(Suriname
in de lift
candinavië: eerst prijspuzzelen
fi!
DAG WINTER
O J
Trouw DINSDAG 25 SEPTEMBER 1979 PAGINA 25
[oor Dick Ringlever
Sen wintervakantie mag
ian traditioneel voor ve
en nog een reis naar de
meeuw betekenen, wie
Ie.Cijfers beziet ontdekt
'j il gauw, dat dit patroon
ich de laatste jaren snel
ian het wijzigen is. Ze-
;er dat aantal sneeuw-
jangers stijgt nog elk
aar met sprongen (de
ehattingen voor dit sei-
oen lopen uiteen van
100.000 tot een miljoen)
_iaar het aantal vakan-
legangers, dat ook in de
rtnter voor de zon kiest,
daar de laatste tijd
Aiet kop en schouders
fovenuit gegroeid.
a dan gaat het zeker niet al
en om de populaire bestem-
ilngen aan de Europese cos-
Steeds meer reisorganisa-
es propageren In de winter
landen ook hun verre be-
lemmlngen. Vele hebben
9 jaarvoor zelfs een apart pro-
7 Iramma uitgebracht. Wel een
ure zaak natuurlijk, maar het
lijkt te lonen, want zo zeg-
tn de cijfers de belangstel-
^/pg voor een verweg vakantie
temt nog elk Jaar toe.
en trend, die lang niet alleen
bespeuren valt ln de catego-
i hogere inkomens, al zouden
prijzen, die ervoor worden
vraagd, dat wel doen ver-
Deden. Een verweg-vakantie
ijkt veel meer een spaardoel
zijn, waarvoor men graag
n jaartje traditioneel vakan-
f-plezler opoffert,
ït vaderlandse relsorganlsa-
ïs in deze nieuwe markt met.
ie mogelijkheden zien voor'
[temmingen in landen, die
louds banden met Neder-
hebben onderhouden, ligt
>r de hand. Zo is Indonesië al
nlang een topper en blijkt
Lanka, dat nog vele tastba-
u» herinneringen bewaart aan
tijd van de Verenigde Oost-
dische Compagnie een trek-
ir, die het doet.
in tegenslag werd het Antil-
n pro gramma, dat het maar
Jrt volhield als gevolg van de
1 pan uitvliegende prijzen en
de té Amerikaanse opzet van
toeristische projecten.
Maar daartegenover staat nu
een nieuwe bestemming, die
meer kans van slagen lijkt te
hebben: Suriname. Weliswaar
zijn de totalen in verhouding
tot d'e van andere exotische
gebieden nog bescheiden, maar
de curve gaat omhoog. In ieder
geval ziet Nederlands grootste
touroperator Holland Interna
tional, die er afgelopen zomer
voor het eerst voorzichtig mee
begon, er voldoende perspec
tief in om er deze winter mee
door te gaan. Dat doen trou
wens ook een aantal kleinere
organisaties als de Stichting
Laatste Paradijzen Excursies
in Heerlen, de Stichting Na
tuurreizen in Utrecht.
Een initiatief, dat de Stichting
ter Bevordering van het Toe ris
me in Suriname (ressorterend
onder het ministerie van eco
nomische zaken in Paramari
bo) alleen maar zegt te kunner
toejuichen. Vooral omdat zij ei
een belangrijke nieuwe inkom
stenbron in ziet.
Al enkele Jaren heeft men die
vergeefs proberen aan te borer
in Amerika. Voor een bedrag
dat meer dan de helft van het
totale budget vergde, werd een
kantoor in New York ingericht
Per korjaal de Marowijne af: een vast punt op elke Suriname-reis.
Maar bij de Amerikanen sloeg
Suriname niet aan. De verbin
dingen waren slecht en de ac
commodaties niet naar Ameri
kaanse standaard. Vandaar
dat Paramaribo nu meer het
oog richt op de oude wereld,
met Nederland voorop, maar
naar men hoopt straks kapi
taalkrachtig West-Duitsland in
het kielzog.
Cijfers
Op het ogenblik bevindt dat
toerisme zich overigens nog he
lemaal in de kinderschoenen.
Niet in de laatste plaats door
dat er nogal gebrekkig promo
tie wordt bedreven. De stich
ting heeft er zich al over be
klaagd, dat de regering in Para
maribo niet eens in staat is
betrouwbare cijfers te produce
ren over de aantallen binnen
komende toeristen. Het blijft
bij schattingen: ongeveer hon
derdduizend (maar het gros
daarvan bestaat uit in Neder
land wonende Surlnamers, die
op familiebezoek gaan). En wat
de inkomsten daarvan betreft:
die houdt men voor 1977 op
ongeveer 25 miljoen gulden
(over 1978 is nog geen enkel
cijfer bekend).
De stichting gaat ervan uit, dat
dit bedrag aanzienlijk kan
groeien als er een duidelijk
campagneplan op tafel wordt
gebracht. Temeer omdat in te
genstelling tot andere toeristen
wervende ontwikkelingslanden
een zeer behoorlijk deel van de
betaalde reissom ten goede
komt aan Suriname zelf. Een in
Paramaribo opererende reisor
ganisatie schat dat van elke
betaalde 2500 gulden ruim 1600
gulden in Suriname terecht
komt. Dit doordat de hotels in
Surinaamse handen zijn en de
reis er naar toe wordt uitge
voerd door de Surinaamse
luchtvaartmaatschappij Suri
nam Airways; (die vliegt wel in
pool met de KLM, maar de
Begin van de tocht: aankomst per Twinotter op Stoelmans-eiland, vanwaar tochten door het
oerwoud worden georganiseerd.
helft van de Inkomsten vloeit
toch door naar de staatskas ln
Paramaribo).
Avontuur
Zo'n Suriname-vakantie, wat
kun Je er van verwachten? Dat
hangt er maar helemaal van af
welke eisen Je stelt. Suriname
is geen land voor de toerist, die
zijn comfort geen ogenblik wil
opgeven, die blinkende stran
den vraagt, een zwembad voor
de deur en een ober, die op
gezette tijden de IJsgekoelde
whisky buigend aanreikt.
Glamour uitstralende hotelna
men, zoals die bekend zijn in
andere ontwikkelingslanden,
zijn in Suriname onbekend. Pa
ramaribo kent er welgeteld
maar twee, die zich op dat peil
kunnen presenteren. De rest
van de accommodatie in het
land bestaat uit eenvoudige
guesthouses, logeerverblijven,
die soms water op de kamer
hebben, maar vaker gemeen
schappelijke douches en toilet
ten op de gang. Geen land dus
voor de toerist, die in de leun
stoel met vakantie wil. Wél
voor de vakantieganger, die
nog het avontuur zoekt en die
er niet tegenop ziet zo nu en
dan wat ongemak voor lief te
nemen.
En dat dét ras nog niet is uitge
storven, zegt Stanley Ramsa-
ran, secretaris van het ministe
rie van economische zaken, uit
de commentaren te hebben ge
leerd „wat opvalt is, dat de
meeste toeristen, die een Suri-
name-toer maakten als aan
loop voor een Zuid-Amerlkava-
kantle Juist het meest enthou
siast zijn over hun ervaringen
hier".
Die ervaringen: voor een groot
deel worden die op het water
opgedaan, op de snel stromen
de Marowijne, de Tapahony en
de Lawa, dwars door de Jungle.
Wie voor een Suriname-vakan
tie kiest, moet er op voorbereid
zijn het oerwoud in te gaan.
Jawel, per korjaal, uitgeholde
boomstammen, waarmee de
autochtone bevolking zich al
eeuwen lang pleegt te verplaat
sen. Weliswaar zijn de peddels
van weleer nu vervangen door
moderne buitenboordmotoren,
maar het comfort is verder
nauwelijks aangepast. Op de
harde bankjes kan de soms
uren durende tocht een stijf
makende zit zijn. Niet iets voor
luie-stoel-toeristen, zeker niet
als de waterstand iets lager is
dan normaal en men bij
stroomversnellingen de boot
uit moet om de schipper en zijn
loods gelegenheid te geven de
korjaal over de rotsen heen te
sjouwen.
Maar avontuurlijk is het wél.
Dat begint eigenlijk al gelijk
als men van het vliegveldje
Zorg en Hoop bij Paramaribo
per Twinotter dwars over het
oerwoud naar Stoelmans-ei
land wordt gevlogen: het be
ginpunt van vrijwel alle Jungle
safari's. En op dat punt heeft
men ook tevens de luxe achter
zich gelaten, want het onderko
men is niet meer dan een een
voudig logeerhuis.
Maar ter compensatie wét een
ervaring daar op een terrasje
aan de oever van de Lawas'
's avonds met een gekoeld glas
bier uitzicht te hebben op het
duistere onherkenbare gelui
den producerend oerwoud-de
cor! In vrijwel alle opzichten
gaat een vergelijking met een
normale vakantie mank. Want
waar word Je zo volledig opge
nomen door de natuur?
Toegegeven: de eerste signa
len, die dulden op een tijdperk
van toeristische exploratie,
zijn er aL Voor bezichtiging on
derweg van bosneger- en india
nendorpen wordt veelal geld
gevraagd en bieden kinderen
zelf gemaakte souvenirs aan.
Zelfs in het schijnbaar ondoor
dringbare oerwoud lijkt de
commercie al bezig zich een
weg te banen.
Weliswaar op nog maar be
scheiden schaal de prijzen
zijn matig, in het toeristenho
tel in Paramaribo betaalt men
voor de kettinkjes, beschilder
de peddels of hangmatten het
veelvoud, maar tOch: de toerist
is er geen vreemde meer. Zeker
niet in de dorpen, die zich als
overnachtingsstops hebben
aangeboden en de reiziger
slaapgelegenheid bieden in een
hangmat onder het bladerdak.
Vast punt op zo'n Jungle-safari
is eveneens een bezoek aan het
bagno in St. Laurent, aan de
Marowijne maar dan in Frans
Guyana, de gruwelgevangenis.
waarover Henri Charrlère zijn
bestseller Paplllon schreef.
Sinds 1942 is het geen gevange
nis meer. Het wordt nu be
woond door de allerarmsten,
die geen huurpenningen kun
nen opbrengen. Maar de herin
nering aan wat voor velen een
hel moet zijn geweest is nog
tastbaar.
BIJ veel van de vervallen ste
nen barakken zijn de vuistdik
ke tralies nog niet verdwenen.
Een schrille tegenstelling met
de winkeltjes een paar straten
verderop, waar champagne en
Franse kaas in de vitrines lig
gen en de giftshops beste zaken
doen, ondanks temperaturen
van ver boven de dertig.
Paradijsje
Helemaal toeristisch onont
gonnen is 8uriname niet meer.
Wie nog iets wil proeven van de
echte rimboe lijkt enige haast
te moeten maken. Al zit het er
voorlopig niet in, dat de toeris
tenkorjalen in formatie de ri
vieren zullen bevaren. Daar
voor is de accommodatie nog
te beperkt. En waar de gemid
delde 8urlnamer liever de ge
neugten geniet van het tropi
sche buitenleven (proef die
sfeer eens op de grote markt
van Paramaribo) dan vanuit
zijn kantoorstoel nu eens een
stevig campagneplan op te zet
ten. zal het land nog wel een
tijdje een uitzonderlijk para
dijsje blijven. Althans voor de
toerist valt dat te hopen.
Dick Ringlever
igzame maar gestage
eier in de belangstel
van wintersporters
Scandinavië. Welis-
scoren Noorwegen,
reden en Finland in de
iter samen nog geen
I.OOO Nederlanders (in
zomer liggen de kaar-
heel anders) en trekt
o It grootste deel van hen
ook nog naar Noor
den, de weg naar het
aterse noorden lijkt
opengebroken.
irlopig echter alleen
door het exclusieve
pje dat eens wat an-
wil. Reden, waarom
S noordelijke bestem-
ngen in veel van de
3gramma's ontbreken.
Ifs de grootste tour-
erators laten het aiwe-
1. Commercieel is h$t
or hen nauwelijks in-
tyi ^fessant omdat er geen
lkvervoer in zit.
■i
8candlnavië-markt laten de
ten ln de reiswereld (nog)
in handen van een aantal
nere reisfabrikanten, die
als specialist hebben opge-
pen én een paar rederijen.
hen, die noordse sneeuw
alternatief voor Alpen-sport
eens willen proeven, hoeft
kleinschaliger aanbod ove-
geen enkel bezwaar te
want dat kleine aantal
ialisten heeft tóch een heel
ig scala van mogelijkhe-
op tafel gebracht. Alleen:
wie dat totale aanbod ln han
den wil hebben, zal daarvoor
naar een goed reisbureau moe
ten gaan, dat wordt veronder
steld de programma's van alle
touroperators in huls te heb
ben. De banken hebben met
maar een beperkt aantal reisfa
brikanten contacten.
Vooroordelen
Langzaamaan blijkt Scandina
vië het traditionele negatieve
win terimago van zich af te
schudden: te ver, te donker, te
koud, te duur.
Toegegeven: sommige van die
vooroordelen zijn nog steeds
Juist. Wie een noordse vakantie
wil. moet zich warmer kleden
dan voor een vakantie in de
Alpenlanden; temperaturen
van 20 graden onder nul zijn
geen zeldzaamheid. En don
ker? Jawel, zo tussen december
en eind Januari schijnt de zon
maar spaarzaam. Voor tienen
en na drieën in de middag laat
hij zich nauwelijks zien (wie
februari of maart kiest kan
overigens rekenen op een stuk
langere dagen).
Maar daarmee heeft men het
dan ook wel gehad, want ver
der en duurder dan de Alpen
landen zijn ze nauwelijks.
RederijenKi^^^Ma»
Dat de prijzen op een redelijk
niveau kunnen worden gehou
den, komt met name doordat
er de rederijen veel aan gelegen
is hun hutten ook in het tradi
tioneel stille winterseizoen te
vullen en dus veel lagere tarie
ven aanbieden dan 's zomers.
In dit perspectief moeten ook
de speciale arrangementen
Wintersport In Scandinavië bestaat bijna altijd uit langlauf.
worden gezien. Bij voorbeeld
die van de Torline (Amster
dam-Gothenburg), die thema-
reizen op de markt brengt voor
foto- en filmliefhebbers, voor
tweelingen en voor disco-en
thousiasten, voor wie aan
boord veelsoortige evenemen
ten worden georganiseerd.
Wie op z'n voordeligst op stap
wil kan dus het best gaan va
ren. want vliegen is wel sneller,
maar stukken duurder.
De belangrijkste rederijen zijn
Torline, die in 22 uur van Am
sterdam naar Gothenburg
vaart en zowel Zweden- als
Noorwegen-gangers overzet, de
Jahre-lijn. die ln een avond en
een nacht van Kiel naar Oslo
vaart (afstand Amsterdam-
Kiel: 500 km), de Stena-lijn, die
Kiel met Gothenburg verbindt
en de Finnjet, die de verbin
ding tussen Travemünde (600
km van Amsterdam) en Helsin
ki onderhoudt.
Allemaal verbindingen, waar
van met name door autotoeris
ten gebruik wordt gemaakt (al
zijn er ook voldoende arrange
menten, waarin de transfer
naar de win ter bes temmingen
vanuit de haven van aankomst
geregeld wordt).
Om een indruk te geven van de
afstanden, die de automobilist
na ontscheping moet afleggen:
de Zweedse bestemmingen lig
gen ongeveer 300 km van Go
thenburg, wil men vanuit die
aankomsthaven naar de Noor
se wlntercentra, dan moet daar
nog eens 200 tot 300 km bij
opgeteld worden, vanuit Oslo
liggen die centra uiteraard
dichterbij; en wat Finland be
treft: hoewel de meeste be
stemmingen in het zuiden lig
gen, moet men toch wel reke
nen op nog een stevige dagrlt.
Rekenen
Zo'n noordse wintervakantie
vraagt van de plannenmaker
wél wat rekenwerk vooraf. Zo
maar afgaan op de uiteraard
vetgedrukte vanaf-prijzen is
nooit verstandig, want ln de
meeste gevallen komt daar nog
fiks wat bij.
Meestal gelden die lage prijzen
alleen het voorseizoen (voor
Kerst) of be donkerste dagen
erna als het koud is en het
werkelijke win tersportge beu
ren slechts een gegrauwsluler-
de weergave levert van de zon
nige platen in de brochures
Bovendien zal men er rekening
mee moeten houden, dat die
prijzen altijd slaan op de aller
eenvoudigste hut-accomodatie
en die is vaak erg simpel: met
vier personen ln een nauwe hut
zonder toilet en douche.
Echtparen, die een wat betere
twee-persoons hut willen moe
ten daarvoor vaak honderden
guldens extra neertellen. De
touroperators geven daarover
maar zeer summiere informa
tie. 8oms is die ronduit slecht
en zal men er een brochure van
de rederij bij moeten nemen
om er achter te komen wat zo'n
Scandinavië-reis nu precies
gaat kosten (ga er ook van uit
dat de maaltijden aan boord
extra betaald moeten worden:
een bescheiden diner kost on
geveer 15 gulden).
Voorts: vergelijk ook de kos
ten, die de diverse rederijen
voor het autovervoer ln reke
ning brengen. Bij de een gaat
die auto gratis mee bij boeking
door twee personen, andere
doen dat pas als er vier
meegaan.
Langlauf
Wat de bestemmingen zelf be
treft: aan wintersport bieden
die voor het grootste deel al
leen langlaufmogelijkheden
(Torline biedt als reclamestun-
tje de complete uitrusting voor
95 gulden), met uitzondering
van Noorwegen, waar ln Oeilo
en (wat beperkter) in Ooi ook
alpine-skiên mogelijk is.
En de après-ski: overal veel
minder dan in de bekende Al
pen-dorpen. Wie na een skidag
avondpret zoekt, kan daarvoor
vrijwel uitsluitend terecht in
zijn hotel (voor de huisjeshuur
ders wordt het dus afzien),
want de dorpen stralen ook 's
winters geen gezelligheid uit.
Op het gebied van de après-ski
zal matigheid moeten worden
betracht, vooral ook doordat
de prijzen van de drankjes ge
peperd zijn.
8candinavië is een winter
sportgebied. dat met name de
op rust en natuur gestelde ski
wandelaars een kans op een
geslaagde vakantie biedt.
Daarvoor hoeft hij weinig meer
te betalen dan voor een verblijf
in de midden-Europese
sneeuw. Maar wat onderne
mingsgeest en een avondje
prijspuzzelen wordt wél ge
vraagd.
