Assertiviteit voor het
gewone volk via AVRO
ASSERTIVITHT
Bruckner hoogtepunt;
van afscheidsconcert^
Verstoorde verbeelding
in een oude seinpost
Hooghoudt
Kijk om je heendeTijger slaat toe!
Fietsnovelle
Waarom neem jij pindakaas?'
Het orkest dat Jordans maakte
De Wisselwachters van Brian Phelan
Oldehove krijg
één dag eigen
tv-programma
Omroep Brabant
Heb jij nou al zo'n goed gekTijger-jack?
WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
Hoe kom ik op voor mezelf zonder een
ander nodeloos te kwetsen? Wie dal
niet kan, daar moeite mee heeft en er
iets aan wil doen, kan de komende
twaalf weken bij de AVRO mogelijk
goed zitten. Deze omroep komt dit
najaar met een soort geestelijke doe-
het-zelf-cursus voor mensen, die hier
mee (een beetje) in de knoop zitten.
Via radio (vanaf 27 september) en TV
(vanaf 1 oktober) heeft de AVRO ter
verheffing van het volk want er is
meer dan Roots en Mounties zich
gestort op de assertiviteit, zoals dat in
het wereldje van trainingen en groe
pen wordt genoemd. Hoe dan ook,
samensteller/presentator Jan Schou
ten gelooft heilig in deze cursus en wil
van kritiek eigenlijk niet weten.
door Kees de Leeuw
HILVERSUM .MIJn naam is Jan Schouten, ik ben psycholoog en psychotherapeut" staat er
in de uitnodiging om van tevoren alvast enkele lessen uit de cursus assertiviteit te komen
bekijken. En Je betrapt Jezell erop, dat je direct geneigd bent te denken „ik ben niet eng".
Toch is deze vorm van associatie niet helemaal terecht, want dr J. Schouten (38) is best een
aardige man.
raden en zo kunnen we tot ln het
oneindige doorgaan, net zo lang tot u
echt voor uzelf opkomt.
Versimpelen
Assertiviteit Is een begrip uit de psy
chologie en overgewaaid uit Amerika
het land van de bloelende therapie-
en. Sinds het begin van de jaren ze
ventig reikt deze variant van de ge
dragstherapie ook in Nederland fors
op. Zozeer zelfs dat de AVRO de tijd
rijp acht om via massamedia als ra
dio en televisie het gewone volk ken
nis te laten maken met deze training.
Jan Schouten auteur van de best
seller ..Ik ben d'r ook nog" werd
gevraagd zich hiermee bezig te hou
den en het resultaat van anderhalf
jaar noeste arbeid kunt u dan ook de
komende maanden gaan bekijken en
beluisteren.
Daarnaast stelde de psycholoog/psy-
cbotherapeut ook nog een werkboek
annex oefenplaat samen (voor 39,50
te verkrijgen bij de AVRO), waarmee
de mensen stevig in de weer kunnen,
als radio en teevee er het zwijgen toe
doen.
Niet niks
Er ls dus werk aan de winkel voor de
doorsnee-Nederlandse man en vrouw
want daar mikt deze cursus op
die het leven niet zo fijn meer vinden
of wel gelukkig zijn, maar het idee
hebben dat het nog beter kan. want
„assertief zijn" luidt de boodschap.
Opkomen voor Je rechten, niet bang
zijn voor anderen, uiting geven aan Je
gevoelens, verlangens, verwachtin
gen en ideeën en dat alles zonder een
ander nodeloos te kwetsen, is niet
niks.
Beter en eenvoudiger geformuleerd:
Ja zeggen als Je dat wilt en nee zeggen
als Je dat wilt, maar dat dan ook
consequent blijven volhouden, want
anders weet die ander nog niet waar
hij of zij aan toe is en had de omroep
zich beter kunnen beperken tot het
geijkte „avondje AVRO" in plaats
van zoals nu op de educatieve toer te
gaan. Boek en plaat bieden voorbeel
den te over van „vriend met voor
stel" (zoek daar niets achter) tot „te
lefoongesprek met moeder" en ter
Illustratie volgen er hier enkele.
Moeder vraagt aan Truus: „Waarom
neem JIJ pindakaas? Er staat toch
ook vlees op tafel." Dan kan Truus
drie dingen doen. Als het kind zegt,
„omdat ik pindakaas nu lekker vind,"
reageert het assertief. Antwoordt
Truus: „omdat pindakaas zo gezond
ls." dan onderdrukt ze haar gevoelens
en reageert ze subassertlef. maar als
zij zegt: „mens, waar bemoei Je Je
toch mee. Ik doe waar lk zin ln heb."
dan reageert ze agressief en ls mams
gekwetst
Dat laatste ls duidelijk niet de bedoe
ling. want nodeloos kwetsen mag
niet De tweede reactie ls echter ook
niet goed. want Truus komt niet voor
haarzelf op.
Het volgende voorbeeld. Klaas stapt
een restaurant binnen en bestelt een
kop tomatensoep, want daar heeft hij
zin ln. maar o Jee, de soep ls koud en
wat moet Klaas nu doen? Als u daar
net goed heeft opgelet, ls het Juiste
antwoord niet zo moeilijk meer te
Het is natuurlijk erg gemakkelijk om
op deze manier de hle assertiviteits-
training in het belachelijke te trek
ken en een columnist als Jan Blokker
toch al allergisch voor alles wat
maar naar vorming en therapie ruikt
heeft dan ook onlangs nog dank
baar uitgehaald. Dat alles neemt niet
weg, dat er op zich in assertiviteit
best goede dingen zitten. De vraag ls
alleen of je deze zaken zo kunt ver-
slmpelem. dat ze in het nauwe keurs
lijf van een dergelijke op de massa
gerichte cursus passen.
Voor Jan 8chouten ls dat allemaal
geen punt, want hij gelooft in deze
aanpak en wijst er trots op. dat nog
niet eerder ln Europa zoiets werd
gepresteerd. Hij is ook erg tevreden
over de ontvangst tot nog toe, want
de cursus ls gelijk een nieuw was
middel dat op de markt wordt ge
bracht tevoren voor een select pu
bliek uitgetest.
Mijn eerste indruk is en er zijn
inmiddels twee introductielessen ge
weest dat het geheel nogal kneute
rig in elkaar zit en dat het vertoonde
eerder op Je lachspieren werkt dan
dat je serieus zelf gaat zitten oefenen
thuis in de achterkamer.
Jan Schouten een avontuur
Ook al heeft de AVRO dat effecl
ongetwijfeld niet bedoeld, het is nog
tot daaraan toe, maar kwalijker ls dat
met deze cursus wordt gesuggereerd
dat als ledereen zich nu maar asser
tief gaat gedragen, we met elkaar een
gelukkig volkje zullen worden. En dat
is naar mijn idee Je reinste kletskoek
en gaat ln de richting van volksver
lakkerij, want zo eenvoudig ligt dit
alles niet.
Als bijvoorbeeld ln een relatie de man
lekker voor zichzelf opkomt en zijn
partner eveneens, krijg Je een on
houdbare situatie die eindigt ln ruzie
en agressie. En dat laatste ls Juist
taboe, want wat staat er ln les I:
opkomen voor Jezelf zonder de ander
nodeloos te kwetsen.
Het begrip nodeloos wordt verder
nergens omschreven en moeten de
mensen zelf maar uitzoeken. Kenne
lijk heeft ook de AVRO wel aange
voeld. dat het niet helemaal jofel zit
en alvast de nodige hulpverleners en
telefoonnummers vrijgemaakt om de
ellende op te vangen die mogelijk
wordt losgemaakt. Daarmee neemt
deze omroep nogal wat verantwoor
delijkheid op haar nek, want de toe
gangswegen naar die hulpverlening
zijn nu al aardig verstopt.
Avontuur
Jan Schouten ziet het zelf als een
avontuur, waarbij deze risico's zijn
ingebouwd. Hij praat over „informa
tie geven over technieken" en „het
aanbieden van sleutels om je eigen
gezondheid te bewaken tegen een be
taalbare prijs". „Veel zogenaamde ge
wone mensen zullen op deze cursus
reageren, terwijl die normaal gespro
ken niet op zo iets tippelen en ikl
dat die maffe AVRO op hen gd
aantrekkingskracht zal uitoefel
aldus de samensteller/presentat^
Hij verwacht verder dat over tl<
een „hele golf van assertiviteit
Nederland zal trekken" en mijl
woord „nou. liever niet" treftl
dan ook zichbaar pijnlijk. Je m<|T
inderdaad niet aandenken, dat i <j
modieuze sensitivity-trainlngenL
derland de komende jaren zal wc
geteisterd door de assertlvltei
deze manier. Het zit allemaal i(
nadrukkelijk in de hoek van
zelf zijn" en „Je bent Jong en Ji
wat" of „Je bent niet zo jong
maar Je wilt toch wat anders".
om met Koot en Bie te sprei
een vorm van valsisme, waar 11
soonlijk liever hartgrondig „n«
gen zeg.
;tc
door T. van Deel
De novelle „De flets" van J. J. Klant
verscheen voor het eerst in 1954 als
Maatstaf-deeltje en is sindsdien nog
eén keer herdrukt door Rob 8tolk in
1970. Het ls een wervelend, sprookjes
achtig verhaal over een man die op
een nacht, met zijn vriend, komende
uit het Amsterdamse Centraal Sta
tion. dronken, niet meer weet waar
hij zijn mooie witte fiets, merk Pescl
H Torino, heeft gelaten. De zoek
tocht naar dit rijwiel vult de novelle.
De man komt langs geestige en ook
wel absurde lijnen ln contact met
mogelijke waarnemers van de Pesci
H. Torino, zoals een bevriend echt
paar. kinderen uit de buurt, een
schoorsteenveger, de eigenaar van
een fietsenstalling. Hij raakt betrok
ken bij een politieke vergadering, er
verschijnen talloze wielrijder*, die
voor hem aan de slag gaan. en ook ls
er een motorrijder die behulpzaam
aU zijn. Klant laat al deze figuren op
een stilistisch soepele wijze verschij
nen en verdwijnen, waardoor de rol
die ze ln deze moderne Waleweln spe
len vaag en Intrigerend blijft „De
fiets" ls knap geschreven, met weinig
vrees voor het wonderbaarlijke en
met veel gevoel voor verrassing. De
Amsterdamse lokatle werkt uitste
kend. Bepaald geruststellend ls het
einde, waaruit kan worden opge
maakt dat ln een wegrijdende trein
van de fiets nog een glimp ls opgevan
gen. Dit schaakbord ls dus amusant
de dans alweer ontsprongen. Een
wijs-relativerend sprookje over een
man en een witte flets, passend geïl
lustreerd en mooi verzorgd.
J. J. Klant. De flets. Amsterdam, De
Retlge Bij, 1979. 3de dr. 111. Tom
Eyzenbsch. 79 blz. 19.50
Speciaal vandaag
dn
door R. N. Degens(Q|
DEN BOSCH Bruckner is altijd een van de lievelingscomponisten geweest van 1U
Jordans, de nu 65-jarige scheidende dirigent van Het Brabants Orkest. Dat was duidelijk
horen bij de uitvoering van de Vierde Symfonie van deze Oostenrijkse componist aan het<j,
van het afscheidsconcert van Jordans maandagavond in het Provinciehuis in Den Bosr
„Winter op Groenland" beet
de aflevering van IKON's In
ternationale serie „Kinderen
werken ook".
Ned. 2/18.59
In IKON** Kenmerk de kor
te film „Oorlog sonder over
winnaar" (War without win
ners) over het verzet tegen ver
dere atoombewapening in de
Verenigde Staten
Ned. 2/19.25
Vijfde aflevering van de
Britse serie Glittering Prizes
Ned. 1/20.00
Studio Sport met beelden
van de vanavond in het Feye-
noord Stadion te Rotterdam
gespeelde wedstrijd Neder-
land-België. Een vriendschap
pelijke wedstrijd ter gelegen
heid van honderd jaar voetbal
In Nederland
Ned. 1/22.10
Rechtstreekse uitzending
HUv. 1/20.00
De VARA-radlo vervolgt de
programma's over de bevrij
dingsbewegingen In Zuidelijk
Afrika. De rubriek Keuren en
kiezen gaat over de boycot op
Z.-Afrikaanse produkten
Htlv. 2/9.25
Boor Haar spreekt met de
activiste Tbelma Ravel
Hilv. 2/9.50
„Kinderen een kwartje"
gaal over het schoolsysteem
en de les van Soweto
Hilv. 2/11.50
„Leef-tIJd-genoeg"
interviews met emigranten
Hilv. 2/14-38
Paul Steenbergen en Bernhard Droog als bejaarde wisselwachters
door André Rutten
DEN HAAO Paul Steenbergen en Bernhard Droog zijn ln „De Wisselwachters", maandag
avond ln de Koninklijke Schouwburg ln première gegaan, al ongeveer veertig jaar samen de
chef en zijn hulp ln een oude seinpost op een spoorwegemplacement in de buurt van Londen.
Waar zij ook de wissels bedienen. Vandaar de Nederlandse titel van een spel van de Ierse
schrijver Brian Phelan, dat ln het oorspronkelijke Engels „The Signalman Apprentice" heette,
en „Les Alguilleurs" ln de Franse bewerking van Oeorges Wilson, die ook de Nederlandse
spelers heeft geregisseerd.
De chel gedraagt zich als een keurige,
wat autoritaire figuur, die ln een Inge
wikkeld systeem van regels en voor
schriften perfect beheerst. Zijn assis
tent is al die veertig Jaar een soort
tovenaarsleerling gebleven, die vol
overgave, alhoewel bijna automa
tisch. alles doet wat hij van zijn chef
geleerd heeft. Ook onhandig, omdat
hij het systeem niet overziet, zodat
alles verkeerd gaat als hij op zijn
eigen, kortzichtig, begrip vertrouwt.
Al heeft hij wel het emplacement, dat
Zij samen beheren, ln het klein zo
nagebouwd (het staat voor op het
toneel) dat daar precies hetzelfde ge
beurt als bulten in het echt. Wel on
der toezicht en met aanwijzingen van
de chef.
ten bedrijf gesteld. Maar zij zijn door
gegaan met wat zij al bijna veertig
Jaar gedaan hadden, omdat hun pen
sioen al ln zicht kwam, en dat kon.
omdat ook de Britse Spoorwegen een
onoverzichtelijk bureaucratisch ap
paraat zijn, dat iedere week hun loon
gewoon ls blijven uitbetalen. En hen
nu zelfs nog een leerllng-selnhuis-
wachter Peter Bolhuis op hun
dak stuurt
loos, alhoewel Je bij het kijken naar
de voorstelling toch de indruk krijgt,
dat het Juiste evenwicht tussen de
spanningen en contrasten, die zij met
hun drieën ln toenemende mate op
roepen. nog niet echt is bereikt. Het is
ook een ongewoon stuk. dat de kijker
mét de figuren voortdurend van
spoor doet verwisselen.
De als concertzaal fungerende hal,
boordevol met ruim 900 genodigden
uit alle delen van het land onder wie
minister Gardeniers van CRM, was
dan wel niet de ideale ruimte-t>m de
hoog opgaande klankbogen van deze
symfonie gelegenheid tot onvervorm-
de ontplooiing te geven, toch zal het
geen Ingewijde zijn ontgaan, dat de
vertolking van dit werk ln een akoes
tisch gunstiger omgeving zeker als
een topprestatie van dirigent en or
kest zou zijn overgekomen. Een or
kest dat door Jordans in ongeveer
dertig Jaar van de grond af met onver
flauwde energie en niet aflatend en
thousiasme, niet zonder tegenslagen
en Inzinkingen, maar tenslotte toch
met bewonderenswaardig resultaat ls
opgebouwd. Het Brabants Orkest
heeft al die tijd nooit een andere
dirigent gekend, en dat gaf uiteraard
wel eens aanleiding tot spanningen
en uitbarstingen. Maar het Brabants
Orkest zou er ln deze vorm en kwali
teit nu niet zijn geweest als Jordans,
toen tweede dirigent van het Concert
gebouworkest naast Eduard van Bei-
num. er zich in 1949 niet voor had
ingezet. Het is een onmisbaar instru
ment van het culturele leven van Bra
bant geworden.
Hoofd en hart
Voor alles wat Jordans ln de loop der
Jaren daaraan met de gaven van
hoofd en hart heeft gedaan, heeft hij
al zo veel officiële onderscheidingen
ontvangen dat er bij dit afscheid geen
passend lintje meer te vergeven viel.
Maar wel een kennelijk flink bedrag
aan geld, bijeengebracht door de
Vrienden van het Brabants Orkest,
en naar de mededeling van Jordans
bestemd om eventuele studieplannen
van zijn kinderen te ondersteunen.
Dat werd allemaal geopenbaard aan
het slot van de avond, toen men de
65-jarige Jordans „Lang zal ie leven"
had toegezongen, als een lang uitge
stelde echo op het openingsstuk van
de avond. Huiscomponist van het or
kest, trompettist Jo van den Booren,
schreef namelijk als afscheidscadeau
keiijker uit dan het klonk, maj
was toch een toepasselijk begir
dit concert waarin Vera Beth
vervangster voor Herman Krel t
nog het Vioolconcert nr. 4 van IV
vertolkte. Voordat Hein Jordan:
Overijssel gaat als vaste gastdid
en artistiek adviseur van het Oip'
seis Philharmonisch Orkest,
men hem met dit afscheidspro
ma nog kunnen horen in Oss, TL
Eindhoven en Breda. Daarna
André Vandernoot de leiding
maar men hoopt ongetwijfeld t
vele malen als gast bij zijn „qts
orkest terug te zien.
It<
Ba
Hein Jordansweg na dertig
jaar
voor Jordans een „Souvenier" voor
orkest waarin dit lied ook is verwerkt.
Het zag er op papier dan wel aantrek-
ADVERTENTIE
- Dubbelzachte Jonge -
OLDEHOVE (ANP) - Het Groif*
dorp Oldehove krijgt één da lc|
eigen televisiestation. Minister
deniers van CRM heeft mach dl
gegeven om vrijdag 28 septemb 1
het kanaal waarop normaal
land 3 zit een directe reportage
zenden van het afscheid van l
meester H. O. Niezink, die 31
burgemeester van deze Groning
meente was. Duitsland 3 wordt
om die dag omgedoopt tot Olde
Vla het net van het centrale an
systeem kunnen vierhonderd i
gen in het dorp Oldehove de f
telten van het afscheid meema
De uitzending duurt acht uur.
een direcht beeldverslag van <1
tengewone raadsvergadering
portages van een receptie en
avond zullen oude films over O
ve worden uitgezonden. Ook ki
een Oldehover journaal.
ADVERTENTIE
Daar gaan wel een paar keer alle
ilchtjea branden, en dan rijdt er puf
fend en fluitend een locomotlefje van
de ene kant naar de andere, maar er
gebeurt eigenlijk niets. Hun echte
emplacement is al een paar Jaar bui-
DEN HAAO (ANP) - In het gebouw
van de Tweede Kamer heeft kamer
voorzitter Dolman gisteren ruim
160.000 handtekeningen in ontvangst
genomen van zijn oud-collega Van
Thlel, waarin gepleit wordt voor het
behoud en een goede financieringsre
geling van de Regionale Omroep Bra
bant in Eindhoven.
Het wordt langzaam duidelijk, dat de
schrijver die twee oude mannen, die
blijkbaar kip noch kraai hebben, en
wier levens volstrekt met elkaar ver
weven zijn, toont om veel meer te
vertellen dan alleen hun levens. HIJ
lijkt hün werkelijkheid te laten zien,
maar het ls een werkelijkheid, die al
voorbij ls gegaan, hen uit de vingers
geglipt, en die zij spelend, dromend
voortzetten.
Daarin valt plompverloren de leerling
binnen, het heden, zou Je kunnen
zeggen, of de Jonge generatie, waar
van de schrijver blijkbaar geen hoge
pet op heeft. Hij zal wel aan de Hells
Angels of zo gedacht hebben. Oeluk-
klg laat Peter Bolhuis ook de feitelij
ke onzekerheid zien. die achter het
brute optreden schuilt. In ieder geval
slaat hij niet alleen bet miniatuurem
placement kapot.
Uiteraard spelen Paul 8 teen bergen
en Bernhard Droog hun figuren feil-
Voor f12,50 laat jij zien dat je weet wat
je brommer nodig heeft Esso Mix in de
nieuwe sterke mengverhouding 150.
Bestel je Tijger-jack bij de
Esso Mix-pomp, of gebruik neven
staande bon met een girobetaal
kaart of een bankcheque.
"^Maar wees snel, want
Csso) die snelle Tijger is
weg voor je het weet
