[sraël vreest nieuwe icties van Palestijnen Svoboda was politiek naïef ptraft België 'omdat publiek dat wil'? Londen bijna eens met Salisbury over nieuwe constitutie "Jolitie China pakt emonstranten op Hongkong stuurt bootvluchtelingen terug naar China 25 !3» ürkse regering Icevit wankelt Rel in Australië Twee doden bij rede Khomeini hel pslagplaats' IIJDAG 21 SEPTEMBER 1979 BUfTENLAND TROUW/KWARTET 7 WE| 1 [RUZALEM (AFP, AP, Reuter) De Israëlische autoritei hebben de verloven van de politie en de grensbewaking trokken en de vrijwilligers van de burgerwacht gemobili- »rd uit vrees voor nieuwe aanslagen door Palestijnse guer- itrijders. De regering vreest meer aanslagen in verband it de viering van het joodse nieuwjaar. het frame van een tegen de pui van een café geplaatste fiets, kwamen twee mensen om het leven en raakten 51 personen gewond. De aanslag heeft in Israël een ware alarmtoestand veroorzaakt. De poli tie heeft via de radio opgeroepen tot grote oplettendheid tijdens de ko mende feestdagen. Zaterdag wordt het joodse nieuwjaar gevierd. Met de feestdagen maken de Israëliërs als regel uitstapjes. In heel Israël worden auto's aangehouden en doorzocht op explosieven. Het aantal aanslagen is de laatste tijd sterk opgelopen. Al leen dit jaar kwamen daarbij al vijf tien mensen om het leven. r de gewonden van de woens- javond gepleegde bomaanslag in drukke winkelstraat in Jeruza- bevindt zich een Amsterdams itpaar. van wie de vrouw nog in ensgevaar verkeert. Bij de ontplof- g van de bom, die was verborgen in KARA (AP, AFP) De regering n de Turkse premier Bulent Ecevit \aar meerderheid in het parlement •t< ijtgeraakt door het ontslag van e-premier Faroek Soekan en de >0_ ud door een verkeersongeluk van L, t parlementslid, Doermoes Ali Ti va t aftreden van Faroek Soekan, het lall i?e parlementslid van de kleine De- vo icratische Partij, is een ernstige VfH enslag voor het toch al wankele ste ffind van premier Ecevit. Na de geB od van Doermoes Ali Calik be- likt de regering nu nog maar over s y steun van 220 parlementariërs te- 3t 223 voor de oppositie onder lei- in ig van de vroegere premier Soelei- rd n Demirel, voorman van de Ge en htigheidspartij. i al positie van de regering wordt nu hei ankelijk van de tussentijdse ver- eai zingen die volgende maand voor ran vacante parlementszetels worden louden. De kans dat Demirel vier i deze vijf zetels wint wordt groot cht nu hij de steun heeft gekregen i de overgelopen Soekan. Dat be ent dat Demirel volgende maand ;vit aan de kant zou kunnen uiven. een verklaring bij zijn aftreden zei p* »kan tot de regering Ecevit te zijn I I getreden aangezien bij deze ploeg staat achtte de economische pro- men van het land op te lossen. Met hollende inflatie, de toenemende va itieke terreur en de groeiende cor- an j tie onder Ecevits bewind zag Soe- l0p i het niet meer zitten, te meer daar i eigen voorstellen daaraan een jde te maken weinig weerklank iden. PLO De Israëlische minister van defensie Ezer Weizman heeft gisteren her haald dat hij de Verenigde Staten niet om toestemming zal vragen voor eventuele acties in het zuiden van Libanon. Israël zal de Verenigde Sta ten wel op de hoogte houden van het doen en laten in dat gebied. Weizman zei dit naar aanleiding van oppositio nele kritiek als zou hij de beslissings bevoegdheid over het optreden in Li banon aan Washington overgedaan hebben. Overigens is gisteren bekend gewor den dat er een scherpe woordenwisse ling heeft plaats gehad tijdens een ontmoeting tussen Weizman en de Amerikaanse onder-minister van bui tenlandse zaken, Saunders. Saunders zou Weizman hebben gewaarschuwd: „Libanon wordt nog eens Israëls Viet nam", waarop Weizman Saunders zou hebben toegevoegd: „Vertel ons niet hoe we iets moeten aanpakken. Tenslotte hebben jullie Ethiopië, An gola en Iran verloren". Van een onzer redacteuren AMSTERDAM De reputa tie van politieke naïviteit in combinatie met een grote persoonlijke moed is er de oorzaak van geweest dat de gisteren overleden Ludvik Svoboda zich onder regimes van totaal verschillende kleur steeds heeft weten te handhaven. Onder de voor man van de Praagse lente, Dubcek tot het president schap geroepen, bleef hij die post bekleden onder diens opvolger Husak. Ludvik Svoboda werd op 25 novem ber 1895 in Hroznatin in Moravië geboren. Aanvankelijk diende hij in het Oostenrijks-Hongaarse keizer lijke leger in de eerste wereldoorlog. Tijdens die oorlog liep hij echter over naar het Tsjechoslowaakse le ger dat in Rusland werd gefor meerd. Na de wapenstilstand voeg de hij zich bij het officiële leger van dat land. Toen de Duitsers in 1938 Tsjechoslowakije binnenvielen, vluchtte Svoboda, wiens naam „vrijheid" betekent, eerst naar Po len en vervolgens naar de Sowjet- Unie, waar hij in het Rode Leger meevocht tegen de Duitsers. Zijn aandeel in die strijd leverde hem de Utel „held van de Sowjet-Unie" op. Benes Na de oorlog werd Svoboda minis ter van defensie in de niet-commu- nlstische regering van president Be- nes. In die functie vervulde hij een sleutelrol bij de communistische machtsovername, door in 1948 het leger in de kazernes te houden, waardoor deze machtsovername mogelijk werd. In het begin van de jaren vijftig verloor 8voboda alle openbare functies, aangezien hij niet mee wilde gaan in de s tali nis e- ring van het land. Hij zat toen zelfs enige tijd in de gevangenis. Svoboda werd na het einde van de stalinisering gerehabiliteerd. Het feit dat hij zich niet had afgegeven met het regime van Novotny, maak te hem zeer geschikt voor het presi dentschap onder de verlichte Alexander Dubcek. Ook voor de Russen was hij door zijn verleden een aanvaardbare figuur. Lente Toen de Russen 21 augustus 1968 Tsjechoslowakije binnenvielen om een einde te maken aan het socialis me met een menselijk gezicht en Dubcek en zijn naaste medewerkers naar Moskou brachten, maakte Svoboda zich sterk voor hun vrijla ting. Na ernstig tegenspartelen ga ven de Russen uiteindelijk aan de eis van Svoboda toe en konden Doebtsek en de zijnen naar Praag terugkeren. Met de doorgevoerde liberalisering was het toen echter volledig ge daan. maar toen Dubcek op 17 april 1969 uiteindelijk aan de kant werd gezet, streek Svoboda de Russen nog eens flink tegen de haren in door te verklaren: „De naam van Alexander Dubcek zal in ons be wustzijn voor altijd verbonden zijn met de politiek, die de communisti sche partij van Tsjechoslowakije in Januari 1968 is gaan voeren. In de periode van zijn bezigheid heeft hij zich in de functie van eerste secreta ris grote populariteit en het vertrou wen van het volk verworven". Een duidelijker lofuiting was op dit m<>- ment nauwelijks mogelijk. Later heeft Svoboda de Praagse lente echter veroordeeld als een daad van contrarevolutie, waaraan men gelukkig dankzij de hulp van de Oosteuropese vrienden een einde had kunnen maken. Deze verande ring in zijn opstelling heeft er dan ook toe geleld dat de Tsjechoslo waakse leiders hem als enige ver tegenwoordiger van de korte Praag se lente wilden handhaven. In 1973 werd hij herkozen als presi dent, maar twee Jaar later moest hij om gezondheidsredenen aftreden. Hij werd opgevolgd door Oustav Husak, de secretaris-generaal van de partij. De verantwoordelijkheid voor de woensdagavond gepleegde aanslag in Jeruzalem is genomen door de Pales tijnse Bevrijdingsorganisatie PLO. Volgens een door het Palestijnse persbureau WAFA verspreide mede deling zouden bij de aanslag tenmin ste vijftig zionisten gedood of gewond zijn. De Israëlische regering heeft in middels officieel bij de Verenigde Na ties geprotesteerd tegen de aanslag. De Amerikaanse regering heeft een openlijke veroordeling uitgesproken van de aanslag. Inmiddels heeft ook het door Irak gesteunde Arabische Bevrijdingsfront beweerd verant woordelijk te zijn voor de aanslag. Dit front is een onderdeel van die stroming in de Palestijnse beweging, die elke regeling met Israël afwijst. Wanneer er nu algemene verkiezin gen zouden worden gehouden in Is raël, dan zou de regerende Likoed- partij van premier Menachem Begin de meerderheid verliezen. Dit blijkt uit een opinieonderzoek. De Likoed zou slechts mogen rekenen op 18,1 procent van de stemmen, terwijl de Arbeiderspartij 38,4 procent zou ha len. Likoed haalde bij de verkiezin gen van mei 1977 een verrassende 35,3 procent van de stemmen tegenover slechts 24,6 procent voor de Arbeider spartij. De gedaalde populariteit van premier Begins regering hangt vooral samen met het falende economische beleid van de regering. door Hans Masaelink LONDEN De regering van Zlmbabwe-Rhodesië en de Britse regering zijn „ecg dicht bij een totale overeenkomst" over een nieuwe grondwet. Met deze woorden maakte de minister van buitenlandse zaken van de regering Muzorewa, David Muko- me, gisteren duidelijk dat de Britten en Salisbury het in feite eens zijn over een nieuwe grondwet. sub Ve neq wü rd ii tralli KING (Reuter, AFP) De Chinese politie heeft gisteren een korte vechtpartij honderd demonstrerende spoorweg- leiders gearresteerd. In Peking werd gisteren door drie ioejschillende groepen gedemonstreerd tegen de politiek van huidige regering. etel aar ïnt< enjge demonstratie die de belang- s 1 ling had van de plaatselijke auto- lten was die van ongeveer hon- d spoorwegarbeiders en hun ge- T >en' die kritiek uitoefenden op het De1tuur van de spoorwegen. De de- istranten probeerden grote gele ers te ontvouwen met daarop klachten, maar dit werd door de Aiftaire politie verhinderd. Hierop VJ1fstond een handgemeen, waarbij demonstranten die een vlag egen tegen een groot bord werden agen, waarop staat geschreven li knge leve de onoverwinnelijke ge- hte van Mao Zedong". De demon- me< nten werden later in een bus gela- R0t en naar onbekende bestemming wee IV0erd tall ;iog< Eerder hadden 150 mensen gedemon streerd voor het gebouw van het revo lutionaire comité van de stad Peking. Zij verklaarden dat zij tijdens de cul turele revolutie waren gedwongen naar het platteland te gaan en dat ze nu tenig wilden naar de stad. Ook was er een demonstratie van studen ten, die protesteerden tegen het feit dat zij wel waren geslaagd voor het toelatingsexamen voor de universi teit maar nog steeds geen plaats had den gekregen. De studenten deden een poging om een brief af te leveren bij de woning van vice-premier Deng Xiaoping, maar dat werd door mili tairen verhinderd. Een betoger in de Australische plaats Newcastle danst voor twee in brand gestoken politie wagens. De onlusten ontstonden toen een honderd man sterke po litiemacht slaags raakte met eni ge honderden betogers, die de monstreerden tegen de afbraak van een plaatselijk hotel. Twin tig demonstranten en veertien politiemensen moesten in het ziekenhuis worden opgenomen. TEHERAN (UPI) Twee vrouwen hebben het leven verloren en 50 men sen zijn gewond doordat zij onder de voet werden gelopen door een menig te die gisteren ayatollah Khomeini wilde zien in de heilige stad Qom, zo heeft het officiële persbureau Pars meegedeeld. De menigte was zo groot dat de revolutionaire garde haar niet meer in de hand kon houden. Hiet is voor het eerst dat zoiets ge beurt sinds de 79-jarige godsdienste revolutionaire leider is begonnen weekeindtoespraken te houden in zijn religieuze school Madresseh Fai- zieh, die de zetel geweest is van zijn beweging tegne de afgezette sjah. HONGKONG (AFP, Reuter) Hongkong heeft gisteren meer dan zevenhonderd Vietnamese vluchtelingen teruggestuurd naar China. De vluchtelingen waren aanvankelijk in China opgenomen, maar vluchtten vervolgens naar de Britse kolonie. De Vietnamezen, waaronder meer dan driehonderd kinderen, werden .onder zware bewaking in vrachtwa gens naar de grens vervoerd en daar op de trein naar Canton gezet. Zij waren volgens functionarissen op verschillende dagen in Juli met vier boten in Hongkong aangekomen en hadden verteld dat 4e rechtstreeks uit Vietnam kwamen. Uit onderzoek bleek echter dat zij al in mei 1978 over land naar China waren gevlucht. Hongkong herbergt op dit moment ongeveer 68.000 Vietnamese vluchte lingen en worstelt daarnaast nog met het probleem van een grote stroom illegale immigranten uit China. Thailand heeft het verzoek afgewe zen van Laos om een lading hulpgoe deren te mogen vervoeren vanuit Bangkok naar het door honger geteis terde Cambodja. Laos had al begin deze maand toestemming gevraagd voor de aankoop van voedsel en me dicijnen Thailand met de bedoeling die dan per chartervliegtuig naar Phnom Penh te vliegen. Thailand vindt echter dat de hulp niet alleen naar de Cambodjaanse hoofdstad moet gaan, maar ook naar plaatsen die onder controle staan van guerril- lastrijers van Pol Pot. Door deze hou ding van Thailand ls de noodhulp aan de hongerende bevolking van Cam bodja ernstig gestagneerd. De woordvoerder van de Britse dele gatie wilde niet zover gaan en sprak zich wederom van een „nuttige uit wisseling van gezichtspunten". Het is waarschijnlijk dat Londen en Salis bury een overeenkomst hebben be reikt over de grondwet, dat de blan ken geen vetorecht meer zullen heb ben en dat ook over de blanke verte genwoordiging en het instellen van een commissie een compromis is bereikt. Volgens Salisbury was een misluk king niet meer mogelijk. De Britse delegatie wil echter niet officieel toe geven dat een akkoord is bereikt, omdat dan de kans bestaat dat de delegatie van bisschop Muzorewa de koffers pakt en met een akkoord in de binnenzak naar huis gaat. De Britten zullen evenals het Patriottisch Front van Nkomo en Mugabe van mening zijn dat overeenstemming pas is be reikt als alle agendapunten aan de orde zijn gekomen, dat wil zeggen dat er ook afsprken zijn gemaakt over de tijd tussen de conferentie in Londen en nieuwe verkiezingen in Zimbabwe- Rhodesië. Grondwet alleen De delegatie van Muzorewa vindt zelf dat het dicht bij een overeenkomst is gekomen, omdat deze delegatie al leen wil praten over de grondwet op deze conferentie in Londen. Naar ver wacht zal bisschop Muzorewa voor dat hij dit weekeinde „voor een paar dagen" naar Salisbury teruggaat een verklaring afleggen dat een overeen komst met de Britten over een nieu we grondwet is bereikt. Gistermiddag hebben de Britse Dele gatie en de delegatie van het Patriot tisch Front „harde discussies" ge voerd over de grondwet. De woord voerder van het front vond het niet verwonderlijk dat Londen en Salisbu ry het eens waren, omdat het ging om een akkoord tussen een „meester en een marionet", aldus het front. Eén van de leiders van het front, Joshua Nkomo, was gisteren overigens niet aanwezig, omdat hij naar Brussel moest vanwege „plichten voor de be- vrijdingsstrijd". De britse woordvoerder kwalificeerde de onderhandelingen tussen het front en London als „hard". Hij verwachtte dat er vandaag nog geen overeen stemming over de grondwet met het front zou worden bereikt. De blanke vertegenwoordiging in het parlement was wederom een struikelblok ux de discussie. Het front vindt een blanke vertegenwoordiging „racistisch" en London ziet dit als bescherming voor de blanke minderheid van 240.000 mensen in Zlmbabwe-Rhodesië. Het is de vraag of de Britse delegatie tot veel concessies bereid is. Presi dent Nyerere van Tanzania speelt daarbij een belangrijke rol. Vindt hij de Britse voorstellen aanvaardbaar of niet? „Als wij op de conferentie een overeenkomst bereiken over over dracht van de macht en het Pattto- tisch Front zegt nee, dan zullen.we hen niet steunen," aldus Nyerere. Ook de Amerikanen kunnen de Brit se houding beïnvloeden. De voorzit ter van de Rhodesië-conferentle. Lord Carrington gaat zondag naar New York om de Algemene Vergade ring van de Vernigde Naties bij te wonen en zal daqr een gesprek heb ben met de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken. Cyrus Vance. ver! ven 3 niéor Leo Kleyn olicl ai 'ai t is onbetwistbaar, schreef de in Nederland werkende Belgische 'Chiater Luc Adriaens in zijn vier jaar geleden verschenen studie „Ben anders' Ervaringen met misdadigers", dat in de manier waarop met 'angenen wordt omgesprongen België een „beschamende achter- a«4nd" op Nederland heeft. Zonder omwegen constateerde hij dat in zijn 11 loorteland enigszins behoorlijke observatie- of behandelingscentra ir delinquenten niet te vinden zijn. te waarnemingen van Adriaens, verbon- i aan de psychiatrische observatiekli- k van het gevangeniswezen in Utrecht, pen een.schril licht op het proces dat op ogenblik in Gent wordt gevoerd tegen van drievoudige moord beschuldigde 20- Ige Belg Dirk de Winne. Als de verdachte uldig, maar ontoerekeningsvatbaar 'dt verklaard, loopt hij kans te worden t e« esl°ten in de .voor zware delinquenten niM ^mde inrichting in Doornik, die van alle rebr ?chten 411 België de slechtste reputatie Tl p n< ewo üe literatuur wordt deze inrichting, de ie y, otste in het land, aangeduid als „een ui I ^SPlaats voor vuil", „een concentratie- itroi aP" en ..een slangenkuil". Adriaens ver- to's dt 10 zijn boek dat de ruim 1300 patiën te (onder wie zich, naast gevangenen, ook te akzinnigen bevinden) zijn toevertrouwd de zorgen van slechts een stuk of dertig 'legers en een handjevol artsen. De en^1. schrijft hij bitter, besteedt aan de ar Juen in dit soort inrichtingen minder eken dan aan de apen in de Antwerpse ooir^tuin. h sturen de twee verdedigers van Dirk ^inne erop aan, mede met behulp van de hen als deskundige ingeschakelde psy- joo at*r Adriaens, de Jury tot de overtuiging 'rengen dat hun cliënt de moorden heeft gepleegd in een „schemertoestand", en dat ze hem op grond daarvan niet kunnen wor den aangerekend. Als ze dat niet zouden doen, zouden ze de weg openhouden naar de ook al beruchte gevangenis voor langge straften in Leuven. Die is weliswaar te pre fereren boven de inrichting in Doornik, maar toch willen ze ook die hun cliënt, die ze als ziek beschouwen, besparen. Dilemma De ^rdediging ziet zich daarmee geplaatst vooPeen dilemma, dat zich in Nederland, met zijn betere voorzieningen voor gevan genen en ter beschikking van de regering gestelden, niet of veel minder zou laten voelen. Het is ook geen toeval dat zij, ter oplossing van het probleem waarvoor zij zich gesteld ziet, het oog op Nederland gericht houdt. Hun cliënt, vinden de advo caten, zou ter behandeling moeten worden opgenomen in de daarvoor gekwalificeerde inrichting Groot Batelaar in Lunteren. Maar daartoe zou de jury tot het oordeel moeten komen dat Dirk de Winne krankzin nig was. toen hij de moorden pleegde, maar het nu niet meer is. Met andere woorden: de verdachte zou moeten worden vrijgespro ken. Daarna zou, op basis van vrijwillig heid. met de behandeling in Nederland kun nen worden begonnen. Het ziet er niet naar uit dat dit verlangen De verdedigers van Dirk de Winne, Jos van Damme (links) en Jef Vermassen, in de rechtszaal. van de verdedigers gehonoreerd zal worden, ook al laat een van de advocaten, Jef Ver massen, in de wandelgangen van het naar geestige Gentse gerechtsgebouw weten dat zijn streven niet bij voorbaat tot mislukken gedoemd is. Hij acht het niet uitgesloten dat de twaalf Juryleden („gezworenen") een voor de verdachte gunstig oordeel zullen vellen, nadat en vooral omdat ze met alle achtergronden van het delict geconfron teerd zijn. Volgens Vermassen is ook on langs een door hem verdedigde moordenaar door een jury vrijgesproken. Knieval Vermassen en zijn medeplelter Jos van Damme hebben er overigens geen goeo woord voor over dat Dirk de Winne voor deze Juryrechtbank, het hof van assisen van de provincie Oost-Vlaanderen, is gedaagd. ZIJ zien daarin een knieval van het open baar ministerie voor de publieke opinie, die moordenaars \piet behandeld, maar gestraft wil zien. Dat geldt zeker als het gaat om „oudermoord", een misdaad die ln België ook officieel als een afzonderlijke categorie wordt beschouwd. Dirk de Winne staat terecht, omdat hij als 17-jarige in de nacht van 1 op 2 Juni 1976 zijn ouders Joseph de Winne (41) en Astrid van de Cauter (38), alsmede zijn 14-Jarige zusje Colette, heeft gedood met een jacht geweer, waarmee bij de woning op spreeu wen werd geschoten. Hij wilde zijn oudere uit de weg ruimen, omdat hem een verbod boven het hoofd hing tijdens de weekeinden in een naburig dorp als hulpkelner te wer ken. Die gunst leek hij zo goed als zeker te hebben verspeeld, toen hij als leerling van het Koninklijk atheneum ln Gent bij een godsdienstexamen een nul kreeg, omdat hl) had gespiekt. Aanvankelijk had hij alleen zijn oudere willen doden, waarna hij het had willen doen voorkomen dat zijn vader zijn moeder had doodgeschoten en vervolgens zelf moord had gepleegd. Na op zijn slapende ouders geschoten te hebben, wekte hij zijn zusje en schoot hij ook haar neer. om haar een dubbele moord en zelfmoord ln de schoenen te schuiven. Enkele uren na het drama vertelde hij de gealarmeerde rijks wacht al de werkelijke toedracht. Als minderjarige werd hij ter beschikking gesteld van een Jeugdrechter, die hem bij ontstentenis van de bevoegdheid te straffen ln een inrichting voor Jeugdige delinquen ten liet opnemen. Meer dan een Jaar later werd hij alsnog overgebracht naar de rijks gevangenis in Gent, omdat op aandrang van de procureur-generaal was besloten hem terecht te laten staan voor het assisen hof in Oent. Jury De bij het begin van het proces samenge stelde jury ziet zich in de zaak tegen Dirk de Winne voor de taak gesteld te moeten oor delen over de centrale vraag bij deze be rechting. of de verdachte wist wat hij deed. toen hij de loop van het geweer op zijn slachtoffers richtte. Dat oordeel komt neer op de beoordeling van de merites van twee elkaar tegensprekende psychiatrische vi sies, vervat in adviezen waarvan het ene wel en het andere niet tot toerekeningsvatbaar heid concludeert. Een groep door de procureur-generaal aan gewezen psychiaters meent dat Dirk- de Winne neurotisch gestoord was. maar wel aansprakelijk, zij het verminderd, gesteld kan worden voor zijn daden. Door de verde diging te hulp geroepen psychiaters, onder wie ook de Gentse hoogleraar van Neder landse afkomst Ernst Verbeek, schrijven de ontsporing van de verdachte toe aan een langdurige aanval van epilepsie, die toere keningsvatbaarheid uitsluit. Verlichte geesten in België vinden het maai griezelig dat gelegenheidsrechters. in het dagelijks leven veelal werkzaam als buls vrouw of „bediende", moeten uitmaken wie het bij het rechte eind heeft. Zij vrezen ook dat, los daarvan ln hun land nog steeds geen pogingen worden ondernomen de door Adriaens gesignaleerde „achterstand" ln te lopen. In het Vlaamse weekblad Knack, dat een omslagartikel aan het proces tegen Dirk de Winne wijdde, schreef de ook In Nederland bekende journalist Johan Anthlerens dat de Belgische Justitie, „over haar toga strui kelend", pas de twintigste eeuw zal betre den, wanneer op misdaad niet langer omdat „het opgeschrikte publiek" het wil, als het even kan met straf gereageerd zal worden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7