s
IIER&PLANT
'aradij s voor varen- minnaar^ '- ;^Fp=?
Weekendpuzzel
laifn Devon en het aangrenzende
tfgtraafschap Somerset hoef je er
je een enkele moeite voor te doen.
^Vandelend door de straatjes van
lury, Bampton en Dulverton valt
e blik vanzelf op oude natuurste-
n en muren en daarbuiten op
's ilchtbegroeide houtwallen en hol
SC/je-wegbermen. waar ze in aantal-
<ei en staan die eerder de honderder
an de tientallen benaderen. Als
ie echt gezocht hadden, was het
eker niet bij die dertien soorten
ebleven.
f^>
-co
p
4^
VERE1NTE NATIONEN
cö
n
Jong talent
belooft wat
w. m, TB
n. ;m, m. m m
'B Hf,
U B 1 0 O
m B B. e m
\B Q
-
O
B 0 B BJS
e B b 2
B B 33
m
iM
g
Opwindende partij
F,
m
ERDAG 25 AUGUSTUS 1979
TROUW/KWARTET
35
■VARIA"
door henk van halm
Dertien soorten varens vin-
Jen in je vakantie, wie had
Jat gedacht toen we voor
jen paar weken een boerde-
•ij in Devon (Zuid-Enge-
land) betrokken? En daar-
>nder een vijftal dat in Ne-
Üerland als zeldzaam te
>oek staat, meestentijds
reklleen voorkomend in Zuid-
g iLimburg, waar het dan nog
/meen hele tref is als je ze
rei egenkomt.
ladden we nu werkelijk niets be-
y|ers te doen dan in de vakantie
aar varens kijken? Ze bloeien
3 c iet. zoals de oneindig gevarieerde
tlora van de heggen, waarover een
ta(ndere keer. De onkundige denkt
oorgaans dat alle varens er het-
elfde uitzien: kronen van gebo-
en veren, wel sierlijk, maar saai.
ardig als groene, kruivende stof-
Of|ering van de tuin. ter opvulling
eb an schaduwplekken, waar verder
laaloch niets wil groeien, maar onin-
ïressant vanwege de afwezigheid
/erjan bloemen. In de vorige eeuw
acht men er anders over. In de
ictoriaanse tijd ontstond in En-
Jeland een varenrage, die ook
v1aar het vasteland oversloeg.
naar die evenals de palmenmode
ogh het begin van deze eeuw wegeb-
nele. Zo langzaam aan is men nu
veer aan een herontdekking toe
[an wat onze overgrootmoeders
ien mooi vonden. Er is pas een
•oot boek in Duitsland versche
len over het kweken van varens in
Ie tuin...
ori
j- bnze ontdekkingen begonnen in
orjViveliscombe in Somerset, fiet-
ng|end van het station in Taunton
aar de boerderij in Bampton.
•oor de helling van de weg ge-
Iwongen moesten wij een stuk
ipend afleggen, tussen steil ge
lakte rotswanden door waar over-
U uit het donkere bladergroen van
de allesbedekkende klimop bos
sen lichtgroene tongvormige bla
deren staken. Ik kende de tongva
ren van een inmiddels verdwenen
groeiplaats op een Amsterdamse
grachtmuur. maar had ze nooit in
zulke aantallen en van deze groot
te aangetroffen. In Engeland heet
de tongvaren „haftstongue", her
tetong, een naam die het spits
toelopende, ongedeelde blad ka
rakteriseert. Zoals zijn weten
schappelijke naam Phyllitis scolo-
pendrium iets zegt over de manier
waarop de sporendoosjes zijn ge
rangschikt.
Duizendpoot
Varens zijn sporenplanten, die
zich niet met zaad vermeerderen,
maar met sporen die groeien in
sporendoosjes aan de onderkant
van de bladeren. Bij de tongvaren
zijn die sporendoosjes lang en
smal en staan ze in dwarse rijen
aan weerskanten van de dikke
hoofdnerf. Scolopender is de
naam van de Zuideuropese reu-
zenduizendpoot, en wie een tong
varenblad van onderen bekijkt,
ontgaat de overeenkomst met dit
veelpotige dier niet. Duizenden
tongvarens hebben we gezien, op
oude muren en stenige houtwal
len, zomaar in de beekbossen, in
diepe of halfschaduw, groeiend
tussen stekelig braamstruweel,
klimop, grassen, robertskruid,
brandnetels en mannetjesvarens.
De tongvaren is uniek van vorm in
de wilde flora van Engeland en
Nederland. Vergissen is niet moge
lijk. Met de mannetjesvaren, de op
een na gewoonste soort van Zuid-
west-Engëland en ook in ons land
algemeen, is dat een andere zaak.
Die heeft inderdaad de sterk ge-
De schubvaren
deelde veervorm, waardoor veel
varens voor de oppervlakkige kij
ker op elkaar lijken als de ene
druppel water op de andere. Niet
zo sterk gedeeld echter als de wijf
jesvaren en robuuster ook. waar
door de kenner hem al op een
afstand daarvan onderscheidt en
waaraan de plant haar naam, en
de wijfjesvaren de hare. te danken
heeft. Toch lijken ze zoveel op
elkaar dat wie zekerheid wil heb
ben. naar de sporendoosjes
moet kijken. Die hebben bij de
mannetjesvaren een ronde nier-
vorm en zijn bij de wijfjesvaren
langwerpig en keurig in rijtjes ver
deeld over de fijnste slippen van
de veer.
Grote gelijkenis met deze beide
soorten vertonen de stekelvarens
die bijna even talrijk zijn in de
bossen en op de houtwallen, met
niervormige sporenhoopjes als de
mannetjesvaren, maar altijd te
herkennen aan de harde, bijna ste
kelige wratten aan de voet van de
veren. Dat lijkt makkelijk, maar
om het toch wat moeilijker te ma
ken hebben de plantkundigen uit
gemaakt dat er twee soorten van
zijn, de smalle en de brede stekel-
varen. Je moet de planten wel heel
goed aankijken om verschillen te
zien. voornamelijk in de veervorm,
die bij de brede breed-driehoekig
is met overhangende top, bij de
smalle langwerpiger met rechte
top en bovendien wat lichtergroen
van kleur. Kruisingen tussen bei
de komen veel voor en daarom
houden we het bij „onduidelijke"
exemplaren maar gewoon op ste
kelvaren. Toch was het een sport
om, waar zoveel stekelvarens
groeien, te kijken welke tot de ene
of tot de andere soort behoorden.
En zo vonden we een paar varens
die we even voor stekelvarens hiel
den, maar die de wratten aan de
veervoet misten en glanzend don
kergroen loof hadden, de veerslip-
jes spits gezaagd met aan de on
derkant cirkelronde sporenhoop
jes. Het waren naaldvarens, vroe
ger in ons land bij Wageningen
gevonden en nu nog zeldzaam in
Limburg en heel zelden in Drente
voorkomend.
Haast Tropisch
Gemakkelijk herkenbaar, ook
'voor leken, is de eikvaren met zijn
loof als heel diep ingesneden eike
bladeren. Ze gToeien in Devon
vooral op de knoestige onderein-
Tongvaren tussen klimop
den van beuken, die voor een deel
de hagen op de houtwallen vor
men. Maar langs de weg van Dul
verton naar het nationale park
Exmoor groeien ze tot in de top
pen van de eiken in het hellingbos,
zoals je je voorstelt dat orchi
deeën en bromelia's dat in de tro
pen op oerwoudreuzen doen
Een varen met dergelijk eenmaal
diep ingesneden blad is het dub-
belloof, dat we aantroffen op
plaatsen met diepe schaduw, waar
verder alleen mossen en een paar
andere bosplanten wilden groeien.
Het blad is echter veel langer dan
dat van de eikvaren en heeft nooit
sporenhoopjes aan de onderkant,
Dat dubbelloof dankt zijn naam
aan zijn twee soorten blad: on
vruchtbare veren zoals daarnet
beschreven, in een rozet op de
grond uitgespreid, en rechtop
staande veren met heel smalle
slippen die de sporendoosjes dra
gen. In ons land groeit hij veel op
brandgreppelkanten in oude
naald- en loofbossen.
De adelaarsvaren is de allerge
woonste soort. Deze meer dan
manshoge varen met enorme fijn-
verdeelde veren, die aan de top
horizontaal zijn uitgespreid,
groeit niet in een pol, maar met
taaie wortelstokken, waaraan de
veren in rijen ontspruiten. Ver
waarloosd akkerland wordt er he
lemaal mee bedekt en sommige
houtwallen gaan er geheel onder
schuil. Adelaarsvarens geven niet
veel andere planten kans zich tus
sen hen in te vestigen. In Exmoor
vormen ze een groene zee tussen
de met heide bedekte knaps! De
met de tong- en de naaldvaren
voor ons de meest bijzondere va
rens groeien op de muurtjes in de
dorpen en bij de boerderijen. Op
de muur rondom de boomgaard
van „onze" oerderij stonder er
drie, het donkergroene, ook In Ne
derland op oude muren gewone
muurvarentje, d.e zeldzame steen-
breekvaren en de nog zeldzamer
schubvaren. De beide laatste zijn
onmiskenbaar: de steenbreekva-
ren met rijen ronde lichtgroene tot
lichtend gele blaadjes aan weers
zijden van een zwart glanzende
stengel, de schubvaren met heel
diep gekartelde bladeren in een
zachtgroene kleur.
Het zijn dwergvarentjes, muur- en
schubvaren niet groter dan een
uitgespreide hand en meestal veel
kleiner. De eerste week van ons
verblijf in Devon was uitzonder
lijk droog en toen zagen de varent
jes eruit als dorremzfjes, vastzit
tend in de brokkelige voegen van
de stenen, waardoor ze nauwelijks
opvielen. In de dagen erna zagen
we wat Devon en Somerset naast
de geschikte grondsoort tot varen-
land bij uitstek maakt: in de vroe
ge morgen trokken witte nevels
door de rivierdalen, wolken haast
die de golvende heuveiin de ver
te verhulden. De varenijes op de
muren stonden er al na de eerste
ochtend fris bij!
Relikwie
Speurend naar oude boeken in een
antiquariaat in Dulverton stootte
ik op een werk uit 1859, ,,A Popu
lar History of the British Ferns",
geschreven in de tijd van de va
renrage. De auteur Thomas Moo
re, destijds conservator van de
Medicinale Tuin van Chelsea,
droeg het werk op aan Nathaniel
Benchley Ward, de uitvinder van
de „Wardian case", een glazen kist
waarin planten ongeschonden de
hachelijke overtocht konden ma
ken vanuit tropische gewesten
naar Europa en die model stond
voor de later zo populaire „fern
cases", die op barokke gietijzeren
onderstellen en voorzien van fraai
krulwerk de salons sierden. Na
tuurlijk kocht ik het boek, niet het
minst om de 22 gekleurde platen
van varens. En toen ik die bekeek
en vergeleek met de varens in de
houtwal langs de oprijlaan, vond
ik de laatste en voor ons de zeld
zaamste van de dertien varensoor
ten. de zwartsteel, een vergrote
uitgave van het muurvarentje met
meer samengestelde bladeren en
een glimmend zwarte steel. Toch
ook weer wat lijkend op een jonge
mannetjes- of stekelvaren, maar
Horizontaal. 1. bergweide, 3. hakmes
(indn 7. boom. 10. muzieknoot. 11.
water in Utrecht, 12. bedrag. 14. water
in Friesland, 15 werkend beginsel. 18.
huisgoden, 20. een weinig. 21. veer
kracht, 23. visje, 24. insekteneter. 25.
lijst, 27. wandversiering, 29. vreemde
munt, 31. berggeit, 33. muzieknoot,
34. rode kruis (afk.), 35. muzieknoot,
36. afnemend getij, 37. water in N.-Br.,
39. hetzelfde, 41. vernis, 43. begrip. 45.
voertuig, 47. boom, 49. zangstem. 50
waterblaasje, 51. snedig, 53. schild
pad 55. lidwoord. 56. jong schaap, 58.
vallei, 59. voedsel, 60. vlaktemaat, 61.
wenden. 62. woonboot.
Verticaal. 1. papegaai, 2. ontelbaar, 3
verstandig (barg.), 4. voorzetsel, 5.
rund, 6. heks, 8. taille, 9. snijwerktuig,
11. loot, 13. omslag. 16. verharde huid,
17. vogelbek, 19. lichte bedwelming,
21. moerasvogel, 22 wig, 24, vrucht.
25. sein, 26. bloem. 28. karig, 30. be
hoeftig, 32. dof. 37. putemmertje. 38
zeehond, 39. eettafel, 40. kleurstof, 42.
gifslangetje, 44. stapel, 46. alvorens,
48. troefkaart, 50. danspartij. 51. Holl.
gravin, 52. tam, 53. oude inhouds
maat, 54. niet harde slag, 57. pers.
voornaamw., 58. lidwoord.
Oplossing per briefkaart t/m woens
dag a s. zenden naar Trouw/Kartet,
Postbus 859, Amsterdam. Linksbo
ven vermelden: weekendpuzzel.
Oplossing vorige puzzel
Hor. 1. valies. 4 stapel, 7. eigen, 9.
Amer, 10. Eede, 12 Anne, 13. rente, 14.
alge. 15. toorn, 18 pen, 20. genet. 23.
karet, 25. drevel, 26 vormen, 27. leder,
29. trots, 31. tal, 32. kreet, 37. eelt, 39.
aster. 40. lier, 41 eest, 42. aria, 43
ellen. 44. raster, 45. spatel. Vert. 1.
vakant, 2. ieme, 3. serre, 4. sneer, 5
Aida, 6. latent. 8. gander, 9, Anlo, 11.
elan, 16. order, 17. roest, 13, palet, 19.
nevel, 21. emmer, 22. einde. 23. kei, 24.
tor, 28. dartel. 29. toeter. 30 oele. 33.
Elia, 34. tortel, 35. kater, 36. trans. 38
tent, 40. liga.
De prijswinnaars zijn: mevrouv J.
A. Heine, Anna Blamanhove 37, 2717
XC Zoetermeer; de heer Derk li.
Niessink, Julianastraat 4, 7161 i R
Neede; De heer A. H. Stemcnl:. g.
Van Beijerenstraat 2, 2973 AM Mole
naarsgraaf.
de vorm van de sporendoosjes
helpt je op de juiste weg: donker
bruine uitwaaierende streepjes
zoals bij de muurvaren, alleen gro
ter in aantal.
Moore's boek geeft ook vindplaat
sen op en daaruit leerden we dat
we met goed zoeken wellicht ook
het bij ons in kassen gekweekte
Venushaar, de noordelijke streep-
varen, het maanvarentje, blaas-.
moeras-, addertong-, konlngs- en
gebogen beukvaren hadden kun
nen vinden. Met nog een zevental
dat in ons land onbekend is en
dientengevolge in onze flora's niet
wordt vermeld. Hun zeldzaamheid
in ons land maakt het zoeken
avontuurlijk, hun vormverschei
denheid aantrekkelijker dan ie
zou vermoeden van planten die
niet prijken met schitterende
bloemen
CD
Volgende week dinsdag 28 augus
tus komen in ons land twee nieu
we herdenkingszegels uit. Wegens
het feit dat 60 jaar geleden de wet
op het vrouwenkiesrecht van
kracht werd. een zegel van 55 c
met afbeeldingen van vrouwen-
manifestaties uit 1918. O.a. is
daarop te zien dr. Aletta Jacobs,
de eerste vrouwelijke arts in Ne
derland. die voor de emancipatie
en het kiesrecht voor de vrouwen
jaren lang gestreden heeft.
De an
dere zegel van 45 c toont een voet-
balscène; het is 100 jaar geleden
dat de Kon. HFC te Haarlem door
Pim Muiier werd opgericht en dat
daarmede de georganiseerde voet
balsport op gang kwam.
In Wenen werd 24 augustus van
wege de postadministratie van de
Ver. Naties een bijkantoor geo
pend ten behoeve van de aldaar
gevestigde UNO-organisaties. Na
dat voor het kantoor te New York
sinds 1950 en voor het kantoor
Genève sinds 1968 eigen zegels
worden uitgegeven, komt Wenen
nu als derde postgebied der Ver.
Naties aan de beurt. Voorshands
komen zes zegels met waarde-aan-
duiding in Oostenrijkse schilling
uit. Twee ervan (S 4 en S 6) laten
'T
het splint' rnieuwe internationale
centrum in het Donaupark zien;
de overige ontwerpen zijn ont
leend aan vroegere zegels van
New-York of Genève. Totale waar
de nominaal S 26,50. Voorts van de
Oostenrijkse posterijen twee bij
zondere zegels. Een van S 6 we
gens de officiële opening van het
internationale centrum waarover
ik hierboven al schreef. Genoemd
gebouw biedt aan de verschillende
UNO- en andere organisaties bu
reau-ruimten. congreszalen en
parkeerruimte. Op de zegel een
overzicht van het hypermoderne
compex aan de Donau. De andere
zegel ad S 4 komt uit naar aanlei
ding van een conferentie, die deze
maand op uitnodiging van Oos
tenrijk wordt gehouden door de
UNO-organisatie voor wetenschap
en techniek ten dienste van de
ontwikkelingsgebieden
(UNCSTD), die in 1963 werd opge
richt.
En om te besluiten drie nieuwe
uitgiften van Israël, die vanaf 14
augustus in omloop zijn gebracht.
Drie zegels naar aanleiding van
het Israëlisch Nieuwjaar „Festival
5740", met interessante afbeeldin
gen; zij tonen rabbi's, die naast
hun geestelijk ambt voor hun ge
zin de kost moeten verdienen als
smid, schrijver of sandalcnmaker
Dan twee zegels, gewijd aan de
warmwaterbronnen aan het Meer
van Tiberias en de Dode Zr e, die
al door de Romeinen r bruikt
werden. In 1932 zijn deze gemoder
niseerd en bewijzen than grote
diensten aan de herstel imp soor-
den in die plaatsen. Op dc - egels
gestileerde beelden var g-nezing-
zoekenden in het water En de
derde zegel komt uit wegens het
50-jarig bestaan van hei ..Joodse
Agentschap", destijds te ZÜrich
door de Zionistische beweging ge
sticht om de vestiging in Palestina
voor te bereiden Op deze zegel
een band in de kleuren van Israël.
Vandaag twee partijen uit de hal
ve finales voor junioren. Eerst een
uit de halve finale die is gespeeld
in het Overijselse Westerhaar
Wit: H. Vermin
Zwart: F. Eigersma.
1. 31-27 17-21 2. 33-28 19-23 3. 28 x
19 14x23 4. 39-33. Meestal wordt
hier met 38-33 voortgezet. Maar
om tegen een zwakke tegenstan
der het zetje van Lochtenberg mee
te pakken, is de tekstzet een veel
vuldig gehanteerd alternatief.
4. 10-14 5. 44-39. Probeert niet
op eerder genoemde combinatie te
spelen, want daarvoor is 5. 33-28 5-
10 6. 28x19 14x23 7. 44-39 aange
wezen om dan na 10-14 te vervol
gen met 27-22, 36-31 en 32-27 met
uiteindelijk bij goed spel een
schijf winst.
5. ...5-10 6. 33-28 11-17 7. 28x19
14x23 8. 38-33 21-26 9. 34-30 6-11
10. 30-25 10-14 11. 35-30. Wit stelt
zich in deze toch altijd erg moeilij
ke spelvorm erg slagvaardig op en
het zal snel duidelijk worden, dat
zwart niet goed weet waar hij in
dit lastige genre zijn kansen moet
zoeken.
11. 14-19 12. 25x14 19x10 13.
40-35 1-6. Een tempo dat beter aan
de lange vleugel had kunnen wor
den besteed.
14. 45-40 15-20 15. 50-45 9-14. Zwart
heeft het moeilijk met het feit, dat
hij niet met 13-19 enz. kan ontwik
kelen wegens 37-31 enz.
16. 40-34 20-25. Ook 23-28 geeft
lastig spel voor zwart en is beslist
af te raden. Nu ontstaat er een
voor het half open klassiek karak
teristieke middenspelstand, waar
in zwart erg goed moet spelen om
groot nadeel te ontlopen. In de
partij stelt zwart zich te passief op
en dat gaat geld kosten.
17. 33-29 3-9 18. 39-33 17-21 19. 43-
39. Indien zwart nu 14-20 gespeeld
zou hebben zou er nog niets aan de
hand zijn geweest. Na 14-20 moet
wit zelfs erg nauwkeurig spelen
wil hij nadeel kunnen ontlopen.
maar na de tekstzet forceert wit 23x43 22. 49x38 25x34 23. 27-22
de niet al te moeilijke maar beslist 17 x 39 24. 38-33 en :1e Zwartspeler
aardige winst. hield het terecht voor gezien.
Een ander leuk partijtje is dat
tussen Tjeerd Harmsma met wit
en Th. de Zwart uit de derde ron
de van de halve finale in Dord
recht.
19. 12-17.
P m m m
f? f: B M
20. 29-24! (de klassieke wending in
de soort posities) 14-19 21. 34-29!
1. 31-26 18-23 2. 36-31 12-18 3. 41-36
7-12 4. 46-41 20-24 5. 31-27 1-7 6. 34-
30 14-20 7. 30-25 10-14 8. 33-28 17-21
9. 26x17 11x33 10. 39x28 18-22 11.
27 x 29 24 x 22 12. 44-39 16-21 13. 39-
33 21-26 14. 50-44 13-18 13. 43-39 9-
13 16. 40-34 7-11 17. 48-43. Na een
niet al te bijster Interessant voort
gezette opening van vooral de
zwartspeler wordt het nu interes
sant. Wit heeft nogal wat conces
sies gedaan door het opspelen van
zijn kroonschijf. Het beste voor
zwart is dan ook tot verdere acties
tegen wits lange vleugel te komen.
De schijf op 26 staat daar al uitste
kend voor geposteerd. En mocht
wit tot een opsluiting van het
blokje 14, 15. 20 komen, dan be
hoeft dat nog niet nadelig te zijn.
integendeel. Jammer genoeg is
zwart te voorzichtig en Harmsma
zal daar m i ook wt wat op gespe
culeerd- hebben.
17 22-27? 18. 32x21 26x 17 (hier
wordt alleen wit maar beter van!)
19. 34-29 17-22 20. 35-30 4-10 (toch
een kleine concessie) 21. 30-24 19 x
30 22. 25x34 14-19 23. 45-40 19-23
24. 38-32 13-19 25 42-38 20-25.
Opeens begint zwart wel agressief
te spelen en dat is door Harmsma
bijzonder handig uitgelokt.
26. 40-35. Dreigt nu met 32-28 en
daarna 29-24 het initiatief naar
zich toe te trekken en zwart gaat
nu prompt in de fout.
26. 10-14 27. 36-31. Zeer sluw
gespeeld. Wit houdt 32 28 en dan
29-24 nog even achter de hand en
zwart denkt te profiteren met 27.
14-20.
m m i B
- -
w -
En wit won schitterend door 28.
31-27 22 X 42 29. 29-24 20 x 40 30. 39-
34 40x29 31. 33x22 12x33 32. 35-
30 25x34 33. 43-39!
In deze tijd van nieuwsschaarste,
waarin het belangrijkste bericht
was dat er een komkommer in het
meer van Loch Ness was gevon
den, verkeert ook de schaakwe
reld enigszins in ruste. In afwach
ting van de kandidatentoernooien
in Riga en Rio de Janeiro zijn de
kopstukken zich aan het voorbe
reiden. Vandaar dat ik u een tame
lijk onbelangrijke partij uit de
Hongaarse clubcompetitie laat
zien. Helemaal teleurgesteld hoeft
u echter niet te zijn, want het gaat
hier om een van de opwindendste
en merkwaardigste partijen die de
laatste tijd zijn gespeeld. Al eer
der heb ik in deze rubriek aan
dacht geschonken aan de Hon
gaarse schaakschool. Onder aan
voering van Szabo en Portisch
heeft zich in Hongarije een aantal
jonge grootmeesters ontwikkeld,
van wie de hyperscherpe stijl hun
belangrijkste overeenkomst is. Uit
de partijen van de Hongaarse
clubcompetitie blijkt dat ook de
14. Le2x 15. De2x Tae8 en met
het oog op een eventuele opmars
f5 staat zwart niet slecht.) 14.
Lg4-e6!4 (Een zeer avontuurlijk
idee, zoals uit het vervolg blijkt.)
15. Pd4xe6 f7xe6 16. Ddlxd6?! (Als
Portisch had geweten wat hem
boven het hoofd hing, dan had hij
spelers op een wat lager niveau
afkeer hebben van elke vorm van
gezapigheid. Dat ondervond on
langs Lajos Portisch zelf, toen hij
zich achter de witte stukken zette
tegen Meleghegyi. een speler die
hier te lande volkomen onbekend
ls. Met een schitterend stukoffer
attaqueerde Meleghegyi onbevan
gen zijn grote rivaal en als hij op
de 22e zet geen onnauwkeurigheid
had begaan, had hij een partij
gewonnen waarop menig groot
meester bijzonder trots had kun
nen zijn. Nu wist Portisch met een
aantal opzienbarende parades nog
juist naar remise af te wikkelen.
Wit: Portisch Zwart: Meleghegyi
1. c2-c4 g7-g6 2. d2-d4 Lf8-g7 3. e2-
e4 d7-d6 4. Pbl-c3 Pb8-d7 5. Pgl-f3
c7-c6 6. Lfl-e2 e7-e5 7: 0-9 Pg8-h6?!
8. Tal-bl (Eerder in een partij Uhl-
mann-Clocaltea was 8. c5 ge
speeld.) 80-0 9. b2-b4 e5xd4 10.
Pf3xd4 Pd7-e5 11. b4-b5 (Zeer lo
gisch gespeeld. Tegen Ljobjevic
had Donner een keer voortgezet
met 11. h3 Dh4! 12. Tb3 g5?! 13. Pf3
Pf3xt 14. Lf3x g4.) 11Dd8-h4
12. b5xc6 b7xc6 13. Tbl-b3 Lc8-g4
14. f2-f3 (Het plan 14. h3 om ten
slotte met f4 het sterke paard weg
te jagen, wordt bëbntwoord met
E#Ü
±A
in a,*
_AHAB
Diagram I
waarschijnlijk 16. f4 Pef7 17 Le3
gespeeld.)
Diagram I
16Ph6-g4! 17.13xg4 (Wit moet
wel doorzetten, want op 17. h3
volgt 17. Dg3ü 18. De6xt Kh8
19. fg4x niet 19 hg4x Tae8 en de
dame ls op een vol bord gevangen
19. Tflxt 20. Kflx - het
enige 20 Tf8t 21. Kgl Pf3t
22. Lf3x Ld4t 23. Khl Delt 24.
Kh2LGlf25.KhlLf2+ 26.'Kh2 Lg3
mat! Een fabelachtige variant.) 17.
TfSxflxt 18. Le2.xfl (Hoe on
gelooflijk het ook lijkt, hier had
wit beter met de koning kunnen
slaan. Wit kan dan juist ontsnap
pen. Het is een wirwar van variant,
maar het volgende lijkt het meest
to the point 18 Kflx T18+ 19. Lf3
Pf3x ook na 19. Tf3x+ kan
wit zich redden 20. gf3x Tf3x 21.
Ke2 Tf2+ - na 21. Df2t 22.
Kdü is
22. Ke3! Lh6t 23. Kd3 Dh3+ 24
Kd4 Lclx. Het is niet makkelijk
over deze stand een oordeel te
ge\ -naar waarschijnlijk, staat
wit 1 .et zeer goed! Wit wacht nog
even met Tb8+, maar brengt eerst
met het door Ulf Andersson aan
gegeven zetje 25. Kc5! zijn koning
in veiligheid Tot wits geluk faalt
dan 25. La3t 26. Ta3x Df2t op
27. Dd4t.) 18Ta8-f8 19. Pc3-dl
Dh4-el 20. Dd6xe6t Kg8-h8 21.
Lcl-f4 Delxdl (Natuurlijk ging
niet: 21 Tf4x wegens 22. Tb8
en spoedig mat.) 22. De6-«7
Diagram II
Nu had zwart definitief in het
voordeel kunnen komen met: 22.
Dd4t 23. Le3 Dc4t 24. Da7x
Pg4x 25. Lc5 Df4!) 22Pe5xg4?
23. Tb3-f3 h7-h5 (Gefaald had 23
Dd4t 24. Le3 Tf3x 25. De6+! Tf8
26 Df8xt Lf8x 27. Ld4xt) 24. Lf4-
e5! (De reddende zet, nu moet eer
der zwart oppassen 24. Tf8-
18 25. Le5xe7t Tg8xg7 26. De7-c5
nfll-alïTT: h2-h3 Pf4*e5 28. Tf3-f2
KhR-h7 29. Kgl-h2 Tg7-f7! (Wik
kelt tenslotte naar een remlsestel-
Ung af.) 30. Tf2xf7 Pe5xf7 31. Lfl-
E
1
2? ±1
A A
li
a
AL-A v Af-i
A®
1 'AS
i W l
Dlagram II
e2 Dalxa2 32. Le2-f3 Da2-b2 33.
Dc5xa7 (Niet meer dan remt*;»» le
verde op: 33 Dc6xDe
...Db2-e5t 34. K2-g3 I».
Lf3-g2 Kh7-hf. 36. Da7-e3' K
37. c4-c5 Pf7-c5. Remise H*
machtige paard op e.r, comp< 1.
seert de minuspion volkomen 1
