Turken moeten land uit
Beslissende doorbraak verwacht
havenstaking in Rotterdam
Sluipende kwaal beter te bestrijden
GESCHIEDENIS
VAN ISRAËL
Staking bij Shell
H Heel Nederland krijgt energiefolder in de bus
wL
J
eeds meer werkwilligen
Schroër: „Kom bij zinnen"
Ambtenarenbond is
niet in voor matiging
nog 3dagen
23e jaarbeurs
van het oosten
geschiedenis van
MEDIO OKTOBER ZAL VERSCHIJNEN:
Prof. dr H. Jagersma
In het Oudtestamentische tijdvak
IKSU UITGEVERSMAATSCHAPPIJ J.H. KOK KAMPEN
Kinderbescherming
moet mogelijk
blijven tot 21 jaar
Tweedaags symposium in Amsterdam over oogziekte
M
TERDAG 22 SEPTEMBER 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM Volgende week zal in heel Nederland
huis-aan-huis een folder worden verspreid met tips over
energiebesparing. Topambtenaar drs. W. Tieleman pre
senteerde de folder gisteren in Rotterdam, bij het officiële
begin van de actie „oktober-energiebesparingsmaand".
De actie is bedoeld om in Neder
land en negentien andere landen,
die zijn aangesloten bij het Inter
nationaal Energie Agentschap,
nog eens de nadruk te leggen op
de noodzaak en mogelijkheden
van energiebesparing. ..Een rege
ring kan doen wat ze wil, isolatie
programma's opzetten. voor
schriften maken, onderzoek steu
nen en wat al niet meer. Maar als
het niet leeft bij de bevolking, als
het gedrag van de burgers niet
gericht is op energiebesparing,
dan zullen nooit de noodzakelijke
resultaten bereikt worden," aldus
Tieleman, directeurgeneraal voor
energie van het ministerie van
economische zaken.
De folder wordt verspreid onder
het motto „goed voor uw porte
monnee". Dat devies is ook ver
pakt in een cursus van twaalf tele
visie-lessen. die aan het einde van
het jaar door Teleac wordt uitge
zonden. Een steeds terugkerend
onderdeel van de tv-serie is geti
teld „energie uitgerekend". Daar
in wordt, aldus Teleac, aangege
ven „hoe we met z'n allen en ieder
afzonderlijk zo zuinig mogelijk
met de beschikbare energie kun
nen omspringen". Teleac prijst de
cursus aan „voor iedere Nederlan
der". De cursus kost 23 (inclusief
verzendkosten van lesmateriaal
en btw) en begint op 1 december.
Oktober, de besparingsmaand. zal
in ons land vooral via congressen
en voorlichtingsbijeenkomsten
gestalte krijgen. Zo zijn er voor
lichtingsdagen voor gemeentelij
ke autoriteiten, directies en be
heerders van bejaardenoorden en
mensen uit het bedrijfsleven. Mid
den oktober wordt in Den Haag
een tweedaags symposium gehou
den over een „nieuwe deskundig
heid". te weten het energie-effi
ciënt ontwerpen van gebouwen.
Van onze verslaggevers
DEN HAAG/ALMELO De politie van Almelo heeft van staatssecretaris Haars van justitie
opdracht gekregen de Turkse christenen die geen verblijfsvergunning hebben, aan te houden
en het land uit te zetten. De betrokken autoriteiten beraadden zich gisteren nog over de vraag
hoe een en ander in zijn werk zou moeten gaan.
De bewindsvrouw wil de uiteenzet
ting van de groep van 41 Turkse
christenen, waartoe half augustus al
was besloten, niet langer uitstellen.
ZIJ antwoordde gisteren op vragen
van het PPR-Kamerlid Ria Beckers,
dat er geen redenen van welke aard
ook zijn hen hier te laten. Zij wees er
verder op. dat de Turken ruimschoots
gelegenheid is geboden elders opvang
te vinden.
Het PPR-Kamerlid had de staatsse
cretaris gevraagd de Turkse christe
nen in Nederland te laten blijven tot
dat voor hen een ander opvangland
zou zijn gevonden. Volgens haar zijn
de risico's bij terugzending naar Tur-
kijk te groot.
Mevrouw Haars zegt echter, dat zij
bij haar beslissing alle informatie
over de situatie in Turkije heeft be
trokken en gewogen. Ze zag hierin
geen aanleiding om de uitzetting lan
ger op te houden.
Hoogspanning
-jn een onzer verslaggevers
■ek ITTERDAM Zowel de havenwerkgevers als de Vervoers-
ici iden FNV verwachten dit weekeinde de beslissende door-
tak in het stakingsconflict in de Rotterdamse haven. Ver-
uro iht wordt dat maandagochtend werkwilligen zich op grote
md taal aan de bedrijfsporten zullen melden.
stakingscomité heeft gisteren
zélf voor de eerste keer
lenkegeven dat er her en der de
nseen wordt gewerkt. „Het verraad
aa de bonden is dus gedeeltelijk
kt", aldus stakingsleider Jim
onga. Hij doelde daarmee op het
da uit van de Vervoersbonden werk-
iee gen een voorschot van 550 gulden
nsj even. Verwacht wordt dat dit ge-
lve van de bonden voor veel stakers
slaggevend zal zijn om maandag
hie, r aan de slag te gaan. Bovendien
nen de werkwilligen nu ook reke-
op politiebescherming.
iren is al bij diverse havenbedrij-
gewerkt. Geschat wordt dat er
1200 tot 1500 mensen weer aan
:rk waren in de stukgoedsector,
takele gevallen moesten werkwilli-
rk.weer naar ^uis worden gestuurd,
at er ten gevolge van de sleep-
staking geen werk was door het
ireken van schepen, die zouden
ten worden gelost. De werkge-
houden er rekening mee dat het
\vel enkele weken kan duren
dat de situatie in de Rotterdam-
yj aven weer enigszins normaal is.
kleiner wordende groepjes
ers hebben gisteren nog wel hier
laar geprobeerd werkwilligen te
ackftten het werk te hervatten. Suc-
nadden ze niet door de aanwezig-
De slepers van Smit proberen men
sen die een rondvaart door de havens
willen maken met een boot van de
Spido een onderdeel van Smit In
ternationale daarvan te weerhou
den. De slepers delen pamfletten uit
waarop staat dat mensen niets aan
een haventocht hebben omdat er
toch niets te zien is door de staking.
„U kunt beter het geld vóór de boot in
onze stakingskas stoppen", aldus de
slepers, die al vier weken staken.
Onder politiebescherming zijn werkwilligen weer aan het werk gegaan in de Rotterdamse haven.
Stakers kijken buiten toe.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT „Ik doe vanaf deze
plaats een dringend beroep op de
stakingsleiders in de Rotterdamse ben verwachtingen gewekt onder de directie domweg redeneert, zo lang
havens: Kom bij zinnen, zoek een
uitweg, in plaats van je steeds ver
der in de nesten te steken."
Aldus de voorzitter van de vervoers
bonden FNV Jan Schroër gisteren in
Utrecht tijdens de extra vergadering
van de federatieraad van de ver
voersbonden FNV.
Schroër verweet de actievoerders
dat ze alle verhoudingen uit het oog
verliezen, door de mensen in de ha
vens met absurditeiten het bedrijf
uit te lokken. „Dit staat gelijk aan
kamikaze", aldus Schroër. „Ze heb-
havenarbeiders, die ze in alle rede- .de havens staken, verdienen we toch
lijkheid nooit kunnen waarmaken.
Wanneer de ƒ28,50 van de havens
geregeld had kunnen worden voor
1980, voorzien van een inhaalma
noeuvre, dan zou 80 procent van de
stakers weer aan de slag zijn gegaan.
De meeste waren bereid het actieöo-
mité met haar 50,-, als eis daarvoor
in de steek te laten."
De voorzitter van de vervoersbon
den verweet de werkgevers sociale
kleurenblindheid door hier niet op
in te gaan. „Het schijnt dat de Smit
geen soe, wat zouden we dan met 500
werkwilligen opgescheept zitten. Is
het dan een wonder dat die 500 intus
sen weer verbitterd staken, op één
hoop geveegd met het actiecomité",
aldus voorzitter Schroër.
„Uit alles maken wij op dat de ha
venwerkgevers op dit moment maar
één gedachte voor ogen staat: uitro
ken. De heren gokken er op dat de
stakers vanzelf aan hun vasthouden
kapot gaan. En je kunt er op rekenen
dat VNO-voorzitter Van Veen daar
bij zegenend op de achtergrond
staat." Volgens Schroër moet het de
werkgevers duidelijk zijn dat de
vakbeweging dit niet accepteert.
„Wij kunnen onze zesduizend leden
in de havens niet in de kou laten
staan."
In verband met het eenmalige mo-
lestvoorschot van 550 gulden voor
FNV-leden, waartoe gisteren werd
besloten, verweet voorzitter Schroër
het CNV een vals spelletje te hebben
gespeeld. Het CNV had al eerder
besloten zijn leden in de havens een
uitkering te geven. „Het gebaar is laf
en schijnheilig. Het doorkruiste alle
ad hoc-afspraken die er waren. Het
stelt geen donder voor als je na gaat
dat het slechts om honderd arbeiders
gaat."
In de Grote Kerk te Almelo, waar de
Turken een toevlucht hebben ge
zocht. heerste gisteren hoogspanning
nadat bekend was geworden dat de
politie in opdracht van staatssecreta
ris Haars was overgegaan tot aanhou
ding van vier Turkse christenen. De
vier ingerekende Turken zijn een on
gehuwde jonge vrouw uit Almelo, een
getrouwde vrouw uit Den Ham, van
Van onze soc.-economische redactie
UTRECHT Voor de Algemene
Bond van Ambtenaren (ABVA) zal
matiging geen uitgangspunt zijn bij
het arbeidsvoorwaardenbeleid van de
FNV in 1980. Van een matiging ten
behoeve van meer werkgelegenheid
komt volgens de bond niets terecht.
Voor de ABVA is nu handhaving van
de koopkracht voor de doorsnee
werknemer of ambtenaar het uit
gangspunt.
ABVA-voorzitter Jan Dutman zei gis
teren op een bondsraadsvergadering
in Utrecht dat voor handhaving van
de koopkracht tot de inkomensgroe
pen met 32.500 gulden per Jaar een
aanvullende looneis nodig is. Een
loonsverhoging in het bedrijfsleven
zal automatisch een loonsverhoging
voor de ambtenaren, trendvolgers en
sociale uitkeringstrekkers tot gevolg
hebben.
In het meerjarenbeleid, dat de ABVA
voor ogen staat moet volgens Dut
man ook verder worden gewerkt aan
arbeidstijdverkorting.
wie de man zich op het ogenblik ln
Turkije bevindt, en een echtpaar uit
Hengelo. Namens de Turken werd
door mr. W. J. van Bennekom en mr.
J. Dijkman een kort geding aange
spannen. dat gistermiddag voor de
Almelose rechtbank diende en waar
in werd geëist dat de uitwijzing zal
worden opgeschort totdat de Raad
van State zich heeft uitgesproken.
Gisteravond om 9 uur heeft de presi
dent van de Almelose rechtbank, mr.
H. J. J. van den Blesen. uitspraak
gedaan in het door de Turken aange
spannen kort geding: hun eis werd
afgewezen. Vermoedelijk zullen ze
nog vanochtend per vliegtuig Neder
land uitgaan. Voor de staat trad de
landsadvocaat mr. H. Th. Bouma als
pleiter op.
ADVERTENTIES
-Dubbelzachte Jonge -
nieuw bij
Ten Have
Dr. Gerard Dekker
Het ambt:
van boven of van beneden?
61 bladz., paperback 9,50
verkrijgbaar in de boekhandel
19 »/m 26 september 1979
Geopend:
werkdagen 14 - 22 uur
ralerdag 10 - 18 uur zondag getlolen
van de politie.
Ijgelaten
ADVERTENTIE
ïop
Vijf stakers die woensdag na de
n ln de Waalhaven in arrest ble-
i aa, zijn gisteravond vrijgelaten. On-
hen bevond zich stakingsleider
der Horst. Tevoren hadden hun
>caten verklaard dat de arresta-
'aren verricht om te intimideren
m de staking te breken. Inscha-
'77£in van het justitieel apparaat had
hen tot verscherping van de
:llingen geleid.
ens
B is tel
en
or?)
rel.
Idag worden in Rotterdam
een demonstratie en een geheime
tofl* tdering gehouden door het sta-
;"ERJscomité. Verwacht wordt dat ook
takende stadsslepers van Smit
nationale daarbij aanwezig zul-
5 ijn. Hoewel het eind van de ha-
ai, taking in zicht lijkt, heeft een
a ifBl PvdA-leden in een brief aan de
en de Vervoersbonden FNV ge
en 9igd de staking over te nemen en
me%iel mogelijk te beëindigen. De
f* to moeten naar de mening van
rvdA'ers (raadsleden uit Rotter-
en Vlaardingen, leden van de
nond-raad en het Tweede-Ka-
ld Frans Moor) met de werkge-
gaan praten over invoering van
euwe CAO per 1 januari 1979 in
it en its van per 1 juli 1979.
gers
ende leden van de Federatieve
Vakvereniging (FHV), met on-
1500 leden de grootste vak-
In de haven na de FNV, hebben
ravond een bedrag van 100 gul-
uit de stakingskas gekregen. Eer-
kregen ze 150 gulden. Ook de
heeft toegegeven dat de staking
hriS otterdam „een aflopende zaak"
io.so ver de dag waarop het werk zal
000 en hervat wil de FHV nog geen
^^"paak doen. De FHV had tot voor
drie mensen in het actiecomité,
van hen zijn er al uitgestapt. De
actieleider Jim Stavinga, is in
ictiecomité gebleven, maar als
^■fbn de FHV geroyeerd.
achtloos
tituatie bij de stakende stadssle-
van Smit Internationale is uit-
loos. Verwacht wordt echter dat
deze staking met als inzet 50
en netto erbij per vreek, geleide-
tan zal verlopen, wanneer de ha-
irbeiders het werk hebben
at.
Jekenden hebben vorige nacht de
et i dingang van het gebouw van
l Internationale met verf be-
ird. Het actiecomité geeft toe dat
et werk is geweest van stakende
nen ts, maar distantieert zich van
vijze optreden,
lijke
ca. 328 bladzijden
gebonden, met Illustraties ca. f 49,50.
De auteur beschrijft in dit belangrijke werk eerst de voorge
schiedenis van Israël de periode van de aartsvaders en
gaat dan verder met de geschiedenis van Israël en Juda tot
330 v. Chr. (einde O.T.-tijdvak).
Sterke nadruk wordt gelegd op de politieke, sociale en
economische problemen en structuren, die van de allergroot
ste betekenis zijn voor de historische en godsdienstige
ontwikkelingen in Israël en Juda.
Een schitterend standaardwerk, wetenschappelijk verantwoord en up-to-date. Uniek in Nederland,
want op vergelijkbaar niveau is er geen ander werk dat dit onderwerp zo behandelt.
Daarom van groot belang voor historici, theologen enz. Maar door de boeiende en heldere stijl van
Prof. Jagersma is dit boek ook een prachtige aanwinst voor andere geïnteresseerden.
iw« Bestel nü uw exemplaar in de boekhandel
Talenpraktikum
Amersfoort, 033-729097
Effektieve talenstudie
Vervolg van pagina 1
onderhandelingen en niet van plan te
zijn verder tegemoet te komen aan de
eisen van de Industriebond om zo een
staking te voorkomen. „We leggen
ons erbij neer", aldus drs E. Melnsma,
directeur van Shell-Nederland
Chemie.
De Centrale Ondernemingsraad van
Shell heeft nog een poging gedaan de
staking te voorkomen door te pleiten
voor een bemiddelaar. Maar het vin
den van een voor beide partijen aan
vaardbare persoon bleek op zo'n kor
te termijn niet meer mogelijk.
De effecten van een staking bij Shell
op de toelevering van benzine en
hulsbrandolie zullen al snel merkbaar
zijn, verwacht drs. Schwartz. Een
kwart van de totale „consumptie" in
ons land op het gebied van aardolie-
produkten wordt namelijk geleverd
door Shell. Weliswaar zullen andere
oliemaatschappijen ln het gat sprin
gen dat ontstaat door de staking bij
,8hell, maar desalniettemin verwacht
Schwarz op „redelijk korte termijn"
gevallen van schaarste, met name
wat betreft olie, dieselolie en benzine.
De kardinale punten waarop de CAO-
onder handelingen zijn afgebroken
zijn de Invoering van een 35-urige
werkweek en van een vijf-ploegen-
dlenst. Volgens de Shell-directie zal
men als men aan deze eisen voldoet
800 man moeten aantrekken. Niet al
leen financieel brengt dit enorme
consequenties met zich mee. maar
ook is het volgens de Shell-dlrectie
onmogelijk om deze mensen, die een
bepaalde vakbekwaamheid moeten
hebben, te vinden. Nog veel rampzal-
ger ls het, aldus drs. Melnsma, dat
Inwilliging van de eisen van de Indu
striebond PKV een uitstralingseffect
zal hebben op de nationale economie.
„In andere Industrieën zal men de
zelfde eisen komen en dat is in de
huidige, onzekere situatie rampza
lig", aldus drs. Meinsma.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Het kabinet wil ruim
te openhouden om straks ook meer
derjarigen tot 21 jaar onder de (Justi
tiële) kinderbescherming te plaatsen.
Een wetsontwerp daarover ls gisteren
door de ministerraad vastgesteld.
Het voorstel hangt samen met de
verlaging van de meerderjarigheids-
grens van 21 naar 18 Jaar. Daarover
zijn in december vorig jaar twee wets
ontwerpen ingediend.
Normaal gesproken vallen kinderen
niet meer onder justitiële kinderbe
schermingsmaatregelen zodra ze
meerderjarig (dus nu nog 21 jaar) zijn.
Van onze redacteur wetenschappen
AMSTERDAM Een internationaal gezelschap van 350 oogartsen sluit
vandaag in Amsterdam een tweedaags symposium over glaucoom af. De
behandelingsmogelijkheden van deze sluipende oogziekte zijn de laatste
jaren sterk verbeterd, aldus organisator dr. Erik L. Greve.
onze parlementsredactie
HAAG D'66-fractieleider Ter-
verwijt het kabinet gebrek aan
itief en durf. „Ons hoofdbezwaar
i de regeringsplannen is dat het
»et niet ln staat blijkt echt lei-
te geven", zei hij gisteravond op
Hl P®ri.ij bij eenkomst in Zwolle.
Glaucoom is een chronische
drukverhoging van het vocht
net achter het hoornvlies (de
voorkant) van het oog. Dat
vocht wordt regelmatig ver
verst. maar de druk loopt op
wanneer het dunne afvoerka-
naaltje geleidelijk verstopt
raakt. De oorzaak daarvan is
nog niet bekend.
De kwaal leidt tot drukverho
ging in het hele oog, en dat
richt geleidelijk schade aan
op de zwakste plek: de achter
kant. waar de oogzenuw de
beeldsignalen afvoert naar de
hersenen. Wanneer glaucoom
niet op tijd ontdekt en behan
deld wordt, zullen door de
druk geleidelijk de zenuwve
zels worden beschadigd.
Daardoor wordt het beeldveld
van het oog aangetast.
Het verraderlijke is dat de pa
tiënt daar lange tijd niets van
merkt, ook al omdat het pro
ces zeer geleidelijk verloopt
en het centrale deel van het
blikveld (de richting waarin
men kijkt) meestal het langst
Intact blijft. Maar zonder be
handeling komt er een stadi
um waarin de patiënt zich
nauwelijks meer kan oriënte
ren, omdat hij of zij niets an
ders meer ziet dan het kleine
gebiedje waarnaar gekeken
wordt. Glaucoom kan uitein
delijk lelden tot totale blind
heid.
Leesbril
Tijdige opsporing van de be
ginnende afwijking is dus van
groot belang. Dat kan gebeu
ren door meting van de oog-
druk. Greve: „Hét moment
was traditioneel wanneer de
patiënt voor het eerst bij de
oogarts kwam voor een lees
bril. Glaucoom is namelijk ty
pisch een kwaal van ouderen,
hoewel het op alle leeftijden
kan voorkomen." Greve heeft
overigens geen enkele behoef
te om zich uit te laten over de
rel tussen oogartsen en opti-
clëns.
Een andere mogelijkheid om
glaucoom te ontdekken, is het
opmeten van de omvang van
het gezichtsveld. Met traditio
nele methoden ls dat een tijd
rovend onderzoek. Er wordt
nu gewerkt aan instrumenten
die dat automatisch kunnen
doen in een minuut of vijf. Op
het symposium waren drie
nieuwe apparaten te zien. Ook
Greve zelf werkt aan deze
techniek ln het Amsterdamse
Wilhelminagas thuis.
Druppels
De traditionele behandeling
voor glaucoom („al honderd
Jaar") zijn pilocarpine oog-
druppels. Een bezwaar was
dat er nogal wat bijwerkingen
kunnen optreden: de wereld
lijkt tijdelijk donkerder of
wat wazig. Ook de noodzaak
om viermaal per dag te drup
pelen is een bezwaar, aldus
Greve. Omdat de patiënt zelf
niets merkt behalve de bij
werkingen blijkt een gere
geld gebruik voor veel mensen
moeilijk haalbaar. Het is de
zelfde moeilijkheid die ook bij
de behandeling van hoge
bloeddruk een rol speelt
Greve is dan ook erg blij dat
er sinds een jaar een nieuw
soort oogdruppels tegen glau
coom beschikbaar is, dat vrij
wel geen merkbare bijver
schijnselen vertoont en maar
tweemaal per dag hoeft te
worden gebruikt. Er is nog een
ander preparaat in aantocht,
dat in Nederland nog niet is
geregistreerd, maar waar hij
in de universitaire kliniek al
drie Jaar goede ervaringen
mee heeft. Het geeft wel wat
bijwerkingen, maar heeft het
voordeel dat het de oogdruk
verder kan verlagen.
Wanneer de kwaal niet meer
met medicijnen kan worden
beheerst, bestaat de mogelijk
heid van een operatie om de
afvoer van het oogvocht te
herstellen. Men gaat daartoe
alleen over als het echt nodig
is, omdat door de operatie eni
ge troe beling van de ooglens
kan optreden.
Bij onbehandeld glaucoom
blijft er op den duur van het
gezichtsveld weinig over.
Wending, het maandblad voor
evangelie, cultuur en samenleving.
Wegens grote belangstelling is
een herdruk verschenen van
het juli/augustusnummer:
HET
INTERKERKELIJK
VREDESBERAAD
EN DE
GROTE POLITIEK
Bert Rijpert, Jan ter Laak,
Johan Blok, Hylke Tromp,
Bram van der Lek, Paul van
Dijk, G. Koch
Eén van de reacties:
erg welkom en zeer aan te be
velen voor allen die nog met
vragen rond de veel bekriti
seerde IKV-leus zitten (Her
vormd Nederland 11/8/1979)
Tc bestellen bij:
Boekencentrum. Postbus 84176.
Den Haag: telefoon070-5121II.
Stuur mij I exemplaar van het juli/
augustusnummer van Wending
5.25 verzendkosten)
Stuur mij een proefabonnement
van 4 maanden voor 10.
I
„Ik denk toch, dat ik ouder word. Ik
hou niet meer van havermout."
