Sen communist op
Ontdekkingsreis
door christendom
+TïTHTÏ
Iet plastic kauwapparaat
Wetenschap en techniek
SDAG 8 SEPTEMBER 1979.
TROUW/KWARTET 25
■BINNENLAND!
g een lid .van de CPN als onderwijzer of leraar bij het
jonder onderwijs werken? De principële, van tijd tot
vooil hoog oplaaiende discussie, over deze vraag is nog niet
i Chi(elopen. De Unie School en Evangelie zal er op 15
itember een groot deel van haar bijeenkomst aan
mogs
besteden. Gelijktijdig verschijnt er een brochure van
professor' Verkuyl over dit probleem. Ook de „andere
kant", de CPN, blijft met de zaak bezig. In een
vraaggesprek legt het Tweede-kamerlid Joop Wolff uit
waarom contacten met christenen niet vrijblijvend zijn.
ekh
die,
lingi
50).
Willem Breedveld en Rimmer Mulder
ir kamerlid Joop
zit er iets heel
:kwaardigs in de te-
oordige heibel
de vraag of een lid
de CPN wel bij het
mder onderwijs kan
ken. Kijk, zo legt hij
insen de CPN heeft zich
akte Titkkelijk openge-
bci3,jd voor gelovigen. De
iekscftij heeft een zekere
tromecheidenheid van le-
w'is «beschouwingen on-
'o™ de eigen leden aan-
rd en maakt daarom
rgani
team, het geloof van som-
uk ruige leden geen pro-
in hetem meer. „Maar zo-
hetf de CPN zich na-
•Ve kkelijk openstelt,
a IS je dat het geloof van
mensen in twijfel
rïsve rdt getrokken door
ax,mh eigen geloofsgeno-
Niet wij twijfelen
de oprechtheid van
1 de 1 mensen, maar hun
490%e-gelovigen doen
nede^ Dat is een heel inte-
achtsant proces", oor-
ijk ntót Wolff,
licita
uitg^elf heeft zich de laatste
veel bezig gehouden met
ilogle en geloof en dat niet
tegenzin. „Het is voor ons
ontdekkingsreis. Je steekt
eel wat van op", zo vat hij
ervaringen samen. Niet
voor zichzelf, maar voor
ile communistische be-
ig vindt hij intensieve
icten met gelovigen erg
_»ig. „In de discussie valt
5*1 veel te leren van christe-
Als leden verrijken ze de
^•telijke bagage van de
Wolff koppelt hieraan meteen
de kritiek dat de CPN de gelo
vigen onder haar aanhang
niet altijd zo ruimhartig heeft
bejegend. „Vroeger zeiden we:
wij respecteren uw geloof,
maar dat was natuurlijk erg
gemakzuchtig. Respecteren
kun Je liggende af. Nee, als Je
christenen in Je rijen accep
teert moet Je ook hun invloed
accepteren". Op de vraag of
hij daarmee aanvaardt dat
uiteindelijk de hele ideologie
en strategie van de partij on
der invloed van die gelovigen
kan veranderen, antwoordt
Wolff zonder aarzeling beves
tigend.
Toch winst——
Nu lijken de ervaringen van
de CPN met het christelijk
onderwijs nogal onbevredi
gend. Tot nu toe is het officië
le standpunt dat CPN-leden
van de bijzondere scholen
moeten worden geweerd on
wrikbaar. Dat is dit voorjaar
in Katwijk nog eens in de
praktijk gebracht. Wolff be
oordeelt deze gang van zaken
toch iets gunstiger: „De
schoolbesturen hebben tot nu
toe de zaak steeds langs admi
nistratieve weg opgelost door
de betrokken leraren te ont
slaan of een aanstelling te wei
geren, maar het is de vraag of
ze daarmee iets hebben ge
wonnen. In alle gevallen is er
toch een enorme brede me
ningsvorming op gang geko
men en die gaat wel door. De
mensen zijn gaan nadenken
over de relatie met de marxis
ten, verdiepen zich in het mar
xisme. En dat is onze winst".
De bezwaren die er van de
kant van het bijzonder onder
wijs tegen CPN-leden worden
ingebracht zijn in twee hoofd
groepen samen te vatten. In
de eerste plaats wordt het de
mocratisch gehalte van de
CPN in twijfel getrokken. Ge
wezen wordt op de sterke par
tij-discipline en op het onvrije
karakter van landen waar de
communisten de baas zijn. In
de tweede plaats wordt de
communisten verweten een
ideologie aan te hangen die in
haar kern anti-godsdienstig
is.
Vervreemding
De parlementariër Wolff acht
zich door geen van beide be
schuldigingen uit het veld ge
slagen: „Op openbare scholen
wordt altijd godsdienstonder
wijs gegeven en dat is nuttig.
Maar het zou ook niet gek zijn
op de bijzondere scholen een
uurtje marxisme te onderwij
zen, alleen maar vpor de infor
matie. Dan zou je heel wat
begripsverwarring en misvat
tingen voorkomen. Want ik
bestrijd dat het marxisme an
ti-godsdienstig is. Dat is een
opgeplakt predikaat. Histo
risch overigens best verklaar
baar en wij hebben er zelf ook
wel schuld aan, maar Je moet
het marxisme wel in ontwik
keling zien. Net als in de theo
logie zijn er in het marxisme
grote ontwikkelingen".
Zo-n belangrijke ontwikke
ling ziet Wolff bijvoorbeeld in
de groeiende belangstelling
voor wat Marx het vervreem
dingsproces noemde. Dat is
het verschijnsel dat de arbei
der steeds verder vervreemdt
van zijn werk, het bedrijf en
het gezag dat over hem be
slist. Je kunt het ook aandui
den als de „ontmenselijking"
van de industriële samenle
ving, een verschijnsel waaro
ver ook veel christenen zich
grote zorgen maken. „Daar
ligt een ontmoetingspunt
voor marxisten en christe
nen", meent Wolff. „Wij mar
xisten denken dat we die ver
vreemding hier in het aardse
tranendal moeten oplossen.
Christenen zien daarbij ook
nog naar wat hierna komt, het
transcendente. Ik zeg laten we
het hier in het tranendal dan
in elk geval samen proberen.
Dat kunnen we alvast. Dan
zien we later in dat transcen
dente wel verder".
Verwijzingen naar Oost-Eu
ropa waar christenen het ui
terst moeilijk hebben onder
communistische regiems
vindt Wolff niet zo zinnig. „Ik
vind dat een vrij vulgaire be
nadering van de zaak", ver
wijt hij. „Het doet mij denken
aan de manier waarop vrij
denkers wel probeerden het
geloof belachelijk te maken.
Dan wilden ze een discussie
over de vraag of die God mis
schien op een wolk zat of
zoiets. Dat heeft geen niveau.
Verwijzingen naar het buiten
land vind ik niet zo'n goed
uitgangspunt voor een dia
loog. Wij kunnen op onze
beurt natuurlijk hele treinen
vol wanhoop en ellende laten
aanrukken tegen het christen
dom, maar daar kom Je niks
verder mee".
Geen Sow jet-Unie—
De CPN zou misschien wat
wantrouwen kunnen wegne
men door zich nadrukkelijker
kritisch uit te laten over mis
standen in door communisten
bestuurde landen. Een veroor
deling van de behandeling
van dissidenten in Tsjechoslo-
wakije bijvoorbeeld zou best
helpen. Maar Wolff voelt niet
veel voor zo'n taktiek.
„Wij zijn geen kroeg. We leve
ren geen verklaringen op be
stelling", reageert hij eerst
Wat ernstiger voegt hij er aan
toe: „Ik geloof niet dat een
partij zich moet profileren
door zich af te zetten tegen
wat Je in de wereld ziet. Ieder
land heeft zijn eigen ontwik
kelingsgang en Je mag daar
om nooit buitenlandse voor
beelden zo op de Nederlandse
werkelijkheid overplanten".
Hij wijst op de grote verschil
len die er bestaan tussen de
8owJet-Unle en Nederland en
de plaats van de kerk in die
beide landen. Alleen daarom
al is het onzin, zo meent Wolff,
te denken dat in Nederland
een anti-gods diens t-campag-
ne zou kunnen worden ge
voerd zoals in de Sowjet-Ucie
onder Chroesjtsjow officiëel
werd afgekondigd. Het ka
merlid vindt het ook van wei
nig nut om zijn „ldeaal-beel-
den op Tsjechoslowakijke of
de 8owJet-Unie te projecte
ren". „Dat is geen verwezenlij
king van Jezelf. Nee, Je moet
de Nederlandse werkelijkheid
veranderen. Daar moet Je Je
hele praktische politiek op af
stemmen. Wat Je nu hier doet
moet zijn afgestemd op wat Je
hier in de toekomst wilt".
Geen taktiek
Moeten we die openstelling
voor gelovigen ook zien in dat
beleid naar een Ideale toe
komst? Of is dat nu typisch
een maatregel die op korte
termijn effect moet sorteren?.
De CPN zoekt het vooral in
grote, buitenparlementaire
acties en voor het mobiliseren
van de massa's, bijvoorbeeld
tegen het kabinet-Van Agt of
tegen de neutronenbom, kan
wat invloed in christelijke or
ganisaties erg nuttig zijn.
Wolff: „Als Je pluriformiteit
alleen maar voor de korte ter
mijn wilt ben Je dom bezig. Je
bouwt alleen maar een hoop
conflictstof in. Als Je Je open
stelt voor gelovigen heeft dat
alleen maar zin op langere ter
mijn. We denken dat de chris
telijke beginselen ons op tal
van terreinen nieuwe impul
sen kunnen geven. Die heb
ben we nodig om dynamisch
te zijn. Ik vind dat de CPN op
het terrein van de economie,
de materiële kant, zeer ver
ontwikkeld is. Op dat gebied
liggen wij voor. Maar als het
gaat om een ethische en hu
manitaire benadering, dan lo
pen wij achter. Daar hebben
wij iets in te halen. Ik pleit
voor een meer ethische bena
dering, maar op dat punt is de
partij nog maar kort in ont
wikkeling. Daar moet Je de
confrontatie met andere op
vattingen juist aangaan. Ik
vind dat erg boeiend. Ik ben
daartoe ook bereid, maar dan
moeten die anderen dat ook
doen".
Dat laatste lijkt op kritiek op
de organisaties voor christe
lijk onderwijs die CPN-leden
uitsluiten.
Wolff: „Het christelijk onder
wijs is in Nederland historisch
gegroeid en dat is iets wat wij
als CPN niet betreuren. In de
opkomst van het bijzonder
onderwijs zat een zekere pro
gressieve trend. Het ging te
gen de heersende opvatting
van de liberale staat in. De
strijd voor het eigen onder
wijs was in zekere zin ook een
emancipatie-beweging. Dat
waarderen wij historisch als
positief. Ook in de welzijns
sector wijzen wij organisaties
met een levensbeschouwelij
ke grondslag niet af. Een le
vensbeschouwelijke Inbreng
moet er zijn. Je kimt niet al
leen uitgaan van naakte utili-
teltsoverwegingen. Maar die
organisaties moeten wel mee
democratiseren. Ze moeten
wel met hun tijd meegaan. En
op het moment dat men men
sen van hun werk gaat bero
ven op grond van de eigen
interpretatie van die levens
beschouwing, vraag ik me wel
af of dat niet op gespannen
voet staat met de grondwette
lijke vrijheid".
Ja, maar de vrijheid van on
derwijs in de grondwet moet
toch ook inhouden dat men
sen zich organiseren om een
bepaalde vorm van onder
wijs mogelijk te maken en er
vervolgens voor zorgen dat
die organisatie van vreemde
smetten vrij blijft. Concreter
gezegd: christelijke scholen
moeten toch het recht hebben
bepaalde onderwijskrachten
te weren?
Wolff: „De vrijheid om zich te
organiseren in verenigingen is
wel aan grenzen gebonden.
Het christelijke onderwijs
heeft wel een bijzondere posi
tie, maar er is geen staat in de
staat. Onze samenleving is
pluriform en dat moet Je res
pecteren. Maar als binnen het
bijzonder onderwijs de con
servatieve krachten blijven
domineren, dan is dat op lan
gere termijn een gevaar voor
het bijzonder onderwijs zelf.
Niet wij maken er een kwestie
van, maar het bijzonder on
derwijs gaat een kwestie van
zichzelf maken. Als ze zo blij
ven staan op hun standpunt
tegenover communisten, dan
brengen ze zichzelf op langere
termijn in een onhoudbare po
sitie".
Brede ontwikkeling:-
Wolff denkt dat afwerende
houding van het bijzonder on
derwijs op den duur ook niet
bestand is tegen de ontwikke
ling in de eigen, christelijke,
kring. Want hij heeft ontdekt
dat er onder christenen heel
wat gaande is dat hem wel
bevalt. HIJ denkt daarbij niet
in de eerste plaats aan de op
komst van een beweging als
de Christenen voor het Socia
lisme. Hij zegt dat die bewe
ging hem wel „sympathiek"
is, maar voegt daaraan toe:
„ZIJ is niet representatief voor
de zeer brede ontwikkeling
binnen het christendom. En
wie zich op die beweging blind
staart, zal geen zicht krijgen
op die brede stroming en haar
niet op waarde weten te schat
ten". Wolff is zelf in elk geval
van plan zich breed te blijven
oriënteren op het christelijk
erf. In hoeverre de door hem
gepredikte openheid nog eens
zal lelden tot een wezenlijke
verandering van de CPN durft
hij niet te voorspellen. Maar
de CPN bereidt een wijziging
van de statuten voor en Wolff
geeft de verzekering dat daar
over in alle openheid zal wor
den gepraat en dat beïnvloe
ding van buiten daarbij zelfs
welkom is.
ci
et het kunstgebit is het wonderlijk gesteld. Niet dat er
(teuschappelijk geen belangstelling voor bestaat. Maar die
3 hl4tenschap bleef beperkt tot ontwerpers en makers die ten
door Rob Foppema
dele nog onderling ruzie hebben ook. En de gebruiker bijt in
het duister. Over twee maanden promoveert aan de Vrije
Universiteit tandarts W. Kalk, en zijn onderzoek moet de
kenniskloof aardig kunnen overbruggen. Het VU-Magazine
nam deze week al een voorproefje.
cou)
ie zi
Jee or de meesten
m ()mt het op wat late-
td leeftijd, maar er
irer >eten in dit land
re geveer evenveel
>ch insen met een
05 nstgebit rondlo-
m als met een bril.
_ft valt minder op,
I dat lijkt de onge-
Ier drie miljoen dra
ffs van een „volledi-
,i I prothese" prima
t te komen. Want
en spreekt niet over
of haar kunst-
lit.
die
taboe-sïeer kan Kalk
irekend illustreren
de STER-reclame voor,
P reinigingsmiddel. De
treffende industrie
toe het niet aan om een
itgebtt te laten zien.
:1 kuis worden de let
hes KUNSTGEBIT ge-
gd in een glas met de
prezen bruista-
ten.
die terughoudende
«dering lijkt ook de
liteit van de prothese
tot bloei te komen. „In
e zit het kunstgebit nog
i beetje in de fase van
t uniforme ziekenfonds-
Wetje". aldus VU-Maga-
zlne. Kalk ziet het nog
somberder in: „Het zieken
fondsbrilletje was vaak
nog wel van goede glazen
voorzien, maar ik vraag me
wel eens af of de zieken
fondsprothese wel de
maximale eigenschappen
heeft die hij zou kunnen en
moeten hebben."
Dat probleem is niet van
gisteren. Toen ruim vijf
Jaar geleden de vijf hoogle
raren in de prothetische
tandheelkunde gezamen
lijk in het Nederlands
Tandartsenblad de mini
male eisen publiceerden
waaraan volgens hen de
behandeling van de tande
loze patiënt moest vol
doen, ging dat gepaard
met deze opmerking: „Ver
der heeft bij de opzet een
rol gespeeld dat (de au
teurs) het een onjuiste ont
wikkeling in de sociale
wetgeving van ons land
achten dat zich een „parti
culiere" prothese en een
„standaard" prothese heb
ben ontwikkeld, waarbij de
laatste, als gevolg van de
ontoereikende tariefstel
ling, duidelijk van minde
re, zo niet ontoelaatbare
kwaliteit zal zijn." Die
„standaard" was die van
het ziekenfondsbrilletje,
en sindsdien is niet van in
grijpende beleidswijzigin
gen vernomen.
Intussen blijkt uit onder
zoek dat twintig procent
van de gebruikers ontevre
den is met de prothese,
zo'n 0.6 miljoen mensen in
Nederland dus. Een gege
ven dat we wel zorgvuldig
van twee kanten moeten
bekijken. Enerzijds geeft
het een in stilte gedragen
probleem van aanzienlijke
omvang aan. Anderzijds
blijkt het merendeel van
de „standaard" protheses
toch niet van zo ontoelaat
bare kwaliteit te zijn dat
de gebruiker er last van
heeft
Maar de grote scheidslijn
loopt ook niet noodzake
lijk langs de inkomens
grens van de verplichte zie-
kenfondsveizekering.
Kalk: „Het kunstgebit be
staat bij de gratie van het
aanpassingsvermogen van
de patiënt.' Maar de tand
heelkunde heeft zich ont
wikkeld als een vak van
handvaardigheid en tech
niek. „Wat is het gevolg?
Als een patiënt bij de tand
arts komt met een klacht
over z'n kustgebit, zal hij
nagaan of er soms tech
nisch iets aan het ding
mankeert. Met een vage
klacht „het zit niet lekker"
weet hij geen goed raad.
Hij bekijkt de prothese,
kan niets ontdekken, maar
geeft wél een enorme hoe
veelheid technische thera
pie. Omdat hij redeneert:
baat het niet, het schaadt
ook niet. Ik probeer maar
wat. Wie weet. Want met
de psychische klachten,
die te maken hebben met
aanpassingsproblemen,
weet hij geen raad. Hij is
niet opgeleid om die te be
handelen; hij wordt in ie
der geval niet betaald om
de patiënt behulpzaam te
zijn in het proces van aan
passing. Vage algemene
psychische klachten be
antwoordt hij dus veelal
met een technische ver
richting."
Uit het onderzoek van
Kalk bleek zelfs dat er wei
nig verband bestaat tussen
de tevredenheid van de ge
bruiker en de kwaliteit van
het kunstgebit zoals die
technisch kan worden
vastgesteld. Veel klachten
daarentegen, vallen samen
met andere problemen van
psychische aard. De bena
dering en begeleiding van
de mens achter het gebit is
Inmiddels een nog be
scheiden onderdeel van
de opleiding aan de VU.
„Er moet", zegt Kalk. „in
de spreekkamer meer ge
sproken worden."
Op het technische vlak
waarschuwt hij ernstig te
gen sommige lapmiddelen.
Met name zelf aangebrach
te „voeringen" om een ge
bit beter passend te ma
ken. kunnen leiden tot ern
stig versneld slinken van
de kaak. Dat maakt de si
tuatie alleen maar erger,
zulke vormveranderingen
maken toch al vernieuwing
van het gebit nodig om de
pakweg vijf jaar. Het spul
zou volgens Kalk alleen als
noodmaatregel mogen
worden gebruikt, tot een
nieuw gebit klaar is. Maar
het ligt zonder waarschu
wing bij de drogist te koop.
Ook de watjes die de ge
bruiker uit pure wanhoop
wel eens onder het gebit
aanbrengt, zijn puur
slecht. Kleefpasta's heb
ben hoewel minder sterk
bij langdurig gebruik
hetzelfde effect. Kleefpoe-
ders lijken het minst scha
delijk. „Maar wie nooit
zonder kan, is eigenlijk ge
woon toe aan een nieuw
gebit."
VU-MarailBc. Nasorf oodtf voor
drie Biljoen, 1S-2S (september
irm
i. G. ran der Ven en anderen. De
behandeling ran de edentate pa
tiënt, Nederlanda Tandartsenblad,
29. ZM-JCC (19741.
en nu zo hard mogelijk blazen." Longfunctie-onder
zoek is geen uitvinding van vandaag of gisteren, maar
het gaat om het kastje links, waar de analiste bevallig
op het goede knopje drukt. Het zou overdreven zijn om
dat kastje te omschrijven als een halve longarts. Maar
de ingebouwde micro-eiektronica en bijbehorende pro
gramma's gaan wel zo ver dat ze niet alleen alle mogelij
ke berekeningen uitvoeren. Op grond van de cijfers
komt er ook vast een medische interpretatie op de
„telstrook". In het Engels, omdat 95 procent van de
produktie de grens over gaat, verzekert de Bilthovense
fabrikant Gould Godart, die het kastje Godamatic
doopte ongetwijfeld zonder theologische bijbedoe
ling. Een Duits schrijvende versie bleek niet alleen in
het betrokken taalgebied aftrek te vinden, maar wordt
ook door Oosteuropese cliënten geprefereerd. Te zien op
de tentoonstelling Het Instrument, die over anderhalve
week In de Amsterdamse RAI opent.
SELECT OPTION
C-1977 MIC
REF ROE HT SEX
2X35 £4 1S£ M
PRED
MERS
FVC
5.73
5.13
90
FEV .5
3.13
3.20
100
FEV 1
4.57
4.42
96
FEV
4.99
FEV 3
5.14
FEVl X
S3
S5
FEvs
94
96
fev3
97
99
FEFR
594
314
137
FEF 75
3.49
£.53
72*
FEF 0-£5
519
4S3
93
FEF £5-75
4.74
4.74
100
INTERPRETATION - PRTIENT
THE FEV1/FVC RRTIO IS NORMRL WITH R
NORMRL FORCED VITRL CRFRCITY.
THE FEP 75.Ï IS MILDLY DECRERSED
SUGGESTING EXPIRRTORY FLOW OBSTRUCTIVE
VENTILATORY DEFECTS PREDOMINATELY OF
THE LOWER PERIPHERAL AIRWAYS.
THERE IS NO EVIDENCE OF OBSTRUCTIVE
OR RESTRICTIVE LUNG DISEASE.
SUMMARY: SPIROMETRY IS WITHIN
NORMRL LIMITS.
TERR OFF
