De barmhartigheid van particulier initiatief
49.-
PvdA tegen bouw elektrische centrale reactor in Argentinië
Aan alle
gasverbruikers
energiebedrijf
10.-Voordeel
aktieve agent(e)
Duitsland bouwt weer
Rechtzetting
'commentaar'
Eerste CAO voor
kruiswerk rond
Prinses Margriet
heeft lichte
hersenschudding
Andere samenstelling
Jaarrekening blijft gelijk
Niet merkbaar in gebruik
gemeentelijk
's-gravenhage
Trouw
DINSDAG 2 OKTOBER 1979
TROUWKWARTET
H 12
door Bram Pol»
„Maar toen mijn tante en ik 's avonds om negen uur voor de
hoofdingang van de werkinrichting stonden en het haar opviel
dat het overal donker was, lachten we niet meer. De directeur
we moesten hem vader noemen deed zelf open. HIJ
verzocht tante, zonder haar te groeten, even mee te komen
naar zijn kantoor.
Ik moest ook mee. Koud en streng
werden wij beiden ernstig vermaand.
Ik vooral was de zondaar, want ik
wist heel goed. zei hij. dat ik 's a-
vonds om acht uur thuis moest zijn.
£n dan moest tante nog iets weten. Ik
was nogal opstandig van aard en ook
niet dankbaar genoeg voor het vele
werk dat voor mij werd gedaan.'
De blinde schrijver Johan van der
Berg verhaalt over de werkinrichting
voor hulpbehoevende blinden aan de
Van der Duinstraat in Rotterdam in
•ijn boek „Blinden mensen als ieder
een". Op indringende manier wordt
voorgesteld hoe de afhankelijker
werden geknecht en gedevalueerd tot
paradepaard!es van een handvol ba
ronessen en rijkaards, die een deel
van hun fortuin aan de liefdadigheid
wijdden.
Het zijn de prille voortekenen van
wat men ooit het welzijnswerk zou
gaan noemen De liefdadigheid van
een groepje mensen die meestal
's zondags In een kerkbank zaten.
Driekwart eeuw later zou het een slag
worden wie de touwtjes in handen
kreeg. Die dames en heren zitten er
dan nog wel. maar de Inrichting drijft
niet meer op hun kapitaal De over
heid is geldschieter Aan deze parti
culieren danken de patiënten of cliën
ten niets meer dan dat zij ooit het
initiatief hebben genomen om zo'n
instelling van de grond te krijgen.
We hebben te maken gekregen met
de „gesubsidieerde instelling". Men
spreekt over de „kwartalre sector",
de „dienstverlening", de „non-profit
onderneming". Meer dan vijftiendui
zend Instellingen, waarin meer dan
een half miljoen mensen werken. Een
log bolwerk, waarin moeilijk ver
schuivingen zijn te bewerstelligen.
Patiënt of bewoner
Het gaat om ziekenhuizen, bejaar
denhuizen. sportverenigingen, wo
ningbouwverenigingen. club- en
buurthuizen, begrafenisverenigingen,
verpleeghuizen, bibliotheken,
scholen.
Dat er op zo'n breed terrein ook diep
gaande problemen kunnen rijzen be
greep men een paar Jaar geleden ook.
Staatssecretaris Meijer van CRM
maakte een „knelpuntennota". De
mensen werden in hun nood bijge
staan. maar ze bleven eenzaam. Je
had nergens iets te zeggen. Als het de
heren uitkwam verfden ze in het ver
pleeghuis de muur tegenover Je bed
gifgroen.
Democratiseren zou oplossing bren
gen. Personeel en gebruiker moesten
inspraak krijgen. De hoogleraren Van
der Burg en Schuyt kregen de op
dracht het hele welzijnsterrein eens
onder de loep te nemen en te kijken
wat er vóOr en tégen democratisering
was. Het rapport kwam twee Jaar
geleden. Het was duidelijk, wat er
allemaal aan de hand was. Vorig Jaar
kwam de huidige regering met een
voorlopig standpunt ten aanzien van
het rapport-Van der Burg. Het kabi
net nam een en ander over, maar
durfde niet te hard van stapel te
lopen en zei dat er nog wat moest
worden bestudeerd Een stuurgroep
zou daarin bij moeten staan.
Onlangs sprak de Kamercommissie
voor CRM over het voorlopige rege
ringsstandpunt. In alle toespraken
was het belang van de democratise
ring terug te vinden.
Links gepasseerd
Mevrouw Kappeyne van de Coppello
kwam met een motie, waarin ge
vraagd werd wetgeving te maken, die
personeel en vrijwilligers het recht en
de plicht geven om zich uit eigen
kring in het bestuur te doen vertegen
woordigen. De PvdA werd, zoals het
bij ingewijden heet. razendsnel links
gepasseerd. Maar steun van de PvdA
en D'6« kreeg de motie wel. Alleen
CDA'er Deetman had bezwaren: „Als
Je aan het bestuur van een Inrichting
komt. dan kom Je aan het gezicht van
zo'n Instelling." zei hij. „Als overheid
moet Je met Je handen van het be
stuur afblijven."
Daags daarna bleek er verwarring
zijn Maar dat standpunt is wel
buitengewoon Interessant, want het
particulier Initiatief stoelt goeddeels
op geloofsovertuigingen.
De heer L. Mos is een CDA'er „ln het
veld". HIJ zit in talrijke besturen van
Instellingen, die de naam particulier
initiatief dragen. Hij is ook adviseur
van verzorgingshuizen. „Dat particu
lier Initiatief is niet zo nauwgezet aan
een gezicht gebonden. Dat kan ook
niet, als Je bedenkt dat ouderen die ln
gereformeerde huizen zitten voor
tachtig procent niet gereformeerd
zijn. Het is ook niet de taak van deze
hulzen boven ieders deur een kruisje
te hangen of bewoners te verplichten
aan bijbellezing te doen. Die huizen
die zich onderscheiden doordat ze uit
particulier initiatief geboren zijn, die
nen forten van barmhartigheid te
zijn. Dat Is hun identiteit. In ver
pleeghuizen is die Identiteit belang
rijk, omdat er kwetsbare mensen lig
gen. mensen die stervensbegeleiding
behoeven. Barmhartigheid wil dan
zeggen dat, als de patiënt islamiet is.
Je een Islamitisch geestelijke voor
hem zoekt."
Mos onderschrijft de stelling dat Je
het bestuur ook uit gebruikers, perso
neel en uit de maatschappij moet
samenstellen. „Maar nooit moet daar
het personeel zelf in zitten." Hij geeft
het voorbeeld van een hoofd techni
sche dienst die in het bestuur de
directeur-geneesheer een veeg uit de
pan geeft. De man wordt daarna ver
malen door de hiërarchische verhou-.
dingen binnen het huls. Bovendien
zou hij ln moeilijkheden worden ge
bracht als het bestuur eens moet ver
gaderen over de salariëring van pak
weg het hoofd van de technische'
dienst. Mos zou het beter vinden wan
neer het personeel zich van buitenaf
zou laten vertegenwoordigen ln een
bestuur, maar iets anders is de con
trole op besturen.
Cynisch
„Ik zeg het met pijn in m'n hart, maar
confessionele huizen zijn vaak bol
werken van willekeur en het bestuur
werkt vaak zonder enige controle. Je
kunt er vertrouwen in hebben, maar
daar ben ik cynisch in. Vertrouwen is
mooi, controle ls beter. Je zou een
stichtings-raad moeten vormen uit de
achterban. Uit de kerk, het personeel,
de gebruikers en de burgerij. Die raad
moet het beleid van directie en be
stuur volgen. Hij moet instemmen
met Jaarverslagen etc. Het liefst zou
ik dan de vertegenwoordiging van de
burgerij uit de wijk zien, waarin de
instelling ligt".
Hebt u zoveel vertrouwen in het par
ticulier initiatief?
„Je hebt geen keus. Er zijn instellin
gen met enghartigheid. Maar op
slechte huizen kun je je wetgeving
niet gaan afstemmen. Je moet je door
beginselen laten leiden en niet door
uitspattingen van intolerantie. Op
grond van de wetgeving kun je dat
veroordelen, maar je moet de wet er
niet op inrichten. De democratisering
is een kwestie van leren schrijven.
Schoonschrijven, dat komt later
wel."
Het Kamerlid Van Zeil (CDA) heeft in
het verleden veel te maken gehad
met democratisering en heeft dat
nog, maar dan in het bedrijfsleven en
ook als vakbondsbestuurder. „Als je
arbeid levert, dan geeft dat de wer
kers tegelijk recht op medezeggen
schap. Dus ook in die gesubsidieerde
instellingen. We hebben daar onder
nemingsraden voor. In een inrichting
als laten we zeggen een verpleeghuis
moet ook iemand van het personeel
in het bestuur. Maar dan liever met
hetzelfde uitgangspunt als in het be
drijfsleven bij de structuurvennoot
schappen. dus een vertegenwoordiger
van het personeel van buitenaf. In
bedrijven zijn dat vaak oud-vak-
bondsbestuurders, oud-burgemees
ters of politici die een commissariaat
hebben. Het „uit eigen kring" in de
motie van mevrouw Kappeyne is i
daarom moeilijk verteerbaar."
„Wat is er fout aan het particulier
initiatief?" vraagt Van Zeil zich af.
„De hele samenleving is erop ge
bouwd. Het geeft vorm aan de hele
samenleving. Een diversiteit van mo
gelijkheden."
Maar alles wordt bekostigd uit alge
mene middelen en dan is het toch
merkwaardig dat een groepje mensen
op grond van geloof of levensovertui
ging bepaalt wat er in zo'n huis moet
gebeuren?
„Nou. dat kan een manier van redene
ren zijn. Als in het bedrijfsleven
wordt geroepen dat geld niet datgene
is, dat bepaalt wie er de macht heeft
dan sta ik daarachter. Ook waar de
directeur de geldschieter is, heeft het
personeel recht op inspraak. Maar
dan moet je ook consequent zijn en
zeggen dat als het geld uit de algeme
ne middelen komt. het ook niet a
priori zo is dat de publieke opinie het
voor het zeggen heeft."
Zowel de CDA'er-uit-de-praktijk Mos
als de politicus Van Zeil vindt dat
personeel inspraak in het bestuur
moet hebben. De één ziet het liefst
een stichtingsraad. Van Zeil ziet het
personeel het lieftst vertegenwoor
digd door een vertrouwensman van
buiten.
Wat die motie Kappeyne betreft is
het dus eigenlijk zo dat niemand
principieel tegen zeggenschap van
het personeel binnen het bestuur van
een instelling is, de heer Deetman
niet meegerekend. Ook minister Gar
deniers valt daar niet over. Het wring
punt zit hem in dat „uit eigen kring".
Het is de vraag of de PvdA bij nader
inzien aan die beperking wil en daar
mee van vertegenwoordigingen van
buitenaf, zoals Van Zeil die schetst,
wil afzien. Daarentegen zal juist de
WD de eigen kring niet graag willen
laten schieten. Volgens mevrouw
Gardeniers is men daar bang dat de
vakbond zich werkelijk met alles
gaat bemoeien.
GEB-personeel boos op Dordtse wethouder
BUENOS AIRES (AP) West-Duits- Het contract voor de bouw van de
Van een onzer verslaggevers
DORDRECHT Het personeel van het Dordtse energiebe
drijf ls woedend op de PvdA-wethouder P. Janse van energie
zaken. Hij staat huiverig tegenover het plan van de Vereni
ging van samenwerkende elektriciteitsproducenten om in
Dordrecht een met kolen gestookte centrale van 600 mega
watt te bouwen. Het personeel verwijt Janse dat hij zich
daarbij weinig aantrekt van sociale belangen.
„Als een particuliere ondernemer zijn
personeel zo voorbij zou zien als deze
wethouder ons. dan zou de man te
recht aan de schandpaal worden ge
nageld." zegt de medezeggenschaps
commissie van het energiebedrijf.
„Het is te danken aan de binnen het
OEB heersende discipline dat nog
niet op de rode knop ls gedrukt ore de
zwijgende meerderheid te laten erva
ren hoe belangrijk de taak van de
werkers in de energievoorziening is."
Het GEB-personeel verwijt de wet
houder in de eerste plaats dat hij,
noch de PvdA-fractie, de moeite heeft
genomen met het personeel te over
leggen over de voor- en nadelen van
een mammoetcentrale. Het gemeen
tebestuur staat gereserveerd tegen
over dit plan en heeft de dlrecUe van
het energiebedrijf opdracht gegeven
een uitvoerig onderzoek ln te stellen
In ons commentaar van zaterdag
„Oeforceerd" over het einde van de
staking bij Shell is door een techni
sche fout het laatste deel van de
beschouwing (ln een deel van de edi
ties) de mist Ingegaan.
Aan het slot werd de vraag opgewor
pen of niet de Shell-dlrecUe met haar
optreden de spelregels voor onze ar
beidsverhoudingen grondig zou kun
nen veranderen, waardoor het ar
beidsklimaat er de komende Jaren
aanzienlijk grimmiger op wordt
„BIJ dit alles zou men bijna vergeten
dat het bij deze staking ging en nog
steeds gaat om het bespreekbaar ma
ken van de Invoering van de vijfploe
gendienst. Zo langzamerhand zal dui
delijk geworden zijn. dat de werkge
vers dit punt niet langer kunnen en
mogen blokkeren. De invoering van
zo'n rooster maakt het zware en vaak
afmattende werk ln een continu
dienst aangenamer en bovendien (af
hankelijk van de mate waarin de in
voering gepaard gaat met verkorting
van de werkweek) schept het nieuwe
werkgelegenheid
Het is onzin om te stellen, dat hier
mee onze economie onderuit wordt
gehaald De vijfploegendient kan im
mers geleidelijk worden Ingevoerd en
ln bedrijven, die het niet betalen kun
nen. zouden de werknemers een loon-
offer kunnen brengen Het VNO doet
ei daarom verstandig aan niet alleen
een uitspraak te doen over het Shell-
Incldent. maar ook om de vijfploe
gendient op centraal niveau zo gauw
mogelijk ter discussie te stellen."
te oriënteren over de gevolgen voor
de werkgelegenheid van het al dan
niet verwezenlijken van het plan. In
de Dordtse gemeenteraad is er een
linkse meerderheid.
Emotioneel
naar de te verwachten milieuveront
reiniging en horizon vervulling.
De nieuwe centrale vergt een investe
ring van een miljard. Zij moet ln de
plaats komen van de huidige, ln 1984
afgeschreven en dan te ontmantelen
Installaties.
Ook de ln de nabijheid van Dordrecht
liggende gemeenten met name die
ln de Alblasserwaard volgen de
ontwikkeling nauwgezet. Inmiddels
heeft de afdeling Dordrecht van de
PvdA zich tegen de bouw van de
centrale uitgesproken.
De medezeggenschapscommissie
voorziet grote moeilijkheden. ZIJ he
kelt het feit dat geen enkel onderzoek
ls Ingesteld naar de gegrondheid van
de bezwaren die de PvdA tot afwij
zing van het plan hebben gebracht.
Men vindt de houding van de PvdA
en de wethouder ln schrille tegenstel
ling staan tot die van de fracties van
het CDA en de WD ln de gemeente
raad, die op eigen initiatief contact
hebben gezocht met de vertegen
woordiging van het personeel om zich
UTRECHT (ANP) De Nationale
Kruisverenigingen en de
werknemersorganisaties ln het Kruis
werk hebben gisteren de eerste CAO
voor het kruiswerk en de tbc-bestrij-
ding ondertekend. De CAO waar
ruim elfduizend medewerkers onder
vallen, heeft een looptijd van 1 okto
ber van dit Jaar tot 1 mei 1981
Aanvankelijk was het de bedoeling
dat de CAO op 1 september van
kracht zou worden, maar knelpunten
bij de financiering beletten dat toen.
Volgens twee van de betrokken bon
den (ABVA en KABO) zijn die knel
punten inmiddels ln overleg met het
ministerie van volksgezondheid op
gelost Wel kunnen enkele onderde
len van de CAO nog niet worden
uitgevoerd ten gevolge van de zoge
naamde 1 Juli-noodwet
Hierdoor wordt een verbetering van
arbeidsvoorwaarden ln de kwartalre
(nlet-commerclële dienstverlening)
sector tegengehouden voor de rest
van dit Jaar. Bovendien zijn de sala
rissen ln deze sector per 1 Juli met 0.3
tot 0.7 percent gekort
De CAO bevat onder meer een over-
werkregeling voor wijkverpleegkun
digen en een toeslagregeling voor on
regelmatige diensten Er is ook een
wachtgeldregeling ln opgenomen.
Verder ls overeengekomen dat het
salaris van verpleegkundigen met
een diploma hoger beroepsonderwijs
wordt opgetrokken tot dat van de
wijkverpleegkundigen.
Het GEB-personeel vindt dit een op
basis van veronderstellingen en emo
tionele reacties genomen besluit
Veel rauwer op het dak is het geval
len, dat de wethouder van energieza
ken heeft meegeholpen het stand
punt van zijn partij te formuleren.
Dat wil volgens het personeel zeggen
dat hij buiten het college van B en
W om, onafhankelijk van de uitkomst
van het door het college bevolen on
derzoek, en zonder er blijk van te
geven dat de werkgelegenheid van
450 mensen hem ter harte gaat
alvast maar heeft besloten dat de
nieuwe centrale er niet moet komen.
Dat wil overigens wel zeggen dat zij
ergens anders wordt gebouwd.
land heeft zijn positie in Latijns-
Amerika op het gebied van kernener
gie belangrijk versterkt door een
nieuw contract voor een kernreactor
ln Argentinië. Het Weatduitse bedrijf
Kraftwerk Union kreeg gisteren de
bouw gegund van de reactor Atucha
II, die een vermogen zal hebben van
650.000 megawatt.
In het land is al een kernreactor van
Westduitse fabrikaat in bedrijf, ter
wijl aan een andere installatie wordt
gebouwd door een Canadese firma.
atucha Il-reactor verzekert Kraft
werk Union vrijwel ook van contrac
ten voor de bouw van drie andere
kernreactoren van een zelfde ver
mogen.
Admiraal Carlos Castro Madero, pre
sident van de Argentijnse nationale
commissie vooc atoomenergie, ver
klaarde dat de toekenning van de
contracten niet slechts betrekking
heeft op „een opzichzelfstaand pro
ject, maar de nucleaire toekomst van
het land op de juiste weg zal zetten."
DEN HAAG (ANP) Prinses Mar
griet heeft een lichte hersenschud
ding. Zij is in huis gevallen en heeft
daarbij haar hoofd gestoten. Zij zal
enkele dagen rust moeten houden,
waarschijnlijk tot eind van deze
week. De prinses zal daardoor van
daag niet aanwezig zijn bij de ope
ning van een revalidatiecentrum in
Eindhoven. Op dinsdag 9 oktober zou
zij een bezoek brengen aan Den Hel
der; het was gisteren nog onzeker of
dat bezoek kan doorgaan.
Met ingang van 1 oktober 1979
wordt een toeslag van iets meer dan
1% berekend op de prijs van het
aardgas.
Vanaf die datum wordt het Groningse
gas, dat het Energiebedrijf tot nu
toe leverde, vermengd met aardgas
van andere velden. Dit gemengde
gas geeft 1 a 1 '/2% meer warmte af
en is daarom ook iets duurder.
Het gemengde gas is zuiniger in
gebruik; voor de zelfde hoeveelheid
warmte heeft u daarom minder gas
nodig. Hierdoor heeft de toeslag
uiteindelijk geen invloed op uw jaar
rekening.
De nieuwe samenstelling van het
'gas is niet merkbaar in het gebruik
- kook- en baktijden blijven gelijk -
en heeft ook geen invloed op het
functioneren van uw gastoestellen.
Sterk nylon regenpak. Ideaal flets-, vis-,
kampeer-of watersportpak. Prima
ventilatie in de rug.
Blauw of oranje
Mt 140-176
Van 59.voor
Alleen deze week
Grote Marktstraat 34. Den Haag -
Rozemarijn 19-23. Leidschendam
- Haarlemmerstraat 115-117, Leiden
Na ruim 30 jaar gaat onze agent van
SCHEVENINGEN
afscheid van ons nemen.
Wij zoeken, ter ver-vanging van hem een
die leiding wilt geven aan een aantal
bezorgers, zodat onze abonnees da
gelijks het Ochtendblad TROUW be
zorgd krijgen.
De werkzaamheden hieraan ver
bonden zijn:
de kranten voor de bezorgers uit
tellen;
wekelijkse uitbetaling aan de be
zorgers;
nabezorging van gemelde
klachten;
het bijhouden van een eenvoudig
kaartsysteem.
Men dient in het bezit te zijn van een
telefoonaansluiting.
Wij stellen daar tegenover een aan
trekkelijke bijverdienste.
Voor nadere inlichtingen kan men ons kantoor
te Den Haag, Parkstraat 22 bellen te bereiken
onder nummer 070-469445, na 19.00 uur 070-
630229
hoortoestéilen
Breestraat 58. Leiden, tel. 071-140475
(naast de Stadsgehoorzaal)
Deze krant verhuist met u mee
als u op tijd een kaartje stuurt met
de datum èn het nieuwe adres.
