)rs Wim van Norden zakenman en cultuurdrager
RENT/
aatste bod
Provincies oneens met
Rijksnota 'De Waddenzee'
an Aardenne ziet niets in
ieuw gesprek met Algerije
oofddirecteur van Perscombinatie neemt afscheid
tenfondsgrens
en 40.000
er leveranties van vloeibaar aardgas
Algemeen Rentefonds Antillen ALRENTA N.V
H ISDAG 25 SEPTEMBER 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
deze maand zal drs W. van Norden
eden als voorzitter van de hoolddi-
ie van de Perscombinatie, de uit-
Ister van onder meer de dagbladen
uw. de Volkskrant en Het Parool. Hij
ft zo n 35 jaar een belangrijke rol,
peeld in het Nederlandse dagblad
en.
Wim van Norden. die in 1917 in het Gooi
werd geboren en studeerde aan de
Economische Hogeschool in Rotterdam,
kwam bij de pers terecht via het verzet.
Hij was tijdens de Duitse bezetting één
van de oprichters van het illegale „Het
ParoolNa de oorlog werd hij directeur
van het inmiddels legale dagblad met
diezelfde naam.
In 1968 werd hij hoofddirecteur van de
Perscombinatie, die ontstond door de
samenwerking tussen Het Parool en de
Volkskrant. In 1975 trad ook Trouw toe
tot die combinatie. Van 1956 tot 1966
was drs Van Norden voorzitter van de
Nederlandse Dagbladpers, de vereni
ging van werkgevers in het dagbladwe
zen. In 1961 werd hij tevens vice-presi
dent van de FIEJ, de internationale or
ganisatie van dagbladuitgevers.
Een activiteit van Van Norden die buiten
de sfeer van de pers ligt is zijn bemoeie
nis met het Amsterdamse academische
ziekenhuis het Wilhelminagasthuis. Hij
is voorzitter van het bestuur van het WG
en is in die functie te beschouwen als de
..bouwpastoor'' voor het nieuwe acade
mische ziekenhuis in Amsterdam, dat
één van de grootste in Europa zal
worden.
Ter gelegenheid van het afscheid van de
heer Van Norden als hoofddirecteur van
de Perscombinatie schreef dr P. J.
Koets, oud-hoofdredacteur van Het Pa
rool en oud-wethouder van Amsterdam,
onderstaand portret van hem.
>r dr P. J. Koets
is niet makkelijk precies aan te geven wanneer de student in de
nomie Van Norden onder de bezetting de eerste, toen uiteraard
;ale, stappen zette op een weg, die na de bevrijding zou lelden naar de
ictievoering van Het Parool, naar velerlei organisatorische bemoeie-
met de dagbladpers, nationaal en Internationaal, uiteindelijk naar de
ctie, die hij nu eerdaags neerlegt.
•ond
lakt
1 In
iet eerste, op de Nieuwe ZIJds in Am-
lam. legaal verschenen nummer van
opgedoken Parool staat vermeld: „Za
ke leiding W. van Norden", vooraf ge-
overigens door een voorzichtig „vip",
lopig". Dat was op 7 mei 1945. „Niets zo
izaam als het voorlopige", zegt het
se spreekwoord, en dat ging ook in dit
op. De toen nog net geen 28-Jarige Van
en begon zakelijke leiding te geven
wat in het prille begin een soort onzake-
chaos moet zijn geweest. Van die mei-
n in 1945 loopt een rechtstreekse lijn
de komende dertigste september,
het blijve niet onvermeld, dat die
Elijke leider" niet, twee dagen na de
se capitulatie, kwam opduiken uit het
üet. Hij behoorde tot het vereet
mis-
in
dat
Met
t el-'
Ie ik mij hierdoor, op deze plaats, voor
noeilijkheid gezet. Mij werd gevraagd
.persoonlijke herinneringen" aan Van
en en die herinneringen strekken zich
uit tot het illegale en niet tot de eerste
van het legale Parool. In 1950 uit
tepesië teruggekeerd, maakte ik pas een
later kennis met Van Norden. Trou-
ken,
Dit
ook van zijn werkzaamheden na 1961,
ok van die ten behoeve van de Pers-
kentbinatie heb ik niet van nabij kennis
eenien nemen. Aan Van Nordens betekenis
cialefde Nederlandse perswereld, voor het
lit teltenbedrijf in het algemeen, kan ik geen
oudtt doen wedervaren. Voor die besllssen-
„ppnh belangrijke fasen uit zijn leven zal
van'z^n elders moeten opsteken,
voor
ecteur
is de
persoonlijke herinneringen beperkten
t de tien jaren, 1951-1961, waarin ik
Ijks. vaak zeer intensief, contact heb
met Van Norden, toen directeur van
rstel-|8evestigde" krant.
vol>[
elijk-J
'enle1ar met een uitgever ln één persoon
leling eigenschappen verenigen, die vol-
wit.
strekt niet van nature in eikaars verlengde
liggen. Zo'n directeur moet een goede on
dernemer zijn, met alles wat dat impliceert,
een zakenman van het beste soort. Maar hij
moet (als het goed is) aan nog een eis
voldoen. Als het goed is: ik denk hier aan de
uitspraak van een Australische journalist,
die ik meer dan dertig jaar geleden ln Mali-
no hoorde zeggen: „Some papers are insti
tutes, others are prostitutes". (Sommige
kranten zijn heren, andere zijn hoeren, vrij
vertaald).
De kranten, waarmee Van Norden van doen
heeft gehad, waren „heren". Dat wil zeggen
zij wilden meer zijn dan bedrijven, wier
enige doel het is de jaarrekening met een zo
groot mogelijk batig saldo af te sluiten. Zij
willen ook in de samenleving een element
vormen van cultuur, in de breedste zin van
d^t begrip. Om dat te bereiken is winst
onmisbaar, maar geen doel op zichzelf.
De directeur van een dergelijk krantenbe-
drijf moet daarom een bekwaam zakelijk
leider zijn, een doortastende, vindingrijke
ondernemer, geen twijfel aan. Maar hij
dient daarnaast ook een „cultuurdrager" te
wezen, door Koenen omschreven als „ie
mand, die een leidend deel heeft aan de
cultuur". Van Norden voldeed aan beide
eisen. Ik heb dat tien Jaar lang als het ware
aan den lijve ondervonden.
Samenspel
et de directeur van een krantenbe-
daarin misschien nog het best verge-
De bijzondere structuur van het krantenbe-
drijf brengt met zich, dat in het samenspel
tussen directie en redactie de eerste vooral
(maar niet uitsluitend!) het economisch mo
gelijke in het oog zal houden, de redactie
van haar kant, in de eerste plaats zal den
ken aan het Journalistieke (anders uitge
drukt): aan het sociaal-cultureel-wenselij-
ke. maar zonder het kosten-element uit het
oog te verliezen. Dat, wat de inhoud van de
krant aangaat, de zakelijke leiding aan een
zich van haar verantwoordelijkheid bewus
te redactie een maximale vrijheid laat.
Wij zijn in die tien jaren van nanwe
samenwerking vrienden geworden. Wij
zijn vrienden gebleven, ook toen ik van.
„Het Parool" afscheid had genomen.
Daarom ben Ik „Trouw" erkentelijk,
dat mij deze gelegenheid werd geboden
van die vriendschap te getuigen.
Aan dat getuigenis wil ik graag ook nog
een wens toevoegen. Dat Van Norden,
om het heel eenvoudig uit te drukken,
beschikt over een meer dan gewone
artistieke gevoeligheid, een aanleg ten
dele zeker ook een geestelijk erfdeel,
weten velen. Hij is muzikaal. Hij heeft
ook wel eens, lang geleden, wat menig
een niet weet, een novelle geschreven.
Nu zou het mijn wens zijn, dat hij, nu hij
zijn handen weliswaar niet vrij, maar
wel veel vrijer krijgt, weer eens de pen
op papier zou zetten. Zo zou zeker een
boek van zijn hand met eigen herinne
ringen een boeiend beeld opleveren van
bepaalde aspecten van het politiek
maatschappelijke, het sociaal-culturele
leven in ons vaderland, van de jaren
dertig af.
Zwaarwichtig zou zo'n boek niet wor
den. Eén van de plezierige eigenschap
pen van Van Norden is, dat hij ook
zichzelf niet al te ernstig neemt, dat hij
ook over zichzelf kan schrijven met
zelfkennis en zelfspot. Ik veroorloof mij
een daarvoor illustratieve passage te
citeren uit een brief van enkele maan
den geleden. Hij schrijft over zijn ko
mende afscheid en hoe hij dan tijd'
hoopte te vinden voor andere dingen.
„Inmiddels heb ik het drukker dan ooit,
omdat ik vóór mijn aftreden alle pro
blemen voor de komende eeuw wil heb
ben opgelost."
Drs W. van Norden, een bekwaam man.
die het vermogen bezit met zichzelf een-
bevrijdend loopje te kunnen nemen!
Moge hij dat nog véle jaren kunnen
doen!
Drs Wim van Norden leven als een boeiend boek
spreekt daarbij voor mij zozeer vanzelf, dat
lk dit hier alleen volledigheidshalve noem.
Gelukkig de krant, waar het lukt deze ver
schillende factoren, met geven en nemen.
met onderling begrip en in redelijk overleg
allemaal tot hun recht te laten komen. En
nu kan lk met de hand op het hart verkla
ren, dat dit aan Van Norden en mij ln mijn
hoofdredactionele tijd gelukt is. Natuurlijk,
-wij waren het niet altijd eens. maar dat
leidde nooit tot heftige meningsverschillen,
die verwijdering brachten.
Eén beslissing hield Van Norden de jaren
door principieel aan zich: hij stelde dage
lijks de omvang van de krant vast, aan de
hand van het advertentie-aanbod. Om eco-
nomisch-verantwoord te kunnen draalen
achtte hij een gemiddelde advertentiebe
zetting van tenmiste veertig procent ver
eist. .Met andere woorden, er moesten, om
een krant van acht pagina's te mogen ma
ken. voldoende advertenties zijn om daar
van 3.2 pagina te vullen. Dat was. misschien
is het wel goed dat nog eens ln de herinne
ring terug te brengen, ln het begin van de
Jaren vijftig lang niet elke dag het geval.
Nood maakt vindingrijk. Ik herinner mij
hoe wij, dank zij de inventiviteit van onze
technici en dank zij een directeur, die voor
iets ongewoons niet terugschrok, in die tijd
herhaaldelijk een krant hebben gemaakt
van zeven pagina's! Wie er de oude leggers
van Het Parool op naslaat zal zien, dat mijn
geheugen mij hier niet in de steek heeft
gelaten!
Ik heb indertijd vrij snel leren inzien, dat
„onze directeur", Van Norden, met zijn
strakke toewijzingsbeleid het belang van de
krant op lang zicht diende. Daarom strib
belde lk niet te vaak tegen, ook niet, als dat
beleid soms de redactie moeilijk te verteren
beperkingen oplegde ln de gevallen dat een
„mooi" artikel die dag niet mee kon, of.
erger, er voor in onze ogen toch wel belang
rijk „nieuws" geen plaats was.
Nu had deze medaille voor de redactie ook
een plezierige keerzijde. Ik had met Van
Norden de afspraak gemaakt, dat, als lk ln
bijzondere gevallen zou zeggen: „Het
moet", hij zonder verder bezwaar te maken
een of twee pagina's extra zou toewijzen.
Een enkele maal ging het ons om meer dan
die paar pagina's, als er bij de redactie een
fel verlangen was een extra-nummer te
brengen, ondanks de daaraan verbonden
hoge kosten. Dat te doen na Kamerverkie
zingen werd in die Jaren, vóór de televisie
algemeen werd, een vaste traditie, maar er
konden zich ook soms, heel onverwacht,
heel bijzondere ontwikkelingen voordoen.
Hoe zou (in dit verband) iemand, die dit zit
te schrijven in een huis. waar ln 1953 maan
den aaneen vloed en eb doorheen spoelden,
niet denken aan de le februari van dat Jaar?
Aan die zondag, toen pas heel geleidelijk
bekend werd, dat met name het zuidwesten
van ons land, maar dat niet alleen, getroffen
was door de ergste ramp sinds de oorlog?
Van Norden bleek niet ln Amsterdam te
zijn. Toen ik hem telefonisch kon bereiken
wist hij nog niet hoé erg de watersnood was.
Hij gaf zich dan ook niet onmiddellijk ge
wonnen, maar stemde ten slotte toch ln met
het redactionele voorstel. HIJ hoefde, zoals
de uitkomst bewees, van dit besluit geen
spijt te'hebben!
ïjuis^
n be-
zimlrvilg van pagina 1
zoa I*
tectie heeft later op de dag een
rstel- gestuurd naar alle 7000 perso-
j VNJeden (40°° van hen zijn gebon-
niet»an een CAO) met het verzoek
Vrijdag te laten weten of men al
Jilet werkwillig is. Een pamflette-
van „verontruste werkwilli-
van heeft totnutoe 2500 werkwilli-
is eiipgeleverd. Daar komen dan nog
werkwillige CNV-leden bij.
.maal!ns de Industriebond FNV zijn
s
ïze soc.-econ. redactie
ELVEEN De loongrens van
tplichte ziekenfondsverzekering
1980 waarschijnlijk boven de
gulden komen te liggen. Een
..e»lel in die richting van de Com-
Verzekerden zal donderdag in
frgadering van de Ziekenfonds-
tan de orde komen.
zijn gelederen gesloten en staan de
1600 leden vrijwel unaniem achter de
staking en de eisen.
Uitkeringen
Ziekenfondsraad dit voorstel
femt, zal aan de staatssecreta-
van volksgezondheid en van
zaken worden geadviseerd de
ens per 1 januari 1980 te steller
450 gulden.
t moment is de grens 38.150
L Dit betekent een stijging van
ingrens met 2.300 gulden. De
g van de loongrens vloeit voort
feit dat het indexcijfer van de
iver de periode 31 Juli 1978 tot
t 31 juli 1979 met ruim 6,1
it gestegen is
De stakingskassen van de Industrie
bond FNV zijn gisteren opengegaan.
Per dag wordt er maximaal 57 gulden
netto uitgekeerd. De Industriebond
CNV heeft besloten zijn leden een
molest-uitkering te geven, wanneer
de directie van Shell mocht besluiten
af te zien van het doorbetalen van
werkwillige personeel.
Een woordvoerder van Shell heeft
gistermiddag verklaard dat het „ui
terste" bod van Shell om 225 man
extra in dienst te nemen om zo het
werk in de volcontinu-dienst aantrek
kelijker te maken, „keihard" is. De
opmerking van FNV-bestuurder Piet
8cheele dat daarvoor elders in het
concern ingekrompen moet worden,
slaat volgens de zegsman van Shell
nergens op.
De meerderheid van de onderne
mingsraad van Shell Raffinaderij en
Shell Chemie heeft ervoor gepleit een
stemming te houden onder de leden
van de Industriebonden over dit „ui
terste" bod van Shell. De elf verte
genwoordigers van de FNV in de 25
leden tellende ondernemingsraad HaVPTl
hebben zich gedistantieerd van dit
pleidooi, omdat ze achter de staking
staan.
Van een onzer verslaggevers
LAUWERSOOG De provincies Noord-Holland, Friesland en Groningen hebben een
structuurschets voor het Waddengebied uitgebracht die op een aantal belangrijke punten
sterk afwijkt van de Rijksnota „De Waddenzee". In tegenstelling tot het Rijk vinden de drie
provincies bijvoorbeeld dat het plangebied niet alleen de „kale" Waddenzee mag betreffen,
maar ook de overgangszones op de Waddeneilanden en het randgebied langs de kust.
Shell-personeel voor de gesloten poort van de raffinaderij in Pernis,
waar vanaf gistermorgen wordt gestaakt. Alleen de ochtendploeg
werd toegelaten voor zogenoemde afbouwwerkzaamheden.
Een woordvoerder van de directie
van BP stelde desgevraagd, dat het
niet gebruikelijk is. dat oliemaat
schappijen klanten bij concurrenten
weghalen, die worden getroffen door
een staking.
De directies en het personeel van
Gulf en BP hebben los van elkaar
besloten niet het gat in de markt
op te vullen, dat mogelijkerwijs door
de staking bij Shell kan ontstaan. Zij
maken daarbij een uitzondering voor
duidelijk aantoonbare noodgevallen,
zoals de levering aan ziekenhuizen.
Op alle havenbedrijven in Rotterdam
wordt sinds gisteren weer normaal
gewerkt. Hier en daar zijn zelfs extra
ploegen ingezet om het door de sta
king ontstane achterstallige werk in
te halen. Volgens de havenwerkge
vers is er echter niet overal voor
iedereen werk, omdat de staking bij
de stadssleepdiensten van Smit In
ternationale onverminderd voort
duurt. Hierdoor komen er minder zee
schepen de haven binnen, zodat er
minder te lossen en te laden is.
Een gesprek tussen de vervoersbon-
den FNV en de directie van Smit is
gistermiddag vooralsnog op niets uit
gelopen. De bonden hebben voorge
steld de 28,50 gulden bruto, die de
havenarbeiders per 1 Juli 1979 bij hun
loonsom hebben gekregen, op één of
andere wijze m^t terugwerkende
kracht te verwerken in de CAO-1980
voor de stadsslepers. De directie
heeft alleen toegezegd zich te willen
beraden op dit voorstel. De bonden
verwachten eind deze week een uitno
diging van Smit voor een nieuw ge
sprek. De stadsslepers, die al een
CAO-1979 hebben, eisen er 50 gulden
netto bij per week.
Zo wordt een militair oefenterrein ln
het Groningse deel van het Lauwers
meer door de provincies strijdig ge
noemd met de natuurfunctie van de
Waddenzee. Inconsequent lijkt overi
gens dat ditzelfde niet wordt gecon
stateerd met betrekking tot het Frie
se deel. De Groningers hebben gewei
gerd een militair terrein ln de tekenen
in de Marnerwaard, de Friezen heb
ben dat wel gedaan ln de Kollumer-
waard. De Friese gedeputeerde R.
Renkema liet zich gisteren desge-
vraad vaag uit over dit punt. „Het zou
best eens kunnen zijn dat schietoefe
ningen in de wat verder landinwaarts
gelegen Kollumerwaard van minder
Invloed zijn op het wad dan in de
Marnerwaard". zo orakelde hij.
Ook op andere punten ls de schets
van de drie provincies nogal eens
vaag. Over landaanwinning, met als
hoofddoel het vergroten van land
bouwgebied, wordt uitdrukkelijk ge
steld dat dat „dient te worden afge
wezen". Toch wilde de heer Renkema
niet uitsluiten dat Friesland alsnog
een nieuwe concessie aanvraagt voor
indijking van een stukje Waddenzee
tussen Zwarte haan en Holwerd. Een
concessie voor 4000 hectare ls inmid
dels door het Rijk afgewezen. Fries
land ondexzoekt nu echter of alsnog
een kleiner stukje wel een haalbare
kaart is. Gevraagd of hij dit niet in
strijd vindt met de hoofddoelstelling
(natuurbehoud), zei Renkema: „Daar
kun je over discussiëren
Voorloper
De waddenschets is bedoeld als een
voorloper van streekplannen die de
drie provincies kunnen maken zodra
een al Ingediend wetsontwerp voor
provinciale inwinning van het wad
door de 8taten Generaal is aangeno
men. De nu uitgebrachte schets ls in
feite een beleidsrapport voor een ge
bied dat (nog) niet onder de compe
tentie van de provincies valt. Zodra
de provinciale Indelingen een feit
zijn, gevolgd door een gemeentelijke
indeling (waardoor bestemmings
plannen mogelijk worden), ls er een
wettelijke basis gelegd voor het
meespelen van de provincies en wad
dengemeenten (eilanden zowel als
vaste wal).
Om te voorkomen dat provincies en
gemeenten allerlei van elkaar afwij
kende beslissingen gaan nemen. Is
het de bedoeling dat er een „coördi
natie college waddengebied" komt.
Dit moet een overlegorgaan worden
waarin Rijk, provincies en gemeen-
onze parlementsredactle
HAAG Minister Van Aardenne (economische zaken) is niet van plan opnieuw te
handelen over Algerijnse leveranties van vloeibaar aardgas aan ons land. Kamerleden
Ie oppositiepartijen (PvdA, D'66, PPR) willen dat de minister gaat spreken over de
'lijke aanvoer van het gas per pijpleiding. De bewindsman ziet echter geen „enkele reden
heropening van de onderhandelingen."
ADVERTENTIE
nister zegt dat ln antwoord op
van het PPR-Kamerlld Jan-
e vragen golden het bericht,
Algerijnen het gas liever per
ding naar Europa zouden ver-
dan per schip. Via ruilcontrac-
t Italië, het eindpunt van een-
ling uit Algerije, zou Neder-
daarvan kunnen profiteren,
gemeld is de Eemshaven de
waar het Algerijnse gas ln de
tachtig per schip aangevoerd
Van Aardenne gelooft niet, dat de
Algerijnen het contract met Neder
land willen mengen in een discussie
over toekomstige investeringen. Vol
gens de Nederlandse bewindsman be
raadt Algerije zich over de vraag, of
het zwaartepunt van de nationale in
vesteringen gericht moet zijn op de
olie- en gasindustrie, hetzij op andere
sectoren. In die discussie wordt wel
export per pijpleiding zijn die instal
laties niet nodig.
Van Aardenne gaat ervan uit dat deze
„interne discussie" geen betrekking
heeft op installaties, die vereist zijn
voor reeds afgesloten contracten. De
financiering van het contract, inclu
sief de benodigde installaties, ls mede
aandacht geschonken aan de „vrij dank zij Nederlandse banken „ge-
kostbare" installaties, die nodig zijn noegzaam geregeld," aldus de be-
ora aardgas vloeibaar te maken. Bij wlndsman.
oblii
Alrenta is een nieuw
ieatiefonds, gevestigd op de
Nederlandse Antillen.
Het fonds belegt in obligaties en is op de
Amsterdamse effectenbeurs genoteerd.
Alrenta biedt de particuliere
belegger (naast zekerheid) specifieke
voordelen die in een folder
worden toegelicht. Deze kunt u aanvragen
bij de ABN Bank, afd. 1D 50,
Antwoordnummer 1555,1000 PA Amsterdam.
U kunt ook terecht bij elk ABN-kantoor.
ten deelnemen. Ook over dit orgaan
denken de provincies anders dan de
'regering. Het Rijk wil namelijk een
college dat bemand wordt door amb
tenaren. terwijl de provincies vinden
dat het college gevormd moet worden
door bestuurders (zes ministers, zes
gedeputeerden en zes vertegenwoor
digers van de gemeenten).
Het coördinatlecollege zou bijge
staan moeten worden door een wad
denadviesraad (gevormd door organi
saties van milieubescherming, recre
atie. bedrijfsleven, enzovoorts) en op
nieuw hebben de provlncjes ook wat
dit betreft een afwijkende mening.
Het Rijk wil dat deze adviesraad al
leen adviseert aan de regering. De
provincies zien er echter ook graag
adviserende instanties ten behoeve
van de waddenprovincies en -ge
meenten bij betrokken.
Een ander geschilpunt ls, dat het
Rijk bij de afweging van belangen
ook de maatschappelijke wenselijk
heid erbij wil betrekken. De provin
cies vinden daarentegen dat aan de
hoofddoelstelling van natuurbehoud
voorrang moet worden gegeven. Op
nieuw ls de schets van de provincies
echter ook wat dit punt betreft vaag.
Zo staat er dat bij de ontwikkeling
van de Eemshaven en de daaruit vol
gende milieuperikelen, genoegen ge
nomen moet worden „met de best
bestaande technieken". Overigens
zijn rijk en provincies het ook over
die Eemshaven niet eens. De provin
cies stellen veel nadrukkelijker dat
uitbreiding van de Eemshaven ter
rein ln zeewaartse richting wordt af
gewezen. zij het overigens met de
vage toevoeging „ln algemene zin".
Verder zijn de provincies ln tegenstel
ling tot het Rijk van mening dat
winning van delfstoffen (vooral gas)
in waardevolle natuurgebieden voor
alsnog niet mag worden toegestaan.
Gepleit wordt voor een nationaal
winnings- en reserveringsplan van
delfstoffen. De provincies vinden ver
der dat militaire activiteiten moeten
worden geweerd. Als dat op korte
termijn niet kan. moet toch worden
gestreefd naar een ontlasting van de
natuurgebieden door andere aan
vliegroutes en schietrichtingen. Op
nieuw wordt voorts gepleit voor een
internationaal statuut om ook aan
van buitenkomende vervulling (met
name uit de grote rivieren) paal en
perk te kunnen stellen.
Het is dan ook de bedoeling dat pro
vinciale staten van de drie provincies
de structuurschets vaststellen na een
Inspraakperiode. Dat wordt eind vol
gend jaar.
