lando Letelier, zullen niet worden uit- Volgens de legerwoordvoerder was
geleverd Het Chileense het doel van de aanval de totale ver
hooggerechtshof heeft maandag het nietiging van de basis. „Omdat we
uitleveringsverzoek van de Ameri- wisten dat Mugabe bevel had gege-
kaanse regering met algemene stem- ven voor een grote aanval op Rho-
men afgewezen. desië".
Tegenover deze 46,3 procent voor de
CDU staat een klein verlies voor de
sociaaldemocratische SPD. Deze be
haalde 44,9 procent, tegen 45,5 in
1975, De kleine liberale FDP ging van
7,1 procent naar 6,5. De opkomst was
aanmerkelijk lager dan verwacht,
70,1 procent. In 1975 was dat nog 86,4
procent maar toen waren er meteen
ook deelstaatverkiezingen.
Het enige werkelijk opmerkelijk aan
deze gemeenteraadsverkiezingen was
STOCKHOLM (AP, AFP) De Zweedse sociaal-democraten
hebben de drie niet-socialistische partijen een gevoelige ne
derlaag toegebracht door ondanks hun minderheidspositie
beslag te leggen op het voorzitterschap van de Riksdag, het
parlement van Zweden. Die post is belangrijk omdat de
kamervoorzitter de formatie-opdracht verstrekt en de kans is
groot dat de 61-jarige Ingemund Bengtsson de sociaal-demo
craten zal vragen een minderheidsregering te vormen, die dan
door de liberalen zou worden gedoogd.
De overwinning van de sociaal-demo-
craten 168 tegen 166 bij de strijd
om het kamervoorzitterschap wijst
op de verdeeldheid over de politieke
samenwerking binnen het burgerlijke
blok. De burgerlijken hadden de oud-
voorzitter van de kamercommissie
voor buitenlandse zaken Allan Her-
nelius kandidaat gesteld voor de
post. Hernellus is lid van de Modera
ten, de Zweedse conservatieven, die
bij de parlementsverkiezingen de
grootste niet-socialistische fractie
werden.
De conservatieven spreken nu van
„verraad" want wat ls er gebeurd
nadat na vier dagen hard onderhan
delen de drie burgerlijken met Herne-
lius' voordracht kwamen. Twaalf par
lementsleden zes aan iedere kant
van het huls onthielden zich van
stemming volgens een overeenkomst
in verband met gerechtvaardigde ab
senties. De kandidaten plegen zich
normaal ook van stemming te ont
houden en zo zouden de sociaal-de
mocraten 167 stemmen hebben moe
ten krijgen. Dat het er 168 waren
wijst uit dat er één burgerlijke bij de
geheime stemming op Bengtsson
heeft gestemd. Bovendien was er een
blanco stem en waren er twee extra
onthoudingen. Deze stemmingen
hebben nauwelijks veertien dagen na
de verkiezingen de verhoudingen tus
sen conservatieven, liberalen en cen-
tristen al zodanig bedorven, dat een
samenwerking al heel moeilijk is ge
worden.
het succes dat de groene lijsten
milieupartijen boekten ln enkele
plaatsen. Zo stemde ln Ahaus even
over de Nederlandse grens 25,5
procent van de kiezers op de groene
partij, die daarmee tien zetels ln de
raad kreeg. Er zijn plannen om bij
Ahaus een opslaagplaats te maken
voor kernafval.
Er was grote belangstelling geweest
voor de verkiezingen omdat men
hoopte een beeld te krijgen van de
aanhang van Franz-Josef Strauss, de
kanselierskandidaat van de CDU-
CSU bij de verkiezingen van volgend
Jaar oktober. Als Strauss wil winnen
dan moet hij in ieder geval steun
krijgen ln de grote steden van Noord-
rij n-Westfalén. de bevolklngsrljkste
deelstaat van de Bondsrepubliek. De
sociaaldemocratische premier van de
deelstaat Johannes Rau meende ech
ter dat gezien de geringe opkomst en
de minieme verschuivingen geen con
clusies zijn te trekken voor de grote
verkiezingsstrijd tussen Strauss en
de zittende bondskanselier Helmut
Schmidt.
Ons commentaar staat op pag. 5.
Verkoopadressen in de Gouden Gids.
Per giro spelen kan ook. Bel voor informatie: 070-653955.
door Bert van Panhuis
Eindelijk wordt „de mantel", zoals de Britse politiek de ideologische
erfenis van iemand uit het nabije verleden beeldend noemt, van Hugh
Gaitskell overgenomen. James Callaghan heeft zich overduidelijk tot de
sociaal-democratie bekend maar het is de vraag of het hem helpt. Want
volgens sommige politieke waarnemers ligt de sociaal-democratie al
thans in de Britse Labourpartij op sterven. En op het jaarcongres van de
partij, deze week in de Zuidengelse badplaats Brighton, kan dit proces
nog worden versneld.
In de nadagen van zijn loopbaan hij ls 67
en zal naar verwachting volgend jaar of
hooguit ln 1981 met politiek pensioen gaan
heeft de vechtersmentaliteit ineens vat
gekregen op James Callaghan. Jarenlang
heeft hij een verzoenende rol gespeeld, bin
dend wat nauwelijks meer te binden was.
Nu de linkervleugel van de Labourpartij
Zich opmaakt voor de grote overval op de
rest van de socialisten laat hij zijn tanden
Hen
.Jullie zijn een gevecht begonnen dat door
gaat'voegde hij zondagavond het bestuur
van de partij, de NEC, toe nadat het met 16
tegen 10 Callaghans voorstel had verwor
pen om de Inhoud van het verkiezingsmani
fest de verantwoordelijkheid van de partij
leider te laten. Dat Callaghan het partijbe
stuur heel hard gaat aanpakken blijkt ook
Uit zijn opmerking: „Ik ontsla jullie van de
hoffelijkheid om mij na afloop van mijn
rede een staande ovatie te geven."
Voor kenners van de Britse politiek her
haalt de geschiedenis zich. En daar zijn we
terug bij Gaitskell. HIJ zat twintig Jaar
geleden met gelijksoortige problemen. La
bour had een gevoelig verkiezingsnederlaag
geleden tegen de Conservatieven van Ha
rold McMillan en de linkervleugel meende
een goede kans te hebben op een ruk naar
links voor de socialisten. De anders zo rusti
ge Oaltskell streed de strijd van zijn leven
en zijn leus „vechten, vechten, blijven vech
ten" ls nooit meer uit het woordgebruik van
Labour verdwenen
Het zal Callaghan heel wat meer moeite
kosten want de aanval van links ls zorgvul
dig voorbereid. De strateeg is Tony Benn,
voorheen Anthony Wedgwood Benn, spruit
uit de familie van burggraaf Stansgate. Als
James Callaghan
een van de erfgenamen van het Wedgwood
porceleln- en aardewerkkapltaai ls Benn
stinkend rijk. Vandaar dat de vakbonds
vleugel van de partij de voormalige minis
ter van energie en fervent bestrijder van de
EO wantrouwt als geen ander. Voor de
bonden ls hij maar een salonsocialist Niet
temin heeft Benn zich door zijn populisti
sche optreden een vertrouwenspositie ver
worven bij de Intellectuelen en de modern-
linkse achterban. Vooral ln de plaatselijke
afdelingen is zijn invloed niet te onder
schatten.
Basis
Deze Benn nu meent dat de logge Labour
partij hoognodig moet worden gedemocra
tiseerd. De macht aan de basis, of anders
om. Weg met de beslissende rol voor de
parlementsfractle, leve het partijcongres.
Benn en zijn medestanders willen drie din
gen meteen veranderd zien en de kans ls
groot dat dat deze week ook gebeurt. Ten
eerste moet de partijleider niet meer door
de fractie worden aangewezen maar door
een speciaal kiescollege, samengesteld uit
de verschillende geledingen van de partij.
Alleen zo zal ln de toekomst een vertegen
woordiger van de linkervleugel kans maken
op het leiderschap van Labour; de fractie
wordt namelijk overheerst door rechts en
het midden. Maar die zeggen dat bij aan
vaarding van deze nieuwe regel Labour het
premierschap voorlopig wel kan vergeten.
Want de Labour kiezers zijn veel minder
links dan de Labourleden.
Vervolgens wil de linkervleugel dat zittende
parlementsleden niet vrijwel automatisch
worden voorgedragen voor een nieuwe peri
ode. Ze moeten eerst zorgvuldig worden
doorgelicht op hun daden. Rechts en het
midden vrezen dat zo alleen nog linkse
kandidaten tot het parlement zullen door
dringen. omdat de afdelingen worden be
heerst door radicaal-linkse partijleden. Po
litieke kennners zien echter ook een plus
punt aan zo'n regeling. Het zou de Ingesla
pen gematigde vleugel dwingen ook op lo
kaal niveau ln het geweer te komen ln
plaats van zo nu en dan een pamfletje af te
leveren bij de drukpers van de Fabian So
ciety of bij de redactie vaji The Observer.
De sociaal-democraten moeten weer de
boer op.
De derde kwestie ls nog het meest vergaan
de ln zijn consequenties. Het partijbestuur
moet het laatste woord krijgen over het
verkiezingsmanifest. Tot nu toe ls dat een
zaak van de partijleider. Hij moet dat mani
fest opstellen ln samenwerking met het
bestuur en het (schaduw (kabinet maar het
lukt hem zonder veel moeite een meerder
heid te creëren. Het Jongste manifest bij
voorbeeld was voorgekookt door Callaghan.
Zijn aanhangers hoefden alleen maar Ja te
zeggen. Callaghan wil dat zo houden, omdat
hij meent het beste aan te voelen waar de
kiezers naar uitkijken. De ex-premier is
doodsbang dat als het partijbestuur het
voor het zeggen krijgt het manifest zal
worden opgevuld met Irreële radicale hoog
standjes en baarlijke onzin.
Prijs
De stellingen zijn reeds lang betrokken voor
een bitter gevecht. Daarbij heeft de partij,
zo is nu van allerlei kanten aangevoerd, ëén
ding uit het oog verloren: de ongezonde en
allesoverheersende rol van de vakbeweging.
ZIJ beheersen met hun pakken stemmen per
delegatie het verloop van leder congres. Het
ls de prijs van Labour voor haar bestaan.
Per slot van rekening ls de Labourpartij
ontstaan als politieke arm van de vakbewe
ging. En de bonden zullen zich die rol niet
gauw laten ontnemen.
Zou Tony Benn over enige tijd het leider
schap van Callaghan overnemen dan zal
ook hij gegarandeerd op die vakbondsmuur
stuiten. De linkervleugel mag dan nog zulke
mooie ideeën hebben over industriële de
mocratisering. als de bonden nee blijven
zeggen want het staat haaks op de rol van
de bonden in de ondernemingen dan
blijft alles bij het oude. De sociaal-democra
ten hebben zich stuk gelopen op de bonden
maar het zal met Benns nieuw links niet
anders gaan.
