Niet alleen tegen dienstplicht
naar tegen hele militarisme'
ozen rioolwater
p zee aanpakken
'Regionale kantoren voor uitvoering uitkeringswetten'
Actiegroep Onkruit ziet wet gewetensbezwaren als bliksemafleider
'Waanzin' van
leger aan de
kaak stellen
oogheemraadschap
I
Noorden krijgt
mogelijk filiaal
van theaterunie
D'66 wil bezit van
gecoupeerde honden
strafbaar stellen
Vlissingen
herbouwt
oude brug
Adviesbureaus in rapport aan SER:
INDERDAG 13 SEPTEMBER 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET P 15 - RHS 17
oor Arnold Karskens
Tij, leden van de actiegroep
nkruit, verzetten ons niet al
en tegen de dienstplicht,
aar tegen het hele militaris-
i. Waarom? De wereld laat
tel onrechtvaardigheid als
irlog, marteling onderdruk
ing en vervolging zien. Het
ger, onverschillig welke
aatschappijvorm het verde-
gt, is een apparaat dat zich
larvoor leent. Sterker, ner-
ns anders dan juist in het
rer, met zijn kadaverdisci-
ne, komt de onvrijheid van
men^ sterker tot uitdruk-
ng-"
liegroep Onkruit staat sinds 1974,
haar afsplitsing van de Vereniging
instweigeraars, regelmatig in de
angstelling. Haar doelstelling, het
ti-militarisme, draagt zij uit op ver
mende manieren. De actiegroep
een nieuwe impuls aan het „to-
lweigeren". Dat is het weigeren
zowel de militaire dienst als van
vervangende burgerdienst. Daar-
ist bekritiseert zij, door middel
demonstraties, militair vertoon
taptoes, parades en vliegshows.
e leden van de actiegroep, Willem
Haan. Flip de Kroon en Piet Klab-
s vertellen over het hoe en waar-
De ontmoeting is in het geheim
egeld. Alle drie hebben hun op-
stplicht genegeerd. Voor Willem
Haan uit Groningen is er een op-
ingsbevel. Samen met Theo
swijk en de de vorige Week gear-
eerde Willem Bosma heeft hij eni-
Ijd als „legerweigeraar" vastgeze-
in de militaire strafkazerne Nieu-
luis.
ruit verwerpt de wet Gewetens-
iraren Militaire Dienst, een wet
het mogelijk maakt in geval van
etensnood vervangende dienst te
uilen bij de overheid (bij over-
sinstellingen) of bij weigering
van bij de „mobiele werkploeg",
ruit ziet de wet gewetensbezwa-
ichter als een „twijfelachtige ma-
om het geweten („ik mag niet
in") vrij te pleiten en als een
mafleider voor elke kritiek op
eger.
Voorpagina van een „brosjure" van de actiegroep Onkruit.
isoleerd
nuit Nieuwersluis te zijn over-
in
naar gevangenissen
it, Arnhem en Assen deden Wil-
osma, Theo Wolswijk en Willem
aan wel een beroep op de wet
tensbezwaren. Zij wilden niet
sikaar geïsoleerd worden en niet
opsluiting in een gewone burger-
igenis „worden gecriminali-
een onzer verslaggevers
ITERDAM De dijkgraaf van het hoogheemraadschap
Delfland, mr A. van den Berge heeft gisteren bij de
ling van de nieuwe afvalwaterzuiveringsinstallatie „De
we Waterweg" in Hoek van Holland een dringend beroep
tan op de gemeentelijke en provinciale bestuurders om
waterschap in staat te stellen snel de lozing van ongezui-
rioolwater uit de regio Rotterdam op de rivier en op zee
te pakken.
seerd". „Eigenlijk ben ik een politie
ke gevangene", zegt Willem de Haan.
Na vrijlating in afwachting van hun
beroep op de wet gewetensbezwaren
trokken zij dit direct weer in, doken
onder en stelden de eis van terug
plaatsing in één gevangenis, met de
mogelijkheid tot onderling contact.
Flip de Kroon uit Leeuwarden maakt
samen met twee andere totaalweige
raars uit Zwolle en Nijmegen de twee
de golf „legerweigeraars" uit. Willem
de Haan, Theo Wolswijk en Flip de
Kroon zijn van plan zich binnenkort
tijdens een Onkruit-actie te laten op
pakken. Piet Klabbers zegt nog even
te wachten in voorbereiding op een
demonstratieve aanklacht tegen de
munitiefabriek de „Kruithoorn" in
Den Bosch.
De publiciteit rondom het totaalwei-
geren en het anti-militarisme is hard
nodig, zeggen de drie leden van On
kruit. Echter, gelukkig over de be
richtgeving in kranten zijn Willem de
Haan, Flip de Kroon en Piet Klab
bers bepaald niet. „Die publiciteit
valt vaak verkeerd uit. De actie op 7
juni in Leeuwarden bijvoorbeeld was
gericht tegen de aankomst van de
eerste F-16 in Nederland. Maar wat is
de aanhef van de meeste berichten:
het gegeven dat een oude auto voor
de poort in brand is gestoken en dat
de brandweer eerst de stralen richt op
de veertig demonstranten en op het
brandende wrak. Niet over de landing
van een vliegtuig, dat alleen en uit
sluitend gemaakt is om leven te ver
nietigen, of het supertechnologische
vernuft waarmee het is gebouwd en
zijn werk doet."
In een poging de verspreiding van
Willem Bos. Theo Woltswijk en Wil
lem de Haan op 23 mei over een
drietal gevangenissen te verhinderen,
is tegen de met spandoeken bewa
pende demonstanten voor de kazerne,
Niewersluis „onnodig hard" opgetre
den. merkt één verbitterd op. De zelf
de klacht geldt voor de demonstratie
bij de vliegbasis Leeuwarden. Over
het gebruikte geweld hebben On-
kruitleden zich beklaagd bij het
klachtenbureau van justitie. Dit was
voor de hoofd-officier van justitie
aanleiding een nader onderzoek te
gelasten.
Plichtsgetrouw
Vanwaar het „agressieve gedrag te
gen demonstranten?. Volgens het
drietal moet de verklaring worden
gezocht in de afgunst van „plichtsge
trouwe vaderlanders", die het dienst-
weigeren en het anti-militarisme zien
als een „smet op de democratische
samenleving". Onbekendheid met de
politieke visie versterkt dit stand
punt en bevordert hardhandig optre
den, menen zij. Veel leden van On
kruit noemen zich wereldburgers.
„Wij erkennen geen grenzen en ver
werpen daarom zowel het kapitalisti
sche systeem als het staatscommu-
nisme". Beide staatsvormen zijn vol
gens hen autoritair en tonen weinig
respect voor de individuele vrijheid
van de mens. In Rusland pakt men
mensen op die het systeem afwijzen.
Maar in Nederland ook. stellen Wil
lem de Haan, Flip de Kroon en Piet
Klabbers, en wijzen naar zichzelf. Dat
het leger een „noodzakelijk kwaad is"
en uitsluitend dient ter verdediging
van het grondgebied en de vrijheid,
wuiven zij weg als een fabeltje. Er
bestaat teveel binding tussen het mi
litaire apparaat en de industrie. „Wa-
penproduktie staat los van elke ideo
logie", en vindt plaats omdat er grof
geld aan te verdienen valt. Vooral als
de economie niet volgens de planning
stijgt, bestaat een opleving van de
wapenindustrie, onder het mom van
werkgelegenheid". De actiegroep On
kruit vindt de houding van de vak
bonden op dit punt kwalijk.
„Bij de aanschaf, van de F-16 gaat
men voorbij aan de ethische kant.
Waarvoor dienen militaire vliegtui
gen? Worden ze niet gebruikt om de
westerse arbeider uit te spelen tegen
zijn collega in het oosten? Het beleg
gen van vakbondsgeld in onderne
mingen als Shell, Akzo, en Philips,
met andere woorden multinationale
bedrijven die het niet al te nauw
nemen met de arbeidsomstandighe
den in hun vestigingen in de Derde
Wereld, is daarom ook wel tekenend",
zeggen Willem de Haan, Flip de
Kroon en Piet Klabbers.
Hoe staat de actiegroep Onkruit te
genover politieke partijen? Van de
twee regeringspartijen het CDA en de
VVD hoeven de leden van Onkruit op
weinig sympathie te rekenen. Over
bekend in dienstweigeraarskringen is
de uitspraak van premier van Agt:
„Geen enkele zichzelf respecterende
staat zal toelaten, dat militaire dienst
wordt geweigerd omdat men de sa
menleving niet waard vindt verde
digd te worden. Die mensen moeten
emigreren en ook afzien van de voor
delen die deze samenleving hen
biedt".
Beter zijn de contacten, hoewel infor
meel, met de PSP en de PPR. met de
CPN bestaat geen enkel overleg en
geen enkele binding. In de weinige
contacten met de Partij van de Ar
beid kwam naar voren dat die partij
zich niet voor Onkruit of haar activi
teiten zal inzetten, zolang Onkruit
parlementaire democratie afkeurt.
De actiegroep is echter niet van plan
haar politieke stellingname te wijzi
gen. „Onkruit neemt de eigen verant
woordelijkheid van mensen als uit
gangspunt, inplaats van de zoge
naamd democratisch tot stand geko
men spelregels". „Het militair-indu
strieel complex heeft een grotere
macht dan het hele parlement bij
elkaar. De neutronenbom wijst men
wel grotendeels af, maar men sluit de
ogen als het de levering van korvet
ten aan Indonesië betreft." De Neder
landse oorlogsindustrie moet ook
draaien." merkt de actiegroep.
Permanente discussie
Groeperingen die opkomen voor de
rechten van de dienstplichtige mili
tair als de Vereniging Voor Dienst
plichtigen Militairen (VVDM), de
Bond Voor Dienstplichtigen (BVD)
en de Vereniging Dienstweigeraars
(VD), ziet Onkruit als een bondgenoot
in de strijd tegen excessen in het
leger. Verschil in opvatting is er wel.
Onkruit ziet hen als parlementair ge
richte belangengroeperingen. On
kruit zegt niet uit te zijn op een
betere rechtspositie of op meer wed
de voor dienstplichtigen. Maar om de
„waanzin" van het leger en de bewa
peningswedloop aan de kaak te stel
len, en daarmee organisaties die de
huidige maatschappijvorm bestendi
gen als de NAVO en de Europese
Gemeenschap. Het leger is een in
valshoek om kritiek te uiten. En het
het leger als gewapende handhaver
van de bestaande orde, wil Onkruit
de samenleving kritisch onder de
loep nemen. „Zolang iemand nog ech
ter maanden gevangenisstraf riskeert
vanwege zijn politieke overtuiging
schort er nog genoeg aan."
Voor de toekomst zien Willem de
Haan, Flip de Kroon en Piet Klab
bers een uitbreiding van Onkruit-ac-
tiviteiten. In 1975 bestond nog maar
één totaalweigeraar, Ger Pouw, nu
zijn er acht. Een vaste lijn voor de te
volgen strategie bestaat niet.
Willem de Haan:" Je moet het totaal-
weigeren en het demonstreren tegen
het militaire vertoon niet zien als een
vast programma van Onkruit. Wat we
nu doen is gericht op de huidige sa
menleving. Deze verandert echter
constant".
faterschap zou met name de
die nodig is voor een grote
ingsinstallatie bij Vlaardingen
Degd in gebruik willen nemen,
i spoedig mogelijk met de bouw
nnen beginnen. Die installatie
ontwerp gereed en moet het
rater van een groot aantal Wa-
Igemeenten gaan reinigen, dat
ader meer op de rivier geloosd
ir. den Berge haalde een uit-
t aan van een lid van gedepu-
staten in Zuid-Holland, die de
van het rioolwater uit Rotter-
en Den Haag op zee en rivier
nationale schande" noemde,
ater voor de kust is zo vervuild
et baden in zee sterk afgeraden
jkgraaf hoopt binnenkort op
>orbraak in het „moeizanje" be-
ijke overleg tussen drie water-
jen en een aantal Waterwegge
en over een rioolwaterzuive-
istaUatie bij Vlaardingen, Delf-
leeft zich onlangs voor een aan-
'an 80 miljoen gulden in de
ngskosten garant gesteld.
iee het waterschap zich volgens
»n den Berge opnieuw bereid
getoond tot financiële conces-
onde zich voorts optimistisch
besprekingen met de gemeen-
i Haag over de overdracht van
Wlatie „Houtrust" aan het wa-
ap. Een installatie zal door
1 drastisch worden uitgebreid
i—a «oderniseerd om het rioolvuil
D Haag en twaalf omringende
gemeenten dat thans ook nog in
zee wordt geloosd meer te reinigen.
De zuiveringsinstallatie Nieuwe Wa
terweg die gisteren officieel in ge
bruik werd gesteld, reinigt het afval
water uit de gemeenten 's Gravenzan-,
de. Naaldwijk en de deelgemeenten
Hoek van Holland volgens een biolo
gisch en milieuvriendelijk procédé.
Koningin Juliana heeft tijdens haar bezoek aan Friesland de geheel geme
chaniseerde kaasfabrick van de eoöperatie De Takomst in Dronrijp in
gebruik gesteld. De fabriek zal binnenkort 350 ton kaas per week kunnen
maken. Er werken tien mensen en computers controleren het bereidingspro
ces en regelen de fabricage, een unicum in de kaasindustrie. Directeur mr.
W. Kranenburg (op de foto naast de Koningin) zei dat bij de kaasbereiding
niet is afgeweken van de oude receptuur, alleen is het oude zware ambacht
vervangen door machines. Koningin Juliana kreeg als geschenk een kruiwa
gen met zuivelprodukten aangeboden door het kaasmeisje van het Neder
landse zuivelbureau, Terenja van Dijk uit Delft.
De nieuwe afvalwaterzuiveringsinstallatie „De Nieuwe Waterweg"
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN Een werkgroep
heeft aan de minister van erm geadvi
seerd om tijdelijk de vestiging van
een noordelijk filiaal van de theateru
nie te Amsterdam mogelijk te maken.
Op die manier kan de leemte die in
het noorden is ontstaan door het ver
dwijnen van het toneelgezelschap
„De Noorder Compagnie", worden
opgevuld. Het ministerie weigerde dit
gezelschap nog langer subsidie te ge
ven na een intern conflict tussen be
stuur en toneelspelers.
Voorgesteld wordt om de subsidie
maximaal twee seizoenen lang aan de
.theaterunie te geven. Ook de subsi
diërende noordelijke provincies en
een aantal gemeenten zouden daar
mee akkoord moeten gaan. De thea
terunie is ontstaan uit een samenwer
kingsverband van regionale gezel
schappen. Ze houden zich vooral be
zig met het brengen van incidentele
produkties. Aan produkties voor het
noorden zou ook een aantal van de
ontslagen toneelspelers van de Noor
der Compagnie kunnen meedoen.
Het filiaal zou eventueel net als
indertijd de Noorder Compagnie in
Drachten gevestigd kunnen worden.
DEN HAAG (ANP) Het D'66 Twee
de Kamerlid Terlouw wil dat het in
bezit hebben van gecoupeerde hon
den die in Nederland zijn geboren
strafbaar wordt gesteld. In vragen
aan de ministers van landbouw en
visserij en justitie wijst Terlouw erop
dat de raad van beheer op kynolo-
gisch gebied in Nederland niet gene
gen is effectief hulp te bieden bij de
naleving van het verbod op het cou
peren van de oren van honden.
Terlouw wijst er in zijn vragen op dat
de raad zich ten onrechte beroept op
het risico, dat bij uitsluiting van ge
coupeerde honden van zijn tentoon
stellingen. die buiten de raad om ten
toongesteld zullen worden.
VLISSINGEN (ANP) De ge
meente Vlissingen gaat samen
met het Rijksinstituut voor
Oudheidkundig Bodemonder
zoek de Karolingische burg in
Oost-Souburg gedeeltelijk her
bouwen.
Van deze in de negende of tien
de eeuw gebouwde volks- of
vluchtburg zijn tien jaar gele
den tijdens archeologische op
gravingen de fundamenten
blootgelegd. Aanvankelijk
ging men er van uit dat dc burg
tegen aanvallen van de Noor
mannen was gebouwd. Uit late
re vondsten ln Denemarken, de
bakermat van de Vikingen, is
gebleken dat dc Noormannen
de kunst van het burgen bou
wen van de Zeeuwen moeten
hebben afgekeken.
Volgens de provinciaal archeo
loog J. Trimpe Burger is de
Karolingische burg de enige in
zijn soort die nog op zijn oor
spronkelijke bouwplaats kan
worden herbouwd. De minister
van CRM liet het gebied in 19G8
op de archeologische monu
mentenlijst zetten, dit ondanks
hevige protesten van de ge
meente Vlissingen en gedepu
teerde staten van Zeeland.
Het is de bedoeling dat van de
burg. die een doorsnee heeft
van 160 meter, voor een vierde
deel volledig, met wallen,
grachten, huizen, straten en
poorten, wordt herbouwd. Op
het tweede kwart worden de
grondvormen van de burg aan
gegeven. De rest van het ter
rein moet volgens ir. Trimpe
Burger in afwachting van nieu
we onderzoekingsmethoden
„in de ijskast worden gezet".
Dit deel zal open gebied
blijven.
Men streeft ernaar om de burg
in 1981-'82 herbouwd te
hebben.
de uitkeringswetten te regionali
seren.
Van onze sociaal-economische redactie
DEN HAAG De sociale uitkeringswetten zouden moeten worden uitgevoerd via 40 regionale
kantoren met samen 250 tot 300 lokale filialen. Dat zeggen de adviesbureaus Berenschot en Centraal Orgaan
Bosboom en Hegener in een rapport aan de Sociaal-Economische Raad over een andere opzet
voor de uitvoering van de sociale verzekering.
Het gaat om sociale uitkeringen bij
ziekte en arbeidsongeschiktheid <ZW,
WAO, AAW), bij werkloosheid (WW.
WWV, RWWi, uitkeringen voor be
jaarden (AOW), voor weduwen
(AWW) en voor ouders (kinderbijslag:
AKW, KWL, KKZ). Ook de verzeke
ringen tegen kosten bij ziekte (ZFW,
AWBZ. particuliere verzekering) ho
ren hierbij. Maar deze verzekeringen
zijn verweven met het beleid inzake
de gezondheidszorg, en daarom door
de adviesbureaus overigens tegen
hun eigen zin buiten beschouwing
gelaten. Ook de uitkeringen voor
langdurig werklozen (WWV en RWW),
die worden uitgevoerd door de ge
meenten (sociale dienst), moesten de
bureaus buiten hun voorstel voor 40
regionale kantoren laten.
Nu worden deze uitkeringswetten uit
gevoerd door verschillende soorten
instanties: AOW. AWW en kinderbij
slag lopen via de landelijke sociale
verzekeringsbank en 22 regionale ra
den van arbeid. Maar WW. WAO en
ZW lopen via 26 „bedrijfsverenigin
gen" die zijn opgebouwd per bedrijfs
tak, maar waarvan de meeste weer
landelijk samenwerken in het „ge
meenschappelijk administratiekan
toor" (GAK).
Al sinds 1967 zijn regering en SER in
de weer met plannen voor een door
zichtiger organisatie van de uitvoe
ring De bedrijfsverenigingen worden
bestuurd door vakbonden en werkge
vers samen, en ook op de uitvoering
van de andere uitkeringsregelingen
hebben de sociale partners meer of
minder invloed. In 1972 presenteer
den de belde adviesbureaus al een
rapport aan de SER met verschillen
de alternatieven voor een andere or
ganisatie. Maar alle alternatieven
werden toen om uiteenlopende reden
door vakbeweging en werkgevers af
gewezen. De adviesbureaus kregen
vorig Jaar een opdracht voor een ver
volgonderzoek dat iets minder ingrij
pende mogelijkheden moest opleve
ren. Het nieuwe advies van de advies
bureaus is nu de hele uitvoering van
Intussen is echter de regering niet stil
blijven zitten. Dit Jaar stuurde staats
secretaris De Graaf (sociale zaken)
een nota naar de Tweede Kamer met
een plan om de uitvoeringsinstanties
te laten overkoepelen door een krach
tig centraal beheersorgaan De „soci
ale verzekeringsraad" (vakbeweging,
werkgevers, onafhankelijke Kroonle-
den), die nu de bedrijfsverenigingen
overkoepelt zou het dit beheersor
gaan moeten worden opgetuigd. De
adviesbureaus hebben met hun voor
stel aan de SER nog geen rekening
gehouden met dit plan van De Graaf,
hoewel de twee plannen voor een deel
willen ingrijpen op hetzelfde terrein.
Belangen voorop
Gisteren maakten de adviesbureaus
hun voorstel bekend. De heer Brand
van Berenschot vertelde dat in hun
voorstel de belangen van de klant
centraal zijn gesteld de klanten zijn
de werkgevers, werknemers en bur
gers in hun rol van premiebetalers,
verzekerden, uitkeringstrekkers. On
der de sociale wetten zijn vier miljoen
werknemers verzekerd. Er zijn meer
dan drie miljoen uitkeringen voor
AOW, AWW en kinderbijslagen. Een
half miljoen ontvangt een uitkering
vanwege arbeidsongeschiktheid
(WAO. AAW), en per Jaar zijn er 4.5
miljoen ziekmeldingen en ruim een
half miljoen aanmeldingen voor WW.
In de uitvoering van al deze uitkerin
gen en heffing van premies zijn 21.000
werknemers werkzaam. „Het gevaar
bestaat dat dit vangnet van de socia
le verzekering voor sommige mensen
een ondoorzichtige fuik wordt", aldus
de heer Brand.
De bedoeling is dat de klant voortaan
voor alle gevallen van uitkering of
premiebetaling terecht kan bij het
regionale kantoor in zijn streek of een
van de lokale vestigingen. Dc advies
bureaus willen de bestaande
bestuursorganen zoveel mogelijk la
ten bestaan, en alleen de uitvoering
regionaal bundelen. De bestuursorga
nen moeten daartoe een „gemeen
schappelijk bestuursorgaan" vor
men, dat boven de 40 regionale kan
toren komt te staan Ook dit bestuur
sorgaan zou weer moeten zijn opge
bouwd uit werkgevers, vakbeweging
en onafhankelijke Kroonleden Er
zou een aparte „organisatiewet" moe
ten komen om dit plan door te
voeren.
Het nieuwe onderzoek van de advies
bureaus Is intensief begeleid door een
speciale SER-commlsslc Maar de
vertegenwoordigers van werkgevers
en vakbeweging ln deze commissie
wilden gisteren nog geen enkel oor
deel geven over het voorstel van de
bureaus. Zij willen de zaak eerst gron
dig in eigen kring doorpraten.
