Hoe met flair
deuren worden ingetrapt
Vampiers, echtelieden, verknipte
meiden, paarden en negers
'NOS-bedrijf moet gesplitst'
Films van de Rus
Wassilij Sjoeskin
Norma Rae
Prolongaties
en reprises
Kort en klein
KRO-voorzitter tegen machtsconcentratie
i international Velvet
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1979
FILM/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET H V
door W. Wielek-BerQ
Martin Ritt, een filmregisseur van de respectabele middelmaat, werd in de jaren vijftig, toen
hij voor de televisie werkte, getroffen door McCarthy's heksenjacht op iedereen die een
vleugje rood door zijn opmaak mengde. In 1976 maakte hij over die tijd en dat milieu „The
Front", een film die, ondanks het interessante thema en de superbe hoofdrolspeler (Woody
Allen) een matte indruk achterliet.
Ron Lelbman en Sally Field in „Norma Rae'
Mat kun je ..Norma Rae". zijn laatste
film, niet noemen: er wordt wat in af
geacteerd en geageerd. Dat is nu juist
het ongeluk, is men geneigd te
denken.
Hij heeft twee onderwerpen bij de
kop gevat die mensen van goede wil
sympathiek stemmen en bovendien
lekker in de markt liggen: de sociale
uitbuiting en de vrouwenemancipa
tie. Zijn film speelt in een stadje in
een van de zuidelijke staten van
Amerika en vanaf het begin heeft
men het gevoel in de boze jaren dertig
te verkeren, toen het lidmaatschap
van een vakbond een daad van onge
hoorzaamheid was en een ongehuwde
moeder voor hoer werd uitgekreten.
Toch zijn we. gezien de gespijker-
broekte vrouwen en gehoord de dis-
co-muziek, onmiskenbaar in het he
den. Misschien is in die contreien
achterlijkheid nog steeds op een an
tieke manier troef, maar Ritt slaagt
er niet in Je dat te doen geloven. Hij
gaat tegen het verouderde onrecht te
keer met een pathos en een ferventie,
alsof hij een draak moet doden die
over de gehele wereld heerst en daar
door wekt hij de indruk met een vaart
van jewelste open deuren in te trap
pen. Met heel veel goede wil kun je
dat misschien naïeve trouwhartig
heid noemen, maar hoe het ook zij,
het biedt een pijnlijke aanblik.
Open armen
Norma Rae voornoemd is een wedu
we met twee kinderen (een van haar
gesneuvelde echtgenoot en een van
een toevallige vrijer), een grote mond,
een hart van goud mitsgaders twee
open armen voor alle mannen die
haar het sjagrijn van de textielfa
briek kunnen doen vergeten. Bar
baarse toestanden heersen daar: Nor-
ma's vader wordt, getroffen door een
beroerte, gedwongen een kwartier
door te werken en ploft morsdood
met zijn kop in de wol, een van de
arbeiders heeft, als hij na gedaan
beestenwerk gemangeld thuiskomt,
zijn vrouw en zijn zeven bloedjes van
kinderen slechts drie gekookte rapen
aan te bieden als avondmaal. Uit New
York komt een vakbondsleider om de
boel op poten te zetten (natuurlijk
een Jood. dit geeft ruimte voor krasse
staaltjes van antisemitisme alsmede
wijze galgenhumor). In brutale Nor-
ma vindt hij een medestandster. Hoe
wel ze nachtenlang samen werken en
elkaar lang niet onverschillig zijn kan
er geen zoentje af: Norma, intussen
getrouwd met een in-goed baasje, is
jc)
braaf en deugdzaam geworde
deugd wordt beloond. Als 23 -
ontslagen, kiezen de arbeid»
kant: heel het raderwrk st
daar troont zij op de werkbi BP
een vakbondsbord op de bul ee
prop anno 1920!
De deugd van Sally Field, defe^
rolspeelster werd ook beloofti
vrouwtje werkte op die rol
zweet van haar handen droopT
daar, ze kreeg de prijs voor
actrice op het festival in Can
getwijfeld wegens gebrek aan
rentle. Nee, wie een echt ontr 'J'
film wil zien over een sociaal
functioneel verweven
vrouwenemancipatie, die mofa.
bert Bibermans film „Het
Aarde" uit 1953 gaan zien: hlTn'
nog regelmatig in de filmhuiz
narioschrijvers Irving Rave
Harriet Frank en regisseur F n
berman werd nog erger dan 1 zl
MacCarthy getroffen) hebtx
kennelijk door hem laten ins
maar wie over eigentijdse 1
den iets zinnigs wil zeggen mi
met eigentijdse problemen
houden.
Amsterdam City 1; Den Haag
3; Rotterdam- Lumière 1, 16
De gebroeders Leeuwenhart
Prachtige Zweedse jeugdfilm
naar het beroemde boek van
Astrid Llndgren. De gehele
week in Odeon 2, Den Haag.
De Klompenboom Schitteren
de pastorale van Italiaans
landleven aan het eind van de
vorige eeuw, gemaakt door Er-
manno Olmi De gehele week in
Studio Z. Zwolle en City. Mid
delburg
Die Ehe der Maria Braun Intri
gerende film over een liefde in
Wlrtachaftswunderland met
een prachtige hoofdrol van
Hanna Schygulla van Rainer
Werner Fass binder De gehele
week in Alhambra 1 en Movies
1. Amsterdam: Studio. Gronin
gen; Rembrandt 3. Utrecht.
L'Affiehe Rouge Voortreffelij
ke film over een verzetsgroep
in de oorlog waarbij heden en
verleden bijna onmerkbaar in
elkaar overvloeien Van Frank
Cassentl. 14 en 15 sept. Film
huis Groningen
De Mens uit Marmer Magistra
le film van de Pool AndrzeJ
Wajda over de speurtocht naar
een arbeider die in marmer
werd vereeuwigd en In verge
telheid verzonk. 14 sept. Filmli
ga Zwolle: 17 sept Filmkring
Enschede en Dienst voor Cul
tuur. Amstelveen
A Wedding Fijne film van Ro
bert Altman, een wandtapijt
van Amerikaans leven. De ge
hele week In Cinesol. Breda en
Alhambra 4. Enschede
Interiors De eerste ernstige
film van Woody Allen en de
eerste waarin hijzelf niet de
hoofdrol speelt Prachtig mooi.
De gehele week in Camera.
Tilburg
Annie Hall Film vol vreugde
en droefenia van en met de
geniale komiek Woody Allen.
De gehele we^k in Du Midi.
Den Haag
Prova d'orchestra De nieuwste
film van Federico Felllnl. over
een orkest dat de wereld moet
verbeelden De gehele week ln
City 4. Amsterdam en Movies.
Utrecht
Brutti, spore hi r cattivi Kome
die met kluchteflectcn. stoe
lend op een sterk sociaal enga
gement over het Romeinse
sub-proletariaat van Ettore
Scola De gehele week ln Caro-
lus 2. Nijmegen
Tennis Een samenvatting
van twee enkelspelen om de
Davia-Cup tussen Nederland
en Denemarken, die vanmid
dag sijn gespeeld in Hilversum
- Ned. 1/18.05
Dirk Bogarde heeft de
hoofdrol in drie speelfilm,
waarvan vanavond wordt ult-
geionden ..Doctor in the
house" (Dokter worden Is niet
moeilijk), die dateert van 1955
- Ned. 2/20.27
Roots, rock, reggae la een
film over de oorsprong en soci
ale achtergronden van reggae,
opgenomen in Jamaica
Ned. 1 20.35
In VARA's Thester thuis
vanavond een Finse produk-
tie: „Door het oog van de kat"
over de ontluikende liefde tos
sen een eensame vrouw die een
winkeltje in damesmode heeft
en een werklose man
- Ned.121.55
Brandpunt besteedt aan
dacht aan de Rotterdamse ha
venstaking. Verder reportages
over de afwijsing van verdere
loomatiging door veel FNV-
leden en over het sterk toege
nomen aantal meldingen over
kindermishandeling
- Ned. 2/22.00
De kansen keren voor Stalin
tijdens de Tweede Wereldoor
log in .Josef Stalin, de rode
tsaar" (deel vier)
- Ned. 2-2225
ADVERTENTIE
door W. Wielek-Berg
Filmbesprekingen in mini-
vorm, dat is soms nodig we
gens gebrek aan ruimte. Vijf
in één. daar gaan we dan.
Love at first bite
De aardigste is „Love at first bite"
van Stan Dragotl. Parodieën op vam
pierfilms kom Je niet alle dagen te
gen. al heeft Roman Polanskl met
„The fearless Vampire killers" ln dit
genre wel een golfje aangeblazen. In
„Liefde bij de eerste beet" gaat graaf
Dracula, ln zijn eeuwenoude cape,
door kordate communisten verdre
ven uit zijn tochtige burcht, naar New
York om een fotomodel op te zoeken,
zijn droomvrouw sinds 1515 of daar
omtrent. In zijn kist wordt hij door
een vergissing van zijn trouwe, wur
men en kakkerlakken etende knecht,
het middelpunt van een rouwdienst
in Harlem: de genodigden schrikken
zich het rambam als plosteling het
deksel van binnenuit wordt openge
duwd. dat spreekt. Hij weet zijn ge
liefde uit de armen van een verschrik
kelijke psychiater te nikken en uit
eindelijk starten ze ln romantische
saamhorigheid als vleermuizen een
oneindige wltte-broodsvlucht. weg
van de boze wereld. De ruimte tussen
begin en einde wordt gevuld met
slapstick, grappen en grollen, met
een goed gemiddelde van geestig
heid.
Dodelijke omhelzing
Ook ln „Last Embrace" speelt een
soort magie een ro, al wordt die ln de
loop van de film geheel tot aardse
proporties teruggebracht Aangezien
het een thriller is mag slechts weinig
worden verklapt: een man. wiens
vrouw tijdens een nevelige schietpar
tij is gedood, wordt na zijn ontslag uit
een zenuwinrichting geteisterd door
achtervolgers die het op zijn leven
hebben gemunt. De een is gestuurd
door zijn baas (wie en wat dan ook
mag zijn) de ander is een geheimzin
nige griezel die zijn plannen pleegt
aan te kondigen met een wraakzuch
tige tekst uit het Oude Testament
De film is doordrenkt van Hitchcock-
effecten en vooral ln het begin zeer
boelend, maar helaas ontpopt het
scenario zich als broddelwerk. Waar
om in vredesnaam twee achtervol
gers die elkaar voor de voeten lopen
Inplaats van die ene. magische, uit
het voze verleden stammende? Waar
om heeft regisseur Jonathan Demme
niet gezien dat zijn intrige veel com
pacter. intrigerender en spannender
zou worden als hij ngoreus ln het
scenario kapte? De wegen van film
makers zijn soms ondoorgrondelijk.
Lost and Found
Een komedie over een echtpaar dat
letterlijk en figuurlijk voortdurend
botst met als gevolg gebroken benen
en harten, waarin George Segal en
Glenda Jackson de hoofdrollen spe
len dat zou best leuk kunnen zijn.
Maar helaas. „Lost and Found" van
Meivin Frank stelt door teveel grap
pen die door knikkende knieën zak
ken. teveel door computer-situaties,
teveel lnfantlel-snoblstisch geneuzel
over de verschillen tussen het oude
Europa en de Nieuwe Wereld eventu
ele verwachtingen danig teleur. Over
de ondoorgrondelijke wegen van
filmmakers gesproken, filmactrices
kunnen er blijkbaar ook mee terecht.
Waarom heeft Glenda Jackson zich
zo onbeschrijfelijk trutterig aange-
tut, dat de vele complimenten die
haar geworden je als bittere hoon in
de oren klinken? Repeterende black
outs bij kappers en modehuizen, wel
licht.
Glenda Jackson en George Segal
kijkers, neem ik aan. Veen vakkundig
gedraag, een tikje romantiek, em
mers vol edelmoedigheid, sportiviteit
en offervaardigheid niets op aan te
merken. Als Je niet wist dat het een
Engelse film was zou je het meteen
zien: het Idyllische landschap wordt
met kracht aan de man gebracht.
Waarschijnlijk is dat nog het enige
wat ze daar te bieden hebben.
International Velvet Spel voor Aasgieren
In de dagen van Olim (ln 1944 om
precies te zijn) werd „National Vel
vet" gemaakt, een film met de twaalf
jarige Elisabeth Taylor ln de hoofd
rol. Het ging over een meisje dat hart
en ziel had verloren aan een race
paard. meer weet lk er ook niet van.
Nu heeft Bryan Forbes het nodig ge
vonden er een soort vervolg aan te
breien met de wat oudere Tatum
O'Neal in het middelpunt. Ala Ameri
kaans weesje komt ze bij haar tante
in Engeland (het meisje uit „National
Velvet", nu middelbaar, inderdaad)
en zij treedt in haar voetsporen. Wat
zeg ik. zij streeft haar ver voorbij,
Olympisch goud wordt haar deel. Wat
een in-keurige film ls dat, bedoeld
voor keurige, paardrijdende Jonge
Een ln Zuid-Afrika opgenomen film
over de oorlog alias burgeroorlog In
Rhodesië: Ja Juist, appetap. „Game
for Vultures" heet hij. James Fargo
maakte hem en zorgde ervoor dat
vanaf het begin de juistheid van de
Apartheid met onweerlegbare bewij
zen werd aangetoond: is niet het gore
type. de snode smiecht een half
bloed? Zo zie Je maar weer, rassen
schande moet streng bestraft wor
den. daar komt niets dan kwaads uit
voort. Een volbloed neger (getypeerd
als intellectueel door een dure bril die
hem bij het vechten ln het oerwoud
veel last bezorgt) wordt een tikje
sympathie toegemeten, de blanken
zijn rare scharrelaars maar komen
vla opgefokte nostalgie tot diepge
wortelde liefde voor hun vaderland,
vrouwen die bijna doorzichtig van
blondheid zijn verkiezen de dood bo
ven de verkrachting door zwarte on
dermensen en de helden zijn een paar
zwarte oom Tommen die in edele
deemoed het hoofd bulgen om er,
zonodig, nog honderd jaar onder
drukking overheen te laten waaien.
Het behoeft geen betoog dat de vuige
halfbloed niet alleen de rassenwetten
rechtvaardigt, doch ook voor wat Vin-
misbaar vertier zorgt: lekker folteren
met een bloedig mes. Laat er geen
twijfel over bestaan, hartstikke ver
velend is het onding ook nog. het
sleept en sleept en sleept zich voort
tot het Western-einde: blank en zwart
liggen in de clinch, zwart kan blank
de nek breken doch Iaat het na. U
ziet, films zitten vaak vol geheimen.
Love at first bite: Amsterdam-Calyp
so 1 en Kriterion, verder in acht thea
ters overal in het land, a l.
Dodelijke omhelsing: Amsterdam-
Nöggerath, 16 Jr.
International Velvet: Amsterdam-
Tuschlnskl 2; Den Haag-Metropole 3;
Rotterdam-Oscar, a.l.
Spel voor Aasgieren: Amsterdam-Ci
nerama; Den Haag-Apollo; Nljme-
gen-Luxor, 16 jr.
Speciaal vandaag
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM KRO-voorzitter Hendriks heeft bij de presen
tatie van de win terprogramma's van zijn omroep kritiek geuit
op wat hij*noemde ,,een zich ontwikkelende machtsconcentra
tie van de NOS, die bepaald niet altijd in het voordeel van de
zendgemachtigden is". Hij pleitte voor een afzonderlijk be
drijf. bijvoorbeeld een staatsbedrijf, voor de uitvoerende
techniek voor het maken van programma's.
chandlsing en commercie en over de
bestemming van de eventuele Inkom
sten.
(Later komen wij op de door de heer
Hendriks genoemde zaken uitgebrei
der terug, red.)
KRO-televisie zal deze winter veel
eigen produkties en betrekkelijk veel
Engels werk brengen. Vanaf 27 no
vember wordt het achtdelige vervolg
op ..Het dagboek van een herders
hond" uitgezonden, geschreven en
geregisseerd door Willy van Hemert.
„Duel ln de diepte" is een dertiendeli
ge dramaserie voor de jeugd, geschre
ven door Anton Quintana en geregis
seerd door Bram van Erkel. Het ver
haal speelt zich af op de Antillen
waarnaar een zangeresje van een
popgroep uitwijkt als ze is afgeknapt
Ze beleeft op deze schitterende eilan
den de spannendste avonturen. De
nu nog unbekende Lidy Sluyter
speelt de hoofdrol
Hendriks meende dat de constructie
van de NOS. met een vermenging van
bestuur en uitvoering, aanleiding
geeft tot onnodig gespannen verhou
dingen. Afsplitsing van het uitvoe
rende bedrijf tot een zelfstandige een
heid zou moeten lelden tot grotere
slagvaardigheid De heer Hendriks
wil daarvoor aandacht ln Den Haag
zien te krijgen.
De KRO-voorzitter vroeg zich vervol
gens af of de raad van beheer van de
NOS en velen daarbuiten niet al te
snel ervan uitgaan dat merchandi
sing en commercie onontkoombaar
zijn. Beide begrippen vertaalde hij ln:
het langs commerciële weg te eigen
bate gewin trachten te maken met
programma's. HIJ vond dat men bij
de discussie aan het huidige omroep
bestel voorbijgaat „Oelet op de van
zelfsprekendheid waarmee dit onder
werp wordt benaderd, kan het nu
inderdaad wel eens zo zijn dat we ln
een onomkeerbare situaüe zijn ge
raakt, maar dan wel mede door eigen
toedoen De heer Hendriks vond ten
slotte dat duidelijke afspraken ge
maakt dienen te worden over mer-
Toneelspelen
Op de zondagavond waaiop de KRO
eens in de maand uitzendt sullen en-
Arthur Lowe
kele toneelspelen worden gebracht,
zoals „Rouw past Elektra" en „Een
dag uit de dood van verdomde Lo-
wietje". Annie M O. 8chmidt gaat
samen met Jaap Drupsteen voor de
KRO een Jeugdprogrammaserte ma
ken Tot de amusementsprogram
ma's behoort „Romantiek voor
twee", met drs. P. drie shows rond
Willeke Alberti en drie rond WiHem
Nijholt. Tot de bekende programma's
die blijven behoren de „Alles is an
ders-show", de „Ver van mijn bed
show", „Wat heet beter" en „Willem
Ruls".
Vooraf aan „De herdershond" gaat de
BBC-serie „Het ongeluk" over de ver
anderingen die een autobotsing in
het leven van een aantal betrokkenen
en personen uit hun omgeving teweeg
brengt.
Een komische Britse serie waarmee
dit seizoen wordt begonnen is „Bless
me father" met Arthur Lowe in de rol
van de pastoor. Lowe ls bij de kijkers
geen onbekende, dank zij zijn optre
den als de kapitein In ..Dad's Army".
Andere Engelse comedies die de
KRO heeft gekocht zijn Fawlty To
wers (Hotel op stelten) en Rising
Damp (Drie hoog achter) die allebei
de prijs van de Engelse televisiekri
tiek kregen.
Radio
Nieuwkomer tussen de zeer vele
KRO-radioprogramma's is „Het
Praatprogramma" op de dinsdagmid
dag Wil van Neerven en Frits de
Blauw zullen het presenteren. Ze on
dervragen een hoofdgast die gekozen
wordt uit de „brede actuaplteit". De
gast wordt in de studio geconfron
teerd met een aantal mensen die
nauw bij een onderwerp betrokken
zijn. Het Praatprogramma doet zijn
naam eer aan, want er wordt 54 minu
ten gesproken, zonder één noot
muziek.
IN TUSCHINSKI 2 - AMSTERDAM,
ET R O PO LE 3 - DEN HAAG, OSCAR - ROTTERDAM.
ANTHONY
HOPKINS
NANETTE
NEWMAN
Written,Produced and Directed by BRYAN FORBES Music by FRANCIS LAI
mgmÊ) tOCS
door D. Ouwendijk
Bi] gelegenheid van de Kunsttlendaagse hebben
Nederlands Filmmuseum en Film International gezo
voor een retrospectiet van filmwerk van de Rus Was
Sjoeskin. Deze terugblik kan gevolgd worden in de f'
zaal van het Filmmuseum in Amsterdam en het filml
in de Goevernestraat te Rotterdam. Wie zich voor
volgen daarvan maar enigszins kan vrij maken, zal
zelf in meer dan voldoende mate beloond zien.
Sjoeskin ls op de leeftijd van vijf-
enveertig jaar in 1974 overleden.
Hij ls bekend geweest als schrij
ver. acteur en filmregisseur. Men
kan hem ln alle drie de kwaliteiten
volgen, in films waarvoor hij het
scenario heeft geschreven, waarin
hij als acteur is opgetreden en die
hij heeft geregisseerd. En in alle
drie de kwaliteiten komt één zeer
bepaald aspect van deze man naar
voren: eenvoud. De diepzinnige
eenvoud van een vriendelijk, om
niet te zeggen zachtmoedig mens,
die zijn medemensen niet kritiek
loos in hun rellen en zeilen volgt,
maar wiens humor en begrip veel
vergoelijkende nuances in de kri
tiek weten aan te brengen. Zoals
in de film „Er was eens een jon
gen" (uit 1964, met Sjoeskin zelf in
de hoofdrol). Het gaat over een
jonge vrachtrijder die, juist omdat
hij een vriendelijk onzeker mens
is. denkt met bravoure door het
leven te moeten gaan. Dat leven
leert hem zelf een lesje. Niet op
een harde, maar op een mild ironi
sche manier.
Deze terughoudendheid t.o.v. de
mensen is Sjoeskin ten voeten uit.
Hij ls van boerenafkomst geweest.
De eenvoud van het platteland
krijgt dan ook een zeer belangrijk
aandeel in zijn films. Hij is, zoals
uit zijn beeldverwerkingen blijkt,
vooral gegrepen geweest door de
weidsheid van vlakten en rivieren.
Maar hij voelt er zich op een totaal
andere manier toe aangetrokken
dan we hebben ervaren bij de
meeste Russische filmers. Voor de
meesten van hen is „de vlal
iets dat stormenderhand n
worden veroverd. De vlakte is
gebied waar geestdrift en agr
viteit op uitgeleefd kunnen i
den. Bij Sjoeskin krijg Je voora
verstildheid van het landscl
De mens gaat er niet in verlo
maar is er een stip in, een zelfs
dige stip die. als je naderbij 1
een boer blijkt te zijn. die aan
maaien ls. De boer is
schilderachtige vlek in het li
schap, niet iemand die de gt
temt aarde en man zijn in
man één geworden. Hoe
Sjoeskins belangstelling voor
mens in diens verbeelding en r
teit is, blijkt uit een bijzoni
episode in zijn film „Vreei
mensen". Verbeelding en reali
staan op een ironische manier
verblddeilijk haaks op elkaar,
dit ontdekt wordt, wordt ieni
makkelijk de risee van zijn oi
ving. Zo ook de man. die f
tweede episode van film een
telling doet over een aanslag
hij op Hitier zou hebben geple
De man is de risee van zijn oi
ving, maar in zijn verfilming
de man in diens verbeeldini
werkelijkheid creëert SJoe
een aangrijpende frustratie
een nooit reëel geworden hel
rol. In die heldenrol is de ma
clown van het dorp, maar
(prachtig verbeelde) (anl
werkt verstillend op wie onbe
gen toekijkt. Deze opmerking
men, mutatis mutandis uits
ken over het totale retrospec
Beeld uit de film Rode Vlier met rechts Sjoeskin 1
