Issinger dwingt Europa
indelijk na te denken'
[omofiele vluchteling heeft weinig rechten
et late gelijk van Henk Vredeling
m
Amnesty klaagt
Afghanistan aan
OAG 21 SEPTEMBER 1979
•BUITENLAND!
TROUW/KWARTET RH 11
Vredeling, landbouwkundig ingenieur,
ook over de kans dat Europa ooit een eigen kernmacht
[minister van defensie en nu Europees commissaris zal krijgen. Zijn visie onrechtvaardig kort
st met sociale zaken. Altijd is hij een
lelijk denker geweest, ook over de
erdichtheid van de Amerikaanse atoom-paraplu,
samengevat: „Ik wil een Europese kernmacht om er
geen te hebben."
Jan Kuijk
ISSEL Henk Vredeling is Europees commissaris voor sociale
n maar het is waarschijnlijk dat de meerderheid van de politiek
evende Nederlanders zich hem in de eerste plaats weet te herinne-
ils een van de orgineelste ministers van defensie van ons land.
als eenvoudig, zij het ijverig lid van
derlandse en Europese parlement gaf
en dan uiting aan zijn verbazing over
It dat de defensie bewust bulten de
verdragen was gehouden. („Onlo-
te denken dat Je een federatie kan
ten en de defensie erbuiten houden,
[eschiedenis ging het Juist anders om.
ïaar Nederland. Zwitserland of de
gde Staten daar is het proces van
jouw van een natie Juist begonnen
st in één pool onderbrengen van de
le").
itreden als minister van defensie, als
tn de praktijk dus in de jaren 1973 tot
ïeeft hem niet van gedachten doen
eren. Toen hij als Europees commis-
laar Brussel vertrok, waren er Com
oren. die verraste waarschuwende'
schreven in de geest van „Nu gaat
kend de misschien wel enige Neder-
die voorstander is van een Europese
it, naar BrusseL Je zult nog wat
itste viel wel mee. want Vredeling
zeker in zijn jaren als minister van
geleerd dat je over defensle-
,'lgenlijk alleen maar heel zinnig op
lelijk lange termijn kunt denken en
en ten tweede is de Europese struc-
klimaat niet zo geschikt met defen-
te doen, zodat anderen de indruk
ji: „nu beleven we wat".
"ac op nadenkena
:ljn oude belangstelling blijkt nog
Bst weggeëbd te zijn. Veertien dagen
waarschuwde oud-minister Klssln-
de Verenigde Staten dat door de
eling van de wapentechniek Eruro-
•en conflict met het oosten wel eens
:elf teruggeworpen zou kunnen wor-
zet het geheugen ln werking:
Vredeling niet eens eerder iets derge-
c di tweerd?" Een telefoontje naar Brus-
ui|eeft Vredeling misschien ook com-
ir?" leverde prompt een afspraak
gesprek op. Ja zeker, Vredeling is
teds bereid hardop over deze zaken
ij»! lenken.
Igetg
zelf
r >at
Amerika kon ln de jaren veertig,
vijftig Europa een honderd procent
Mofelligheidsgarantle geven. De Russen
DM, i immers niets terugdoen. Maar met
neming van het Russische vermogen
Jug te slaan, heeft hier en daar de
Ede kop opgestoken. De Gaulle was
Jaar geleden een van de eersten, al
uikrijk reeds vóór de Gaulle (onder
ïllet) begonnen een eigen kernmacht
louwen. Daarmee had Frankrijk im
pliciet die twijfel uitgesproken. Dat werd
nog versterkt door de Gaulle, die de conse
quentie trok door Frankrijk terug te trek
ken uit de geïntegreerde commando-struc
tuur van de NAVO. De Gaulle zei altijd: die
Amerikaanse garantie is niet honderd pro
cent waterdicht; we hebben een eigen ver
dediging nodig. Al staat het er dan niet
letterlijk, je mag de rede van Kissinger best
samenvatten als een .zie je wel, de Gaulle
had gelijk'.
Lont i
Die Franse kernmacht is wel eens uitgelegd
als de behoefte van Frankrijk aan een lont
om als de Amerikanen zouden aarzelen, zelf
dat Amerikaanse kernarsenaal tot ontste
king te brengen. Daar zit wat in, maar
verlies ook niet uit het oog dat de Verenigde
Staten Frankrijks besluit om het zelf te
doen, nooit hebben opgevat als een vijandi
ge daad.
De Amerikanen zagen die Franse Force de
frappe wel als complicerende factor, maar
ze hebben haar geaccepteerd en dat geeft te
denken. Nu is ook de juistheid van die
analyse van de Gaulle bevestigd door Kis
singer. De Amerikaanse minister Vance
kwam wel met een ontkenning van Kissin
gers verhaal maar pas negen dagen daarna.
Dat is ook veelzeggend.
Ik wil mijzelf allerminst met de Gaulle
vergelijken en ik wil ook niet als verheerlij-
ker van de Gauües politiek door het leven
gaan, maar ik heb zijn analyse op dit punt
altijd gedeeld en de mogelijkheid van een
Europese kernmacht een reële factor
genoemd.
Men heeft wel gezegd, dat ik vóór zo'n
Europese kernmacht zou zijn, maar dat is
niet waar. Het gaat trouwens niet om voor
of tegen. Je moet je afvragen: hoe ligt de
situatie, zie Je factoren die er toe leiden dat
er een Europese kernmacht komt? Die
vraag meende ik bevestigend te moeten
beantwoorden en dan is gelijk de vraag: hoe
voorkom je dat. Je kan niet zeggen: „ik ben
tegen'. Je moet meer doea
Contact)
Dat „meer doen" heb ik proberen uit te
werken als iemand die niet militair ge
schoold is, maar wel probeert zijn verstand
te gebruiken in een toespraak van dit voor
jaar voor het defensie studie-centrum. Mijn
stelling is dat als wij in Europa de totstand
koming van die Europese kernmacht willen
voorkomen, wij rechtstreeks als West-Euro
pa met de Sowjet-Unie contact moeten aan
gaan; liefst ln samenwerkend verband na
tuurlijk. Daarvoor dient zich uiteraard als
eerste mogelijkheid de Europese Gemeen
schap aan. Trouwens, ook Amerika moet
dan natuurlijk meedoen.
Deze hele discussie wordt op het ogenblik
enorm geactualiseerd door die op West-
Eruopa gerichte, zogenaamde SS-20 raket
ten mobiel, meerkoppig niet te ontdek
ken. Die rakettendreiglng is er overigens
altijd al geweest, maar de perfectionering
door die 83-20 heeft de discussie versneld.
De vraag is: moeten de Amerikanen daar
iets tegenover stellen. De Duitsers zeggen:
dat willen wij liever niet uitsluitend op ons
territoir hebben en dus moeten de Benelux-
landen ook meedoen. Maar die denken dat
ze nog steeds onder de Amerikaanse atoom
paraplu zitten (waar Kissinger nu zo'n ge
weldige schop tegen heeft gegeven). Ze voe
len daar niets voor en de politici, zowel ln de
PvdA als het CDA vertalen dat nlet-wlllen
in een bereidheid met de Russen daarover
te praten voordat daar een besluit over
wordt genomen. „Wat is het Jullie, Russen,
waard als wij dat niet doen?"
Proefballon!
Maar dan gaat het wel om Amerikaanse
wapens. Maar lk vraag me af of die door
Franse generaals opgelaten proefballonne
tjes (een force de frappe, samen met Duits
land die dat zou moeten financieren en
Frankrijk die dat wapen zou moeten ont
wikkelen) niet de strekking hebben om hier
in Europa een,antwoord te vinden. Ik geloof
niet dat die proefballons reëel zijn daar
zijn het proefballons voor maar er zijn al
eerder signalen geweest, bijvoorbeeld tus
sen Frankrijk en Engeland. In de dagen van
Heath was Engeland daar erg in geïnteres
seerd. Ik geloof dat die Franse proefballons
van dit ogenblik naar Duitsland in feite
weer voor Engeland bedoeld zijn. Engeland
moet snel beslissen, begin van de Jaren
tachtig al, over vervanging van de Polaris-
raketten. Tegen die achtergrond zie ik alt
hans dat gefilosofeer van die Franse gene
raals.
In dit verband wil ik ook wijzen op de
recente opmerkingen van de vroegere voor
zitter van het militair comité van de NAVO.
de Engelse admiraal van de vloot Lord
Peter Hill-Norton. In een artikel in het En
gelse weekblad „The Economist" van 15
september stelt hij voor dat in het geval
de Amerikaanse steun wegvalt voor ver
plichtingen die de Verenigde Staten zijn
aangegaan ln het SALT-verdrag met de
Russen Engeland overgaat tot aankoop
van Franse raketten ten behoeve van het
Engelse atoomwapen. Deze eventuele
Frans-Engelse militaire samenwerking kan
men onmogelijk buiten de Europese politie
ke samenwerking houden."
Kernwapens
Een tegenwerping. Hoe rijmt Vredeling zo'n
Europese kernmacht dan met het Verdrag
van Parijs, waarbij de Bondsrepubliek tot
stand kwam en waarbij West-Duitsland ver
boden werd kernwapens te bezitten?
„Inderdaad, West-Duitsland mag geen
kernwapens in eigen beheer hebben en daar
wordt op toegezien. Maar in het non-prolife
ratieverdrag (dat nlet-kernlanden verbiedt
kernwapens te maken; een verdrag dat
West-Duitsland mede heeft ondertekend) is
een clausule over een Europese optie opge
nomen. Kernlanden als Engeland en Frank
rijk mogen wel samendoen. Dan is er geen
sprake van proliferatie, maar van een ande
re politieke opzet van het reeds bestaande
en die optie is nog altijd open. Je kunt niet
zeggen, dat West-Duitsland op die manier
door een Europese achterdeur alsnog bin
nenkomt, want er is geen eigen Duits be
heer. Duitsland betaalde mee en treedt niet
anders op dat als onderdeel van een geza
menlijke Europese zaak". Let wel: Vrede
ling is een tegenstander van de feitelijke
oprichting van een Europese kernmacht.
Het zit hem alleen niet lekker dat Europese
en darr vooral Nederlandse politici mooi
weer spelen met Amerikaanse alternatieven
voor die SS 20-raketten. Hij wil, hoe gevaar
lijk ook, Europese optie open laten om er
met de Russen over te praten. Hij is zich het
tegenstrijdige in zijn houding bewust: „Ik
wil een Europese kernmacht om er geen te
hebben. Want wat men in Nederland nu
voorstelt, het bevriezen van die Russische
SS 20-raketten op de huidige omvang (zo'n
120 stuks), dat gaat mij niet ver genoeg. Ik
wil dat de Russen ze allemaal weghalen en
vernietigen. Maar daar moeten we dan wel
over onderhandelen en de optie van een
Europees wapen serieus open houden. Als
je dat doet, lk weet het, is succes niet bij
voorbaat verzekerd. Maar lk weet ook dat
de Russen zich alleen maar laten leiden
door machtspolitieke overwegingen. De
kans op succes wordt groter naar mate de
waarschijnlijkheid van de ontwikkeling van
een Europees kernwapen groter wordt".
Lange termijn
Een moeilijk verhaal, dat een beroep doet
op je vermogen Je abstracte en de verbeel
ding te boven gaande zaken voor ogen te
stellen, te analyseren en je niet bij voorbaat
te laten ontmoedigen. Bovendien: hoe moet
je je eigenlijk een Europese beslissings
macht over een Europees kernwapen voor
stellen als de Europeanen het nu al zo
moeilijk eens worden? De Europese minis
terraad lijkt in tijden van nood daar niet
het meest geschikte orgaan voor.
Vredeling: Nee, op korte termijn is dat niet
reëel. Maar Je moet ln zaken van defensie op-
lange termijn denken en over de grenzen
van het Jaar 2000 durven kijken. Of het
praten over deze zaken versnellend zou wer
ken op de Europese éénwording? Dat zeg lk
niet. De defensie is enerzijds een z'aak die de
landen van Europa bij elkaar zou moeten
brengen, anderzijds houdt zij de landen van
elkaar. Ik ben er van overtuigd dat indertijd
Henk Vredeling: „De Benelux-landen denken nog steeds dat ze onder de
Amerikaanse atoom-paraplu zitten."
het mislukken van de Europese Defensie
Gemeenschap het proces van de Europese
integratie, de politieke samenwerking, met
tientallen jaren heeft vertraagd. Gezamen
lijke Europese verdediging neemt allerlei
politieke belemmeringen weg. Waarom is
Frankrijk er zo op gebrand de nationale
souvereiniteit te handhaven, ook binnen
Europa? Omdat het uiteindelijk de zeggen
schap over zijn defensie wil behouden.
Door die rede van Kissinger is deze zaak
opeens wel actueler geworden en dat is een
winstpunt. De discussie die nu gevoerd gaat
worden, hadden we al veel eerder moet
hebben. Er heeft altijd een taboe om gehan
gen. De mensen zeiden dan tegen je: jij met
je verhalen over een Europese kernmacht
jij maakt slapende honden wakker. Dat
vond ik altijd erg kortzichtig. Die hond
slaapt niet en heeft trouwens nog nooit
geslapen.
Twijfel aan Amerikaanse garanties dat
wordt een zichzelf vervullende profetie, zei
men dan. Maar nu Kissinger het zo bruusk
zegt, wordt het opeens anders. Niet dat lk
nu zo'n bewondering voor die man heb. Hij
is nogal cynisch en hij brengt ons de waar
heid nogal schoksgewijze onder ogen. Deze
vragen hadden veel eerder besproken moe
ten worden tussen de Europeanen en Ame
rikanen, in die zin van: wat doen we eigen
lijk samen? Kijk, als je logisch doordenkt
over dat leven onder een Amerikaanse
atoom-paraplu, dat zou je eigenlijk toetre
ding moeten vragen tot de Verenigde Sta
ten van Atlantica het samengaan van
Amerika en West-Europa. Dat zou het alter
natief zijn. Ik ben daar principieel niet eens
op tegen, maar het is wel wat ver verwijderd
van de realiteit.
Maar ja, de Atlantici (toch wel een bruikba
re tegenstelling, die tussen de Atlantici en
de Europeanen) hebben altijd gezegd dat Je
de Amerikaanse garantie niet ter discussie
mag stellen. Dat is dan nu toch gebeurd. Ik
denk dat op dit ogenblik één persoon ui
terst ongelukkig zal zijn met wat Kissinger
heeft gezegd. Wie? Een Nederlanderja,
Luns natuurlijk. Er waren er trouwens wel
meer, ook buiten de directe politieke kring
om Luns, die deze zaken niet ter discussie
wilden stellen. Ik heb dat altijd de reactie
van een struisvogel gevonden; de kop in het
zand steken voor dingen die je voor Je ogen
ziet gebeuren."
SALT mi
Vredeling wil dus een reële analyse maken:
daar een mentaliteit, een wil achter stellen
en van daaruit met de Russen praten.
„Een mentaliteit signaleren en daar met de
Russen over praten." Tegelijkertijd zou er
gepraat moeten worden over het Ameri
kaanse antwoord op die SS 20-raketten. Dat
zou dan in de Salt Hl-besprekingen moeten
gebeuren. Daar moet natuurlijk een ge
sprek tussen Europa en Amerika aan vooraf
gaan. Maar dat willen de Fransen weer niet.
Waarom niet? Omdat die de Amerikanen
toch niet vertrouwen. Ze willen het een
Europees-Russische zaak laten zijn. Dat
denk ik hoor, want lk weet het ook niet
zeker.
BreznJew heeft al gezegd dat hij biltaeraal
met de Duitsers over deze zaken wil praten.
Dat is in deze situatie het tweede grote
buitenlands-politieke gevaar. Wat gebeurt
er met Duitsland als de Beneluxlanden en
ook Denemarken zeggen: wij willen geen
nieuwe Amerikaanse middellange afstands
raketten op ons grondgebied. Dan zit Duits
land met de echte vraag: „Zullen ze inder
daad worden ingezet" en met zulk getal
drijf je de Duitsers toch naar een gesprek
met de Russen, waar Breznjew nu zo duide
lijk op inspeelt. Het is de oude truc van
verdeel en heers. Uit het oogpunt van bui
tenlandse politiek gezien is dat een heel
griezelige gedachte Dan krijg je die oude
Rapallo-gedachte; dat Duitsland wordt los
geweekt uit het Europese samenwerkings
verband. En de hele Europese samenwer
king was juist daarom begonnen: om Duits
land Juist in dat verband op te nemen. Lees
de memoires van Jean Monnet er maar op
na. Als je het zo laat afweten, ook op dit
terrein tast Je het grote winstpunt van de
hele na-oorlogse ontwikkeling aan: de inte
gratie van Duitsland bij de rest van Eu
ropa."
5815
een onzer redacteuren
rERDAM Homoseksuali-
ieö eldt in veel landen als reden
tuHt vervolging. Met name in Zuid-
ika en de Oostbloklanden
-Jn mensen gevangen gehou-
hten >p grond van homoseksuele
gingen of onder voorwen-
hiervan, terwijl eigénlljk de
eke overtuiging van de ge-
üie het ware motief is.
zijn de recente veroordelingen in
laar ook dichter bij huls. in Orieken-
8panje worden homoseksuelen ver-
En er wordt weinig voor deze mensen
Bf De Universele Verklaring van de
van de Mens, het Handvest van de
Jde Naties en de Europese Conventie
rechten van de mens reppen er met
ird over, al wordt wel gesproken
nning van de menselijke waardig-
integriteit. Het is echter niet dulde-
homoseksualitelt hieronder valt.
vraag beslist de nationale rech-
in laatste instantie kan men beroep
aantekenen bij het Europese Hof voor de
rechten van de mens op basis van de Euro
pese Conventie.
Menselijk
De Universele Verklaring heeft helemaal
geen bindende kracht. Een nationale rech
ter zal, uiteraard, de bepaling Interpreteren
in overeenstemming met de gevoelens en
gedachten die in zijn land leven. Zo zal een
Griekse rechter eerder geneigd zijn te oor
delen dat homoseksualiteit niet onder
„menselijke waardigheid en integriteit"
valt dan een Nedelandse rechter. Deze in
terpretatie kan hij ondersteunen met de
bepaling dat heh gezin de hoeksteen van
onze samenleving is.
Merkwaardig
De gevoelens en Ideeën, die ln een bepaald
land leven maken het mogelijk dat homo
seksuelen worden vervolgd. Tegelijkertijd
verhinderen ze £en ruimere, liberale inter
pretatie, die deze vervolging aan de kaak
stelt. Dit heeft tot gevolg dat waar homo
seksuelen het slechtst worden behandeld.
juridisch het minst voor hen kan worden
gedaan.
Maar ook het Nederlands recht springt
merkwaardig om met seksualiteit. Seksuele
banden tussen twee minderjarigen en tus
sen twee meerderjarigen zijn toegestaan. Is
de een minderjarig en de ander meerderja
rig dan heet het echter ontucht en wordt
bestraft. Het lijkt alsof de wetgever bij de
formulering hiervan alleen gedacht heeft
aan de laakbaar geachte handelingen van
een oudere heer met een Jongen of meisje,
zonder stil te staan bij het feit dat hiermee
ook een verhouding tussen leeftijdgenoten
wordt getroffen: zijn beide partners minder
jarig dan mag het, wordt de een meerderja
rig dan moet er worden gewacht totdat de
ander dat ook is.
ook de Vreemdelingenwet is erg onduide
lijk ten aanzien van mensen, die op grond
van vervolging wegens homoseksuele ge
dragingen in hun land naar Nederland zijn
gevlucht. Volgens deze wet kan de vluchte
lingenstatus (en daarmee een verblijfsver
gunning) worden gegeven aan iemand, die
gegronde reden heeft vervolging in zijn land
te vrezen wegens zijn politieke overtuiging,
geloof, ras, huidskleur of het behoren tot
een bepaalde sociale groep. Bij deze laatste
categorie werd gedacht aan maatschappe
lijke minderheden zoals zigeuners. De vraag
is nu of homoseksuelen gezien kunnen wor
den als leden van zo'n „bepaalde sociale
groep". Zo ja, dan mogen „homoseksuele
vluchtelingen" blijven, zo niet dan gaan ze
eruit
Momenteel liggen er vijf aanvragen bij het
ministerie van Justitie van mensen die op
deze grond de vluchtelingenstatus wensen
te krijgen. In het verleden kreeg deze groep
nog wel eens toegang door maar vooral de
homoseksualiteit te verzwijgen en een an
dere reden, bjj voorbeeld een politieke over
tuiging, naar voren te brengen. Dit is toch
wel een bevreemdende gang van zaken voor
iemand die naar het „vrije westen" is ge
vlucht en die, om hier te kunnen blijven,
zijn homoseksuele gerichtheid moet ver
bergen.
Werkgroep
Om deze groep Juridische en sociale opvang
te geven is een werkgroep opgericht, samen
gesteld uit vertegenwoordigers van de Vere
niging voor Vluchtelingen, Het COC, het
Humanistisch Verbond en de 8choorl-stich-
ting. Deze stichting richt zich op de sociale
begeleiding van homoseksuelen en is ge
noemd naar een oud-parlementariër, die
baanbrekend werk op dit vlak heeft ver
richt. De werkgroep vult een lacune op. die
Amnesty International niet helemaal op
kan vullen. Amnesty richt zich in beginsel
alleen op gewetensgevangenen, niet op
„hoedanigheidsgevangenen". Amnesty zal
iemand helpen die wordt opgepakt omdat
hij afschaffing van de belastingen propa
geert. Ze steunt niet de man die wordt
opgepakt omdat hij inderdaad geen belas
ting betaalt.
Zo ligt het ook bij homoseksuelen. Zodra er
echter gewetensmotieven meespelen, dan is
er voldoende grond voor Amnesty om in het
geweer te komen. Op dit wat kunstmatig
onderscheid is wel een uitzondering ge
maakt voor de dienstweigeraar, niet voor de
homoseksueel. Homoseksuelen komen er
bekaaid af, zowel bij een relatief sterke
organisatie als Amnesty als ln het recht. De
internationale verklaringen en verdragen
spreken er, tussen alle andere mooie volzin
nen, met geen woord over en het is de vraag
hoe het Nederlandse ministerie van Justitie,
naar aanleiding van de lopende zaken, deze
leemte zal opvullen.
LONDEN (Reuter) In Afghanistan
vindt sedert een Jaar op grote schaal een
systematische schending van de men
senrechten plaats. Duizenden politieke
gevangenen worden zonder vorm van
proces vastgehouden en martelingen
zijn schering en inslag. Dit is de conclu
sie van een deze week gepubliceerd rap
port van Amnesty International, de in
ternationale organisatie die zich inzet
voor politieke gevangenen in de hele
wereld. Het rapport is opgesteld door
twee vertegenwoordigers van Amnesty
die een bezoek aan Afghanistan hebben
gebracht, de Turkse hoogleraar in de
rechtsgeleerdheid Mumtaz Soysal uit
Ankara en de Nederlandse Juriste Yvon
ne Terlingen. een medewerker van Am
nesty International.
Alleen al in de Pule Charchi gevangenis
ln de hoofdstad Kaboel bevinden zich
12.000 politieke gevangenen, waaronder
hele gezinnen, inclusief vrouwen en kin
deren. Het rapport noemt de namen van
43 prominente Afghanen die zijn gear
resteerd, gefolterd of gedood. Het is de
taktlek van de regering om iedere poten
tiële tegenstander van het regime op te
sluiten, concludeert het rapport Alle
mensen die gevangen zijn gezet tijdens
het bewind van de eind vorige week
afgetreden president Taraki zitten vast
zonder enige vorm van proces.
