De loonmatiging onder vuur
Mening van een lezer
rouw
Commentaar
vandaag was het koninginnedag
i het debat
fcrkloosheid iets minder
De stakers willen wat iedereen wil: meer geld
Geheim rapport
wijst op gevaar
van Westerschelde
w. aantjes
)n. 5 I
"al
blut
IOAG 31 AUGUSTUS 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
R H S
{uitslag van het debat in de
ede Kamer over de zaak-Aan-
s teleurstellend omdat Kamer
w gering zich woensdag en don-
ig maar al te gemakkelijk
en laten leiden door gedach-
lll )ver wat in de Nederlandse
Rek praktisch mogelijk en
d iaar is en minder door gedach-
r ver wat eigenlijk zou moeten
j jren en hoe aangerichte scha-
lep goed mogelijk kan worden
U eld- Anders gezegd: de weer-
0| igheid van onze samenleving
iiflBar al te gretig aangegrepen
Ie keuze voor een beginsel te
en pen.
ns commentaar van 23 juni
o na het uitkomen van de rap-
?er>n van de commissie-Ensche-
i Patijn, schreven wij, dat op
iaj I van deze gegevens Aantjes
on uw lid van de Kamer zou
^ijen zijn; ons overigens wel
ist dat de praktische gewenst-
f daarvan een hele andere
is die noch door ons, noch
heide Kamer kon worden beant-
ep
inboet onderscheid worden ge
poft tussen rehabilitatie en eer-
I, maar in feite heeft de
^1 lerheid van de Tweede Ka-
".ennelijk alleen over rehabili-
nagedacht, waardoor de
over de gewenstheid van
re| rstel (en de mate daarvan)
joper sprake is gekomen,
rk
loor ontstond een wonderlij-
;er, waarin de Kamerleden
volstaan met te spreken
,de carrière" van hun collega
er tijdens die' wonderlijke
mferentie van prof. De Jong
november 1978 niet méér is
tigd dan een carrière.
tydA-Kamerlid Patijn hield
Ie radio een verhaal, dat er
ijk op neer kwam: „Waar
een man van 57 jaar zich
nog druk over?" (een waar-
t ^deel aan de hand van leef-
it heeft Patijn eigenlijk ge
dacht toen hij vorige week de zes
tigste verjaardag van zijn fractie
voorzitter vierde en er bij die gele
genheid zelfs over een derde kabi
net-Den Uyl werd gesproken?)
De WD'er Joekes citeerde met
instemming AR-senator Diepen
horst: „Achter een publieke loop
baan dient onder bepaalde om
standigheden een punt te worden
gezet", alsof het alleen maar om
een loopbaan ging en alsof niet
elke politicus (terecht!) meer ijdel-
heid en zorg moet hebben voor het
beeld van zichzelf en zijn idealen
in de geschiedenisboekjes, dan
voor de wijze waarop een carrière
er moet uitzien en worden afgeslo
ten. Je zult toch maar het oordeel
van zulke collega's zijn onderwor
pen omdat als gevolg van je specia
le positie en de hele gang van
zaken de gewone wegen voor je
zijn afgesloten.
De Tweede Kamer had de deur
voor Aantjes dienen open te zet
ten, zonder bekommernis over de
vraag of Aantjes verstandig zou
handelen als hij gebruik maakte
van die open deur. De Tweede
Kamer is tijdens dit debat met
uitzondering van CDA-fractielei-
der Lubbers dat station zwij
gend voorbij gereden om zich
daarna uit te putten in zorgen en
twijfels over zaken die op dat mo
ment niet aan de orde waren. Een
praktische probleemstelling om
beginselen te kunnen ontlopen;
een afleidingsmanoeuvre om niet
de vraag te behoeven beantwoor
den hoe serieus wij abstracte be
ginselen van gerechtigheid, naas
tenliefde en vergevingsgezindheid
nemen op het moment dat wij die
concreet moeten vertalen.
Heeft de Tweede Kamer het niet
aangedurfd omdat er geen maat
schappelijk draagvlak zou zijn
voor een dergelijke vertaling? Ook
dat is dan teleurstellend en die
conclusie bevat gelijk een oordeel
over onze maatschappij.
soc.-econ. redactie
(HAAG Het beeld van de
tosheid is in augustus verbe-
jGecorrigeerd voor invloeden
seizoen is de werkloosheid nu
en dat is bijna 2000 minder
hd augustus vorig jaar.
hi itelijke aantal werklozen be-
:UIH nu ruim 218.000. Dat is ruim
cke^eer dan een jaar geleden. Het
'an steeg in augustus met bijna
atefcaar dat was bijna 3000 minder
ag grond van de seizoeninvloed
me >rden verwacht. Vorig jaar au-
V. 1 was dit Juist omgekeerd. Toen
ig et aantal werklozen 4000 meer
esu grond van het seizoen viel te
n Pfhten.
af.
»nd is dat niet alleen het aan-
rkloze mannen minder steeg
t seizoen kon doen verwach-
arlèaar sterker nog het aantal
jsic se vrouwen. Het laatste jaar is
/rij< üoosheid onder mannen regel-
aterjafgenomen, terwijl die onder
ipel n steeds behoorlijk bleef
ind I
d I
ur hu afgelopen maand heeft die
aach niet doorgezet Die ene
heeft echter niet ongedaan
dat het aantal werkoze
ti (129 duizend) thans zes dui-
linder is dan een jaar geleden,
iet aantal werkloze vrouwen
iest#9 duizend) nog altijd tiendui-
■jer3»eer dan vorig jaar om deze
:ho<
fp°j stige lijn in de cijfers zit ook in
Eff( ig naar personeel. Het aantal
M es dat staat geboekt bij de
Pr) bureau s daalde wel met 3500
de
alikJct
door Huub Elzerman
„Dan wordt het graaien in de
bedrijfstakken", riep de loon-
deskundige van de FNV,
Frans Drabbe, een paar we
ken geleden op de televisie,
nadat hij voor de zoveelste
keer „het tekortschietende
werkgelegenheidsbeleid van
het kabinet' op de korrel had
genomen. Buiten de vakbewe
ging zullen slechts weinigen
hebben vermoed dat op dat
moment het grote graaien in
Rotterdam op het punt van
uitbarsten stond.
„Als er geen verbetering komt in het
slappe werkgelegenheidsbeleid, dan
zie ik het werkelijk op grote sociale
onrust uitdraaien", hield Drabbe een
week later in het FNV-kader-blad vol.
„Er zijn belangrijke bedrijfstakken,
waar nog niet eens een overeenkomst
is bereikt over de CAO 1979. Een
explosieve situatie: Een paar vonkjes
en de hele boel staat in brand."
Drabbe heeft een al even profetische
als sombere blik. Dat is wel duidelijk.
Hij laat nog weten dat hij liever dan
generaal te spelen in een sociale oor
log met regering en werkgevers een
gezamelijke strijd zou willen voeren
tegen de werkloosheid. Maar zo'n uit
spraak laat zich nauwelijks nog met
droge ogen lezen, want de FNV voert
geen sociale oorlog met de werkge
vers of met de regering, maar met de
eigen achterban.
„De beuk erin", wordt er in de vak
bondsbladen van vorige week nog
geroepen. „Knokken voor wat we
waard zijn, de sociale onrust kanali
seren in harde vakbondsactie. Dat is
wat de regering aan het uitlokken is."
Het loon van de matiging: Het gebouw van de Vervoersbonden wordt bewaakt.
Iets fout
Met het kanaliseren van die sociale
onrust moet er iets fout zijn gegaan,
want niet het Catshuis, maar het dis
trictskantoor van de Vervoersbond
FNV moest deze week door de politie
worden bewaakt. Niet Van Agt
zweept in Rotterdam de gemoederen
op, maar het voormalige CPN-raads-
lld Cor van der Zanden loopt de FNV
neuzelend over de eenheid van de
.arbeidende klasse voor de voeten.
En niet 's lands schatkistbewaarder
Andriessen gooit olie op het vuur,
maar uitgerekend Frans Drabbe zelf
verhit de gemoederen met de uit
spraak: „Een loonexplosie is rampza
lig. Dan is het einde zoek."
Het is Van Agt zelf die tenslotte een
handvol zout in de wonde wrijft door
Drabbe in het openbaar te compli
menteren met zijn buitengewoon
moedige opmerking. Het humeur van
de FNV-top is dan al tot ver beneden
de nul-lijn gezakt.
Wat is er fout gegaan?
Die vraag zal in een later stadium
moeten worden beantwoord. Vast
staat evenwel dat de vakbondstop al
wekenlang met opgekropte woede
spreekt over „de vakbondsvijandige
politiek" van het kabinet en de werk
gevers. De reden voor die irritatie is
dat er na drie jaar loonmatiging aan
de leden nog steeds geen zicht kan
worden geboden op een bevredigend,
aansprekend werkgelegenheidsbe
leid. De werkgevers zeggen heel nuch
ter dat loonmatiging een pure nood
zaak is en dat er geen sprake kan zijn
van leuke, maar kostbare zaken als
arbeidstijdverkorting op iets meer
dan bescheiden schaal. Ook het kabi
net maakt geen aanstalten om met
grootscheepse investeringen in de
bouw, de gezondheidszorg of het on
derwijs stromen nieuwe banen te
scheppen. Het geld is er niet.
Ondankbare positie
Voor een vakbeweging, die haar leden
al een paar Jaar op de nul-lijn pro
beert te houden met de belofte dat
loonmatiging meer werk zal opleve
ren, is dat een ondankbare positie. Nu
is het aan het gemiddelde vakbonds
lid best uit te leggen dat het terug
dringen van de arbeidskosten een
puik middel is om de concurrentie
kracht van het Nederlandse bedrijfs
leven wat op te peppen Maar het
ontgaat die leden ook niet dat het tot
de natuur van de werkgever behoort
om zo goedkoop mogelijk te produce
ren en dat hij zijn werknemers al dan
niet met pijn in het hart onverbiddel-
lijk op straat zet. zodra er weer eens
een machine wordt uitgevonden die
het werk goedkoper aan kan.
Die uitstoot van arbeidskrachten
vindt plaats in goede en in slechte
tijden, is ook onvermijdelijk, want
wie de technologische ontwikkeling
negeert, blijft met een achterlijk pro-
duktie-apparaat zitten. Dat de uit
stoot van arbeidskrachten desnoods
wordt betaald met de centen van de
loonmatiging is voor de werknemers
zuur. maar daar staat tegenover dat
er door loonmatiging méér arbeids
plaatsen bij de overheid kunnen wor
den gecreëerd en dat Je er arbeidstijd
verkorting mee kunt betalen. Helaas
is het effect van het matigingsbeleid
moeilijk aantoonbaar. Je kunt zeg
gen dat de werkloosheid zonder loon
matiging groter zou zijn. maar dat
argument spreekt een aantal haven
arbeiders kennelijk niet aan.
«rt I
rhef
ndei
attif
naar ruim 70 duizend. Maar de daling
was 1000 minder dan seizoeninvloed
had kunnen rechtvaardigen.
VLISSINGEN (ANP) De Wester
schelde is zeven maal zo gevaarlijk
als de Nieuwe Waterweg. Dit blijkt
uit een volgens het VMZ (Vereniging
milieuhygiëne Zeeland)-lijfblad „de
gouden delta" geheim, anderhalf jaar
oud rapport van het Nederlands ma
ritiem instituut. In het rapport wor
den vergelijkende cijfers verstrekt
over ongevallen met schepen op de
Nieuwe Waterweg en de Wester
scheid e.
Van 1966 tot 1975 hebben er op de
Nieuwe Waterweg 84 aanvaringen
plaatsgevonden tussen zeeschepen
terwijl zich 61 andere scheepsonge
vallen zoals strandingen voordeden.
Op de Westerschelde vonden er in vijf
jaar tijds. namelijk in de periode van
1971 tot 1975 alleen al 106 aanvarin
gen plaats en 113 strandingen en der
gelijke. En dat terwijl de vaart op
Rotterdam veel intensiever is dan op
Antwerpen, Gent, Vlissingen en Ter-
neuzen samen.
De VMZ heeft al eerder gewezen op
de gevaren die de bevolking in dit
gebied door deze toenemende activi
teiten loopt.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbom
HET LAATSTE EER BE Wy«>
I
HIER LI&T
DE POLITIEKE
CRRRlè RE
VA KJ
Forse winsten
Verder ontgaat het de werknemers
ook niet dat er in sommige bedrijven
forse winsten worden gemaakt en dat
het loon- en arbeidsvoorwaardenbe
leid wordt afgestemd op de zwakke
bedrijven. Kok heeft deze week nog
eens met spijt in zijn stem herinnerd
aan de vervlogen dagen van het kabi
net Den Uyl. toen er nog aan een
regeling voor vermogensaanwasde
llng werd geknutseld. Een goede
VAD-regeling stelt de vakbeweging
immers in staat om met matige eisen
te komen, omdat de grote winsten
toch worden afgeroomd ten behoeve
van een werkgelegenheids- of pensi
oenpot. En dan zijn er ook nog sta
kers aan wie al deze argumenten ge
heel voorbij gaan. Zij willen geheel
onberedeneerd wat eigenlijk iedereen
wel wil: meer geld.
Zoals gezegd: Kok en de zijnen heb
ben de vakbondsleden in een moei
zaam proces duidelijk gemaakt dat
hoge lonen de positie van het be
drijfsleven aantasten. Dat mèt de lo
nen de sociale uitkeringen, het mini
mumloon en de ambtenarensalaris
sen en -pensioenen omhoog vliegen.
Dat de hele keten van koppelingsme
chanismen er garant voor staat dat
de collectieve lasten torenhoog stij
gen en dat er op die manier geen cent
overblijft voor het scheppen van ar
beidsplaatsen. Niet in het bedrijfsle
ven en niet bij de overheid. Ook een
samenhangend inkomensbeleid zou
voor de loonmatlgers een steun in de
rug zijn. maar zo'n beleid is er niet en
het komt er voorlopig ook niet.
Het zou inderdaad rampzalig zijn
wanneer het genuanceerde verhaal
van de vakbondstop niet bestand
blijkt te zijn tegen de ketelmuziek
van de CPN en aanverwante groepe
ringen. die in alle eenvoud meer loon
èn neer werk eisen. Die aan verhalen
over het einde van de economische
groei geen boodschap hebben en die
kunnen volstaan met de mededeling
dat de crisis van het kapitalisme niet
op de ruggen van de arbeiders mag
worden afgewenteld.
Frans Drabbe
de beuk erin?
ook in 1980 het behoud van werk
gelegenheid centraal staan en alleen
een onbedwingbare golf arbeidson
rust zal de vakbeweging van het
spoor van loonmatiging afbrengen.
Vooralsnog houdt Kok vol. dat een
loonsverhoging geen doel in zichzelf
is. „Het is een uiterste middel om de
koopkracht te handhaven. Ik hoop te
kunnen zeggen dat het wapen van do
loonstrijd niet nodig is", sprak hij
deze week tot het tv-kljkend publiek
Hoelang houdt hij dat vol? Hoelang
kan een vakbeweging tegenover een
onwillige achterban staande houden,
dat de collectieve voorzieningen hoe
dan ook moeten worden veiligge
steld, dat er onder geen beding een
onderscheid mag worden gemaakt
tussen actieven en nlet-actteven.
wanneer de eigen leden, de werkge
vers èn het kabinet een dergelijk
voornemen onder zware druk zetten?
De werkgevers laten er geen enkele
twijfel over bestaan dat zij meer be
zuinigingen in de collectieve sfeer
wensen, dat zij kiezen voor rende
mentsherstel en dat het voor het
functioneren van de arbeidsmarkt
een zegen zou zijn wanneer er een gat
zou worden geslagen tussen de laag
ste uitkeringen en het minimumloon.
Geheel onbedoeld verlenen de sta
kende havenarbeiders steun aan het
pleidooi van de werkgevers Want als
er straks werkelijk looneisen moeten
worden ingewilligd, dan zal de nood
zaak van ombuigingen en lastenver
lichting groter dan ooit worden. De
collectieve' sector zal dan het gelag
betalen, de sociale uitkeringstrekkers
voorop.
Voor de vakbeweging is er maar één
schrale troost: Wanneer de collectie
ve sector terug moet terwille van de
produktleve sector lees het be
drijfsleven dan zal er over de verde
ling van die extra ruimte strijd ont
staan. En strijd is door de eeuwen
heen al een probaat middel gebleken
om de eenheid te herstellen, de gele
deren te sluiten. Het arbeidsvoor
waardenbeleid 1980 zal leren of het
die kant werkelijk zal opgaan. Dat de
vakbeweging met aangescherpte ei
sen het strijdperk zal betreden staat
al vast.
Dempen
Vooralsnog lijkt de FNV nog bereid
om de onrust te kanaliseren en te
dempen. Als het maar even kan zal
voor de vakbeweging FNV en CNV
"2
ia 5 t>
Voor veel mensen is het vandaag
koninginnedag. Vooral veel oude
ren die van jongsaf aan gewend
waren op 31 augustus de verjaar
dag van de Koningin te vieren,
kunnen nog altijd heel moeilijk
wennen aan de gedachte dat 31
augustus helemaal niks meer be
tekent. Niet omdat ze de verjaar
dag van koningin Juliana niet
willen vieren, maar gewoon om
dat die laatste dag van augustus
en koninginnedag nou eenmaal
bij elkaar horen.
Het gekke is dat het in de herin
nering van die mensen op de
oude koninginnedag altijd mooi
weer was. Het Jaargetijde was
natuurlijk ook wat geschikter
voor een bultenfeest dan eind
april, maar dat het ook in augus
tus wel eens koud en nat kan zijn
hebben we dit jaar weer aan den
lijve ondervonden al lijkt het
vandaag bij wijze van uitzonde
ring toch nog ouderwets konin
ginnedag-weer te worden. Vroe
ger, toen scheen zeiden de
jnensen in die dagen graag het
oranjezonnetje altijd boven de
hoofden van de feestvierders.
Want feest werd er gevierd: er
was bijna overal kermis, de stra
ten waren versierd, de kinderen
droegen oranje mutsen en vlag
getjes, en kregen toeters met lan
ge. papieren franje. Oók vroeger
was die dag de laatste dag van de
zomervakantie en Je vierde als
schoolkind dus gelijk het af
scheid van de vrijheid.
Hier en daar wordt trouwens nog
altijd op of omstreeks de 31ste
augustus feest gevierd. Met ker
mis, optocht en versieringen. In
de volksmond heten ze zelfs nog
wel oranjefeesten, misschien
doordat de plaatselijke oranjeco
mités ze organiseren. In Ruurlo
zijn het officieel „septemberfees
ten". en de bijbehorende kermis
die in deze weken van dorp tot
dorp trekt, heeft oorspronkelijk
meer met oude tradities en oogst
feesten te maken dan met konin
ginnedag. Maar die twee vielen
wel altijd zo'n beetje samen.
In de oorlog was het in Londen
geen Oranjevereniging, maar het
comité Neerlandse Vrijheidsdag
dat het koninglnnefeest organi
seerde. Dr. O. Bolkestein. in 1956
overleden en de hele oorlog als
minister van O.K. en W. in Lon
den, herinnert zich van de eerste
„Engelse" verjaardag dat het
..een viering van bijzondere span
ning" was. „Boven de plaats van
samenkomst, de Queen's Hall,
woedde de Battle of Britain,
waarvan toen nog slechts weini
gen de betekenis begrepen", ver
telt hij in het in 1948 bij Schel-
tens Se Gtltay in Amsterdam ver
schenen gedenkboek „Vijftig ja
ren". De Nederlandse kerkdien
sten „hadden 's morgens plaats
gehad onder het gehuil der sire
nen die een luchtaanval aankon
digden: de bijeenkomst in
Queen's Hall geschiedde onder
de tijdelijke stilte daarvan."
De 63ste verjaardag van de oude
Koningin werd ook in het illegale
Trouw gememoreerd. En hoe!
Trouw no. 10 vier pagina's
was geheel in oranje gedrukt en
heette voor één keer de „Oranje-
bode". Voorop een grote foto van
de Jarige, omlijst door oranje
leeuwen, strikken en krullen.
Daaronder het tweede couplet
van het Wilhelmus: „In Godes
vrees te leven Heb lek altijt
betrachtOm deze „oude ko
ninginnedag" te besluiten, cite
ren we een stukje uit het lange
hoofdartikel in dit illegale
Trouw-nummer: „En nu is het
reeds de vierde maal, dat Hare
Majesteit Haar Verjaardag op
vreemden bodem moet vieren
Als wij Haar klankvolle
stem. die nog niets van haar
kracht heeft Ingeboet, door den
aether beluisteren, dan klimt tel
kens weer de ontroering in ons op
en vervult ons hart met een hun
kerend heimwee naar den dag.
waarop wij Haar weer in ons mid
den zullen zien. Want bij al
de feesten en hoogtijden van
vroeger hebben wij toch nooit
zóó intens gevoeld, hoe lief wij
Haar hebben, als nu in de dagen
onzer ellende en verdrukking."
Een 36-Jarige man heeft, direct
nadat hij een bundeltje bankbi-
letten (nog geen tweehonderd
gulden) geroofd had van een lo-
kettiste van een bank in San
Francisco, geprobeerd met dat
zelfde geld een spaarrekening te
openen bij dezelfde bank. De po
litie had hem dan ook al ingere
kend voordat hij ook maar een
cent had kunnen storten, en dat
was precies zijn bedoeling „Ik
ben helemaal blut", zei hij. „Het
enige wat er op zit is om me in de
gevangenis te laten verzorgen".
Verboden toegang „Geen
toegang voor wie minder dan vijf
duizend lire wil besteden" staat
er op een bordje aan een restau
rant in het Italiaanse kustplaats-
Je Vasto. De directie heeft dat
gedaan, nadat tot haar grote
woede een vakantieganger naar
de politie was gestapt omdat hij
te veel betaald zou hebben: 7500
lire (achttien gulden) voor een
pilsje en vier broodjes.
Uit zonnig Frankrijk ontving
een collega deze voor de streek
typerende kaart van een vriend
die daar met vakantie was. Een
heel bijzondere opname, schreef
de vriend, want kijk es goed wie
die derde vrouw van links is? De
moeder van de Franse president
Giscard d'F.staing!
Inderdaad, dat is duidelijk te
zien: dezelfde neus, dezelfde
dunne lippen, dezelfde scherpe
ogen. Leuk toch, die Fransen. De
beroemde zoon houdt maman. de
eenvoud zelve, altijd in ere. En
maman. apetrots op haar Valéry,
laat zich graag door en voor toe
risten kieken.
Zo zou het geweest kunnen zijn,
ware het niet dat die vriend van
onze collega, bekend heeft dat
het maar een grapje was. Toch
lijkt Giscard sprekend op de
vrouw van de foto. Hoewel, de
trekken van onze premier Van
Agt zitten er ook wel in voor wie
goed kijkt. Maar zijn moeder
heeft waarschijnlijk nooit zulke
kleren gedragen, dus zal dit echt
wel zomaar een Franse boeren
vrouw zijn.
