Billy Graham en bisschop
Toth in actie voor vrede
Uit brieven van lezers
Beroepschristenen, hun problemen en dromen
Luxe en zwendel in
Amerikaans klooster
Trouw
GEEF HET WOORD
VAN DA AC
VOORBUGANGE
Conferentie
3-daagse
antiekbeur
gouda-boelel<
DINSDAG 11 SEPTEMBER 1979
TROUW/KWARTET
door Aldert Schipper
In een briefwisseling met de
voorzitter van de Praagse
Vredesbeweging, de hervorm
de bisschop Karoly Toth,
heeft de Amerikaanse evan
gelist Billy Graham gezegd
dat de christenen in de wereld
zich te weinig aantrekken van
de „cruciale punten van we
reldvrede en de wapenwed
loop". „Ik ben tot het inzicht
gekomen, dat we niet alleen
moeten spreken over vrede,
maar op elke manier die voor
ons open is moeten werken
aan de vrede in de wereld",
aldus Graham. Hij meent dat
christenen op dit punt moe
ten samengaan met alle ande
re mensen van goede wil. „De
verschrikkelijke dreiging van
een nucleaire of biochemische
holocaust doet verschillen
van politieke of economische
achtergrond vervagen."
Oraham schrijft bisschop Toth naar
aanleiding van zijn bezoek aan Hon
garije ln 1977, waar hij enkele drukbe
zochte evangelisatiebijeenkomsten
heeft geleld. Oraham gold na de oor
log als een typische vertegenwoordi
ger van de koude-oorlogsldeologie. In
1952 sprak hij Amerikaanse troepen
in Korea moed in ln hun strijd tegen
het communisme. In een rede in 1952
zei Oraham: „Toen wij in 1945 de
wereldoorlog achter de rug hadden,
hebben wij gezegd „Nu wordt het
goed; nu krijgen wij een heilsstaat."
Spoedig echter werden wij gewaar,
dat er barbaren tegen onze poorten
beukten. Zij hadden het sterkste le
ger ter wereld tot hun beschikking.
Zij waren dweepziek, en als een soort
geestdrijvers beleden zij de religie
van de mens. Zij noemden zich com
munisten en in alle delen van de
wereld drongen zij door onze gelede
ren heen." In 1954 pleitte Oraham
voor herbewapening van Duitsland.
„Aan Duitsland moeten de laatste en
krachtigste wapens gegeven worden,
opdat Rusland van een oorlog zal
worden afgeschrikt." In datzelfde
Jaar streek hij velen in Engeland te
gen de haren ln door te beweren dat
Engeland na de Tweede Wereldoorlog
door het socialisme was gedemorali
seerd."
In de Jaren zestig, ook toen de bom
bardementen op Vietnam dagelijkse
routine waren, bleef Graham zijn
„vriend" president Nixon steunen en
behoorde hij tot de intimi van het
Witte Huls. waar hij talrijke ge
bedsdiensten leidde. In 1977 en 1978
maakte Billy Oraham twee reizen
naar Polen en Hongarije. Hoewel hij
zich zelden tot politieke uitspraken
liet verleiden, en ook ln Oost-Europa
voorzichting bleef, moet hier toch een
ommekeer zijn gekomen in Grahams
politieke wereldbeeld. Hij meent nu
dat de mensheid voor het eerst ln
haar geschiedenis volledig wederzijds
afhankelijk is geworden. „Wat het
ene land aangaat, betreft tevens op
de een of andere manier andere na
ties. Een roekeloze en onbeheerste
wapenwedloop gaat niet alleen twee
grote naties aan; hij betreft het lot
van elke natie en van elk individu",
aldus Graham in zijn brief aan bis
schop Toth.
Hij schrijft verder: „Terwijl de ver
schrikkelijke dreiging met nucleaire
vernietiging een krachtige grond is
voor christelijke bezorgdheid en ac
tie, is er nog een andere kant aan deze
zaak, die de aandacht van de christe
nen verdient. De huidige wapenwed
loop kost ten minste vierhonderd mil
jard dollar per jaar, zo is ons verteld.
En terwijl de landen reusachtige
voorraden wapens bijeen garen, zijn
ontelbare aantallen mensen veroor
deeld hun leven te leiden in hopeloze
armoede, honger, ziekte en onwe
tendheid." Graham toont zich in zijn
brief aan Toth belangstellend naar
diens suggestie dat de christelijke
kerken van de hele wereld een geza
menlijke houding dienen aan te ne
men en een wereldconferentie van
christelijke kerken voor ontwapening
bijeen moeten roepen, waar de chris
telijke leiders hun stem moeten ver
heffen. Bisschop Toth heeft reeds een
naam voor zo'n bijeenkomst: „J^saja-
ConferentieGraham stelt aan Toth
voor samen te bidden voor de leiders
van de grote naties, „dat de Geest
van God hen mag leiden tot het vesti
gen van vrede in de wereld."
6- Billy Graham
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen ol reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het met plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas met corresponde
ren Brieven adrtsseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859.1000
AW Amsterdam. Bij publlkatle worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld
Koetsje rijden
Trouw van 22 september 1978 bevatte
een artikel van de hand van ds Van
Veldhuizen uit Huissen, dat me bij
zonder boeide. In dit artikel hekelde
deze predikant de wijze waarop mi
nister Wiegel het vorig jaar de zitting
van de Tweede Kamer wenste te slui
ten. Niet op de eenvoudige manier
waarop zijn ambtsvoorganger De
Gaay Fortman dit placht te doen,
maar met veel vertoon van allerlei
uiterlijkheden. Daarover aan de tand
gevoeld, wist Wiegel niet anders te
zeggen dan: „Omdat Ik het gewoon
leuk vind". Ln aan deze uitspraak
nam de Hulssende predikant terecht
aanstoot. Inmiddels Is een Jaar ver
streken en de economische toestand
is niet verbeterd. De ministers van dit
kabinet hebben heel wat moeite om
de bezuinigingen voor ons volk een
beetje aanvaardbaar te maken Van
harte hoop lk. dat Wiegels collega's
de man kunnen overhalen dergelijke
onnodig geldverslindende liefhebbe
rijen achterwege te laten met het oog
op de toestand van 's lands schatkist.
Zonder pracht en praal wist De Oaay
Fortman er toch iets van te maken. Ik
vrees dat de huidige bewindsman
hiertoe minder ln staat is.
Den Haag A. A. Rath
Uniform
Onbegrijpelijk en onaanvaardbaar
hoe de heer Van Thljn zich manifes
teert inzake de keurige presentatie
van onze prins tijdens het eerbetoon
ter nagedachtenis van Lord Mount-
batten. Wanneer we terugzien op al
les wat onze prins Bemhard voor ons
land en volk heeft gedaan Is de verba
zing geheel aan de kant van hen. die
geen belangstelling hebben voor deze
manier van waardering. Ik stel als
norm: onze prins ln uniform.
Hardegarijp Joh. van Dellen
Uniform (2)
het uniform gedragen van de inspec
teur-generaal. De PvdA protesteerde
bij monde van de heer Van Thijn. De
krant „Trouw", verschijnt bij de ver
slaggeving van de begrafenis met een
sensatie-kop (Andere kranten heb lk
er niet op nageslagen). In de twee
laatste zinnen heb ik een begin ge
maakt met de stijl, die schijnbaar zo
passend ls in ons democratische,
boertige Nederland: Het gooien met
modder en Iemand trappen. Je krijgt
er zulke lekkere vuile handen van.
Groningen K. A. Idema
Uniform (5)
Het enig Juiste woord voor het
kinderachtig gedoe rond het dragen-
van-unlform door de Prins, is kren-
tenwegerij. Zijn er geen belangrijker
zaken, aan de orde? Gauw nog weer
eens iemand natrappen, die in goede
en kwade dagen zo zijn sporen heeft
verdiend. Laat de Prins ervan over
tuigd zijn dat de zwijgende meerder
heid van ons volk een dergelijke
kleinzielig optreden nu en in het ver
volg verafschuwt Maar die hoor je
niet.
Terneuzen, J. C. Rietveld-in't Veld
Kostelijk dat prins Bemhard in mari- Uniform (6)
nepak Ed van Thijn zo in het harnas
Joeg.
V oorburg J. Kei jzer sr.
Uniform (3)
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave Trouw/Kwarlet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur mg O Poslma
HOOFDKANTOOR
1000 AW Amsterdam
WtMu'Slr.iat 131
tei 020-9(3456
r ug*o 66 00 00
Bank Ned Oed-etban.
«ekemngr, 23 00 12 574
REGIO ROTTEROAM/DORDRECHT
Posrbos 940
3000 AX Rotterdam
lei 010-115568 (Abonnementen
en bero'ijmq)
lei 010-it 5566 (redactie)
iel 115700 (uitsluitend voo»
WesttMaak 4
Rotterdam
REGIO DEN MAAG'LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Pen Maag
tei 070-469445
Park snaai 22
Oen Maag
REGIO NOORD OOST-NEDERLAND
lu-tsAetend admm.st»ai*|
Posi&us 3
9000 AA 2wc-e
te' 05200-1703b
We*k markt 56
A bon nement s prijzen
Per maand I 15 .90
Per kwanaai «7.70
Per hart t»»r i 95.40
Per war 188.60
Advedenaeraneven op aanwaag
Te'etorvsche abonnementenopdracMen
ire ad'esseo boven)
Oogave tarwkebenciten 9-19 30 van
m landag I'm vnidag Op zondag van 18-
20 uu> tciet 020-913456
Opgave mm-edverlenbes tei
320 936666 of schr.lte'ik aan M>rv-Adv
a'de'-ng post&us 433
1000 AK AMSTEROAM
Adres w.|/<emgen wtkjrtend scnnleH»
Het door de plaatsvervangende frac
tie-voorzitter van de Partij van de
Arbeid ln de Tweede Kamer vertolkte
standpunt, inzake de vertegenwoor
diging van prins Bemhard bij de be
grafenis van admiraal Mountbatten,
loopt toch wel de spuitgaten uit. Op
de achtergrond speelt hier natuurlijk
de door een partijcongres aangeno
men motie, waarbij werd uitgespro
ken dat de PvdA tegen de monarchie
en voor een republiek is. Het ls te
betreuren dat deze partij, die nu o.l.v.
Max van den Berg staat, een steeds
rodere, radlcalistische koers gaat va
ren. Intussen moge ik mijn politieke
vrienden van het CDA dringend ver
zoeken, op te houden met het geflirt
met de PvdA. De felicitatie van het
Kamerlid Hans de Boer. en de daarbij
gevoegde wens aan het adres van J.
M. den Uyl, is daarbij een veeg teken.
Barendrecht P. Dubbeld
Uniform(4)
Mocht de ietwat navrante uniform
kwestie aanleiding geven tot nieuwe
bezinning op de degradatie welke
prins Bemhard te beurt is gevallen,
dan zou misschien wel eens herinnerd
kunnen worden aan een voorval uit
de Engelse geschiedenis. Lord Robert
Clive, de grondlegger van Engelands
koloniale macht in het Oosten en
bestrijder van de zeerovers aan de
kust van Malabar, werd na zijn terug
keer in 1767 beschuldigd van onrecht
matige bezitsverwerving. Tot een ver
volging is het echter niet gekomen
vanwege zijn verdiensten Jegens zijn
land. Het lijkt mij niet misplaatst,
een blik in deze historische spiegel te
slaan. Een vergelijking gaat als regel
weliswaar mank. Maar ze kan wel te
denken geven.
Lochem J. van Leeuwen
Vredeskrant (slot)
Het IKV ontkent niet dat oorlog ge
volg van zonde ls. Op vele wijzen
heeft het aangetoond dat de bewape
ningsspiraal van de kernwapens te
wijten is aan de steeds groter worden
macht van het militair-industrieel
complex. Het IKV wil niet ln de prak
tijk van de oude mens blijven, maar
wil de keten van wantrouwen door
breken door het zetten van een eerste
stap waardoor het een ontwapenings
proces op gang hoopt te brenge,
waaraan landen uit oost en west deel
nemen. Er is een heel gevaarlijke toe
stand in Europa ontstaan nu door de
verfijning van de taktische kernwa
pens er weer aan wordt gedacht dat
een oorlog met kernwapens te winnen
zou zijn. Er hoeft maar één misvat
ting te zijn, een foutief doorgegeven
bericht, waardoor bij inzet van deze
slagveldwapens, de lange-afstandsra-
ketten met atoomexplosieven wor
den ingeschakeld. Het gevolg zal zijn
dat grote aantallen mensen zullen
worden gedood en grote delen van de
aarde verwoest en radioactief besmet
zullen zijn. Dit risico vind ik te groot,
wil lk niet lopen. Dat andere risico
neem lk in vertrouwen op de Heer van
de vrede.
Arnhem Marinus Dijkerman
Havenstaking (5)
Men heeft het kennelijk nog niet
door, wat de wezenlijke bedoeling is
van deze staking. Vakbond, werkge
vers, en regering trachten na einde
loos vergaderen, en berekenen, eruit
te komen. Dit voor de meestal bestbe-
taalde werknemer in de wereld. Als
voorbeeld een gewone vakman heeft
hier meer dan een hoofdmachinist
van één van de Oostbloklanden. Wat
de zware arbeid betreft in de haven:
deze is aanwezig in meer bedrijfstak
ken o.a. scheepsbouw. De eigenlijke
bedoeling van deze meestal commu
nistische leiders, die goed zijn onder
legd in het leiden van een staking, is
anders. Intimidatie, haventaal, grove
onjuistheden, en bedreigingen voeren
de boventoon. In deze democratie,
die echt niet vlekkeloos ls, is het goed
rommelen voor deze lieden. In dit
land, waar het stoffelijk goed gaat, is
een slechte voedingsbodem voor het
.communisme. Als het kan moet alles
op zijn kop, en op de puinhopen de
hamer en sikkelvlag. Dit is de ware
bedoeling en weinigen hebben het
door.
Hoogvliet C. van Dijk
WASHINGTON (AP) In de Amerikaanse rooms-katholieke
kerk is een rel aan de gang over de paters paulijnen een kleine,
van oorsprong Poolse, monnikengroep. In enkele jaren zou
den zij, ondanks hun gelofte van armoede, miljoenen dollars
aan giften er doorheen gejaagd hebben, deels door zeer luxe
bestedingen, deels door onverantwoordelijke beleggingen.
Verder zouden er op nauwelijks legale wijze belastingvoorde
len zijn verworven.
Luns
Had Luns, die in een interview nu
weigert over lidmaatschap NSB te
praten graag daarover gepraat na de
Duitse overwinning?
Bergen op Zoom M. Moors
8preken ls niet altijd „zilver", het kan
ook Inhouden dat Je Iemand wilt trap
pen. het liefste de goot ln. Enkele
Jaren geleden meende de toenmalige
regering Den Uyl Z.K.H. prins Bern-
hard een andere plaats te moeten
geven ln ons staatkundig bestel. Het
lukte haar wonderwel. In de afgelo
pen week woonde de prins de begrafe
nis bij van lord Mountbatten. Om
redenen van pléteit en stijl bewees de
Prins de laatste eer. gekleed ln admi
raalsuniform Ondanks het feit dat
het ging om een privé-aangelegen
heid. toch eerst nog overleg gepleegd
met de minister-president. Ook niet
ADVERTENTIE
aan één (of meer) van de 200.000 school
kinderen in de Estado do Espirito Santo,
(Staat van de Heilige Geest) een van de
armste staten in het arme Brazilië. Een
Nieuwe Testament kost 2,63.
Giro 901.000 tnv. In de Rechte Straat te
Velp G. met vermelding „NTBr".
Door paus Paulus VI was er een ge
volmachtigd onderzoeksteam op af
gestuurd om de nodige maatregelen
te nemen, ook ter voorkoming van
eventuele strafvervolging en publiek
schandaal. De financiën van de pa
ters werden beheerd door pater Mi
chael Zembrzuski. Hij moest van het
Vatikaan zijn taak neerleggen, maar
van de gelegenheid zou hij gebruik
gemaakt hebben om in Polen zijn
oude vriendschap met de kardinalen
Wyszynski en Wojtyla te vernieuwen.
Een paar dagen nadat deze laatste
tot paus gekozen was herriep hij de
bevelen van Paulus VI. In een serie
artikelen wordt hiervan melding ge
maakt door het onafhankelijke
Gannet-nieuwsbureau.
GENEVE Volgens goedingelich-
te kringen is de benoeming te ver
wachten van William Lazareth als de
nieuwe directeur van de afdeling „ge
loof en kerkorde" van de wereldraad
van kerken. Hij zal dan de opvolger
zijn van dr. Lukas Vischer. Vischer is
nu aangezocht om een oecumenisch
bureau voor Zwitserland te gaan lei
den. Hij heeft verklaard dat als hij op
dit aanbod ingaat veel aandacht zou
willen besteden aan de samenwer
king tussen protestanten en rooms-
katholieken in Zwitserland, liever
dan alleen een doorgeefluik te zijn
tussen de wereldraad en de protes
tantse kerken die het oecumenisch
bureau hebben opgericht.
NEW YORK Een satirische film
over een messias heeft hevige protes
ten van christelijke en Joodse organi
saties opgeroepen. „Monty Pythons
life of Brian" gaat over ene „Brian
van Nazareth" die zich op den duur
aansluit bij het „Volksbevrijdings
front van Judea".
Volgens het roomskatholieke aarts
bisdom New York wordt hierin de
figuur van Jezus belachelijk gemaakt
en is het een en al godslastering. De
voorzitter van de Amerikaanse rab-
bijnenbond repte van een aanval op
het jodendom, die tot gewelddadig
heden zou kunnen leiden. Maar de
filmmaatschappij Warner Bros
neemt dat Monty Python geen mens
zal kwetsen en als puur amusement
beschouwd dient te worden.
BIRMINGHAM De nationale
conferentie van roomskatholieke
priesters in Engeland heeft geweigerd
een resolutie in stemming te brengen
waarin gepleit werd voor een strikt
vasthouden aan het celibaat als eis
voor priesterwijding. Een groep pries
ters die op dit punt geen enkele wijzi-
ging willen had zo'n resolutie bepleit,
maar het merendeel staat een beleid
voor dat in de toekomst meer moge
lijkheden open laat. Kardinaal
Hume, de aartsbisschop van West
minster, bracht een kort bezoek aan
de conferentie. Hij ziet de priester
van de toekomst minder kerkelijk en
meer radicaal en profetisch. Priesters
van de jaren negentig moeten men
sen zijn die midden in de maatschap
pij staan en veel bidden, aldus kardi
naal Hume.
AMSTERDAM In 1980 zijn er
weer Passiespelen in Tegelen: negen
tien uitvoeringen tussen 1 juni en 17
september. De rollen zijn dezer dagen
verdeeld tijdens een kerkelijke vie
ring, waarin ruim driehonderd mede
werkers de gelofte aflegden belange
loos mee te doen, in welke rol dan
ook. Bij de vorige Passiespelen, in
1975, waren er 40.000 bezoekers. Dat
was wel aanzienlijk minder dan in het
topjaar 1955, toen er 165.000 mensen
kwamen kijken, maar toch weer aan
zienlijk meer dan op het dieptepunt
in 1971, toen er nauwelijks vijftien
duizend mensen belangstelling had
den. Het bestuur had toen de uit 1931
daterende traditie willen beëindigen,
maar de spelers zetten door. En het
getij keerde. De regie is van Har
Huys, die de tekst van de inmiddels
overleden priester-dichter Jacques
Schreurs wat heeft bewerkt. De eer
ste voorstelling is op 1 juni 1980 om
half drie, de voorverkoop is al begon
nen, de Nederlandse Spoorwegen ge
ven twintig procent korting op de
treinreis.
AMSTERDAM Van 30 septem
ber tot 7 oktober wordt voor de hon-
derste maal een collecte gehouden
door de unie „School en Evangelie".
De organisatie rekent op een op
brengst van vier miljoen gulden,
waarmee onderwijsprojecten in de
derde wereld gefinancierd zullen wor
den. Onder het motto „kinderen kij
ken ons aan" wil men met deze collec
te onder meer een beursfonds vor
men, vrouwencursussen opzetten en
bijbeltjes aanschaffen. Aan sommige
projecten draagt ook de Nederlandse
regering bij.
door dr. C. Rijnsdorp
Wat zijn beroepschristenen? Men komt dit woord, vermoedelijk voor het
eerst, tegen in het hier aanstonds aan te kondigen boek. Er wordt kerkelijke
leiders mee bedoeld, maar dan op hoger niveau en in internationaal verband.
Je kunt denken aan topfunctionarissen of staf
leden van organisaties die de bovenbouw van
het internationale kerkelijke leven uitmaken.
Mensen met overvolle agenda's, die veel onder
weg zijn. in vliegtuigen dossiers doornemen;
lieden die plannen maken, spreken op congres
sen. in wandelgangen hun oren te luisteren
leggen of balletjes opwerpen, die thuis teksten
dicteren aan secretaressen of in dictafoons en
die. zo ze boeken schrijven, hieraan pas toe
komen ln hun vakanties. Dr. Hans Ruedl We
ber. een in 1923 geboren Zwitser, kent deze
wereld en leeft er voor een deel iri. Hij
theoloog, was gedurende tien Jaar zendeling in
Indonesië, bekleedde functies op kerkelijk or
ganisatorisch gebied en is sinds 1971 als direc
teur verbonde aan de afdeling bijbelstudies
van de Wereldraad van Kerken.
naai, en De archeologische vondst. Maar Tex-
tor doet het in een veel uitgebreider vorm. Het
boek heet Oudejaarsavond 1999, en de onder
titel luidt: „Overpeinzingen van een christen
uit Miathopië". Deze Nederlandse vertaling is
uitgegeven door Boekencentrum B V., te 's-
Gravenhage. telt 187 blz en kost 21 90 Jam
mer dat de titels op de omslag halverwege
onleesbaar zijn, zeker om het fantasiekarakter
van het boek aan te duiden. Want Miatopië is
natuurlijk een verzonnen naam en heeft niets
met Ethiopië te maken. En we leven pas in
1979. zodat de roman voor een deel toekomst
roman kan heten, omdat hij heet te zijn te
boek gesteld einde 1999.
Grondig
Nieuw genre
Onder de doorzichtige schuilnaam Ralf Textor
heeft hij een boek geschreven, misschien wel
gedicteerd, dat tot een nieuw genre behoort,
namelijk science fiction op kerkelijk gebied.
Voor uw recensent interessant, omdat deze
ook. ln 1972 al in Wij zijn de vaders, twee korte
verhalen onder de titel Church fiction heeft
gepubliceerd, namelijk De droom van de kardl-
De auteur is grondig te werk gegaan. Het boek
ls uitgerust met landkaartjes en tabellen; de
schrijver vertelt alles zo uitvoerig en in bijzon
derheden. dat men van een realistische fanta
sie kan spreken. Misschien is het wel voor een
deel een sleutelroman; ongetwijfeld bevat het
autobiografische elementen. Voor mij is het
belangrijkste aspect, dat men hier te doen
heeft met een spiegel van het drukbezette
leven van een beroepschristen Tot de belletrie.
de fraaie letteren, kan men dit boek niet reke
nen; het is kundig en kunstig, maar geen
kunst.
Ik zal de krantelezer niet vermoeien met een
korte weergave van de inhoud. Wat wel van
belang is. dat zijn uitspraken van algemene
aard, die men op menige plaats tegenkomt. Ik
ga het boek eens doorlopen en een aantal van
zulke uitlatingen voor u overschrijven. Daar
hebt u het meeste aan.
Citaten
de waarheid was. dat wij 'beroepschriste-
nen' meegesleurd werden in deze mallemolen.
Wij hadden geen tijd meer voor onze mede
werkers en secretaressen" (blz. 62). „Bisschop
pen. superintendenten en kerkelijke bureau
craten hebben toch al nooit tot de gelukkigste
mensen van de wereld behoord, maar ik denk
flat wij in de zeventiger jaren een wel zeer
bezorgd groepje tobbers vormden" (64). „Wij
kunnen niet werkelijk 'actueel' zijn als we niet
tegelijk 'traditioneel' zijn (81)."het schiet
me nu te binnen dat het begrip 'groeien' ln het
Nieuwe Testament altijd gebruikt wordt als
groei van het geloof of van de vruchten van het
geloof niet van numerieke groei" (85). „Met
een gerijpte en mondige minderheidskerk kan
God meer beginnen dan met een onrijpe on
mondige meerderheidskerk" (86). „Met al die
vergaderingen, conferenties en commissies
kan je toch behoorlijk eenzaam zijn" (90). „Ik
heb altijd een weerzin gehad tegen demon
stranten. ze treden altijd zo zelfverzekerd op"
"(110) ..Wat is het toch moeilijk om pastoraal en
profetisch ambt met elkaar te verbinden!"
(115). „Een garantie dat een kerk, die eenmaal
Omweg
NEGOTIE VAN DE DOOD
In ons blad van vrijdag j.l. vertelt
heer Neuman ons iets uit de were
van de „hoge hoeden en
pantserplaten", oftewel de
internationale wapenhandel. HIJ
maakt ons bekend met de lugubt:l
figuur van „Sir" Basil Zaharoff (li
niet alles goud wat er blinkt aan i
top van de society), de man in het
donker, zoals iemand hem noemi
Een man die even zo vrolijk wape
leverde aan de vrienden van zijn
vrienden als aan hun vijanden. Hi
was onthutsend eerlijk: Ik werk i
oorlog in de hand. Zoiets als een
cardioloog die paniek zaait om
klanten te krijgen. We behoeven
verder niet veel woorden vuil te
maken aan dit soort verkniptheh
lijders hieraan kunnen onze deen
opwekken. Wat moet een mens
ongelukkig zijn om zich hiermee
bezig te houden. Intussen was de
andere mededeling van de heer
Neuman nauwelijks geruststellen
„Tegenwoordig zijn de echte grot
wapenhandelaars haast allemaal
souvereine staten, die deze vorm
negotie onder meer gebruiken om
tekorten op hun handelsbalans a
te zuiveren." Eerst denk je: dat is
verbetering, we zijn van de
„commercianten van de dood"
verlost, maar dan komt de dompt
Het gedrag van de souvereine sta
is vaak niet minder gewetenloos,
daar prevaleert blijkbaar de
financiële bate. Geen wonder dat
de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties daarom een
uitbreiding van de internationale
wapenhandel werd verwacht. Ik li
hier niet bij de hand de gegevens
onze eigen wapen-aanmaak en
leveranties aan derden. Maar zou
niet een begin voor ons kunnen zl
wij maken geen wapens meer voo
anderen? Een volgende stap is da i
ook niet meer voor ons zelf. Dat
laatste kan natuurlijk alleen als s
er allemaal over eens zijn. 't Lijkt S
daarom hachelij k om aan die
mogelijkheid te denken. Maar als l,
er niet serieus over begint te denk
houdt alles op. of liever: dan hout j
nooit op. Met die lugubere handel
dan.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Nijmegen: R. v.d. Wkl
te Almen. rz
Bedankt voor Westerhaar (toez.):i
W. Nicolaï te Zevenhoven.
Aangenomen naar Eikerzee en I
werve (toez.): J. B. Duk te Hooge
c.a. (verb, ber.); naar Nijmegeix
predikant met sociale opdracht
tor voor het Canisius-Wilhelmin
kenhuis): R. Dijkstra te Velp.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Winschoten: H.
Vaartjes te Strijen.
Aangenomen naar IJsselmuide
H. Brinkman, kand. aldaar;
Klundert: P. H. L. Lo te Hoogvl
GEREF. KERKEN VRIJG. ii
Beroepen te Katwijk en Valken s
(ZH): H. M. Smit te Zaamslag.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Benthuizen: J. Kost
Barneveld.
Bedankt voor Boskoop: j. v. Vli
Aagtekerke; voor Haamstede
van Ravenswaay te Terneuzen.
Ds. J. Hoogenkamp i
Op 65-jarige leeftijd is te Leeuws
zeer onverwacht overleden de
vormde emeritus-predikant J. ie
genkamp. Na een hulppredikersa:
te Utrecht werd ds. Hoogenkan
1937 predikant te Hindeloopen.
volgens stond hij te Spannum
tot 1945), te Meppel (tot 1951-
Leeuwarden (tot 1960), te Amstei
(tot 1970), te Voorhout (tot 1975)
Burum en Munnekezijl (tot het
verleden jaar verleende emeriti2
Na zijn emeritering verleendeK
Hoogenkamp bijstand in het p
raat te Lekkum en Miedum. Ds.
genkamp was een bekende figu
de hervormde kerk. Hij heeft
uitgemaakt van de generale sy e
en was in zijn Voorhoutse tijd vo( f]
ter van de raad voor de zending. 2
beklede hij in Friesland verschel
provinciale kerkelijke functies. g
is gesticht, voor altijd in leven blijft, is er
natuurlijk niet" (129). „Zo kunnen kerken ster
ven, en ik vind het altijd gek dat de historici zo
weinig aandacht schenken aan dit sterven van
kerken" (111). „Traagheid en stilstand zijn
symptomen van een stervende kerk" (138).
„Als wij het christelijk geloof slechts aan één
cultuur binden, dan lopen wij de kans om juist
het essentiële van dat geloof te verliezen" (139).
„Jullie hebben altijd zó de klemtoon gelegd op
de werken van de mens, dat wij het eigen werk
van de natuur zijn vergeten" (158).
Open studiedagen Nederla
christenvrouwenbond, 9 okfc
Ede. Bevrijding van de mens in:
nistisch perspectief (mevrouw
van Pinxteren). Utrecht: Overvl
ge gerechtigheid (drs H. Koet
zwartsluis: Hoe onderhoud ik n
relaties (ds J. Rebel); 11 okb11
Ruurlo: Hoe onderhoud ik mijn
ties (mevrouw E. Smit-v.d. Leek) 'I
tel. 070-451370.
Zou een uitvoerig, openharig vraaggesprek
met de auteur, waarin hij zijn denkbeelden
rechtstreeks zou kunnen uiteenzetten, niet zin
voller zijn geweest dan deze Miatopische om
weg? Voor hemzelf heeft die speelse vorm
natuurlijk bepaalde voordelen gehad: hij kon
personen uitspraken in de mond leggen, die hij
als schrijver niet voor zijn rekening behoeft te
nemen. Op de onbevangen lezer komt de
schrijver over ais een intelligt man, gewend
zich bezig te houden met zaken van de prak
tijk. Hij heeft een praktische, zakelijke inslag
en lijkt mij ln de eerste plaats bestuurder, dan
geleerde en pas in de derde plaats dromer. De
werkelijkheid is misschien anders, maar zo
komt hij op de lezer over. Vermoedelijk had hij
de behoefte om afstand te nemen; om zijn
wereld met inbegrip van eigen streven op een
armslengte van zich af te houden. En wat hem
ten diepste bezighoudt, dat is het rellen en
zeilen van de christelijke kerk en haar toe
komst. Hij ls bekommerd vanwege het konink
rijk Gods, maar zeker geen defaitist.
ADVERTENTIE
Stichting Schouwburg Compl
vrijdag 14 september van 19 22 ui
zaterdag 15 september van 11 I8.J
zondaq 16 september van 11 - 1ï
grote parkeerplaats, slechts enk(
minuten van het NS-station I
