Vreselijke ongersnood l Cambodja' ^lutonium als rrnbrandstof gebruiken' Frans ingrijpen leidde tot val keizer Bokassa Egypte koopt nu weer onderdelen in Sowjet-Unie Eschel Rhoodie ontkent diefstal luur moet geloofsstrijd Jeruzalem beslechten merikanen: Carter boos op congres a zorewa gaat koord met ts voorstel JF Lijfwacht voor Edward Kennedy Proces in Zuid-Afrika Verdrag Panamakanaal weggestemd KOM EENS UITWAAIEN BIJDE'GRAAF' RDAG 22 SEPTEMBER 1979 BUITENLAND TROUW/KWARTET lit) IGKOK, WASHINGTON (AP, Reuter, AFP) In Cam- euja staat een „onvoorstelbaar verschrikkelijke" hongers- voor de deur. De vier miljoen overgebleven Cambodja- (van de acht miljo,en een paar jaar geleden) zullen een erdood sterven als de Cambodjaanse autoriteiten niet 'i toestaan dat er voedselhulp wordt geleverd. gisteren bekend gemaakt door •r ^functionarissen van het Ameri— ministerie van buitenlandse we Zij voegden er aan toe dat de 'so$lat de regering in de Cambod- hoofdstad Phnom Penh op termijn zal toestaan dat het >se|]and voedselzendingen stuurt, is. Het door de Vietnamezen ifl nde bewind van Heng Samrin eni|U>t nu toe geweigerd internatio- laarnemers toe te laten bij de •luitdeling. renigde Staten willen zonder mtrole echter geen voedselhulp Ook organisaties als het In- ionale Rode Kruis en UNICEF eerst zekerheid dat de hulp irdt gebruikt om het leger van n de strijdende partijen te ver maar dat het aan de bevol- lordt uitgedeeld. ai «loOS ictionarissen van het Ameri- ministerie zeiden dat de situa- Cambodja hopeloos is. Door üljlcaanse geheime diensten ge- satellietfoto's hebben aange- dat slechts elf procent van alle uwgrond op dit moment wordt wd. Er is een groot gebrek aan lest, vee en arbeidskrachten, s ooggetuigen is er in de mark- ets meer te kopen en leven v ïen mensen van dunne rijst- n knollen. „De bevolking ver- hulpverleners die gisteren terugkeer den van een bezoek aan Cambodja. Volgens de uit vijf leden bestaande delegatie van de American Friends Service Committee had een plaatse lijke hulporganisatie gezegd dat de autoriteiten in het land „uiterst zorg vuldig" te werk gingen bij de verde ling van hulpgoederen. De meeste voedselhulp wordt op dit moment geleverd aan Thailand, waar veel vluchtelingen uit Cambodja aan komen. De Thaise regering staat ech ter niet toe dat vanuit dit land voed sel naar het door Heng Samrin be heerste deel van Cambodja wordt ge bracht, als niet ook de andere strij dende partij - de troepen van Pol Pot - van hulp worden voorzien. Dit is echter zeer moeilijk. Een kleine groep vertegenwoordigers van internatio nale hulporganisaties heeft er deze week vier dagen over gedaan om een zending van 850 kilo voedsel en medi cijnen door mijnenvelden over de grens te brengen. Een Japanse koopvaardijschip heeft gisteren 174 Vietnamese bootvluchte lingen uit de Zuidchinese zee opge pikt. De meeste van hen waren ern stig ziek. De vluchtelingen dobber den in een bootje van zestien meter lengte in volle zee, ongeveer driehon derd kilometer ten zuiden van Viet nam. Het vaartuig was ontdekt door vliegtuigen van de Amerikaanse Ze- t>o vende Vloot, die op 21 juli van presi- ejn een shocktoestand en is ster- dent Carter opdracht kreeg speciaal aldus een groep Amerikaanse op vluchtelingen te letten. toe d t SN (Reuter) Winning van plutonium uit gebruikte '°®Jrandstof in opwerkingsfabrieken is gerechtvaardigd in geïndustrialiseerde landen met een omvangrijk kerne- eprogramma. Tot deze conclusie komt de Internationale atie van de kernbrandstof-kringloop (INFCE), waaraan rnderd deskundigen uit vijftig landen sinds 1977 hebben kt. De voorlopige versie van het rapport circuleert bij de jilkken regeringen, om in november officieel te worden too >nd. rt, he trai de te v ker n. De conclusie Is een tegenslag voor de Verenigde Staten, aldus diplomatie ke bronnen in Wenen. President Car ter besloot in 1977 dat Amerika geen plutonium zou terugwinnen, vanwege het gevaar voor misbruik (spreiding van kernwapens). Hij hoopte dat an dere landen dit voorbeeld zouden vol gen. Dit riep In West-Europa en Ja pan ernstige weerstanden op. Als brandstof voor de snelle kweekreac tor - die uit uranium meer plutonium maakt dan hij zelf verbruikt - werd de splijtstof gezien als onmisbaar voor de energievoorziening op lange ter- Premier Muzorewa, die dit mijn. Amerika stelde dat er genoeg cmiLln Londen bekendmaakte, eis- uranium kon worden gewonnen om |de Britse regering onmiddellijk het voorshands zonder kweekreacto- nomische sancties jegens zijn ren te stellen; het heeft grote voorra- pheft en het gebied wettige den in de eigen bodem. Andere lan- o nkelijkheid verleent. den zagen dit somberder ln; zij zijn op iwa zei dat zijn delegatie van import aangewezen. ras St g: ÊN (Reuter) De regering van lië heeft de Britse voorstellen en nieuwe grondwet voor een meerderheidsbewind aan- Dit voorstel houdt ln dat de minderheid haar vetorecht n ingestemd had met aanvaar an het Britse plan via een ge- 1 stemming. De uitslag was 11 oe8|één. Het is niet bekend wie ;mde, maar Britse kringen eerder aan journalisten mee- dat de voormalige blanke r Ian Smith tegen opheffing waarborgen Voor blanken was. ;erk N (Reuter) Het hoofd van de g planning van Fiat in Turijn, Ihiglieno, is gisteren door le- m een stadguerrillaorganisatie Delnie, die nauwe banden onder- an net de Rode Brigades, doodge- De gaande en de komende man in Centraal-Afrika. Links de aan de kant gezette keizer Bokassa, rechts de nieuwe machthebber David Dacko. Van een onzer redacteuren AMSTERDAM Met de val van keizer Bokassa van het Centraal Afrikaanse Keizerrijk heeft de Franse diplomatie met een behoorlijke vertraging een taak volbracht. Met het verdwijnen van de keizer, die dertien jaar geleden begon als president van de Centraal Afrikaanse Republiek, komt een einde aan een schrikbewind van evenveel jaren. Franse troepen zijn naar de hoofd stad Bangui gestuurd om te verze keren dat de machtsovername goed verloopt. Het eerdere stopzetten door Parijs van de economische hulp en de speciale gezant van pre sident Giscard d'Estaing om Bokas sa 'tot troonsafstand te bewegen vermochten geen baat te brengen. Volgens waarnemers had Bokassa inmiddels de steun van het leger verloren. De keizer zelf bevond zich op het moment van de coup in Li bië, waar hij besprekingen voerde over financiële hulp in ruil voor een militaire basis in het noorden van zijn land. Khaddaffi zou hem al gesommeerd hebben het land te verlaten. De Centraal Afrikaanse Republiek, zoals het land Inmiddels weer heet, is een van de armste landen ter wereld. De laatste jaren is de pro- duktie van katoen, koffie en tabak sterk teruggelopen, terwijl de bui tenlandse schuld steedis groter werd. Frankrijk voorzag in zo'n zes tig procent van de begroting. Afri kaanse officieren werden in Franse kazernes opgeleid en Parijs stuurde grote aantallen technici, adviseurs, artsen en onderwijzers. De Franse wil was dan ook wet in dit land. In het land leven zo'n 3500 Fransen op een bevolking van wat minder dan vier miljoen zwarten. Gespleten Bokassa had altijd een wat gesple ten houding tegenover Frankrijk. Hij was een groot bewonderaar van De Gaulle die hij als „mijn stiefva der" betitelde. Bij de begrafenis van de generaal stond Bokassa huilend aan diens graf: Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog trad Bokassa, die aanvankelijk priester wilde worden, in Franse krijgs dienst. Met de Gaulle landde hij als sergeant-majoor in het zuiden van Frankrijk om „het vaderland te be vrijden". Dit leverde hem de hoog ste Franse onderscheidingen op. De Gaulle verleende de Centraal Afrikaanse Republiek pas in 1960 onafhankelijkheid. De oom van Bo kassa, Boganda, die toen gold als de „vader des vaderlands" van het ge bied, zou president worden, maar hij kwam om het leven bij een vlieg tuigongeluk. Daarop werd David Dacko, die ook nu weer de macht in handen heeft, met brede steun uit binnen- en buitenland tot president gekozen. Door de economische crisis waarin het land kwam te verkeren, zag ko lonel Bokassa een jaar later zijn kans schoon. Op 1 Januari 1966 wierp hij de regering van David Dacko omver. De grondwet werd afgeschaft en het parlement ont bonden. In 1972 riep hij zich uit tot président voor het leven. Hij ver wierf zich datzelfde jaar een inter nationale faam door de wreede straffen die hij invoerde: afsnijden van een oor bij diefstal, van het andere oor bij recidive en afhakken van de rechter hand als iemand voor de derde keer een diefstal be ging. Diverse pogingen om zijn be wind over te werpen wist hij te overleven. Keizer Aanvankelijk onderhield Bokassa nog goede betrekkingen met Frank rijk. Zo bracht hij in 1969 een be zoek aan Frankrijk en nam als ca deautje voor De Gaulle een panter, twee reuzenschildpadden, twee pa pegaaien en twee apen mee. Bokas sa kreeg daarop een Franse Cara- velle ten geschenke met in grote letters zijn naam erop. Vanaf 1974 voer Bokassa een poli tieke koers die hem steeds verder van Frankrijk verwijderde. Hij na tionaliseerde de luchtvaartmaat schappij, de energievoorziening en het Franse persbureau AFP. Alle Franse bladen werden verboden. In december 1977 kroonde hij zich tot keizer Bokassa I van het Centraal Afrikaanse Keizerrijk. Dit jaar haalde Bokassa opnieuw de wereldpers door berichten als zou hij persoonlijk hebben meegedaan met de moord op honderd scholie ren die weigerden het door de keizer ingevoerde schooluniform te dra gen. Volgens Amnesty Internatio nal zou deze moord onder barbaarse omstandigheden hebben plaats ge vonden op 18 april in de hoofdstad Bangui. Ondanks de tegenwerpin gen van de keizer hield Amnesty zijn beschuldigingen staande. Zoon George Bokassa, die vorig jaar sep tember het land werd uitgezet door zijn vader, verklaarde in mei van dit jaar in Parijs dat de dagen van zijn vader geteld waren en dat hij toen in feite de macht al kwijt was. De ambassadeur van het Centraal Afri kaanse Keizerrijk, Sylvestre Ban gui, bevestigde de berichten van de moord op de schoolkinderen en vroeg daarop politiek asiel in Parijs. Daar vormde hij het front voor de bevrijding van de Oubanguiërs. Bangui heeft Dacko inmiddels gefe liciteerd met de machtsovername. De reactie van een andere opstandi ge organisatie, de Beweging voor de Bevrijding van het Centraal-Afri- kaanse Volk was heel wat minder vriendelijk. Deze organisatie liet bij monde van de vroegere premier Ange Patasse weten dat Dacko zet baas is van de Fransen. Hij heeft de bewoners van het land opgeroepen in staking te gaan. De Fransen heeft hij gemaand het land te ver laten. Om de situatie te verhelderen nam Amerika toen het initiatief tot de INFCE, die het hele complex van problemen moest bezien. De betrok ken regeringen houden in februari in Wenen een conferentie over de con clusies van het eindrapport. Amerika, dat door het stellen van voorwaarden bij de leverantie van verrijkt uranium aan zijn inzichten internationaal kracht bijzet, zal daar zeker onder druk komen te staan. Intussen heeft de uitvoering van de INFCE-studies wel voor een duidelijker begrip van de wederzijdse problemen gezorgd. Nog voordat hij tich officieel heefl aangemeld als kandidaat voor het Amerikaanse presidentschap heeft senator Edward Kennedy een hem van overheidswege verstrektes lijf wacht toegewezen gekregen. De kanaalverdragen hadden over twee weken van kracht moeten wor den. Zij vooralen in een gezamelijk beheer door Panama en de Verenigde Staten van het kanaal, dat de Atlan tische met de Stille Oceaan verbindt. Op 31 december 1999 moet het kanaal en de zone langs het water geheel in handen komen van Panamese autori teiten. President Carter heeft een lan ge campagne gevoerd om de verdra gen er in het congres door te krijgen. Geheel tegen de verwachting in stem de het Huis van Afgevaardigden ech ter met 203 tegen 192 stemmen tegen de verdragen. Enige uren eerder had de senaat zijn goedkeuring aan de CAIRO (AP, AFP, Reuter) Egypte krijgt weer onderdelen van wapentuig van de Sowjet-Unie. juist nu het bezig is meer wapens in de Verenigde Staten te betrekken. Dit is bekend gemaakt door „westelijke militaire kringenDe berichten konden door de Egyptische autoriteiten niet worden beves tigd. Volgens de westelijke militaire krin gen, die niet nader omschreven wen sten te worden, zou Egypte op basis van directe betaling veertig helikop termotors van Moskou hebben ge kocht alsmede onderdelen voor mili taire vrachtwagens. Een Russische diplomaat die met de berichten werd geconfronteerd zei dat hij de juist heid ervan betwijfelde. De Egyptische president Sadat klaagde regelmatig dat het wapen embargo van de Sowjet-Unie Jegens Egypte het dit land erg moeilijk maakt om aan onderdelen voor repa ratie te komen. Raketten, tanks en vliegtuigen konden daardoor soms niet gebruikt worden. Egyptische au toriteiten verklaarden dezer dagen dat het voordeel van de Russische wapens en onderdelen is dat ze direct uit voorraad leverbaar zijn, terwijl het heel lang duurt voordat de bestel de Amerikaanse wapens komen. In het kader van het Egyptisch-Israeli- sche vredesverdrag krijgt Cairo voor een bedrag van 1.5 miljard dollar een wapenhulp uit de Verenigde Staten. Egypte heeft ook bij communistisch China aangeklopt om wapens. Libanon Israëlische militairen hebben giste ren opnieuw beschietingen uitge voerd in het zuiden van Libanon. Dit werd gemeld door het officiële Liba nese persbureau. Over eventuele slachtoffers werd niets meegedeeld. De bombardementen kwamen na en kele dagen van betrekkelijke rust. Aangenomen wordt dat de nieuwe beschietingen een reactie zijn op de bomaanslag van afgelopen woens dagavond in een drukke winkelstraat in Jeruzalem. De Israëlische minister van defensie, generaal Weizman, ver klaarde gisteren al dat Israël zeker een antwoord zou geven op de aan slag, die aan twee mensen het leven kostte en vijftig personen verwondde. De woordvoerder van de PLO, Mach- rnoed Labadi, verklaarde daarop in Beiroet dat dit voor de PLO een sti mulans zou zijn om het verzet tegen de bezetting van het grondgebied van het Palestijnse volk te intensiveren. Onenigheid Binnen de Israëlische regering is one nigheid ontstaan over het besluit om de zwarte Amerikanen, die momen teel een rondreis maken door het Midden-Oosten niet te ontvangen. De premier zou in principe bereid zijn de leiders van de Southern Christian Le adership Conference te ontvangen maar zou daar door minister Dayan van afgebracht zijn. Burgemeester Teddy Koliek heeft inmiddels laten weten de zwarte leiders wel te zullen ontvangen. Ook vice-premier Yadin zou daartoe bereid zijn. De zwarten brachten de afgelopen week een be zoek aan Beiroet, waar zij ontmoetin gen hadden met hoge Palestijnse functionarissen. Van onze correspondent JOHANNESBURG Eschel Rhoodie, de voormalige staats secretaris voor inlormatie in Zuid-Afrika, ontkende gisteren schuld op de eerste dag van zijn proces voor het hoogste gerechtshof van Transvaal. De aanklacht tegen Rhoodie luidde fraude en diefstal van overheidsgelden tot een bedrag van 83.000 rand. Vlak voor het begin van het proces beïnvloeden, kwam echter aan het WASHINGTON (AFP,AP) President Carter is „diep teleur gesteld" dat het Huis van Afgevaardigden het wetsvoorstel heeft verworpen inzake de overdracht van het Panamakanaal. Carter heeft gewaarschuwd dat dit tot gevolg kan hebben dat het kanaal per 1 oktober wordt gesloten voor het scheepvaart verkeer. had Rhoodie, een sleutelfiguur in het geruchtmakende informatieschan daal, nog een kort onderhoud met dr. Connie Mulder, de voormalige minis ter van informatie en vooraiter van de Nationale Partij. De rechtszaal zat overvol met belangstellenden, die ai een uur voor de aanvang van het proces hun plaatsen hadden inge nomen. Rhoodie, die vorige maand door Frankrijk werd uitgeleverd, ontken de dat hij de 83.000 rand (ongeveer 180.000 gulden) in eigen zak had ge stoken. Dit bedrag vormt slechts een klein onderdeel van de miljoenen die aan Rhoodie en Mulder beschikbaar waren gesteld om het imago van het licht. Als gevolg van dit zogeheten informatieschandaal moesten minis ter Mulder en president Vorster aftre den en vluchtte Rhoodie naar het buitenland. Abraham Fourie, een van de belang rijkste getuigen en accountant van het ministerie van informatie, ver klaarde dat Rhoodie hem in 1976 op dracht had gegeven ruim 83.000 rand op zijn privé-rekening over te maken, in verband met project „Annemarie" dat de oprichting van het dagblad The Citizen inhield. Volgens de getui ge was het ministerie in die tijd belast met meer dan honderd geheime pro jecten. Een daarvan was project „Da vid", dat speciaal voor Joodse kwes ties ln het leven was geroepen. Wat land wat op te vijzelen. Het bestaan dit project, waarvan het bestaan nog van deze smeergelden, die onder an- niet eerder is onthuld, precies inhield, dere waren bedoeld om de pers te zei de getuige niet. ADVERTENTIE plannen gehecht. Onmiddellijk na de stemming gaf het Witte Huis een verklaring uit waarin Carter de uitslag diep betreurde en een nauwelijks verborgen dreigement uitte dat het kanaal per 1 oktober dicht gaat als niet voor die datum de verdragen alsnog worden goedge keurd. Dat zal waarschijnlijk inhou den dat de verdragen aangepast moe ten worden. Het Witte Huls, dat vreest dat dergelijke wijzigingen niet door Panama worden geaccepteerd, prees in de verklaring de „Panamese waardigheid en kalme opstelling" tij dens het lange gevecht voor het verdrag. Een weekje kustvakantie of een lang weekend De 'Graaf van Egnjonf* is een luxe apartmenthouse met 16 appartementen op 20 passen van het strand Voorzien van kleuxen-TV, telefoon, riant binnenzwembad, sauna, solarium, etc Vanaf 585,- per week Lang weekend (van vrijdagavond t/m zondag 18 00 uur) vanaf 245,- lnl P de Haan. Boulevard 20. Egmond aan Zee tel 02206-4000 in t James Dorsey om het leven hebben gebracht", schreeuw de een Jongen die de oorlog kennelijk niet had mee gemaakt. „Ze werden vermoord vanwege mensen zoals jullie", voegde hij er aan toe. JZALEM Op de weg n$ar Ramot is dit weekeinde een wapenstil- afgekondigd. Deze weg is een soort front in de oorlog tussen de Godslastering :uze en niet-religieuze joodse bewoners van Jeruzalem. De weg langs een wijk van uiterst orthodoxe joden, die neerkijkt op deze veilige toegang tot de voornamelijk niet-religieuze voorstad Ra- tan de Israëlische hoofdstad. Gedurende het afgelopen jaar liepen >eJestuurders op zaterdag joden is het verboden op de sabbat auto fr# ien het 8evaar om met stenen bekogeld te worden. n dl tr Peuzen klagen dat het autoverkeer jan bt>atsrust verstoort. Veel belangrij- inis )r he" is echter de poging de strikte van de religieuze wetten aan de in «leid niet-religieuze Joodse bevol- Israël op te leggen. In de afgelopen hl zijn de orthodoxe joden er in de gemeente 45 straten in Jeruza- de sabbat te laten afsluiten. En aand dwongen orthodoxen de stad m een andere plek te zoeken voor w sportstadion. De toenemende spanningen tussen gelovl-, gen en niet-gelovigen kwam een week gele den tot uitbarsting. Ongeveer vijfhonderd inwoners van Ramot, voornamelijk jonge mannen besloten een eind te maken aan „de terreur" van de orthodoxen. In soms obscene leuzen ontlaadde zich de agressie tegen de orthodoxe Joden in hun negentlen- de-eeuwse zwarte kostuums en met hun lange bakkebaarden. „Ik begrijp nu waarom ze zes miljoen Joden De agressie tegen de orthodoxe demon stranten houdt mede verband met het feit dat velen van- hen lid zijn van de Neturei Karta. Deze extreem religieuze groepering meent dat de de staat Israël en het zionisme godslasteringen zijn. Een joodse staat mag naar hun opvattingen pas na de komst van de Messias worden gesticht. Leden van de Neturei Karta weigeren Israëlische belas tingen te betalen en spreken geen He breeuws. dat slechts voor gebeden gebezigd zou mogen worden. Herhaaldelijk bracht het verzet tegen het bestaan van de staat Israël Neturei Karta ertoe steun te betuigen aan Israëls aardsvijand, de Palestijnse be- vrijdingsbewegings (PLO). Aan koning Hoessein van Jordanië, de „wettige eige naar van het gebied waarop de Klaagmuur staat", vroeg de Neturei Karta toestem ming om bij de muur te bidden. Hoewel de religieuze joden in navolging van een uit Oost-Europa meegebrachte traditie ertoe neigen zich in hun eigen wijken terug te trekken is het tussen de verschillende orthodoxe stromingen niet allerpaal koek en el. Toen de Agoedat Israël twee jaar geleden besloot de regering van Menachim Begin te steunen, kwam het in de wijk Mea SJariem tot hevige botsingen met aanhan gers van Neturei Karta. De inwoners van Ramot zijn het wekelijks schreeuwen van „sabbat, sabbat" bege leid door naar hun auto's gegooide stenen beu. Verleden week zaterdag besloten zij de strijd naar Mea SJariem te verplaatsen. Twee automobilisten trachtten de door de politie afgezette religieuze wijk binnen te dringen. „Ze zullen voortaan hun tijd aan zelfverdediging moeten besteden", meende een lid van het Comité voor Open en Veilige Straten ln Ramot. Compromis „Het kan mij niet schelen of iemand gods dienstig is, maar deze mensen zijn fanatici", zegt een Inwoner van Ramot. „Laat ze thuis religieus zijn. Op straat is er geen plaats voor hen. Alleen door geweld zullen zij dit begrijpen „Wij wilden geen oorlog voe ren". vertelde een vertegenwoordiger van de wijk Ramot. „Herhaaldelijk hebben wij brieven geschreven en gepoogd een oplos sing te vinden. De oorlog van Ramot ls een strijd om de democratie in dit land Als joden en Arabieren ln Jeruzalem ln vrede kunnen leven, dan moeten joden on derling dat ook kunnen, zegt burgemeester Teddy Koliek. Met moeite werd deze week aan de vooravond van het Joodse nieuwjaar een compromis gevonden Op korte termijn zal de gemeente de orthodoxe wijk met een muur van de weg naar Ramot afscheiden. Tot die tijd zal het verkeer naar Ramot op zaterdag worden omgeleid. „Met aarzelin gen hebben we dit aanvaard", zegt een vertegenwoordiger van Neturei Karta. Hij Is ervan overtuigd dat de weg naar Ramot werd aangelegd om de uitbreiding van de orthodoxe wijk te voorkomen. De aanvallen op de weg naar Ramot werden volgens hem uitgevoerd „omdat wij niet kunnen verdra gen dat de bevelen van God niet opgevolgd worden". Orthodoxe joden in Jeruzalem

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7