Een bordje eten op het zusterplein
Breuk werkgroep militarisme
is voorlopig weer gelijmd
Protestants Nederland
bezorgd over zeden
Trouw
Chr. geref. hogeschof
in vernieuwd gebouw
-
VAN DA A
VOORBUGAN<
UIT DE KERKBLADEN
'Knielbanken-
kerk' bestaat
dertig jaar
MAANDAG 17 SEPTEMBER 1979
TROUW/KWARTET
Door AJderl Schipper
Het Koninkrijk was nog niet aange
broken. maar het leek er saterdag in
Zeist wel een beetje op. De jaarlijkse
zendingsdag van de Evangelische
Broedergemeente geeft me altijd het
gevoel dat zoiets als een hemel op
aarde bestaanbaar is. Die honderden
mensen, die met tevreden gezichten
in de najaarszon op het Zusterplein
rondliepen. Je kon aan hun uiterlijk
zien dat ze hun wortels in al' 's Heren
landen hadden en toch noemden ze
eikaar ..tante" of gewoon broeder
Henk of zuster Lien.
Sommige vrouwelijke gemeenteleden
hadden voor de kerk aan het stemmi
ge achttlende-eeuwse plein kraam
pjes gebouwd. Daar verkochten ze de
zelfgebakken koek. nasi of de be
faamde BB met R. Want de herrn-
hutten mogen dan met ontroering
bet geestelijk voedsel tot zich nemen,
ze zijn aards genoeg om een smake
lijk bordje eten op zijn waarde te
schatten.
De zendingsdagen zijn de laatste Ja
ren steeds meer een zwarte aangele
genheid geworden, hetgeen het mon
diale karakter van het Zeister Zen
dingsgenootschap krachtig onder
streept. De hernhutters hebben alUJd
wel een spontaan soort kerkdiensten,
maar nu de Surlnamers er in groten
getale zijn. hebben de diensten wat Je
noemt „soul". Tenminste zo noemt
Henk Esajas dat. HIJ is voorzitter van
het mod er am en (dagelijks bestuur)
van de Evangelische Broedergemeen
te. HIJ woont al vijftien Jaar ln Neder
land en ls onderwijskundige, iemand
die nadenkt over de theorie en de
praktijk van het onderwijs.
Ik had misschien best eens BB met R
willen eten. maar Esajas bood me
spontaan zijn bordje rijst met kip en
erwten aan en dat smaakte ook. Henk
had het bordje trouwens weer van
iemand anders gekregen. „Ja. zo zijn
wij Surlnamers nu eenmaal", vertel
de hij er verontschuldigend bij. „Ze
vinden het leuk om eens wat weg te
geven. Dat is trouwens ln Suriname
nog sterker dan ln Nederland. De
mensen nemen hier een beetje het
harde van de Nederlandse maat
schappij over. maar als we onder el
kaar zijn. voelen we ons allemaal
broeders".
Als gevolg van de voortgaande trek
van Surlnamers naar ons land groeit
de Evangelische Broedergemeente
nog steeds krachtig. Eigenlijk groeit
het de mensen van de kerk een beetje
boven het hoofd. „We kunnen mis
schien nog wel wat meer geld loskrij
gen. maar het ontbreekt ons gewoon
aan mankracht en goede plannen",
zegt Esajas. De broedergemeente om
vatte in ons land tot voor enkele
Jaren slechts een paar duizend leden
en nu zijn er tien- tot vijftienduizend
actieve leden.
Een van Esajas' ernstigste zorgen
vormt de Jeugd, die hier in de kille
westerse welvaartsmaatschappij
moeilijk haar draal kan vinden. Ka
der om de Jeugd op te vangen heeft de
gemeente echter veel te weinig. Esa
jas vertelt dat er deze zomer op Texel
een zomerkamp ls gehouden, waar
8urlnaamse Jongeren ln een ontspan
nen sfeer nagedacht hebben over
zichzelf en over hun leven hier ln
Nederland.
Natuurlijk is dat denken over het
leven hier, of Je nu woont ln een
woonwijk in Emmen of in de Bijlmer
erg nodig en daarom was het wat
Jammer dat er tijdens de zendingsdag
vooral gepraat werd over het werk
van de hernhutters in Tanzania en
Jamaica, maar niet over de Bijlmer.
Hier in Nederland ls toch ook zen
dingswerk?
Henk Esajas vertelt met grote geest
drift over zijn kerk. „Jammer dat we
geen scholen hebben, waar we onze
kinderen de waarde van de hernhut
ter traditie kunnen meegeven", stelt
hij vast. Doordat de Jongelui die vor
ming van de school, die ln Suriname
wel bestaat hier moeten missen, moe
ten ze naderhand de specifieke waar
den van de broedergemeente ontdek
ken. En dan ls het de vraag of de kerk
de Jongeren nog wel weet te boelen.
Wat dan die specifieke waarden zijn?
Henk Esajas: Dat ls moeilijk zo ln
twee woorden te zeggen. WIJ hebben
een speciale manier om een kerk
dienst te beleven. Je voelt Je echt een
met de andere broeders en zusters.
Het geeft je de sensatie dat je samen
één en samen op weg bent. En onze
theologie wordt vertaald in het sa
menzijn. Ik zal niet zeggen dat de
hervormde of gereformeerde kerk
dienst koel en kil ls. maar er ont
breekt wat wij „soul" noemen.
Esajas stemt ln met de gedachte dat
het eigen karakter van de broederge
meente wel eens verleidelijk zou kun
nen zijn voor Nederlanders, die niet
uit Suriname komen, om lid te wor
den van de Broedergemeente met
haar hartelijke sfeer, de gastvrijheid
en de afkeer van theologische haar
kloverijen. Voorlichter Johan van de
Veer van het Zendingsgenootschap
vertelt dat de hernhutters als een van
hun eerste belijdenisartikelen het ge
meenschap beoefenen hebben.
In Nederland ligt er nog een extra
nadruk op het samen op weg zijn.
Want hier zijn alle Surlnamers. of ze
ZELFVERLOOCHENING
Wie achter Mij aan wil komen,
die moet zichzelf verloochenen,
zijn kruis op zich nemen
en MIJ volgen.
(Marcus 8. vers 27-35)
Nadat Petrus gezegd heeft: Ub
Messias, heeft J ezus gesproken
zijn noodzakelijk lijden en ster
Petrus is daartegen in opstand
gekomen. Hij ziet die lijdens*
Een oude gravure van de kerk van de Broedergemeente in Zeist.
Hij wil er niet aan. Moet dat? Jr
duwt Hem terug. Petrus denkti
verkeerd spoor. Het spoor van
menselijke levenswil, maar niet J<
het spoor van wat God wil. En<j n
spreekt Jezus ln het nabijzljn v;
vele anderen dit woord van de sc
zelfverloochening en het kruis.!
lijkt niet veel op het ideaal dati
soms voor ogen hebben. nam<
van het vrolijke christendom
ertegenaan-gaan". Het voert te u
om daarop ln te gaan. maar één a
is duidelijk: volgen heelt te ma]
met het verloochenen van Je ei|fe
verlangens en met iets als een k
dat Je op je moet nemen. Vaak
brengen we dat kruis al te
gemakkelijk in verband met w; e(
aan ziekte en verdriet overkomf'
heeft er wel mee te maken, ma
is het kruis zelf niet. Het kruis
moeite die ons overkomt als
leven door Hem willen laten
nas
lis! Is
3f
nu hindoestanen, Javanen of creolen
zijn, opgenomen ln één kerkverband.
In Suriname waren zij nog apart. En
het samengaan mag dan soms wat
moeizaam zijn, volgens Esajas gaat
het nog steeds zo goed, dat de broe
dergemeente als voorbeeld voor de
hele samenleving zou kunnen gelden.
En als lk later ln de geheel witte kerk
aan het Zusterplein al die mensen
hoor zingen „In Christus is noch West
noch Oost", dan denk ik dat Esajas
gelijk heeft. Maar het hemels ideaal
wordt het dichtst benaderd, wanneer
tijdens het zingen stemmig geklede
heren rondgaan met de porseleinen
kopjes thee en aristocratische vrou
wen met witte mutsjes op de krenten
bollen uitdelen, die horen bij het
broederschapsmaal.
„Liefdemaal",
verbetert een lieftallige jonge vrouw
naast me mijn aantekeningen. Goed
dan, liefdemaal.
door Aldert Schipper
De dreigende breuk in de mllitarisme-commissïe van de raad van kerken, doordat het lid prof.
Paul Teunlssen dreigde zijn werk op te schorten, is weer geheeld. Prof. Teunlssen was boos
geworden door een stuk ln de Vredeskrant van het Interkerkelijk Vredesberaad onder de
ongelukkige kop „Wilt u de totale bewapening". Hij had hierin een parallel herkend met de
vraag van Qoebbels „WoUt lhr den totalen Krleg", kort voor de volledige Ineenstorting van het
Derde Rijk.
De schrijver van het stuk ln de Vre
deskrant. dr. Mient Jan Faber, heeft
Teunlssen verzekerd, dat hij diege
nen die voor modernisering van de
kernwapens voor de middellange af
stand in Europa zijn. zoals Teunlssen,
niet met de leiders van nazi-Duits
land wenste te vergelijken.
In het eindrapport van de werkgroep
militarisme komt nu een voetnoot,
waarin voor- en tegenstanders van
modernisering beloven zich in het
vervolg te onthouden van elkaar
stempels op te drukken waarin men
zichzelf niet herkent Bovendien
komt er nog een onderzoekje hoe het
relletje ln de pers kwam. Teunlssen
zal tenslotte aan de opdrachtgever
van de werkgroep militarisme, de sec
tie internationale zaken onder leiding
van mevrouw Marga Klompé nog
eens ln een brief uitleggen hoe hij tot
zijn boze opwelling was gekomen.
Of hiermee alle problemen voorgoed
uit de wereld zijn valt echter helaas te
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Poslma
HOOP OKA NT OOR
RoittXrt 859
1000 AW Amsterdam
1*1 020-9 «3456
13006
Postgiro 66 00 00
B«nk Ned C'ed'Otbanh
Rttmrgrr 23 00 12 574
Gemeen i
knooo
legifo AmsHrtJtm
REGO ROTTEROAM/OORORECMT
3000 AX Ronerdam
fei 010-115586 t#t»onnementgn
en bezorging)
tel 010-115588 (redactie)
lei 115700 (u4si«elend voor
advertenties)
REGO DEN MAAG1EIOEN
Postbo* 101
2501 CC Oen Haag
laf 070-409445
Parksbaai 22
Oen Haag
REGO NOORD/OOST-NE DE RLANO
(u'tsfuiiend admewstrat-e)
Pösrtws 3
8000 AA ZwoMe
ld 05200-17030
Melkmarkt 56
Zwolle
Abonnement spri jaen
Per maand f 15.90
Per frwenaef f 47.70
Per ha* jaar 95 40
Per war f 180.60
4dvenen»eraneven op aanvraag
Tefetorvsche abonnememenopdracMen
(ze adressen boveA)
Opgave 1&rui*t»r<M*n 9-19 30 van
maandag I'm vr.rfag Op zondag van 18-
20 oor leid 020 913456
Opgave mm.-advertenties ie<
320-936668 of sct- fie'ik aan lAm-Adv
a'defcng posftvs 433
1000 AX AMSTEROAM
Aoeswvgmgen wtsWend «cAnOef*
aan onze Amsterdamse adressen
betwijfelen. De problematiek rondom
de kernwapens zal mogelijk de ko
mende tijd voor meer nerveuze reac
ties zorgen.
Half november komt de nucleaire
plangroep van de Navo bijeen in Den
Haag. Deze groep zal het onder meer
hebben over de vraag of de Navo als
geheel de gemodernlsseerde versie
van de Pershlng-raket zal Invoeren.
De Pershlng-2 ls op papier gereed. Er
wordt al gewerkt aan de bouw van de
fabriek waar hij gemaakt zal worden.
Maar de Westeuropese landen weten
nog niet ot ze hem willen opstellen.
SS-20
Er wordt al Jarenlang over vernieu
wing van de Pershing gepraat, maar
de weerzin ln West-Europa om de
wapenwedloop verder aan te zwenge
len weerhield de regeringen tot dus
ver van een Jawoord". Nu de Russen
mobiele kernraketten gericht op
West-Europa hebben opgesteld, de
zgn. SS-20. hebben zij daarmee een
uitmuntend argument ln handen ge
speeld van de voorstanders van de
Pershing-2.
Binnen de fractie van het CDA zijn er
nog enkelen die zich willen houden
aan het voornemen van het CDA. de
rol van de kernwapens terug te drin
gen. maar zij vormen geen meerder
heid en minister Scholten van Defen
sie zal dan ook straks ln de Navo-
vergaderlng ons land dan waarschijn
lijk ook wel verbinden aan de moder
nisering.
De verdeeldheid binnen het CDA (en
tot op zekere hoogte eveneens binnen
de grootste oppositiefractie, van de
PvdA) plant zich als het ware voort ln
de kerkelijke organen, die zich met
militaire en Internationale zaken be
zighouden. Zo bestaat er ln deze krin
gen nogal onrust over het zojuist door
de „commlssie-Neuman" aan het
CDA aangeboden rapport, waarin
niet slechts voor modernisering van
de Pershing wordt gepleit, maar
waarin bovendien stond dat de Per
shing-2 ln ons land opgesteld kan
worden. Het is wel duidelijk dat het
Interkerkelijk Vredesberaad met zijn
slagzin „Help de kernwapens de we
reld uit om te beginnen uit Neder
land" gruwt van Neumans stuk. De
secretaris van het IKV. dr. Mient Jan
Faber vindt dat Neumans visie leidt
tot de illusie dat een kernoorlog toch
nog mogelijk is en hij ls bang dat
Europa het vertrouwen ln de kernpa
raplu van de VS opzegt en zijn eigen
kernmacht zal bouwen. HIJ vindt dat
Mient Jan Faber
Nederland de nuclearisering van Eu
ropa moet trachten tegen te gaan.
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM „Protes
tant zijn in deze tijd, dat is
protesteren tegen de voort
gaande verwording van nor
men en zeden." Dat zei de
voorzitter van de vereniging
Protestants Nederland, ds. J.
Kraima, luthers predikant te
Dordrecht, zaterdagmiddag
op de jaarvergadering van
deze vereniging.
Het IKV-standpunt vindt steun ln
brede lagen van ons volk. Indien de
synodale organen het tenminste eens
kunnen worden over een definitieve
tekst, komt er ln de hervormde kerk
een discussie op gang over de kern
wapens op basis van een afwijzing
van het bezit ervan die de synode
eerder dit jaar uitsprak.
En de kernen van het IKV zijn bezig
met een soort opiniepeiling. In een
plaats als Brunssum, waar AFCENT
ls gevestigd, reageerde 80 percent van
de ondervraagde mensen op de pei
ling. En van die 80 percent sprak 82
percent zich uit voor de opvatting dat
in ons land geen kernwapens behoren
aanwezig te zijn. Deze pellingen klop
pen aardig met de officiële Nipo-en-
quëte van het ministerie van defen
sie. die aangaf dat 58 percent van de
Nederlanders voor verwijdering van
de kernwapens is.
De vlsie-Neuman en de visie van het
IKV zijn op korte termijn moeilijk
met elkaar te verenigen.
Volgens ds. Kraima zijn de christe
nen ln Nederland thans meer dan ooit
geroepen om stelling te nemen tegen
de demonische aanvallen op alles wat
hun heilig ls, en om te getuigen van
hun levende Heer. Hij betrok de ha
venstakingen, discussies om de
grondslag van de Vrije Universiteit
en een gebed-na-een-geslaagde-ar-
bortus, dat door de wereldraad van
kerken zou worden verspreid, ln zijn
beschouwingen en achtte de tijd ge
komen „om duidelijk te zeggen waar
wij staan".
Wat de oecumene betreft, stelt Pro
testants Nederland zich op het stand
punt, dat de eenheid bevorderd moet
worden waar dat mogelijk is, maar
nooit ten koste van de bijbelse waar
heid. Dat betekent, dat er geen een
heid mogelijk is met mensen, die
Christus alleen maar zien als zedelijk
voorbeeld of als Idealistisch vrij
heidsstrijder. maar alleen daar waar
HIJ beleden wordt als Verlosser van
de wereld en verzoening van onze
zonden, aldus ds. Kraima.
„Protestants Nederland" telt thans
1750 leden. Ds. A. de Reuver uit Ca-
pelle aan den IJssel (hervormd) refe
reerde op deze vergadering over „De
gekruiste christen". Daarin liet hij de
grote waarde van het kruisdragen
zien in het denken van Calvljn. In de
discussie die daarop volgde, hield ds.
De Reuver eraan vast, dat de oorlo
gen zoals de Franse hugenoten die
gevoerd hebben, niet ln overeenstem
ming waren met de hoofdlijn in Cal-
vljns denken. „WIJ durven doorgaans
te weinig te vertrouwen op onze gees
telijke wapenrusting," aldus ds. De
Reuver.
Wat dat betreft dus ook in ziek r
verdriet, maar dan met het oog
wijze waarop we dat dragen. I"
kruis waarover Jezus spreekt b
maken met de keuze die we do«
Waarvoor en voor wie? Voor wif
een soort leven? Het kruis en di
zelfverloochening worden in éAi
adem genoemd. De gedachte vf
„voor jezelf opkomen" waan
vandaag zo bezig zijn, vindt h
grens. Voor jezelf opkomen kaï
advies zijn voor mensen die zicf
snel opzij laten schuiven, maai
de laatste raad.
Beroepingswerk
GEREFORMEERDE KERKElj
Beroepbaar: dr. W. v. d. Zwia
Leiden. in
Dr. J. J. Buskes
Dr. J. J. Buskes uit Amsterdd
gisteren zijn tachtigste verjf
vierde, is benoemd tot officier
Orde van Oranje Nassau. Dek
scheiding ls hem uitgereikt, dof
gemeester Polak van Amsterdl
Van een onzer verslaggevers
APELDOORN Van de ongeveer
twee miljoen gulden die de vernieu
wing van het gebouw der theologi
sche hogeschool van de christelijke
gereformeerde kerken te Apeldoorn
heeft gekost, nemen de Nederlands
gereformeerde kerken (de voormalige
„bultenverbandse" vrijgemaakte ge
reformeerden) veertigduizend gulden
voor hun rekening. Dit bedrag ls na
mens deze kerken aangeboden bij het
officieel ln gebruik nemen van het
vernieuwde hogeschoolgebouw.
Het gebouw was oorspronkelijk een
herenhuls en werd al eens t
gebreid met een aula en eenP
theek. Nu ls de bibliotheek belt
vergroot en zijn er een aantal
zalen en een ontmoetlngsrulr
toegevoegd.
De hogeschool die een aantaL
geleden nog twintig studente
ls de nieuwe cursus ingegai
ongeveer negentig studente
komt mede doordat de meestj
logische studenten van de
lands gereformeerde kerken
hogeschool worden opgeleid.
Ds. W.R. van der Zee van de Haagse
hervormde Maranathawljkgemeente
ln Berichten van de Maranathakerk:
Dertig Jaar bestond onze kerk op 14
juli J.l. Éénmaal befaamd (of berucht)
als de „knlelbankenkerk". Daar
moest tk aan denken, toen ik ln de
vakantie ln een blad van de Gerefor
meerde Bond een serie artikelen las
over de „gebedshouding". Een goed
woord werd gedaan voor het knielen
bij het bidden, in elk geval bij het
persoonlijke gebed thuis. Dat verras
te mij. temeer omdat Juist vanuit die
hoek Indertijd nogal wat bezwaren
werden Ingebracht tegen de kniel
banken ln een reformatorische kerk.
Knlelbankenkerk: de Maranathakerk
was één van de eerste, op protestants
erf. Rooms, zelden velen. Sommigen
lieten deze kerk dus links liggen. Nog
steeds zijn er mensen ln deze wljkge-
meente die er moeite mee hebben. Als
de dag van gisteren herinner lk mij
hoe lk als eerstejaarsstudent het ope
ningscollege bijwoonde van één van
de Utrechtse hoogleraren. Het was
1949. HIJ fulmineerde tegen allerlei
mlsstAnden in de kerk en beweerde
op hoge toon dat er ergens in ons land
een kerk was waar de geloofsarmoede
bemanteld werd door een ..aange
kleed dressoir" (de avondmaalstafel)
en knielbanken. Wat bedoelt hij,
vroeg lk (vreemdeling ln Jeruzalem)
aan mijn buurman. De Maranatha
kerk ln Den Haag', siste hij mij toe.
Het zou nog twintig Jaar duren voor
dat IX met deze kerk kennismaakte.
De knlelbankenkerk. Rooms. Er is
veel veranderd, deze dertig Jaar. De
watervrees voor het roomse nam af.
Liturgie wera minder uitzonderlijk.
Er werden vele andere kerken ge
bouwd met de avondmaalstafel ln het
centrum, kaarsen, paramenten, schil
deringen. Knielbankenkerken kwa
men er niet zoveel. In de M arana tha-
Een klein gedeelte van de baptistenkerk in Moskou. Hier staat het koor.
kerk kan nog steeds geknield worden.
Maar het gebeurt minder (steeds min
der?) dan dertig Jaar geleden. Het zou
Interessant zijn om te weten wat
daarvan de reden ls. Onwennigheid?
8chaamte? Gewone praktische rede
nen (Je hindert een ander of Je wordt
gehinderd)? Een andere houding ln
het geloof (minder devoot, meer af
wachtend)? Ontwikkeling van een
ander type kerkdienst (bewegelljker,
minder verstild)? Van alles wat, denk
ik. En wellicht nog wel meer. De
knlelbankenkerk werd een kerk waar
van alles kan. Waar men óók. als men
dat wenst, kan knielen. Niet vreemd
opkijken als een ander zo wil bidden.
Zich niet ergeren als een ander het zo
niet doet. Op Je eigen manier mee
doen met wat van ons allen ls: de
eredienst. Zo stel lk me een gemeente
voor: veelvormigheid in geloofsuitin
gen. wel met elkaar ln gesprek, bij
eengehouden door de liefde die de
band der volmaaktheid ls (zegt Colos-
senzen 3). We hopen dat het komende
Jaarprogramma recht doet aan die
veelvormigheid. En dat we elkaar vin
den ln het gezamenlijk, leder op zijn
eigen wijze, aanbidden van de Ood
die groot en ver ls als de hemel en
tegelijk dichterbij dan de naaste me
demens.
Een heel ander liturgisch gebruik
maakte een Schotse toerist mee ln de
baptistenkerk in Moskou. Vervolgd
Christendom:
Een man uit Edinburgh die onlangs
in Moskou met vakantie was, besloot
daar een ochtenddienst ln de baptis
tenkerk bij te wonen. Deze kerk, een
groot gebouw met van binnen rond
om een galerij ln de vorm van een
hoefijzer, zat stampvol met gelovigen
die overal een plaatsje hadden be
machtigd: op vensterbanken, trap
pen van de galerij en zelfs op de
treden van de preekstoel! Hoewel de
kerk gebouwd is voor maximum 1000
personen zater er wel 2500 opeenge-
propt. Plotseling, halverwege de
dienst, haalde tot grote verbazing
van onze Schot de man die naast hem
zat een papleren vliegtuigje uit zijn
zak. ging staan en gooide het naar de
preekstoel! Tot zijn verwondering zag
hij er nog enkele tientallen van de
balkons over de hoofden van de ge
meente neerdalen. Sommige mensen
vouwden stukken papier tot proppen
en schoten ook die naar voren. Men
sen die vlak vooraan zaten vingen ze
op en gaven ze door aan de dominee.
Deze streek ze glad en las hardop
voor wat erop stond, terwijl de ge
meente met gebogen hoofd zat te
bidden. Eindelijk was er een ogenblik
stilte - en terwijl de dominee aan het
einde der dienst naar buiten ging,
nam hij al de papieren mee en ook de
papleren vliegtuigjes. Niemand in de
kerk sprak genoeg Engels om het
allemaal uit te leggen en was ook
niemand ln het hotel om onze verbij
sterde 8chot te vertellen wat dit alle
maal had te betekenen. Wij vroegen
het aan Andrew McRae uit Glasgow,
een baptisten-dominee, die regelma
tig bezoeken brengt aan landen ach
ter het IJzeren Gordijn. Hij heeft
diverse malen ln de kerk van Moskou
gepreekt, en zegt dat de namen van
mensen die de diensten niet kunnen
bijwonen door ziekte of dergelijke, op
stukken papier worden geschreven.
Omdat de kerk altijd stampvol is.
blijft er geen andere weg over om de
papieren te verzamelen dan door ze
aan elkaar door te geven of ze naar
voren te gooien. Vervolgens worden
de namen door de predikant voorge
lezen en de gemeente bidt voor hen.
Later neemt de predikant de papie
ren mee en kan hij er nader op ingaan
door bijvoorbeeld de mensen in het
ziekenhuis te bezoeken.
Opeenstapeling
En nu we toch met liturgie bezig zijn,
Henk Veltkamp, sinds kort gerefor
meerd studentenpredikant ln Yogya-
karta op Java, moest wennen aan de
manier, waarop Indonesische christe
nen hun gebed beginnen. In het geza
menlijke hervormde en gereformeer
de zendingsblad Vandaar schrijft hij
erover:
In gebeden van Indonesiërs struikel
je soms haast over de opeenstapeling
van bijvoegelljke bepalingen die aan
de Here Gods worden toegevoegd.
„Almachtige. Die troont in het rijk
der hemelen" is één van de eenvou
digste, die meestal de Inleiding vormt
van nog veel meer. Soms hopen de
omschrijvingen zich zodanig op dat
het gebed haast een dogmatiek in
zakformaat wordt. Ik vroeg er eens
een Indonesische collega naar. Hij
keek eerst erg verbaasd, want zo
wordt hier nu eenmaal gebeden, maar
gaf vervolgens na enig nadenken een
zeer verhelderend antwoord. Kijk. zei
hij. de hele kerkdienst en dus ook het
gebed, heeft hier ook een typisch ca-
techetische functie. Je hebt voortdu
rend mensen onder Je gehoor die nog
maar net met het christelijk geloof in
aanraking zijn gekomen. En dan
moet je dus telkens een heleboel uit
leggen. ook over de Here God. ook als
je met de gemeente aan het bidden
bent. Want de misverstanden zijn tal
rijk, Juist omdat een soort algemene,
vage Godheid hier tot de vaste cultu
rele inboedel behoort. Daarom moe
ten we telkens weer uitleggen wie en
hoe God is, zoals wij Hem in de bijbel
ontmoeten.
een andere kant zit dan de rei
waarmee de ICCC zich ln de
publiciteit brengt):
Beschaamd
Zo zien we maar weer. dat wie verre
reizen doet. veel kan verhalen. Ten
slotte ds J. A. G. Delhaas (hervormd.
Maasdijk) in het ICCC-blad Getrouw
een Impressie van het ICCC-wereld-
congres in Cape May (VS) (waaruit
blijkt, dat aan deze congressen nog
Diep en diep onder de Indruk
van de zo warme liefde ten o
van het Woord van God, ten o
van de medebroeder In Christ
wat voor land of taal die ot
zoals dat bleek uit de gehoucie
gen. besluiten en resolutie
schaamd ben ik door het ware
zoals dat in zoveel dingen to
kwam. Op zeker ogenblik lie
praten met een predikant ui 1
Samen dronken we een kopje
De serveerster bracht het b P
Mijn collega ging er een dan
voor uitspreken, precies zo0
doen voor het eten. Met één r
ders gingen wij (twee Nederl
naar een avond van een ze
commissie, 250 km van ons vt
We zaten ln de auto. de Coic
slot, de veiligheidsgordels vase
een kort gebed, en daarna d
Wie had zoiets verwacht? F.!
tend werd taalsgewijze de <xn
opening gedaan: een kort stul
lezing, een korte uitleg en daa
persoonlijk gebed door elk a
nemers. Wat een kracht,
saamhorigheid daar uit spi
half uur later begint de ocl
eenkomst met het voorstellei
algevaardigden landsgewij;
zegt iets kort over zichzelf of
werk, waarmee men bezig is.
rend is te merken hoeveel mi
HEER DER KERK over hi
reld heen in Zijn dienst heeft,)
oud en hoe enthousiast er o
meest moeilijke omstandighi
werkt wordt. Soms zucht r
eens in een Nederlandse kerl
dienst wat uitloopt. Zo sprakl
met iemand uit de binnenlar
Afrika, ik zei. dat het mij
overkomen was. dat de dii
uitliep, en het soort opmerkii
je dan te horen krijft.
vroeg hij: „heeft uw vrouw well
het ziekenhuis gelegen?" Dat]
de ik. Hij vroeg: „bleef u toenj
einde van het bezoekuur, ol
voor die tijd weg? En dan is]
maar uw vrouw, hoe kan
reageren, als men in het huis
is?
4
