De Khmers sterven
t
en de wereld twist over erkenning
- BDAG 25 AUGUSTUS 1979
TROUW/KWARTET
23
■buitenland1
Iden zal het internationale politieke en diplomatieke spel zo'n misdadig dieptepunt bereikt hebben
9 waar het nu in Zuid-Oost-Azië is aangeland. Gestreden wordt om de vraag of het door Vietnam
gehuurde bewind van Heng Samrin in Cambodja nu wel of niet erkend moet worden. Voornaamste
«Iers zijn enerzijds de regering van Vietnam, met op de achtergrond de Sowjet-Unie, en anderzijds
e van de Volksrepubliek China en de ASEAN-landen, met op de achtergrond de Verenigde Staten,
set is het hongerende volk van de Khmers in Cambodja. Vrijwel machteloze toeschouwers zijn de
ternationale hulporganisaties die wachten op toestemming voor een grootscheepse hulpactie in
jnbodja. Het spel mag niet te lang duren. Want zonder een snelle hulpactie op grote schaal is het
lk van de Khmers gedoemd te sterven.
or Johan ten Hove
en volk op aarde heeft de afge-
en decennia zoveel te lijden
lad als dat van de Khmers in
tnbodja. In de Indo-Chinese
log werd het land bestookt
>r duizenden Amerikaanse
hmenwerpers en geteisterd
>r een bloedige burgeroorlog.
na de aftocht van de Ameri-
ien en de intocht van de Rode
mers in Phnom Penh begin
5, bleef de lang verwachte rust
vrede uit.
Pol Pot, leng Sary en Khieu Sam-
|i aan de leiding van een waar schrik-
ind gingen de Khmers een periode van
tur tegemoet waarin de doden bij hon-
Iduizenden geteld moesten worden,
endlen bleek de „eeuwige vriendschap
I debroeders in de strijd tegen de
fcrialistische Amerikanen" van bijzon-
korte duur. Al kort na de overname
Phnom Penh en Saigon deden er zich
de Vietnamese en Cambodjaanse
schermutselingen voor, die ten slot-
januari van dit jaar uitmondden ln
ivering van Phnom Penh door het
(se leger.
Di verving na een bloedige oorlog Pol
en de zijnen door de Cambodjaanse
jaas Heng Samrin. Pol Pot en de Rode
aers vluchtten de jungle in en gingen
op de guerrilla, een manier van vech-
fcaarin de Khmers in de loop der jaren
Sters zijn geworden. Nu, een hall Jaar
tt Vietnamese troepen Phnom Penh
enrukten is de strijd nog steeds niet
eden, ondanks het lelt dat Vietnam
schatting meer dan 170.000 zwaar
ipende troepen heelt ingezet. Wel zijn
ode Khmers teruggedreven tot in het
gankelijke Gardamom-gebergte,
ie zuidgrens van Thailand,
daar uit voeren ze him acties uit
het Vietnamse leger, en volgens hun
i, die waarschijnlijk in het zuiden van
lun gunstig gezinde China gestatio-
i is, boeken ze vrijwel dagelijks over-
ingen op de Viets.
echten vooral in de regentijd, als de
al weinige wegen veranderd zijn in
derpoelen, waarop het Vietnamese
e materiaal TvCinig kan beginnen. De
rukten dit jaar in de droge tijd op tot
de Thaise grens, tienduizenden vluch-
gen voor zich uit drijvend. Vluchtelin-
dle al lang niet meer welkom zijn in
land en door de militairen zoveel mo-
i teruggestuurd worden.
eveel?
ette
eel Khmers er de algelopen jaren
Pol Pot en zijn aanhangers vermoord
hoeveel er in het Vietnamese offen-
jedood werden en hoeveel er op de
rüjnen aan de Thaise grens gebleven
niet te zeggen. Zeker is dat de
ers een van de zeer weinige volkeren
die hard in aantal alnemen. Bij de
sgreep van oud-dictator Lon Nol in
waarbij prins Norodom Sihanoek
eld moest ruimen, werd hun aantal
lat op ongeveer zeven miljoen. Nu
de schattingen tot vier miljoen.
miljoen doden in nog geen negen
En het grote sterven moet nog be
ft.
imbodja wordt honger geleden. Het is
kwestie meer van een „te verwachten
ersnood". De honger is er nu, en is
nnen zijn tol te eisen. Ol zoals men-
pen ran internationale hulporganisaties
ütdrukken: „De Khmers sterven als
i in-|n en wij kunnen er niets aan doen".
Mti ttdochlnese oorlog, de terreur van het
id van Pol Pot en de nog steeds
durende guerrilla van de Rode
ers tegen het Vietnamese leger heb-
let land veranderd in een chaos waar
itreddering totaal is. Grote delen van
ibodjaanse bevolking zijn de alge-
Jaren voortdurend op de vlucht
it.
indbouwvelden en de irrigatlesyste-
|tijn vernietigd. Steeds minder heb-
e Khmers de algelopen jaren op hun
i kunnen werken. De oogsten wer-
i kleiner en ook het aantal vel-
!at werd ingezaaid werd steeds min
der. Wat voor zin heelt het voor een bevol
king rijst in te zaaien, als het voortduren
de oorlogsgeweld toch de velden vernie
tigt en de mensen bij duizenden op de
vlucht Jaagt? Geschat wordt dat dit jaar
slechts vijl procent van de velden is inge
zaaid, zodat van de komende novembe-
roogst geen soelaas verwacht mag
worden.
Wonder a
Het Cambodjaanse volk is ziek, onder
voed en uitgeput. Ze hebben geen weer
stand meer en de komende maanden zijn
beslissend voor het voortbestaan van de
Khmers als volk.
„Zonder het wonder van een snelle inter
nationale hulpactie is het algelopen", zo
citeert Nayan Chanda in de „Far Eastern
Economie Review" een van de twee ach
tergebleven artsen in het ziekenhuis van
Phnom Penh. Chanda is een van de zeer
weinige journalisten die Cambodja recen
telijk bezocht hebben.
Het overvolle ziekenhuis, waar 700 patiën
ten de 400 bedden delen, is een voorpost
van de dood. Sinds maart zijn er 900
mensen gestorven en momenteel sterven
er drie patiënten per dag. Het zijn mensen
die in Phnom Penh en omgeving van
straat zijn gehaald en er zeer slecht aan
toe zijn. In het ziekenhuis is gebrek aan
alles, aan voedsel, medicijnen en verple
gend personeel, maar toch zijn de patiën
ten waarschijnlijk beter al dan de weinige
duizenden Inwoners die Phnom Penh nog
rijk is. Om over de situatie in de rest van
het land nog maar te zwijgen.
De arts vertelde dat van de nog vier mil
joen overgebleven Khmers twintig tot
dertig procent mannen zijn en dat de
meeste vrouwen weduwe zijn. Op elke
geboorte zijn er tien sterfgevallen. Chan
da, zegt dat deze gegevens moeilijk te
controleren zijn, maar dat zijn bezoeken
aan de provincies Kompong Speu en Kan
dal geen reden gaven voor een meer opti
mistische kijk. Integendeel, hij schat dat
de situatie in die provincies erger Is.
Doodsbang.
De verhalen van vluchtende Khmers, die
na barre tochten toch nog de Thaise grens
weten te passeren, laten nog minder ruim
te voor optimisme. Ze zijn uitgehongerd
en doodsbang dat het Thaise leger hen
oppakt en terugstuurt naar de Cambod
jaanse hel. Thailand accepteert geen
vluchtelingen meer en noemt het „illegale
immigranten", waardoor het Hoge Com
missariaat voor de Vluchtelingen van de
Verenigde Naties (UNHCR) niets voor hen
kan doen. Die vluchtelingen die de algelo
pen maanden de Thaise grens wisten te
overschrijden zijn samengebracht in kam
pen onder het gezag van het Thaise leger
en hun situatie is angstwekkend. Zij lopen
elke dag de kans teruggestuurd te worden.
Massagraf.
Zoals gebeurd is met de ruim veertigdui
zend vluchtelingen van Chinese alkomst
die in Juni bij de provincie Preah Vihear
de grens werden overgezet en zonder meer
aan hun lot werden overgelaten. Pogingen
van het Zweedse Rode Kruis om deze
mensen van voedsel te voorzien werden
verijdeld, omdat Thailand daar geen toe
stemming voor gal. Ook het bewind van
Heng Samrin keurde dat niet goed omdat
het „voedsel wel eens aan de troepen van
Pol Pot zou kunnen toevallen". In Bang
kok gingen geruchten dat „enkele duizen
den" van de ongelukkigen de plaats Bat-
tambang, in het westen van Cambodja,
hebben bereikt en nu met tienduizenden
wanhopige Khmers naar de grens met
Thailand trekken om de hongerdood te
ontvluchten.
Zeker is dat enkele lamilies (ol wat daar
nog van over was; niet-gebroken gezinnen
zijn een unicum in Cambodja) uit Preah
Vihear aan de Thaise grenswachten wis
ten te ontsnappen en hun weg hebben
gevonden naar vluchtelingenkampen van
de Verenigde Naties. Daar wachten ze in
angst en beven op ontdekking door Thai
se militairen, die hen zonder pardon de
grens zullen overzetten. De hulporganisa
ties en woordvoerders van de UNHCR in
Bangkok zijn algemeen van mening dat
het merendeel der veertigduizend vluchte
lingen in Preah Vihear door uitputting en
honger de dood heelt gevonden.
De hellingen van Preah Vihear zijn het
zoveelste massagral in Cambodja, met dit
verschil dat de internationale gemeen
schap er van alwist, maar het niet heelt
voorkomen.
Afscheid.
En het eind is nog lang niet in zicht. Begin
juli haalden Thaise militairen ongeveer
tienduizend mannen uit hun kampen in
de buurt van Aranyaprathet, gelegen aan
de Thais-Cambodjaanse grens in het oos
ten van Thailand. De mannen werden met
vrachtwagens naar de zuidelijke provin
cies Trat en Chantabury gebracht, tegen
over het door Pol Pot beheerste Garda-
momgebergte. Daar werden ze de grens
overgezet om aan de zijde van de Rode
Khmers mee te vechten tegen de Vietna
mese troepen.
Ooggetuigen maakten melding van hart
verscheurende talerelen die zich afspeel-
den in de kampen toen de mannen al-
scheid moesten nemen van hun vrouwen
en kinderen. Cambodjaanse vluchtelin
gen vertelden dat de mannen nu zijn sa
mengebracht in kampen aan de Cambod
jaanse kant van de grens onder de hoede
van de Rode Khmer. De mannen weigeren
voor Pol Pot te vechten en volgens de
vluchtelingen vinden er op grote schaal
executies plaats. Mannen die het kamp
proberen te ontvluchten worden volgens
de vluchtelingen levend begraven. Als een
vluchtpoging wel lukt, is de kans groot
dat ze aan de Thaise kant van de grens
worden gegrepen en weer worden overge
leverd aan troepen van Pol Pot. Waarna er
geen enkele hoop meer is.
Cynisme.
Overspannen mensen van de UNHCR en
de hulporganisaties, sommigen verdoold
door het geweld en het aischuwelljke lij
den van de Khmers, protesteren tever-
geefs bij de autoriteiten. Maar het lijkt
wel ol het onmenselijke optreden, de dood
en het verderf, normale geaccepteerde
verschijnselen zijn geworden waarbij de
enige nog passende houding een volslagen
cynisme is.
Wie helpt het volk van de Khmers, dat nu
al met tienduizenden aan de grens met
Thailand staat te verhongeren en dat de
komende maanden met honderdduizen
den, waarschijnlijk miljoenen, in een wan
hopige poging om de dood te ontvluchten,
zal proberen de grens over te komen? Niet
,de Thaise militairen.
Evenmin het bewind in Hanoi, dat al grote
moeite heelt het eigen volk te voeden en
in Cambodja het eerst aan zijn eigen
170.000 militairen denkt. En zelfs als de
voedselsituatie in Vietnam rooskleurig
zou zijn, dan nog hebben de Khmers van
dit buurland geen hulp te verwachten. Het
is met name het bewind in Hanoi, met op
de achtergrond de leiders in Moskou, dat
momenteel een sinistere rol speelt rond de
al of niet erkenning van het bewind van
Heng Samrin in Cambodja.
Misgegokt.
De Vietnamese regering en de leiders in
het Kremlin hebben misgegokt toen zij
verwachtten dat de wereldgemeenschap
de Vietnamese agressie tegen Cambodja
door de vingers zou zien, omdat daarmee
tenslotte toch maar een eind gemaakt
werd aan het moorddadige bewind van
Pol Pot. De meeste van de leden van de
Verenigde Naties, en met name de leden
van de ASEAN (de Associatie van Zuid-
oostaziatische landen, bestaande uit
Thailand, Maleisië, Singapore. Indonesië
en de Filippijnen) en de Chinese Volksre
publiek, hebben Hanoi de Vietnamese in
vasie in Cambodja niet in dank afgeno
men en weigeren hardnekkig het bewind
van Heng Samrin te erkennen.
Zij blijven Pol Pot erkennen en de Cam
bodjaanse zetel in de Verenigde Naties
wordt dan ook nog steeds ingenomen door
Pol Pots afgevaardigde Thiounn Prasith,
hetgeen bij de recente UNCTAD-confe-
rentie in Manila al tot moeilijkheden leid
de. Ook in Colombo, waar de ministers
van buitenlandse zaken van de niet-ge-
bonden landen bij elkaar kwamen, bleek
een meerderheid van deze landen niet
bereid het bewind van Heng Samrin als
legitieme regering van Cambodja te er
kennen.
Hanoi is nu met Moskous belangrijkste
bondgenoot in de niet-gebonden organisa
tie, Cuba, bezig aan een campagne om de
leden van deze organisatie te bewegen
Heng Samrin te erkennen. Dat zou dan
begin volgende maand op de niet-gebon
den top in het Cubaanse Havana zijn
beslag moeten krijgen. Maar twee weken
terug vergaderden in hetMalélsiscl
ala Loempoer de ministers van
landse zaken van de vijf ASEAN-landen,
en deze lieten onomwonden weten dat
daar geen sprake tin kan zijn en
Hanoi zijn troepen uit CartJbodja dient
terug te trekken. Drie ASEAN-landen zijn
lid van de niet-gebonden organisatie en zij
gaan met de opdracht naar Havana dat
niet Heng Samrin, maar Pol Pot erkend
dient te worden.
Buffer.
De ASEAN steunt Pol Pot niet omdat er
enige sympathie voor zijn bewind zou
bestaan, maar omdat de vijf bevreesd zijn
voor een verdere expansie van Vietnam.
Zij wensen koste wat het kost een buffer
tussen Vietnam en Thailand, een neutrale
staat, waar geen Vietnamese troepen
meer aanwezig zullen zijn. Koste wat het
kost, de prijs mag vier miljóen Khmers
zijn.
De beste oplossing is volgens de ASEAN
een neutraal Cambodja onder leiding van
prins Norodom Sihanoek, maar zolang
daar geen kijk op is, zullen zij Pol Pot
steunen omdat zijn troepenmacht mo
menteel de enige is die Vietnam van een
totale verovering van Cambodja, en dus
van voldongen leiten, heeft weten al te
houden.
Hanoi heeft op de verklaring van de
ASEAN-ministers in Koeala Loempoer
scherp gereageerd en laten weten dat het
er niet aan denkt zijn troepen uit Cam
bodja terug te trekken voordat Pol Pot
vernietigd is.
Gevaarlijk spel^Mw^.
Dat kan lang duren. Zolang Pol Pot en
zijn Rode Khmers bij elk „laatste Vietna
mese offensief om de Rode Khmers te
vernietigen" de gelegenheid krijgt zich
terug te trekken op Thais grondgebied,
kan er van een totale vernietiging geen
sprake zijn. Pol Pot kan het op deze
manier lang volhouden, ook al omdat zijn
troepen worden bewapend en gevoed door
de Volksrepubliek China. Er stromen mil
joenen dollars uit Peking naar de Chinese
zakenwereld in Bangkok, waarmee in
Thailand wapens en voedselvoorraden
voor de Rode Khmers worden gekocht.
Thailand speelt een gevaarlijk spel, om
dat altijd de mogelijkheid bestaat dat de
Vietnamese divisies de Thaise grens zul
len overtrekken om dóér dan maar een
eind te maken aan de Rode Khmer.
De leiders in het Kremlin, die Vietnams
militaire avonturen in Cambodja financie
ren, dringen aan op een „snelle oplossing".
Enerzijds omdat de huidie golf van anti
pathie in de wereld ten opzichte van het
bewind in Hanoi ook Moskou treft, en
anderzijds omdat de leden van het War-
schau-pact, die fors mee moeten betalen
aan Vietnams oorlogsbudget, daar steeds
minder zin in krijgen.
e weken
De dupe van het politieke gekrakeel 1* het
volk van de Khmers^omdat zonder erken
ning Mh het bewind van Heng 8amrin
door de Verenigde Naties Vietnam geen
groots opgezette hulpactie van VN-orga-
nen en andere internationale hulporgani
saties toestaat. En China en de ASEAN-
landen zullen geen grootschalige hulp van
VN-organen toestaan aan een niet door de
VN-gemeenschap erkend bewind. Het be
wind in Hanoi misbruikt het stervende
volk van de Khmers om de internationale
gemeenschap onder druk te zetten en over
te gaan tot erkenning van zijn zetbaas ln
Phnom Penh.
Garantie.
De VN-organen en de hulporganisaties
van de westerse wereld staan klaar om bij
het eerste sein op grote schaal voedsel en
medicijnen over te brengen naar Cambod
ja. Hanoi heeft alleen een bezoek van
delegaties van het Internationale Rode
Kruis, het kinderfonds van de VN (UNI
CEF) en de Wereldraad van Kerken in
Phnom Penh toegestaan. (UNICEF is het
enige VN-orgaan dat hulp mag verschaf
fen aan niet door de VN erkende landen).
De bezoeken hebben tot resultaat gehad
dat op bescheiden schaal hulpgoederen
(vooral medicijnen) naar Phnom Penh ge
vlogen zijn. Aan het eind van deze maand
en begin september zullen opnieuw twee
vliegtuigen van het Internationale Rode
Kruis met hulpgoederen naar Phnom
Penh vliegen.
Een ander resultaat was een door Vietna
mese functionarissen opgesteld bood
schappenlijstje van wat er. nodig was in
Phnom Penh én de mededeling dat verder
onderzoek van de delegaties in Cambodja
overbodig was.
Een grote moeilijkheid bij hulp van ande
re dan VN-organen is de garantie dat de
hulp inderdaad bij de Khmers terecht
komt en niet, zoals de ASEAN-landen
maar al te graag geloven, bij de Vietname
se troepen in Cambodja. Deze hulp zal via
Vietnamese kanalen moeten gaan, omdat
Hanoi niet toestaat dat hoe dan ook de
Rode Khmer van Pol Pot kans krijgt
beslag te leggen op een gedeelte van de
hulp. Maar Hanoi staat controle van de
hulpverleners niet toe.
Gelegen»
De houding van het bewind in Hanoi doet
de bange vraag rijzen in hoeverre zij ge
ïnteresseerd is in het voortbestaan van de
Khmers. Of erger nog, of de vernietiging
van de Khmers het bewind niet gelegen
komt.
Cynische diplomaten in Bangkok en
wie wordt er niet cynisch bij het aan
schouwen van het misdadige politieke
spel menen dat het uitsterven van de
Khmers in ieder geval niet in strijd is met
Vietnams kolonisatle-beleld in Cambodja.
Of zoals eveneens cynische westerse cor
respondenten, die al Jaren ln dit deel van
de wereld het politieke bedrijf hebben
moeten analyseren, zich afvragen: Wie
kan het ln godsnaam nog iets schelen wat
er met een paar miljoen Khmer-boeren
gaat gebeuren?
