De ledigheid van toen is de werkelijkheid van nu RECTIFICATIE NOS-voorzitter boos over voorstel van Hendriks r Gala-balletavond van internationale allure C&ovyce. Ce** LIBELLE GRATIS RADERBLAD Drie man gepakt wegens contact met radiopiraat Ulrich Greiff regisseert Leonce en Lena Kolderavon voor Olof Radiozenders danig in de waiïS 'Plan eerst intern bespreken' Galerie Cunera te Rhenen 5 schilderijen en aquarellen 'hè Hotel Braams te Gieten ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1979 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET =1 door Dirkje Houtman Georg Büchner verlangt van een dramatisch dichter dat hij de werkelijkheid in zijn stukken zoveel mogelijk be nadert, „noch zedelijker noch onzedelijker dan de geschie denis is geweest", schreef hij ln 1835 in een brief aan zijn ouders. Met deze opvatting doorbrak Büchner de princi pes van het burgerlijk theater uit zijn tijd waarin historie en helden geïdealiseerd werden verbeeld. Niet de schone schijn van een geïdealiseerde Werkelijkheid, maar concrete oorzaken die dat maatschap- Êelijk uiterlijk bepalen achtte ij essentieel. Regisseur Ulrich Greiff werkt met een soortgelijke overtuiging aan „Le once en Lena", een blijspel met een cynische ondertoon over de ledigheid waarmee de vorsten uit de vorige eeuw hun leven zin plachten te geven. De ledigheid van de vorsten van toen Is echter kenmerkend voor het be staan van de burger van nu. En hier mee doelt Greilf op de apathie van de bijna mechanisch levende mens en de achljnprobiemen waar velen hun be staan mee trachten te vullen. Een ontwikkeling die een gevaar in zich draagt als deze een soortgelijk einde krijgt als het „sprookje" van Leonce en Lena. Dat gaat ais volgt: Prins Leonce van het Koninkrijk Popo en prinses Lena van het buurland Pipi zijn uit staatsoverwegingen voorbe stemd met elkaar te trouwen. Ze ken nen elkaar niet en hebben er weinig zin in. Belden vluchten, hij in gezel schap van een nar. zij van een goever- nante, naar Italië. Maar het toeval wil dat ze elkaar ontmoeten en in een van romantiek zinderende nacht, een soort droom, op slag verlleid worden. Getooid met maskers gaan ze terug naar Leonces ouderlijk hoi waar ze door Valerlo, Leonces nar, geïntrodu ceerd worden als automatea Als zo danig worden ze Ingezet voor een De belangstelling voor de Duitse toneelschrijver George Büchner (1813- 1837) kent nauwelijks dieptepunten. Dit seizoen worden er weer twee van zijn stukken gespeeld. Ger Thijs regisseert komend Jaar „Woyxeck" bij Theater en Globe bijt vanavond de spits af met „Leonce en Lena" dat zijn eerste voorstelling krijgt in De Lievekamp te Oss. Het is de laatste regie van Ulrich Greiff bij Globe. Na dit seizoen verlaat hij het gezelschap omdat er voor drie regisseurs op een totaal van vijf i zes stukken per jaar te weinig mogelijkheden zijn. Vorig seizoen regisseerde Greiff twee stukken: „De schone Helena" van Offenbach in een bewerking van Peter Hacks en Lessings „Minna von Barnhelm". Dit seizoen blijven zijn activiteiten als regisseur bij Globe beperkt tot Leonce en Lena. Dat is volgens hem te weinig. De afstand tussen de produkties is te groot en door een gebrek aan continuïteit ontbreekt de mogelijkheid jezelf uit te proberen. Je begint steeds weer opnieuw, aldus Greiff. Ulrich Greiff schijnhuwelijk, dat de geplande fees telijkheden bij gebrek aan het echte paar moet redden. Ontdoen ze zich van hun maskers dan blijkt alles uit gekomen zoals het voorbestemd was. Prijsvraag Büchner schreef Leonce en Lena ln 1836. Het was na „Dantons dood" zijn tweede stuk. Hij stuurde het ln voor een prijsvraag maar het werd terzijde gelegd omdat de Jury dacht dat het een cynische grap van een teleurges telde revolutionair was. Büchner be gon immers te schrijven toen zijn politieke activiteiten ln Hessen op niets waren uitgelopen. De versprei ding van het politieke pamflet „Die Hessische Landbote", waarmee hij de door vorsten geknevelde boeren wil de inlichten over hun situatie, werd verraden. Büchner moest vluchten en voor zijn teleurstelling vond hij in de toneelschrijfkunst een gepaste uit laatklep. In „Leonce en Lena" zet hij de macht hebbers onverbloemd neer. Leonce houdt zich uitsluitend bezig met niets doen; vindt hij dingen die zin aan zijn leven zouden kunnen geven dan ver werpt hij ze even snel. En dat holle leven krijgt reliëf in een taal die be staat uit louter holle romantische frasen. Omdat hij zich gedraagt als een play boy, zo stelt Greiff, kan het sprookje dat begon ln de trant van „Er was eens" uiteindelijk grimmige vormen aannemen. Dat gebeurt als de nar Valerlo zichzelf benoemt tot minister van staat ln het koninkrijk van ledig heid en aan het slot gevaarlijke maat regelen afkondigt: en er wordt een wet uitgevaardigd dat iedereen onder curatele komt die eelt op zijn handen krijgt, dat criminalistisch ge zien iedereen strafbaar is die zich ziek werkt, en dat iedereen die er prat op gaat zijn brood te eten in het zweet zijns aanschijns, gek verklaard wordt en gevaarlijk voor de menselijke sa menleving. En dan gaan we in de schaduw liggen en we vragen God om macaroni, meloenen en vijgen, om muzikale kelen, klassiek gevormde lijven, en een comfortabele religie! (vert. Dolf Verspoor) Overeenkomsten Greiff licht toe dat Je in dit slot kwalijke maatregelen kunt herken nen, zoals het opleggen van euthana sie en het onmogelijk maken van oppositie. Als Je graag werkt dan ln- dentiflceer Je Je daarmee. Je doet je best en dan kom Je uit op „het zweet des aanschijns". De ideologie van Va lerlo is de comforabele religie van de machthebbers, en de gevaren daar van kun Je niet duidelijk genoeg ma ken. Het is een Ideologie die kan gedijen in een klimaat van ledigheid, die aan de macht kan komen door een gebrek aan beleid, standpunt en doelstellingen. Greiff koos dit stuk omdat het van toepassing is op onze samenleving. Büchner leefde in een tijd van maat schappelijke en sociale onzekerheid die veel overeenkomsten vertoont met de onze. Vijftig Jaar voordat hij Leonce en Lena schreef was er de Franse revolutie, gevolgd door de Ju- li-revolutle van 1830 en die van 1848 toen de burgers opnieuw de machts verhoudingen probeerden te verande ren om meer medezeggenschap te krijgen. In een korte tijdsspanne ge beurde er veel en dat ls te vergelijken met deze tijd. Greiff vervolgt: „Iedere overgangsfa se brengt principiële irritatie met zich mee voor iedereen. Oude waarden vervallen, nieuwe moeten nog onder zocht worden wat gepaard gaat met grote onzekerheid over het bestaan. Daar komen bepaalde psychische ziekten uit voort, schizofrenie en in- dentifirensis. Dat is de sfeer van Le once en Lena: de waanzin die bepaald wordt door bepaalde maatschappelij ke ooizaken" Niet alleen de onzekerheid die met de veranderingen gepaard gaat. ook de materiele verzadiging van de toenma lige vorsten komt overeen met het bestaan van de burger van nu. Die houdt zich bezig met schijnproble men om aan het gevoel van zinloos heid te ontkomen. Net als Leonce, iemand die Je van daag kunt tegenkomen. HIJ heeft het druk omdat hij 365 keer op een steen moet spugen en erover na moet den- l ken „hoe ik het aanleg mezelf op de kop te kijken" (volgens Greiff een oeroud beeld van zelfherkenning). Het smakken van zijn knecht ontlokt hem de meest Idyllische emoties en de opmerking: „Ik zou weer met de meest eenvoudige dingen opnieuw kunnen beginnen: kaas eten, bier drinken, pijp roken". En het gevoel van onvrede zet hij om in „Kom Vale rlo we moeten wat gaan doen, we gaan ons begeven in diepe proble men Plotseling vindt hij alles te dol, hij wil zich met serieuze en min der serieuze dingen bezighouden, 't Is hem om het even. Voor hij er echt wat mee kan gaan doen is de impuls ver dwenen. Er zit geen lijn in en Greiff vergelijkt dit met het terug naar de natuur van nu en de belangstelling voor bijvoorbeeld Marxisme en Islam. Anderzijds werkt die materiële wel stand apathie in de hand, die zich uit in een ijzeren levensritme. Ontevre denheid wordt gesust door de wel vaart. Want, meent Greiff, het ge beurt te weinig dat mensen die onte vreden zijn zich afvragen waarom dat zo is. Als Je eerlijk bent, Je niet laat sussen door de welstand, maar je grondig afvraagt wat er echt mis is, dan zijn er twee mogelijkheden. Of je schiet Jezelf door de kop, en dat zou ik Jammer vinden, of Je probeert iets te veranderen. Ik hoop dat het publiek ln de voor stelling herkent welke gevaren in een leven van apathie en vol schijnpro blemen schuilt, besluit Greiff opti mistisch en voegt daar aan toe: „Ik geef geen recept maar laat de werke lijkheid zien en hoop dat mensen daar consequenties uit trekken." ADVERTENTIE Op het gratis raderblad in Libelle van deze week (nr. 38, met sportieve winterjas) moet bij de lijnmotiefaanduidingen een correctie worden aangebracht. Waar naast de lijnmotieven staat maat 38, moet komen te staan maat 46. Maat 40 wordt maat 44. Maat 44 wordt maat 40. Maat 46 wordt maat 38. Maat 42 blijft maat 42. door Eefje van Schalk „Als le gezien hebt, wat wij vanavond konden ziendéze kunstenaars, dit publiek, ln deze stad, dan staat één ding vast. Amsterdam heeft récht op een muziektheater!" Met deze woorden sloot burgemeester Polak het baliet-gala af, dat donderdagavond ter ere van het 20-Jarig jubileum van Alexan dra Radlus en Han Ebbelaar ln de Amsterdamse Stads schouwburg werd gegeven. 4 Speciaal vandaag Speciaal morgen Malgret en het raadsel van Saint Fiacre met In de hoofd rol Jean Gabin gaat over een oude dame die de hulp van Malgret Inroept omdat se een brief heeft ontvangen van baar moordenaar Ned. 1/19.59 Last night of the proms Is een reportage van de bonte, traditionele afsluiting van de bekende jaarlijkse serie con certen in de Royal Albert Hall te Londen Ned. 1/23.20 TROS-Aktua geeft oji. een verslag van de voetbalwed strijd AZ-AJax en behandelt een politieke enquete n.a.v. Friujndlf Ned. 112.15 Don Camlllo en Peppone, een oude bekende Italiaans- Franse speelfilm uit 1951 met Fernandel als Don Camlllo en Glno Cervl als Peppone Dtsl. 2/21.15 In de VARA-radlorubrlek In de roole haan na de va kantie terug van weggeweest is minister De Ruiter van justitie gast, evenals Ien van den Heuvel, lid van het Euro- Caprlement en het Tweede ktrlld Brinkhorst D «6 Hilv. 1/13.63 Vierde van ses Vespers in de hervormde kerk te Diever. Thema is: Het licht Is in ons midden. Voorganger is ds A. Vrw,op. Ne4 W1jt Studio Sport (NOS) Ned. 2/18.05 Studio Sport (2) (NOS) Ned. 2/19.20 Het RAl-concert dat het Concertgebouw jaarlijks ln de Amsterdamse Ral geeft en dat de KRO 15 juni opnam ver tolkt het pianoconcert no. 1 in bes kLL opus 23 van Tajaikovs- ky. Pianist is Youri Egorov. Dirigent is An tal DoraU. Ned. 1/10.30 Plain murder (Duidelijk een geval van moord) ls een Engels tv-spel geschreven door C. 8. Forester. Het ver haal ligt helemaal in de mis daadsfeer. In 1929, in de crisis tijd worden drie employees van een reclamebureau door hun chef betrapt op bet aanne men van omkoopsommen. Ned. 1/20.45 Korte kerkdienst met kin deren, geleid door ds W. Bleij. Hilv. 2/10.90 Een avond van grote klasse en inter nationale allure en zeker een mijlpaal voor de Nederlandse balletgeschiede nis. Vier volle uren lang was dit een échte balletomanen-gala, waarin niet alleen zeven topsolisten uit Toronto. Londen. Parijs en Kopenhagen vier standaard-duetten uit het heden daagse repertoire toonden, maar ook. dansers van het Nederlands Dans theater en het Nationale Ballet mees terlijke prestaties leverden. Het jubi lerende echtpaar zelf wist een haast uitzinnige zaal tot gestamp en bravo geroep te brengen door hun vertol king van „Voorbij gegaan", de pas de deux die Rudi van Dantzig voor hen maakte op études van Chopin. Een overvol, negen nummers tellend programma, waarin werkelijk het hele scala van de huidige ballek en danskunst werd bestreken: van de klassieke „vuurwerk"-duetten uit Don Qulchotte en de Schone Slaap ster tot enkele gave composities van MacMillan, Van Dantzig, Balanchine en van Manen. Buitenlanders Om met de buitenlanders te begin nen: hoewel altijd wordt aangenomen dat ballet een internationale barriè res doorbrekende code„taal" is. lieten de gast-solisten overduidelijk blijken hoe nationaal gevarieerd en genuan ceerd hun verschillende dramatische interpretaties tot in de kleinste de tails zijn. Zo was de Sonatine (Balan- chlne/Ravel) van de Franse Opera dansers Wilfride Piollet en Jean Gui- zerlx vooral speels, soepel en elegant lichtvoetig en liet Vanesse Harwood uit Canada meer haar technische be heersing in het Adagio-duet van de Schone Slaapster (Peplta/Tsjalkov- ski) zien. De Engelsen Merle Park en Wayne Eagling waren vertegenwoor digd met een overrompelend drama tisch en sterk beeldend liefdesduet uit Manon (MacMillan/Massenet), ter wijl Leslie Collier Royal Ballet) en de Deen Peter Schaufuss het Nederland se publiek ln verrukking brachten met hun ongelooflijke sprlngtechnlek en wervelende pirouettes ln de bra voure pas de deux van Don Qulchotte (Petlpa/Mlnkus). Wat deze Schaufuss doet 13 verbluffend: hij springt com binaties die als het ware „niet be staan" en maakt van zijn rol een stunt ln de ware zin van het woord. Al deze buitenlandse top-artiesten van het ballet ln één gala-avond vertegen woordigd ls een echte happening. Herkenbaarheid Maar wat deze avond misschien wel het overtuigendst aantoonde, is dat de Nederlandse ballettraditie langza merhand zo sterk ls geworden, mede dank zij mensen als Radius en Ebbe laar, dat het ballet op de Nederlandse podia een heel eigen, opmerkelijk pretentieloze herkenbaarheid heeft gekregen, die momenteel overal ter wereld erkend en gewaardeerd wordt. Deze gala met o.a. balletten als Sere nade, Isadora en Adagio Hammerkla- vier toont op treffende wijze hoe inte ger en intens er ln Nederland ballet bedreven wordt. Als premières op deze avond waren Greetings (Nils Christe/Strawinsky) en Voorbij gegaan Van Dantzig/Cho- pin) te zien. Nils Christe kan als de coming man van de Nederlandse che- ografie beschouwd worden. Ditmaal maakte hij een komisch werkje op de Circus Polka van Strawinsky voor Arlette van Boven, Gerard Lemaitre en hemzelf (allen werkzaam bij het Nederlands Danstheater) en Iaat hij in perfecte timing zien hoe drie ko mieke dansers met een bankje kun nen spelen. Een simpel gegeven, stijl zuiver en eenvoudig door Keso Dek ker aangekleed, maar precies goed en vakkundig ln bewegingsgrapjes, lengte en coördinatie van de drie uit voerenden in elkaar gezet. fz Alexandra Radius en Han Ebbelaar in „Voorbij gegaan" technische volkomenheid en vooral sterk op elkaar ingespeelde aanwe zigheid zij steeds opnieuw kunnen verrassen. Zelfs op zo'n zwaar bela den en zeker gespannen voorstelling als deze. Wat opvallend bij hun dansen is, is het contact dat zij constant weten vol te houden: iets wat bijna uniek is in de hele balletwereld. Met een water- vlugge souplesse, een ingenieuze partnering en ondanks soms Iets té Ingewikkelde lift-houdingen visuali seren Radlus en Ebbelaar vier études van Chopin (opus 35) tot een ver vluchtend beeld, waarin enkele mo menten zo zuiver en volkomen be heerst zijn, dat zij zich als het ware vastzetten in de voortdurende stroom vón bewegingen. Dansers die dót kunnen, die zo uitzonderlijk zijn, mo gen met recht fantastisch en uniek genoemd worden. En het is in mijn ogen dan ook geen open doekje te veel dat zij na afloop van dit „klap stuk" over de twintig keer door een laaiend enthousiaste zaal naar voren werden geroepen. door R. N. Degens AMSTERDAM Vanav< is de laatste gelegenheit Carré het „Kolderfestijn" te wonen dat is aangericht 1 gelegenheid van het vijftij rige muzikanten jubileum [r de concertmeester van Concertgebouworkest t r Olof. 1 Een avond vol dolle pret vooi ontvankelijk ls voor het soort pen dat ln deze revue-achtlge pourri van korte scènes wordt ge< teerd. Door een ad-hoc samenge a gezelschap waarin de rnime-s Rob van Reijn de enige val a bleek te zijn die helemaal in element was. Hij had de regie q zelf o.a. een aardig persiflage o| planovirtuoos onder de naam P nepskl, naar de legendarische pL Paderewskl. Een naamgrapje o gens dat typerend ls voor het pec a de lol van zo'n avond waaraan gens de aankondiging o.m. de pij elwlll ri n Pj eplj affiche voor de voorstelling van Leonce en Lena die Ulrich Greiff bij Globe regisseert. -bb: i. iac: Daniel Wayenberg zijn „web tegenwerking" verleende, en Theo Olof „Van wonderkind tot dervrind" centraal stond. Dót grappen Met feestneuzen, kikkers, serpentines en pinda's, aan het publiek werden verstrekt het programma dat 22 onderdi tl ongeveer 120 medewerkenden 9 „sponsors en andere hulpverlec vermeldde. Cl De eerste avond (donderdag) vn zaal goed halfvol, maar degene: tl er waren kregen kennelijk wat ze i) den verwacht: een avondje Lol een grote L. Met komische verki partijen, een dia-serie met als 01 werp Olof van baby tot beroemd H list, een symfonie-orkest (op he;* neel) en een Dames-salon-orkesi .1 het zijbalkon) waarmee voortdui alles duidelijk volgens plan vt ging, en waarmee Olof en Wayi afzonderlijk of samen, concerto j| ven waarin de bekendste werken Tsjalkowski, Grieg, Brahms, 1 delssohn en Schumann door el gehaspeld werden. Dat laatste het grote voorbeeld van wijlen n rard Hoffnung die daar lang geit a, in Londen succes mee had. Goed doel Olof en Wayenberg om het bij deze namen te laten hebl elk geval dit gemeen, dat hun a talent omgekeerd evenredig ls 13 hun muzikale bekwaamheid. I succes bij zo'n kolderfeest sd dan ook ln hoofdzaak in het feil zij bereid zijn dat in het openbai demonstreren. Ditmaal min of geëxcuseerd door het „goede" de opbrengst van deze avonden 1 ;h ln totaal) is bestemd de opleiding muzikaal begaafde kinderen al vi hun vierde levensjaar financieel 'P gelijk te maken. Gelukkig zijn de vertoonde grap v- over het algemeen even kort druchtlg, zodat het hele program althans bij de première, omsta half elf met de onvermijdelijke d' can (met medewerking van de nj sterdamse Politlekapel) davi n aan zijn eind kwam. Waarna vc mij de verzuchting „O, lof dei held" niet misplaatst geweest zijn; zo'n avond vol flauwe woon A lingen werkt aanstekelijk. HILVERSUM (ANP) - De mld 11 golfzenders, waarop de program C| van Hilversum 1 en 2 worden ui r zonden, zijn vrijdagochtend tu or half tien en tien uur danig in de geweest. Toen de PTT in vert I met metingen overschakelde va: tb zenders in Loplk naar het nie id zenderpark ln de Flevopolder, gir e( iets mis. De programma's van Hi! sum 1 en 2 verdwenen om beurten m de ether, korte tijd ontvingen del teraars op 1 het programma van versum 2, terwijl tenslotte zelfs twee programma's helemaal dooi kaar heen liepen. Tegen tien uur de situatie weer normaal. Van onze radio- en tv-redactle HILVERSUM De voorzitter van de NOS, mr. E. C. M. Jurgens, en het bestuurslid prof. 1 Doorman hebben gisteren tijdens de bestuursvergadering van de NOS kritiek geleverd op feit dat KRO-vooizltter, J. P. M. Hendriks, zijn voorstel om het NOS-bedrijf te spilt! zelfstandige delen niet eerst ter discussie heeft gesteld binnen het NOS-bestuur. Klapstuk ADVERTENTIE Het „klapstuk" van de avond in de afgeladen schouwburg was wel het duet Voorbij gegaan (Van Dantzig/ Chopin). In een pas de deux-opbouw, die zeer klassiek aandoet (samen, solo van de man, solo van de vrouw, samen) heeft van Dantzig de sublie me wijze waarop Radius en Ebbelaar hun vluchtige kunst interpreteren in een passende choreografie kunnen omzetten. En dat is geen geringe op gave, want dansers als zij weten in werkelijkheid de vervluchting glas helder en zeer Intens uit te dragen, ln een sublimering, die tijd en beweging lijkt stil te zetten. In Voorbij gegaan laten zij zien met welke snelheid. één van de meest vooraanstaande galeries van Nederland houdt een verkoopexpositie van van meesters uit de Haagse en Romantische School in tel. 05926 - 1241 Geopend: zaterdag 15 september van 14.00-20.00 uur en zondag 16 september t/m zondag 23 september van 12.00-20.00 uur. Van een onzer verslaggevers ROTTERDAM De Rotterdamse politie heeft drie mannen aangehou den wegens contacten met het zend- schlp Delmare, dat bulten de territo riale wateren voor de kust van Ooe- ree ligt. De drie werden gepakt nadat een poging om het zendschlp met een bootje te bevoorraden was mislukt wegens motorpech. De mannen werden bij een verkeers controle in Brielle aangehouden. De boot stond op een aanhanger achter hun auto. Verder trof de rijkspolitie geluidsbanden, cassettes, zenderon derdelen en eten voor de bemanning van het zendschlp aan. BIJ huiszoe king ln de woning en van de mannen werd een zendontvang-lnstallatle en een selnpistool ln beslag genomen. Het drietal heeft bekend het zend schlp Delmare enkele malen vanuit Nederland te hebben bevoorraad. Dat ls sinds 1974 verboden in Neder land toen het verdrag van Straats burg werd getekend. Alleen Spanje heeft dit verdrag nog niet onderte kend. De mannen zijn na verhoor naar huls gestuurd. Radio Delmare zendt uit met een zeer zwak signaal, waardoor het station ln de randstad nauwelijks te ontvangen ls. De heer Hendriks suggereert week bij de presentatie van dej terprogramma's van zijn omrtx het technische deel van de NÖ] een staatsbedrijf ondergebracl kunnen worden. Hij hoopte dat^ regelen ten aanzien van een spl als discussiepunt zouden meegenomen ln het debat ov^ begroting van het minister! CRM. NOS-vooraltter Jurgens gisteren op de NOS-bestuui ring dat dergelijke uitspraken vi het ministerie bereiken toch er de gezamenlijkheid, dat wil 1 het NOS-bestuur, aan de orde g moeten worden. De heer Dot legde nadruk op het feit dat tf Hendriks toch ook lid van het bestuur is. „Ik weiger een discussie aan te i vla de pers en radio", aldus de>[ voorzitter, die eraan herinnertr bij splitsing van het NOS-bedi duizend medewerkers betrokkei De heer Hendriks verdedigde, met de opmerking dat hij ln defl tie van voorzitter van de Kw uitspraken had gedaan en daar recht op had. Hij voeld» niet geroepen verantwoord leggen op de NOS-bestuursvi ring.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 4