Kerkelijk bij hoog en bij laa
Wereldraad gaat het
financieel wat beter
Georgi Vins spreekt
in Nederland
Over de hebzucht van mensen die zich christen noemen
Trouw
Ook in DDR
vredesweek
VANDAA4
Amerikaanse bisschoppen
tegen kernwapens
KERK IN DE WERELD
Rampenplan
en kerken
Documentatie
over
kleinschaligheid
Hua mogelijk op
bezoek bij paus
VOORBUGANGE
DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1979
KERK
TROUW/KWARTET
door dr. C. Rijnsdorp
Hoogkerkelijk ls het boekje van dr. L. Brink.
Oe Eredientt. een liturgische catechese (uitg.
Boekencentrum bv. 's -Gravenhage, 102 blz.
12,90; bij 10 ex en meer 10,50). Dit werkje is
}n de eerste plaats bedoeld voor de belijdenis-
catechesatie. De catechisanten moeten straks
als mondige gemeenteleden bewust en actief
aan de eredienst kunnen deelnemen, oordeelt
dr. Brink. Eigenlijk geldt dit ook voor velen die
91 belijdenis hebben gedaan.
De auteur heeft evenwel geen rechtstreekse
godsdienstleer willen schrijven of de belijde-
plsgeschriften willen uitleggen. Daarom heeft
men hier niet te doen met een gewoon catechl-
aatieboekje. Centraal staat de liturgie ln de
Eredienst. Voortdurend komt de gang van het
kerkelijk Jaar ter sprake, waaraan tenslotte
fcen apart hoofdstuk ls gewijd. „Het kerkelijk
Jaar beschouwen wij als ons geestelijk levens-
thytme. Het ls de poging om de gang van de
heilsweg ln de regelmatige zondagse eredienst
en in de ge tijdendiensten van dag tot dag te
Jvolgen in telkens nieuwe accentuering" (bL 94).
•„Al te keuren valt de gedachte als zou iedere
predikant geheel vrij zijn in zijn tekstkeuze.
Daarom ls binding van de preek aan het kerke
lijk Jaar een goede zaak" (31).
Sober
Laagkerkeïijk ls het populaire geschriftje van
ds. W. A. Hage, De Protestantse Eredienst
(zelfde uitgeverij. 79 blz., 11,90). In dit werkje
volgt de auteur stap voor stap de eredienst,
zoals die ln de meeste protestantse kerken
gehouden wordt en geeft daarbij toelichting en
uitleg. Hij zegt: „Het was niet de bedoeling een
diepgaande vakstudie te bieden; daarvoor kan
men elders terecht. De opzet kon al helemaal
niet zijn te zeggen hoe het moet; hoogstens hoe
het óók kan; een enkele keer wellicht hoe het
beter kan."
Voor ds. Hage ls de „sobere eredienst" uitgang
spunt; het woord jaagkerkelijk" vermijdt hij.
Dr. Brink herinnert eraan, dat de kerkelijke
prediking een voortzetting is van de synagoga
le prediking. „De synagogale dienst is ontstaan
in Babel en te danken aan de proleet Ezechiël,
die erin een plaatsvervanging bood voor de
onmogelijk geworden tempeldienst" (a.w.. blz.
30). Ds. Hage weer ls helemaal niet tegen een
hoogkerkelijke liturgie (belde auteurs zijn Her
vormd). Hij vindt dat alles, een plaats toekomt-
binnen de kerk. „Luther liet Immers alles me
rendeels bij het oude en schafte alleen af wat
nadrukkelijk vèrboden was. Calvljn daarente
gen liet alleen toe ln de Kerk wat nadrukkelijk
geboden was. De ene stroming vindt men terug
ln de „hoogkerkelijke" gang van zaken, de
andere ln de zo sober mogelijk gehouden Ere
dienst" (a.w., blz. 5).
Liturgisch
Naar mijn lekenoordeel heeft de hoogkerke
lij kheld ln haar optimale vorm te maken met
het klassieke r.k. leerstuk van de transsubstan
tiatie, de wezensverandering van brood en wijn
door de consecratie tijdens de mis. Wordt deze
opgevat ln haar traditionele zin (Lateraans
Concilie 1215, Concilie van Trente 1545-1563),
dan ls het kerkgebouw letterlijk domus dei,
huls van God. Dit vereist voor de eredienst een
uitgewerkt en uitvoerig ceremonieel; alles is
tot en met liturgisch. Ook het georganiseerde
priesterschap krijgt hierdoor pas zijn volle
betekenis, want voor de consecratie is de pries
ter onmisbaar.
De avondmaalsopvatting van Luther maakte
mogelijk, dat veel van het oude kon worden
behouden; nieuw was het overwegend gebruik
van de landstaal en het zingen door de gemeen
te van evangelische liederen. Calvijns avond
maalsleer binnen het kader van zijn totaalvisie
op kerk, kerkinrichting en kerkdienst was
hooggespannen geestelijk van aard. Dit bracht
mee een alkeer van de „pompe romaine", de
roomse pracht en praal, die in een concreet
godshuls past maar niet in een gebouw waar de
geméénte huis Gods ls. Deze opvatting leidt
tot wat ds. Hage liever soberheid dan laagker-
kelijkheld noemt. Ontbreekt die hoge geloofs-
spanning, die een kale, witgekalkte kerk ln een
soort apokalyptische ruimte kan veranderen,
dan doen nuchterheid, verstandelijkheid, plat
vloersheid alras hun intrede.
Traditie
We zien dus dat wat onze vaderen de „paapse
mis" noemden, de kern vormt van een groot
ritueel en ceremonieel complex. Wordt deze
kern aangetast, dan komt alles op losse schroe
ven te staan. Dan neemt de traditie, in haar
gedeeltelijke uitwendigheid, de centrale rol
over.Nu heeft de traditie wel kracht, maar
geen creatieve, geen vernieuwende kracht. Bo
vendien wordt je van pure traditie erg bedaard.
De moeilijkheid die voor een protestant uit een
en ander resulteert, is deze. In hoever ls hoog
kerkelijkheid gewettigd (legitiem) bij een aan
Calvijn ontleende avondmaalsopvatting?
Speelt die gewijde vormelijkheid zich niet af in
een soort luchtledig? En wat de soberheid van
de laagkerkelijkheid betreft, vindt hier niet
een valse compensatie plaats als de gewijdheid
door gezelligheid wordt vervangen: door vrien-
•delijke, huiselijke aankleding, door wat
scheutsgewijze liturgie, door een streven naar
de immers zo welkome intimiteit en kleinscha
ligheid?
De kern
In belde gevallen komt het profetische element
niet voldoende tot zijn recht. Laten we eens
proberen tot de kern van de zaak te komen.
Het klinkt een beetje abstract, maar dat kan
niet anders. De kern van de moeilijkheid ligt in
de verhouding tussen vorm en geest. De Geest,
ook de menselijke geest, schept zich vormen,
maar vormen garanderen de blijvende aanwe
zigheid van geest en Geest niet. Hoogstens
bieden vormen beschikbaarheid aan, zoals bij
voorbeeld bepaalde paleizen altijd beschik
baar blijven voor de vorst, wanneer hij er weer
eens heen wil. Hier komt men op het spoor van
wat traditie tot een goede en belangrijke zaak
kan maken, namelijk voortgezette beschik
baarheid. Dan geldt het komt. want alle din
gen zijn gereed" niet alleen voor de gemeente,
maar ook voor de Geest: vent creator spiritus.
kom Schepper Geest, En als aan de christelijke
kerk, evenals eertijds aan Abram. een ang
stwekkende, dikke duisternis overvalt, en over
haar de zon is ondergegaan, gaat de Geest als
een rokende oven met een vurige fakkel tussen
de in stukken Uiteenliggende kerkelijkheid,
hoogkerkelijkheid en laagkerkelijkheid, door
en maakt haar tot ware kerkelijkheid, bij hoog
on bij laag.
Als derde publikatie dient het gestencilde ca
hier te worden aangekondigd, dat onder de
titel Wat gebeurt er in de kerkdienst? is uitge
gaan van de Kommissie Kerkdiensten van de
Gereformeerde Kerk te Hardenberg (O). Het
boekje is bijeengeschreven door een aantal
leden van de genoemde commissie en bedoelt
een eenvoudige uitleg van de gewone gang van
zaken in de eredienst, Exemplaren kunnen
worden aangevraagd bij de meergenoemde
commissie, p/a Leeuwerikstraat 30, 7771 AK
Hardenberg; prijs 2.50 plus verzendkosten.
Van een onzer redacteuren
GENEVE (EPD) De financiële positie van de wereldraad van kerken zal dit jaar iets minder
slecht uitvallen dan was gevreesd. Dit kan men concluderen uit een financieel rapport dat is
aangeboden aan het uitvoerend comité van de wereldraad, dat deze week in Genève bijeen is.
DEN HAAG - Het Interkerkelijk be
raad In de drie noordelijke provincies
heeft zich de vraag gesteld ln hoever
re de kerken betrokken kunnen wor
den bij provinciale plannen van bij
stand bij rampen. Voor de hulpverle
ning destijds bij de treinkapingen
was alleen het leger des hells Inge
schakeld. Deze groepering heeft nu
do taak op zich genomen om de deel
neming van andere kerken bij soort
gelijke gebeurtenissen aan de orde te
-tellen.
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer, met Dordts Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenre Tamminga
Directeur mg O Postma
HOOFDKANTOOR
PosiDus 859
1000 AW Amsterdam
Wibauistraai 13»
Amsterdam
tel 020-913456
iele* 13006
Postgiro 66 00 00
Bonk Ned Cred'etbar.h
Rekemngnr 23 00 12 524
REGIO ROTTERDAM/DORORECHT
Postbus 940
3000 AX Rotterdam
tel 010-115568 (abonnementen
en bezorging)
let 010-115588 (redactie)
lel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
WestUaak 4
Roti er dam
REGIO OEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Oen Haag
lel 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORD/OOST-NEOERLANO
(uitsluitend administratie)
Postbus 3
6000 AA Z«volte
te< 05200-17030
Melkmarkt 56
?»<>ue
Abonnementsprijzen:
Per maand 15,90
Per kwartaal f 47.70
Per balt jaar t 95,40
Per jaar 188,60
Adwtenteto' even op aar-..raag
Telefonische abonnementenopdrachten
(re adressen boven)
Opgave femtafeenctttn 9-19 30 van
maandag t'm vrifdag Op zondag van 18-
20 uur leiet 020-913456
Opgave mn.-advertenties let
020 936866 o» schr,fieh|h aan Mm-Adv
a'dei-ng postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adiesw>|Zrgmgen utsiurfend schnWthR
aan oore Amsterdamse adressen
Het uitvoerend comité houdt zich.
behalve met financiële vragen ook
bezig met Zuidelijk Afrika, de vluch
telingenproblematiek In Indochina
en met personeelszaken.
In het financiële verslag wordt ge
zegd dat het boekjaar 1978 bijna zon
der tekort ls afgesloten. Voor dit jaar
wordt ln plaats van een tekort van 4,5
miljoen een tekort van 2.5 miljoen
BERLIJN Onder de slagzin „Vrede
voor Morgen Vandaag beginnen"
houden de evangelische kerken ln
Oost-Berlljn van 17 tot en met 21
september een kerkelijke vredes
week. De week begint met een avond
ln de Maria-kerk aan de Alexander-
platz, getiteld „Vrede voor morgen
wie wil hem?" Daarna heeft een bij
eenkomst plaats ln de methodisten-
kerk („Wat verzekert de vrede?"). De
slotavond van de week wordt ln de
Ansdreas-Markus-Kerk gehouden on
der de slagzin: „Wat kunnen wij voor
de vrede doen?"
Berlijn Met een kerkdienst ln de
Brandenburger Dom ln Oost-Berlljn
wordt op 30 september de zogenaam
de „gemeentepedagoglsche arbeid"
ln Potsdam geopend. Dit ls een vor
mingscursus voor actieve kerkleden,
die ln de toekomst enkele werkzaam
heden van de predikant ln kleine ge
meenten kunnen overnemen. In de
DDR wordt verwacht dat ln de toe
komst niet ln elke gemeente nog een
predikant zal kunnen zijn. Daarom
wil de kerk ln de DDR ln zulke ge
meenten verantwoordelijke mensen
door middel van een opleiding vor
men voor het vervullen van enkele
pastorale taken.
Zwitserse frank verwacht. Het totale
budget beloopt ongeveer 30 miljoen.
De raad heeft meer bijdragen ontvan
gen dan verwacht en heeft zijn uitga
ven sterker Ingekrompen dan aan
vankelijk werd voorzien. Een drieja
renplan moet de wereldraad in 1981
weer uit de verliezen hebben ge
holpen.
Het uitvoerend comité zal vermoede
lijk officiële verklaringen uitgeven
over de situatie in Zuidelijk Afrika en
over de vluchtelingensituatie in Zuld-
oost-Azië. Ook wordt er een uitspraak
verwacht over de aan de gang zijnde
besprekingen ln Londen tussen de
Engelse regering, de rebellenregering
in Zimbabwe-Rhodesië en de bevrij
dingsbewegingen van het Patriot
tisch Front.
Van de secretaris-generaal dr. Philip
Potter wordt een verslag verwacht
over de stand van zaken met betrek
king tot de consultaties inzake het
programma ter bestrijding van het
racisme. Op Jamaica heeft het cen
traal comité van de raad ln januari
besloten alle leden-kerken om hun
mening te vragen over het PCR.
In verband met het altreden van de
directeur van de afdeling Geloof en
Kerkorde, dr. Lukas Vischer, heeft
het uitvoerend comité de Amerikaan
se lutheraan dr. William H. Lazareth
aangesteld. Het comité moet deze
week ook de knoop doorhakken Inza
ke de opvolging van ds. Jürgen Hilke,
de directeur van de afdeling commu
nicatie. en van Brigalia Bam, de leid
ster van de afdeling vrouwenzaken
van de raad.
Op de agenda staat nog een verslag
van de gemeenschappelijks werk
groep van het Vaticaan en de wereld
raad, waarin voorstellen staan voor
verdere samenwerking. Ook zal het
comité praten over de voorbereiding
van de eerstkomende wereldvergade
ring van de .aad, ln 1983 In Van
couver.
Georgi Vins
(Van onze redactie)
ROTTERDAM De ln april van dit
jaar plotseling vrij gelaten leider van
de niet geregistreerde baptisten in de
Sowjet-Unle, Georgi Vins, komt naar
Nederland. Hij zal in twee bijeenkom
sten het woord voeren.
Vins, die in 1975 werd veroordeeld tot
vijf Jaar werkkamp plus vijf jaar ver
banning, spreekt op 18 september in
de Laurenskerk te Rotterdam en op
25 september in de Grote Kerk te
Apeldoorn. Belde bijeenkomsten be
ginnen om 8 uur 's avonds. De baptis
tenleider uit Klew werd te zamen met
enkele politieke dissidenten onver
wachts geruild tegen twee door de
Verenigde Staten vrij gelaten Sowjet-
spionnen. Na de eerste maanden in
New York te hebben doorgebracht, is
hij op het ogenblik bij geloofsgenoten
(zgn. „Rusland-Duitsers") in Duits
land.
Vins komt met enkele van zijn gezins
leden naar Nederland, op uitnodiging
van de Stichting Friedensstimme Ne
derland, die onlangs werd opgericht.
Van een onzer verslaggevers
AMERSFOORT „Naar een
kleinschalige maatschappij?"
is de titel van een nieuwe uitga
ve in de reeks documentatie
mappen over actuele onder
werpen uit de (wereldsamenle
ving, de zgn. DIC-mappen die
„De Horstink" te Amersfoort
(postbus 400) uitgeeft. Deze
DIC-map nr. 75 houdt zich on
der meer bezig met de be
staanskwaliteit op het werk en
in het woon- en leefmilieu. Dit
nadat uitgelegd is, wat klein
schaligheid nog meer betekent
dan de terugkeer van de knus
se kruidenierswinkel op de
hoek. De prijs van deze map is
16,90 en bijgaande tekening
is gepakt uit de paragraaf oVer
het werk.
ROME (AP) China en het Vaticaan
zijn aan het onderzoeken of en in
hoeverre het mogelijk is een ontmoe
ting te organiseren tussen de paus en
Hua Guofeng, de Chinese partijleider
en premier, die in november een be
zoek aan Italië brengt.
Zo'ri ontmoeting zou diplomatiek een
uitzonderlijke gebeurtenis zijn, om
dat het Vaticaan alleen met Taiwan
betrekkingen onderhoudt. Maar de
paus J^eeft. al eerder verklaard bereid
te zijn de banden met China aan te
halen. En de laatste maanden komen
er veel berichten over verbeterde mo
gelijkheden voor kerken en gods
dienst in China. Er wordt al rekening
gehouden met de mogelijkheid dat er
weer priesters naar China worden uit
gezonden, waarbij dan voorail de jezu-
'ïeten hoge ogen gooien.
Volgens Taiwans gezant bij het Vati
caan, Chow Shu-Kai, zou er geen
sprake zijn van een andere houding
van het Vaticaan tegenover zijn rege
ring en had hij niets gehoord van een
mogplijke ontmoeting tussen de paus
en de Chinese leider.
SPLIJTZWAM
Het woord heb ik even in
Koenen-Endepols opgezocht. De|
splijtzwam is een zwam die zich
splijting vermenigvuldigt. Ik hel
altijd gedacht dat 't een zwam wi
die zo sterk was in z'n groei dat
staat was bomen of misschien
muren te doen splijten, maar di
dus niet waar. Het woord kwam
m'n gedachten toen ik vrijdagni
J.l. een praatprogramma hoorde,
een VPRO-uitzending spraken
meer Feike Salverda en Piet Gri
met André Kloos van de VARA. I
ja, „spraken", de evangelist Mark
zou zeggen (volgens Maria van dt
Zeijde): ze begonnen
onaangenaamheden met hem te
zoeken. Het was duidelijk dat de
beide VPRO'ers hun uiterste bestó
deden om de heer Kloos in het na
te brengen. Hij zou ergens verkla
hebben, en dat herhaalde hij dan
dat socialisten onder elkaar
allesbehalve eensgezind zijn, en
ergerde hem. Er is blijkbaar ook
socialistische splijtzwam. Men vr
hem hiervoor bewijzen aan te vo«
Mijns inziens was dit uit het verd
verloop van de
inquisitie-ondervraging nauwellj
nodig. Ik heb zelden mensen in
meervoud zo grof op iemand hore i
ingaan. Telkens opnieuw bleek ui
antwoorden van de heer Kloos da
niet wisten waarover zij't haddei l
maar stug gingen ze door. Ik kree
bewondering voor de kalmte die
VARA-voorzitter wist te bewaren
Dat kan volgens mij alleen ieman
die weet dat wat hier tegen hem
ingebracht wordt, kant noch wal
raakt. Wel overwoog ik, het was
tenslotte al nacht, dat die splijtZT
blijkbaar overal werkzaam ls, of z
voordoet. In de kerken, in de wert
van de sport en noem maar op. G
ding om blij mee te zijn, of om
opgelucht te constateren: gelukk
daar ook. Maar wel een vraag was
dat blijkbaar zo moet zijn. En ik v
een beetje kregelig bij de gedacht
aan die mensen die zo graag in de
conflicten van anderen roeren en
daarbij over de spanningen in
bijvoorbeeld hun eigen kerk of grt
het zwijgen ertoe doen.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Katwijk aarf!
(toez.): H. Visser te Nieuwe Tong
bedankte voor Genemuiden,
Haag en IJsselmuiden.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Schoonhoven-W
Langerak: P. S. Veldhuizen tc Ro
Aangenomen de benoeming va
generale deputaten voor de zen
tot gemeente- en toerustingsp
kant te Bangladesh: A. Ferwerdi
raar godsdienst aan het interci
sioneel Westlandcollege te
wijk.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Nieuwerkerk (Zld
Reinders te Hardinxveld-Gie
dam; te Oud Beijerland: D. Half,
berg te Lisse.
«co
In de bijeenkomsten zal ook de moe
der van Vins, die in Rusland presi
dente was van de Raad van Familie
leden van Gevangen Christenen,
spreken. Haar echtgenoot, Peter,
stierf in een werkkamp, waar hij
óók wegens zijn geloof onder het
Stalin-regime heen was gebracht.
De Raad van Evangelische Christe
nen en Baptisten ontstond toen in de
jaren zestig grote groepen baptisten-
gemeenten zich niet meer wilden ver
enigen met het beleid van de officiële
(wél door de overheid erkende) Unie
van Evangelische Christenen en Bap
tisten. De zich afscheidende baptis
ten vonden dat de unie te veel onder
invloed van het atheïstische regime
was gekomen. Vins werd een van de
leidende figuren in de beweging der
zogenaamde „hervormde baptisten",
zoals zij zichzelf ook wel noemden. In
1966 werd hij voor het eerst gearres
teerd en veroordeeld. Sindsdien heeft
hij vele jaren in gevangenissen en
werkkampen doorgebracht. Hij was
secretaris van de raad.
DEN HAAG „Zowel het gebruik van strategische kei
pens als de verklaarde bereidheid ze te gebruiken, zoals da
de afschrikkingspolitiek gebeurt, zijn verkeerd," aldus
stellingname van de rooms-katholieke bisschoppen in
Verenigde Staten.
Bij monde van kardinaal Krol, de
aartsbisschop van Philadelphia, heb
ben de bisschoppen dit meegedeeld
op een. hoorzitting van de commissie
van buitenlandse zakenvan de Ame
rikaanse senaat, in verband met
SALT II. Volgens de bisschoppen ver
dient SALT II slechts in zoverre
steun als het een begin inluidt van
onderhandelingen over echte wapen
beperkingen.
„Wij dringen aan op de ontwikkeling
en uitvoering van maatregelen die
beogen deze (kern)wapens steviger
onder controle te brengen, in toene
mende mate uit de wereld te ve
deren en tenslotte geheel a
schaffen."
Volgens de bisschoppen is al het
ten voor het zogenaamde „han
ven van de strategische gelijkl
een nieuwe naam voor de kernwi
wedloop. Steun voor SALT II
van de bisschoppen op geen mi
gekoppeld worden aan plannen
nieuwe militaire uitgaven. Het
drag moet goedgekeurd wordei
een „wapenbeheersingsovei
komst" en niet als een tactisch
om het strategische budget te
hogen."
door Aldert Schipper
De Braziliaanse lutherse kerk
(ECLCB) heeft onder de 750.000 leden
een folder verspreid, waarin de men
sen iets verteld wordt over het lot van
de indianen. Dit is bekendgemaakt
door het bestuurslid Albrecht Baes-
ke, die op het ogenblik in Europa op
bezoek is.
Baeske heeft ln het Duitse Neuendet-
telsau als zijn mening gegeven dat er
ln zijn land op het moment een vol-
kenmoord op de Indianen plaats
heeft, waarvan de overige Brazilianen
geen notie hebben. Zij beschouwen
de indianen als primitieve en minder
waardige wezens, aldus Baeske. In de
folder worden de Braziliaanse luthe
ranen opgewekt ora oog te hebben
voor de culturele waarden van de
indianen, voor hun tradities en ge
woonten.
De lutherse kerk richt zich niet alleen
tot haar eigen leden, maar voert daar
naast gesprekken met politici over de
sociale vraagstukken ln het land. Vol
gens Baeske hoort daar de nood van
de kleine boeren toe. die het slachtof
fer worden van de ln Brazilië op gang
komende consumptiemaatschappij.
Er is een ingrijpende agrarische her-:
vorming nodig, meent Baeske.
De toestanden in Brazilië zijn uiter
aard ook het voorwerp van bespre
kingen geweest van het uitvoerend
comité van de lutherse wereldfedera
tie. dat kortgeleden ln het Braziliaan
se Joinville heeft vergaderd. Hier ver
telde de voorzitter van de ECLCB. ds
Augusto Kunert uit Portm Alegre dat
zijn werk een vijfpuntenprogramma
heeft ontwikkeld voor de maatschap
pelijke activiteiten van zijn kerk kn
ds komende jaren.
Behalve aandacht voor de Indianen
en de kleine boeren wil de kerkleiding
zich toeleggen op het versterken van
de eenheid ln de kerk. evangelisatie
en aandacht voor de reusachtige mi
gratieplannen in het land.
De Braziliaanse lutherse kerk komt
voort uit groepen straatarme boeren
arbeiders, die eind vorige eeuw, begin
deze eeuw naar Brazilië trokken en
uit welvarende nieuwkomers. Zij ko
men meest uit Duitsland en hebben
door de van huls megenomen werk
lust zich Inmiddels opgewerkt tot een
invloedrijke groep onder de 120 mil
joen Brazilianen.
In 1968 fusioneerden de toen bestaan
de lutherse synodes zich tot een orga
nisatie, maar gezien de afstanden in
Brazilië en de sociale verscheiden
heid onder de leden, is de ECLCB nog
allerminst een eenheid. In samenwer
king met de rooms katholieke kerke
lijke leiders trachten de lutheranen
hun eenheid te versterken onder
meer door maatschappelijke activi
teiten, die hen soms in conflict bren
gen met de regering.
De eenheid in de kerk wordt nadelig
beïnvloed door de plannen van de
regering om massa's mensen te laten
verhuizen naar gebieden, die dun of
niet bevolkt zijn. In het Amazone
gebied komen kleine boeren terecht,
die hier de mogelijkheid krijgen een
eigen boerderij op te zetten. Maar de
regering is bij haar plannen er aan
voorbijgegaan dat in dat gebied indi
anenstammen wonen, die de migran
ten met tegenzin zien binnendringen
in hun land.
De algemene secretaris van de
ECLCB, Rudolfo Schneider, vertelde
dat de plannen van de regering tot
„bevrijding" van de indianen regel
recht tot hun uitsterven zouden heb
ben geleid. Het nu zeven jaar be
staande bureau van de lutheranen
voor de migratie maakte, samen met
andere kerkelijke organen bezwaar
en de regering zag daarop af van haar
al te haastig beraamde plannen. In
middels heeft de regering nieuwe
yoorstellen gedaan en nu heet plan
„emancipatie" van de indianen. Ds.
Schneider kwalificeerde deze plan
nen ook als net „doodvonnis" over de
indianen. Volgens hem 'is een india
nenstam van plan collectief zelf
moord te plegen, wanneer het plan
uitgevoerd wordt om in zijn jachtge
bied een stuwdam te bouwen, die de
stam uit zijn natuurlijke woonplaats
zou verjagen. Schneider meent dat de
regering de plannen voor emancipa
tie" en „bevrijding" van de indianen
heeft ontwikkeld onder druk van gro
te transnationale bedrijven.
Hebzucht
Volgens voorzitter Kunert van de lu
therse kerk is daarom een agrarische
hervorming nodig, die herverdeling
van de grond zou betekenen die nu in
handen is van transnationale onder
nemingen. Kunert legde uit dat tach
tig percent van de landbouwgrond in
Brazilië eigendom is van de staat, van
grote landeigenaren en van transna
tionale ondernemingen. De eigen
landbouwbevolking bezit niet meer
dan twintig percent. Kunert vertelde
dat veel lutheranen te vinden zijn
onder ds kleine grondeigenaren, die
steeds meer verdrongen worden door
de grote en gedwongen wordei
heenkomen te zoeken in de st
waar ze terechtkomen in de s
Daarom legt Kunert een direct
band tussen landbouwhervorml
en het lot van de indianen.
Het komt allemaal door de hebz
in onze samenleving, zei Kunert.
hele indianenprobleem weerspl
de hebzucht van beschaafde mei
die zichzelf helaas christen noei
Er zit volgens Kunert geen rack
motief achter de decimering va
Braziliaanse indianen.
De leiders van de lutherse kerk
van plan bij de regering aan te
gen op uitvoering van de plai
voor agrarische hervormingen,
uit 1965 dateren. Zij willen daalt
dat de regering haar oor te luist
legt bij de raad van hoofdma
van de indianen, zodat er een onl
keling op gang kan komen, wa
de indianen van het begin af
betrokken worden.
