Het nieuwe groene geloof
De samenwerking
voor de vrede
en de brede basis
Discussiëren over kernwapens
Het IKV en
Stop de N-bom
7 KG 21 SEPTEMBER 1973
BINNENLAND
TROUW/KWARTET PHS 13 - R 15
Hans Bouma
Yan de meest deprimerende
en. die ik de afgelopen
iden las. is ..Het groene geloof"
anet Barkas
•nschappelijke Uitgeverij,
terdam. 1978). Deze
ironkeiijk Amerikaanse
katie biedt een geschiedenis
it vegetarisme.
waarop de essayiste
,Barkas deze geschiedenis
jft. dwingt op zichzelf alle
lering af. Goed
nteerd en bijzonder
idend voert zij allerlei
jen en (beroemde) figuren
;le. die in de loop der eeuwen
•tarisme waren toegedaan,
analyserend legt ze daarbij
motieven bloot, die aan de
arische leefwijze ten
Islag lagen. Welnu, op een
euitzondering na (Pythagoras
orbeeld) heb ik geen enkel
f kunnen vinden, dat mij op
;ls ument als ik geen vegetariër
l-p )t het vegetarisme zou
De "en
75/poene geloof, dat Janet Barkas
a;in kaart brengt, maakt op
i volstrekt irreële,
vreemde, onaardse en
I. nselijke indruk. Bijna steeds
I loneert het in een negatieve.
itische. ascetische kontekst.
>1 nooit gaat het om het dier,
1 ntzien moet worden.
Imotief is praktisch altijd
►gocentrische wereldmijding.
het idee, dat het
Sisme een diepe minachting
ert voor alles, wat aards en
nelijk is. Het groene geloof
t de mens in een sektarisch
lent, waarin het lichaam
tpelijk het onderspit delft,
ider je van je lijf merkt, hoe
er genoten en gelachen
hoe beter. Het groene geloof
>ts masochistisch en daarom
:aam egoïstisch. Mahatma
vind ik wel het meest
voorbeeld.
eer ik me zou laten leiden
le geschiedenis van het
isme, zoals Janet Barkas die
ijft, zou ik voor de toekomst
tt vegetarisme ronduit het
4vrezen. Ik denk niet, dat het
bcentrische wereldmijding
groene geloof veel toekomst
En ik zou ook niet graag zien,
geloof de komende jaren
ïeuwe slachtoffers zou maken,
pvreemde, egoïstische
nzijn levensgevaarlijk, zowel
Ichzelf als voor anderen.
p we voor de toekomst van
jetarisme gelukkig niet
;zen op het vrij dubieuze
n van deze beweging. Juist
e jaren is het duidelijk
len, dat er méér motieven
vegetariër te worden dan de
inele. Er tekent zich in deze
b nieuw type vegetarisme af
I aanzien van dit vegetarisme
Juiterst hoopvol. Het groene
■presenteert zich in een
pe, actuele gedaante en de
s van dit nieuwe geloof
ook in ons land, hand over
e de bekeringen zijn niet
llucht.
de kenmerken van dit
groene geloof? In de eerste
dat het zo sociaal is.
g besluiten mensen tot het
;me, niet om er zélf beter
worden, maar om er énderen
laten profiteren. Het motief
ingt niet meer aan egoïsme,
an altruïsme, engagement,
ogen. Dat men zélf toch ook
epaald niet minder wordt van
angloze, altruïstische
risme, is een onverwacht
ïffect. men komt daar
eweg tot z'n verrassing achter
was daar niet om begonnen.
n de horizon van het
tische. geëngageerde
risme dienen zich twee
engroepen aan: dieren en
lensen. Enkel en alleen
e van deze Dartiien wordt het
ntiepatroon drastisch
gd. Wat het dier betreft: voor
ik denk maar aan mezelf) was
idalige, dieronwaardlge
Waarop de laatste tien,
jaar vlees en eieren worden
■uceerd. directe aanleiding
ietariër te worden. Van
idle veroordeeld werden tot
telgang van de bio-industrie.
n ze geen produkten te
neren. Het motief is dus:
ssie. mededogen. Wanneer ze
al de beslissing hebben
ien de produkten van de
lustrie te boycotten, komen
gauw toe om méér artikelen
n menu te schrappen. Het
hun steeds meer tegen te
lieren hoe dan ook op te
laan levensbehoeften, die op
er beschouwd helemaal geen
evensbehoeften zijn.
nog niet te zeggen, in
rre de boycot van
lustriële artikelen het welzijn
ize landbouwhuisdieren ten
zal komen. Ondanks het feit,
k vorig jaar er weer
iden voor bedankten nog
medeplichtig te zijn aan de
'van de blo-industrie, nam de
vleesconsumptie toch weer
n paar kilo per hoofd van de
ing toe. Dit wil niet zeggeh
(wat boze tongen wel beweren), dat
beginnende vegetariërs toch weer
op grote schaal afglijden naar hun
vroegere consumptiepatroon, maar
dat de gerenommeerde vleeseters
dank zij de intensieve propaganda
van het bio-lndustriesyndicaat
(„vlees zet de maaltijd kracht bij")
nóg meer vlees zijn gaan
verorberen. Dit is een tegenvaller
voor wie het lot van het bio-dier ter
harte gaat. maar het is geen reden
om je groene geloof te verliezen.
Zoals bij ieder geloof, gaat het ook
hier niét om het onmiddellijk effect,
maar om het teken, dat wordt
gesteld. En wanneer dit teken
gedragen wordt door een
volhardende bezieling, zal het op
den duur tot iets heel concreets en
revolutionairs leiden. In de
geschiedenis is het nooit anders
geweest. Werden alle grote,
positieve veranderingen niet
ingeluid door tekenen, profetische
signalen? Tegen engagement en
bezieling is zelfs de meest harde
werkelijkheid niet opgewassen.
Het sociale, altruïstische karakter
van het nieuwe groene geloof slaat,
behalve op onze medeschepselen,
de dieren, ook op onze meest naaste
verwanten onze medemensen. We
moeten dan met name aan dié
medemensen denken, die door ons
huidige, op dierlijke eiwitten
toegespitste voedingspatroon,
nimmer de kans zullen krijgen ooit
nog eens uit de hongerproblemen te
komen. De overmatige vlees- en
eierconsumptie van de rijke landen
is er niet weinig de oorzaak van, dat
de Derde Wereld krepeert van de
honger. In het verleden is er wat
ongenuanceerd gegoocheld met
cijfers om deze misstand aan de
kaak te stellen. Men beging in
allerlei publikaties de fout
Amerikaanse gegevens terug te
projecteren op Nederlandse
omstandigheden. Maar de
Amerikaanse
verspillingscoëfficiënt is
aanmerkelijk hoger dan de
Europese en het was voor
mengvoederfabrikanten en andere
profiteurs van de bio-industrie dan
ook een koud kunstje de critici
gevoelig van repliek te dienen.
Dezen hielden toen verder maar
hun mond en de discussie
verstomde.
Ondertussen is het onweerlegbaar,
dat onze mengvoederindustrie voor
het grootste deel draait op
grondstoffen uit de Derde Wereld
en voorts, naast kostbare granen,
ook allerlei afval verwerkt, dat
helemaal geen afval had hoeven te
zijn: sojaschroot (afval omdat we
aan margarine de voorkeur geven
boven roomboter) en zemelen
(afval, omdat de meeste mensen
liever wittebrood dan
volkorenbrood eten). Het meest
kwalijke zijn de enorme importen
uit de Derde Wereld. Op
landbouwgronden, die ook benut
zouden kunnen worden voor eigen
voedselproduktie. verbouwen de
arme landen nu produkten (bij
voorbeeld de cassave leverende
maniok Thailand!) voor onze
steeds meer verslindende
mengvoederindustrie.
Wie ernst maakt met het
hongerprobleem en pleit voor
mondiale gerechtigheid, móét wel
protesteren tegen het gangbare
Westerse voedingspatroon. In
principe wordt er méér dan genoeg
voedsel geproduceerd voor de
huidige wereldbevolking. Het eiwit
tekort in de Derde Wereld (de
voornaamste deficiëntie daar) is
een kunstmatig tekort.
Ook nu geldt weer, dat degenen die
uit compassie met de Derde Wereld
tot het vegetarisme overgaan, geen
directe oplossing bieden voor het
hongerprobleem. Pas wanneer we
massaal ons vlees- en eiergebruik
verminderen (bij voorbeeld
terugbrengen tot het niveau van
1962) en vervolgens creatief
meewerken aan een rechtvaardige
verdeling van wat voor ons éllen
bestemd is, zal er structureel iets
kunnen veranderen. Maar en dat
is ook nu weer doorslaggevend
door het vegetarisme omwille van
de Derde Wereld wordt een teken
gesteld, een teken, dat het begin zal
zijn van een grootschtL^oe sociale
revolutie.
Het tweede kenmerk van het
nieuwe groene geloof is. dat het zo
volstrekt aards en lichamelijk is.
Van het dualisme en de
wereldmijding, die veel traditionele
vormen van vegetarism* zo
ontsieren, is geen spoor meer te
bekennen. Het nieuwe groene
geloof onttrekt zich niet aan de
aardse en lichamelijke
werkelijkheid, het is niet asociaal
en schizofreen, maar concentreert
zich juist op de aardse en
lichamelijke realiteit. Het richt zich
met name op dfé aardse en
lichamelijke realiteit, die niet tot
haar recht komt die wordt
geëxploiteerd en uitgebuit. In
zekere zin is ook het nieuwe groene
geloof ascetisch: het onthoudt zich
van alles, dat ruikt riaar onrecht en
geweld. Het distantieert zich niet
van de wereld op zichzelf, maar van
het corrupte en misdadige in de
wereld.
Ten slotte wordt het nieuwe groene
geloof getypeerd door een gezonde
vitaliteit. Het schaamt zich er niet
voor uitbundig te genieten van
datgene, dat het genieten volop
waard is. Het aardse en
lichamelijke zijn niet inferieur,
maar iets verrukkelijks. Binnen het
nieuwe groene geloof kan nog 's
gelachen en gevrijd worden Je
blijft er mens bij.
Het is dit sociale, aardse en vrolijke-
vegetarisme. dat ik een goede
toekomst voorspel. Daar is het
inspirerend en menselijk genoeg
voor. Het sluit aan op onze
allerdiepste behoefte: de behoefte
om waarachtig mens te zijn:
medemens en medeschepsel. De
behoefte om in harmonie te leven
met alles wat adem heeft.
door Nico Schouten en Lodewi]k Ringnalda
In het artikel van Herbart Ruitenberg op de Podium-pagina
van vorige week over het actiemateriaal van het IKV wordt
het IKV verweten samen te werken met het Samenwer
kingsverband „Stop de neutronenbom - Stop de kernwapen-
wedloop" en de CPN in het Overlegorgaan tegen de kernbe
wapening. We zijn hierover beduusd, daar dit Overlegor
gaan zo'n constructieve bijdrage geeft aan de meningsvor
ming in ons land over het vraagstuk van de kernbewape
ning, dat uniek is in de wereld. In dit Overlegorgaan (waarin
zitting hebben IKV, Pax Christi, Samenwerkingsverband,
„Stop de neutronenbom - Stop de kernwapenwedloop",
CDA, PvdA, D'66, CPN, PPR, PSP en het FNV) worden
ideeën uitgewisseld over de te volgen strategie en hierover
openhartig met elkaar van gedachten gewisseld. De deelne
mende organisaties heben elkaar gevonden op de afwijzing
van de neutronenbom en de sympathie voor het streven van
kernbewapening de wereld uit te helpen.
Het verbaast ons daarom dat de
schrijver zo fulmineert tegen een
niet bestaande éénzijdigheid en de
principiële bezwaren In twijfel
trekt. Wij geloven dat de betekenis
van dit orgaan voor de vrede hoog
gehouden moet worden en het IKV
voor zijn deelneming geprezen moet
worden.
Voorts willen we hierbij enige mis
vattingen rechtzetten t.a.v. het Sa
menwerkingsverband „Stop de neu
tronenbom - Stop de kernwapen
wedloop". De teneur van enkele op
merkingen van Ruitenberg is dat
het Samenwerkingsverband éénzij
dig is in zijn doelstellingen en dat
het een CPN-comlté is.
We zijn bedroefd dat zulke rechtzet
tingen nog nodig blijken. Want zou
Ruitenberg de moeite hebben geno
men bij de woordvoerders van het
Samenwerkingsverband inlichtin
gen ter zake in te winnen, of studie
hebben gemaakt van de informatie
in het door haar uitgegeven N-bulle-
tin. dan zouden we dit artikel niet
hebben hoeven te schrijven. Voor
een vredesbeweging die zoekt naar
wederzijds respect en samenwer
king, dwars door politieke en cultu
rele barrières heen, om zo de voe
dingsbodem voor het vijandsden-
ken te overwinnen, is het schrijven
dat ons hier wordt opgedrongen een
ongelukkig incident.
Over de misvattingen het volgende.
Ten eerste: er is geen sprake van
een comité Stop de neutronenbom
(zoals Ruitenberg schrijft), maar
van een Samenwerkingsverband
„Stop de neutronenbom - Stop de
kernwapenwedloop", waarin lande
lijk en plaatselijk personen met ver
schillende politieke en levensbe
schouwelijke inzichten en maat
schappelijke positie aan een ge
meenschappelijk doel werken: stop
zetting van de kernwapenwedloop,
met voorop de verhindering van de
nieuwe ronde in de kernbewapening
die met de introductie van de neu
tronenbom zou worden ingeluid.
In dit gemeenschappelijk optreden
werkt ieder vanuit zijn of haar over
tuiging, vanuit zijn of haar motie
ven en persoonlijke verantwoorde
lijkheid; de één incidenteel, de an
der meer permanent, al naar gelang
de mogelijkheden gezien andere
zorgen of verplichtingen-
Het Samenwerkingsverband kent
daarom geen „CPN-achtergrond"
zoals Ruitenberg formuleert, maar
kent naast persoonlijke samenwer
king vele organisaties van uiteenlo
pende aard die ad hoc of permanent
steun verlenen. Eén van hen die
permanent steun geven is inder
daad de CPN. maar onder politieke
partijen geeft ook de PPR perma
nente steun. Van andere politieke
partijen ziet men meer plaatselijk
en ad hoc of in het optreden van
personen vormen van steun. Hon
derden persoonlijkheden met en
door H. J. Neuman
Alle Nederlanders, in het bijzonder
alle christenen in Nederland, wor
den uitgenodigd de komende dagen
en weken te discussiëren over de
problematiek van de kernwapens.
Er wordt hun niet gevraagd tot
elke prijs de intellectuele bolwer
ken te bestormen van degenen met
wie ze het niet eens zijn. Maar
evenmin wordt van hen gevergd
dat zij onder het ideologische of.
morele juk van anderen doorgaan.
Zij worden alleen uitgenodigd te
discussiëren, en waar het over de
kernwapens gaat is dat toch nog
heel wat.
De uitnodiging heeft in de eerste
plaats betrekking op de Vredes-
week die het Inter-Kerkelijk Vre
desberaad (IKV) net als in voor
gaande jaren heeft georganiseerd.
Ze geldt eveneens voor de talrijke
bijeenkomsten, in en buiten het
parlement, die vooraf zullen gaan
aan de besluiten waarvoor het At
lantisch bondgenootschap zich
rondom de jaarwisseling zal zien
geplaatst.
Discussiëren over kernwapens is
op zichzelf bijzonder belangrijk.
Maar zo'n discussie verliest een
groot deel van haar zin en eigen
lijk ook de aanstaak op haar be
naming wanneer niet althans
geprobeerd wordt daarbij alle of in
ieder geval zoveel mogelijk aspec
ten te betrekken. Iedere conclusie
die uit een zorgvuldige en ernstige
discussie voortkomt, verdient res
pect; ook en vooral van degenen
die menen haar niet te kunnen de
len.
Maar zo'n conclusie moet dan
vraagstukken in Den Haag (postgi
rorekening 17656564).
Laat ik één ding vooropstellen. Het
is niet de bedoeling geweest van de
schrijver de mogelijke eenzijdig
heid van anderen te vervangen
door de zijne. Hij heeft zich erop
ook werkelijk in vrijheid zijn be-^ toegelegd en ik vind dat hij daar-
reikt en niet, door de organisator!
sche vormgeving van het gesprek
of door de selectie van argumenten
en informatie, zijn opgelegd. Een
beraad of een overleg dat, blijkens
zijn naamgeving, is gericht „tegen
de kernbewapening" is geen dis
cussie meer; het is op zijn best een
krijgsraad en op zijn slechtst een
conspiratie.
Maar hoe bereik je of hoe kun je nu
vaststellen dat in zo'n discussie
alle of de meest belangrijke ge
zichtspunten aan bod komen? Hoe
vermijd je dat halverwege de dis
cussie (of eerder) een zekere eenzij
digheid onbewust of bewust
de kop opsteekt? Bij iedere discus
sie is dit een probleem. Het is te
meer een probleem bij discussies
over kernwapens. Als ik nu zeg dat
sinds kort een in mijn ogen
belangrijk hulpmiddel beschik
baar is om dit te helpen ondervan
gen, dan heb ik het oog op een
boekje van drs. J. G. Siccama dat is
getiteld „Twintig discussiepunten
over kernwapens". Het is versche
nen (en voor de prijs van 2,50 plus
portikosten verkrijgbaar) bij het
Nederlands Instituut voor Vredes-
bij grotendeels is geslaagd een
groot aantal aspecten van de kern-
wapenproblematiek op te sommen
en bij ieder punt voorbeelden te
geven van soms haaks op elkaar
staande opinies die met betrek
king tot die punten leven. Om de
bruikbaarheid van het boekje nog
te vergroten is een los vouwblad
toegevoegd waarOP alle discussie
punten en het merendeel van de
gangbare opinies nog eens zijn sa
mengevat. Het is al met al een
„checklist" geworden van punten
die bij een discussie over kernwa
pens eigenlijk niet over het hoofd
mogen worden gezien.
Een goede indruk van de manier
waarop Siccama te werk gaat
krijgt men meteen al bij het eerste
discussiepunt. Dat is de vraag of
kernwapens nu eigenlijk de oorlog
voorkomen of niet. Eerst vermeldt
de schrijver twee uiteenlopende
opvattingen. Opvatting A geeft hij
aldus weer: „Je kunt niet bewijzen
dat kernwapens oorlog-voorko
mend werken. Dat is zuiver een
kwestie van geloof". Opvatting B
luidt: „Aan de kernwapens als
nieuwste vorm van machtseven
wicht hebben wij het behoud van
de vrede in de afgelopen 30 jaar te
danken". Aan deze beide opvattin
gen wordt vervolgens een vijftal
opmerkingen toegevoegd. De eer
ste houdt in dat het vaststellen, of
kernwapens de oorlog voorkomen,
veel weg heeft van het onderzoek
naar de effectiviteit van inentin
gen. Siccama schrijft: „Zoals van
kernwapens wordt gezegd dat zij
ervoor moeten zorgen dat een ge
volg (oorlog) niet optreedt is dit
ook bij vaccinatie het geval. Maar
ook andere factoren dan inenting
kunnen mensen tegen ziekte vrij
waren."
Een twee opmerking van Siccama
is in wezen een statistische onder
steuning van opvatting B. Zij
luidt: „Volgens een bepaald onder-,
zoek hebben in de periode 1950-
1969 43 paren van landen oorlog
gevoerd. Als kernwapenbezit er
niet toe zou doen, zouden ook vijf
paren van kernwapenlanden uit
het Oostelijke en Westelijke blok
met elkaar in oorlog moeten zijn
geraakt.
Hoewel er herhaaldelijk
met kernwapens is gedreigd is in
zet van kernwapens na de Tweede
Wereldoorlog echter tot nu toe ach
terwege gebleven. De kans dat dit
waargenomen resultaat van 0 oor
logsparen bij toeval optreedt is 1
op de 20 (57r); statistisch gezien is
dit een veelzeggende uitkomst".
Kun je nu op grond van zo'n onder
zoek aannemen dat kernwapens
ook in de toekomst oorlog zullen
verhinderen? Neen, zegt Siccama
in een volgende opmerking bij dit
punt (twee andere bespaar ik de
lezer nu maar): „Men kan nimmer
uitsluiten dat een gebeurtenis in de
toekomst plaats vindt." De parallel
met de huidige gedachtenwisseling
over de betrouwbaarheid van de
Amerikaanse atoomgarantie ligt
als ik mij deze kleine uitweiding
mag veroorloven voor de hand.
Er zijn mensen die aldus redene
ren: omdat de Amerikaanse garan
tie in het verleden betrouwbaar
was, zal ze dat (wat Henry Kissin
ger nu mag beweren) ook in de
toekomst zijn. Dat Is net zoiets als
wanneer je zou zeggen: omdat het
in mei en juni zulk stralend weer
was, zullen ook oktober en novem
ber prachtig zijn.
'Het gaat hier niet aan alle twintig
discussiepunten (die voor een deel
betrekking hebben op overwegin
gen buiten het strategisch denken
gelegen) uitvoerig te behandelen.
Toch meen ik te kunnen zeggen dat
degenen die de discussie over kern
wapens ernstig willen nemen in
het boekje van Siccama een hand
leiding zullen aantreffen, die be
trouwbaar is en die nergens op
dringerig wordt. De lezer oordele
in de meest letterlijke betekenis
van het woord zelf.
zonder een speciale politieke affini
teit bevelen speciale acties aan met
alleen vermelding van hun maat
schappelijke positie.
Ten tweede: van het begin af aan
heeft het Samenwerkingsverband
(gestart ais Initiatief Stop de neu
tronenbom) een beroep gedaan op
alle regeringen en alle volkeren, die
ieder een eigen verantwoordelijk
heid hebben in het vraagstuk van
de bewapeningswedloop, ook in de
kwestie van de neutronenbom, mee
te werken aan de stopzetting van
deze wedloop Dus om een voor
beeld te noemen: niet alleen de VS.
maar ook de USSR en Nederland
kennen een eigen verantwoordelijk
heid. De neutronenbom, zo is ge
steld. mag nergens geïntroduceerd
worden.
In alle documenten van de bewe
ging, in het Overlegorgaan tegen de
kernbewapening, in het motto van
het Samenwerkingsverband is
steeds de éénzijdigheid vermeden.
We hebben de Introductie van de
8S-20 betreurd, maar zijn evenzeer
gekant tegen de introductie van
nieuwe raketten in West-Europa. We
hebben 8ALT-II als een positieve
stap begroet en er tegelijkertijd op
gewezen dat direct verdergaande
onderhandelingen moeten worden
gestart. Dit alles staat in openbaar
toegankelijke bronnen.
Wel blijft het van belang,zoals ook
het CDA-kamerlid Joep de Boer
voortreffelijk formuleerde, bereid te
zijn de hand in eigen boezem te
steken. Voor het stopzetten van de
bewapeningswedloop kan men niet
de schuld eindeloos op anderen blij
ven tifschulven en afwachten zelf
althans stappen te doen.
Ten derde: er zijn geen officiële ver
tegenwoordigers van de USSR op
onze manifestaties aan het woord
geweest zoals Ruitenberg beweert.
Er zijn wel eens ambassadeurs uit
alle Helsinki-staten uitgenodigd om
manifestaties bij te wonen. Er zijn
ook wel een» persoonlijkheden uit
de USSR (en ook uit de VS. Japan
en andere landen) namens de vre
desbeweging in die landen, of op
persoonlijke titel uitgenodigd die
op persoonlijk gezag hebben ge
sproken.
Wij hebben waardering voor ieder
een die bereid is bijdragen vanuit
zijn of haar gezichtspunt in ons
land te komen spreken. Elk land
heeft zijn eigen ervaringen met oor
log en kent zijn eigen tradities in
het ijveren voor vrede.
We hopen dat de heer Ruitenberg
niet bedoelt te beweren dat het Ne
derlandse volk geen kennis mag ne
men van standpunten van mensen
die zich bezighouden met vredes
vraagstukken uit de landen van
Oosteuropa. Dat zou ingaan tegen
de geest van de Conferentie van
Helsinki over Veiligheid en Samen
werking in Europa.
Ten vierde: In het kader van de
„Internationale Estafette Stop de
neutronenbom - 8top de massaver
nietigingswapens. naar verdere ont
spanning en ontwapening" waar
over Trouw van 1 september be
richtte en die Ruitenberg terloops
ter sprake brengt is vanuit de
Nederlandse beweging een liets-
tocht georganiseerd van Amster
dam naar Bonn. Daar werd in het
kader van de Antikriegstag (anti-
oorlogsdag. ter herdenking van het
uitbreken van de tweede wereldoor
log op 1 september 1939) een mani
festatie georganiseerd door de koe
pelorganisatie „Komitee für Frie-
den. AbrQstung und Zusammenar-
beit". en niet door de Deutsche
Kommunistische Partei, zoals Rui
tenberg lijkt te suggereren. De DKP
is alleen één van de ondersteunende
organisaties. Onderweg zijn de Ne
derlandse fietsers toegesproken
door woordvoerders van o.a. de
SPD. de CDU en de DKP.
Ten vijfde: heeft Ruitenberg ge
ïnformeerd in Oost Europa of men
daar alleen gesteld is op groepen die
eenzijdige ontwapening van het
Westen vragen? In leder geval
spreekt ons bezoek aan enkele van
die landen de opmerking van Rui
tenberg tegen. Op vragen onzerzijds
aan een vertegenwoordiger van de
Vredesraad van de DDR over de
tegengehouden bustocht Brussel-
Warschau van de WEP8 is ons mee
gedeeld dat volgens hem de organi
satoren van de bustocht geen over
leg wilden over een gezamenlijke
invulling van het programma met
behoud van ieders standpunten.
Dat hadden wij wel gedaan, zoals
we dat ook deden in de Bondsrepu
bliek en in andere Westerse landen.
Men kan over het gelijk of ongelijk
in dit vraagstuk verder debatteren.
Voor ons gaat het er hier om enige
genuanceerdheid aan te brengen in
het betoog van de heer Ruitenberg.
Voor vredelievende mensen is (fat
vaak heel belangrijk.
Dra. Nico Schouten en da. Lode-
wijk Ringnalda achreven namens
het samenwerkingsverband „Stop
de neutronenbom Stop de kernwa
penwedloop".
