Thailand stuurde
ambodjanen terug'
'Koerden niet
omkoopbaar'
'sjaad: Het akkoord is er, nu de vrede
Janata wil staking
litaire zegsman: meer dan honderdduizend
tie voor
'ijebande'
advocate
1cVnnesBÜRG Prol. John Du-
van de Universiteit van Witwa-
Jjjland is een actie begonnen tegen
i bannen" van de Zuidafrikaanse
cate Priscilla Jana. Deze mede-
bister van de gevluchte advocaat
Chetty, die veel politieke pro-
n heeft gevoerd, werd dinsdag-
d in haar bewegingsvrijheid be-
Zij mag niet buiten Johannes-
komen, en heeft geen toegang
zwarte gebieden". Wel mag me-
law Jana werkzaam blijven als ad-
fte, en zij staat niet onder huisar-
Vluchtelingen
hulp 'rommelig'
Veel Tsjechen
op de vlucht
Carter mogelijk
naar Peking
Bonn aarzelt
over atoomafval
Protest tegen verkiezingen in India
Bosbranden
Nazi-proces in West-Duitsland
- ID AG 24 AUGUSTUS 1979
BUfTENLAND
TROUW/KWARTET
J
u
i ÏGKOK (AFP, AP, Reuter) Thailand heeft de afgelopen
nden 111.000 Cambodjanen teruggestuurd vanwege de
gheid in het noorden van het land
ichten daarover deden al maan-
'e le ronde, maar ze zijn nu voor het
bevestigd door een Thaise mili-
>p
zegsman. Hij zei dat van de
,e, 00 Cambodjanen die sinds de val
1 le regering-Pol Pot de.grens over
jd( ïtten, er nog maar 14.000 in Thai-
zijn, waarvan de helft toezeggin-
n heeft voor hervestiging elders.
,j£ i 29.000 vluchtelingen zijn vrij-
jq l naar Cambodja teruggekeerd,
de zegsman.
erwacht een toeneming van het
al vluchtelingen na de natte
json, die door de Vietnamese mi-
en in Cambodja wordt gebruikt
een nieuw offensief tegen de
16hllastrijders van Pol Pot. Vol
st de militaire zegsman luitenant-
tri raai Som Khataphan, die woord-
l Ier is van Thaise opperste com-
n flo, hebben de Rode Khmers van
vr »ot tot nu toe geen enkele voor
in ,ng geboekt.
verdediging van Thailand is de
sti
entonze correspondent
ag
sh
laBnedewerkster van Chetty heeft
e ferschillende zaken behandeld
njbeklaagden die terecht stonden
zins overtreding van de wet op het
jrisme, en politieke overtredin-
iZo verdedigde zij Solomon Mah-
li, die is terechtgesteld wegens
aandeel in de schietpartij in de
tl en van Johannesburg, twee jaar
jen. Volgende week zou mevrouw
j een bijeenkomst van Zuidafri-
llse zwarte schrijvers toespreken,
list maandag had zij in verband
|de vlucht van haar voormalige
[gever een eigen kantoor
end.
ai|verzoek voor de actie voor de
tóe ate van prof. John Dugard is
le [de voorzitter van de Vereniging
c puristen, William Lane, koel ont
leen. Hij zei dat de hele politiek
t< iet „bannen" van Zuidafrikanen
spreking is, maar als er politieke
iren in het geding zijn zoals in
'eval-Jana kan beter eerst een
eel verzoek aan de juristenver-
anjng om tussenbeide te komen,
en afgewacht, zo zei hij. Zo'n
oek is tot nu toe niet gedaan.
Dugard meent dat, aangezien er
redenen zijn genoemd voor het
ijijnen", moet worden aangenomen
o le maatregel verband houdt met
iperoepspraktijk van mevrouw
Daarom moet de juristenvere-
g eigener beweging actie onder
in, zo meent hij.
afgelopen maanden met Amerikaan
se steun fiks versterkt, om op alles
voorbereid te zijn als de sluimerende
strijd in Cambodja overslaat naar het
buurland.
Onwaarschijnlijk
•Volgens de Chinese vice-premier Li
Xiannian is het zeer onwaarschijnlijk
dat er een internationale conferentie
over C anbodja zal worden gehouden,
zoals de Verenigde Staten en Japan
graag willen. Volgens Li zijn Vietnam
en diens grote toeverlaat de Sow-
jet-Unie tegen een dergelijke con
ferentie die vooral zou moeten draai
en om de vraag wat nu de wettige
regering van Cambodja is: het huidi
ge bewind van Heng Samrin of de
door Vietnam verdreven regering van
Pol Pot. De Chinese vice-premier zei
dat iedere oplossing voor Cambodja
de steun moet hebben van Pol Pot, en
moet leiden tot een volledige terug
trekking van de Vietnamese troepen
uit Cambodja en Laos.
Vietnam is daartoe, aldus Li, niet
bereid omdat terugtrekking niet
strookt met zijn streven naar de tota
le heerschappij over Indo-China. Wat
betreft de rol die het voormalige
Cambodjaanse staatshoofd prins No
rodom Sihanoek zou kunnen spelen,
hield Li zich op de vlakte. Sihanoek is
een vaderlandslievende man, die nog
steeds veel aanhang heeft in zijn
land, maar Vietnam gaat daaraan
voorbij, aldus de Chinese vice-pre
mier.
Sihanoek noch Pol Pot zal mogen
deelnemen aan de verkiezingen die in
Cambodja zullen worden gehouden.
„Onze vijanden hebben geen enkel
recht op een stembusstrijd", aldus de
Cambodjaanse minister van buiten
landse zaken Hun Sen. Sihanoek
noemde hij een .zetbaas van Pe
king", en een „vijand van het Cam
bodjaanse volk". Wanneer de verkie
zingen zullen plaatsvinden is niet
bekend.
De radio van de Rode Khmers heeft
gezegd dat het tribunaal in de Cam
bodjaanse hoofdstad Phnom Penh
waarbij Pol Pot en zijn tweede man
leng Sary ter dood werden veroor
deeld „doorgestoken kaart" is. Het
diende, aldus de zender, alleen om de
invloed van de Pol Pot te verzwak
ken, en hem te weren van de komen
de conferentie van niet-gebonden
landen op Cuba, en uit de Verenigde
Naties die nog steeds de regering-Pol
Pot erkennen. Cuba heeft voor de
conferentie zowel Heng Samrin als
Pol Pot uitgenodigd.
WASHINGTON (AFP, AP) De
hulpverlening aan vluchtelingen is
rommelig en onsamenhangend en
wordt slecht gecoördineerd. Dit is
de conclusie van een woensdag ver
schenen studie van het Amerikaan
se Congres. De Verenigde Naties
zouden moeten streven naar een
wereldconferentie over dit pro
bleem en er zou ook een „interna
tionaal vluchtelingen jaar" moeten
worden uitgeroepen.
Medewerkers van de bibliotheek
van het Congres een instelling
die regelmatig gedocumenteerde
rapporten uitbrengt schatten
dat er momenteel tussen de 8,1 en
10,9 miljoen vluchtelingen zijn.
(Andere schattingen spreken soms
van 13,3 miljoen vluchtelingen).
Meer dan de helft zijn kinderen,
van wie de meesten ziek of onder
voed zijn.
Het rapport voorspelt dat het aan
tal vluchtelingen de komende paar
jaar snel zal stijgen. Als belangrij
ke oorzaken daarvoor wordt erop
gewezen dat steeds meer regerin
gen zich niets aantrekken van de
fundamentele mensenrechten en
dat zij hun binnenlandse proble
men proberen af te wentelen op de
buitenwereld. Maar ook economi
sche problemen van de „vluchte
lingen producerende" landen spe
len een rol.
De opstellers van de studie wijzen
erop, dat slechts 78 van de 151
lidstaten van de Verenigde Naties
de bestaande vluchtelingenverdra
gen hebben ondertekend. Het be
grip vluchteling Is hierin boven
dien zo ruim en vaag gedefinieerd,
dat regeringen eenvoudig een
vluchteling de officiële status kun
nen onthouden om hem vervolgens
uit te wijzen. Daarbij drukt de be
wijslast op de vluchteling.
En als er al hulp wordt verleend, is
die vaak ontoereikend of te laat. Zo
kunnen de Verenigde Naties alleen
optreden als het land dat de vluch
telingen asiel heeft verleend daar
toestemming voor geeft Voorts be
schikken de organisaties van de
VN niet over vaste contributies
van de lidstaten, maar zijn zij af
hankelijk van vrijwillige bij
dragen.
WENEN (DPA) De afgelopen we
ken zijn opvallend veel vluchtelingen
uit Tsjecho-Slowakije in Oostenrijk
aangekomen. Kennelijk hebben zij
de benzinecrisis met Roemenië ge
bruikt om door Joegoslavië te rijden,
en van daaruit naar Oostenrijk.
De afgelopen zomer zijn in Oosten
rijk meer vluchtelingen uit de Oost
bloklanden aangekomen, dan in ja
ren het geval is geweest. In korte tijd
hebben, aldus een woordvoerder van
het ministerie van buitenlandse za
ken, meer dan 2000 mensen asiel ge
vraagd. In Oostenrijk zijn zes op
vangcentra voor vluchtelingen, die
overvol dreigen te raken.
TEHERAN (Reuter, AFP) De Koerden in Iran zijn niet van
plan de wapens neer te leggen ondanks het aanbod van
ayatollah Khomeini om hun de opbrengst van een dag olie te
geven als zij zich onderwerpen aan de regering in Teheran. In
verscheidene delen van Iran gaat het aan op een rechtstreeks
treffen tussen de Koerden en de medestanders van de rege
ring.
is versterkt met leden van de islamitl-'
sche revolutionaire garde.
In een mededeling aan de pers zeggen
de Koerden dat zij zich nooit zullen
overgeven aan tyrannie en onrecht
vaardigheid. Ze blijven voor een .Koerdische opstandelingen hielden
vreedzame oplossing van het conflict gisteren voorts de stad Saqqez bezet
£:hel Rhoodie
D ïoofdrolspeler in het Zuidafri-
ktse informatieschandaal, Eschel
todie, zal vandaag kort voor het
G rste gerechtshof in Pretoria ver-
nen, wegens zeven aanklachten
o ns fraude en diefstal. Rhoodie
xs woensdag door Frankrijk uitge-
o d. Naar verwachting zal de ei-
jke rechtszaak tegen hem in de
iei e week van september beginnen.
WASHINGTON (AFP, Reuter) De
Amerikaanse president Jimmy Car
ter gaat mogelijk in Januari naar Pe
king. Zegslieden van het Witte Huis
hebben dat laten doorschemeren,
maar er was geen bevestiging van het
bericht te krijgen. Vandaag vertrekt
vice-president Walter Mondale naar
China, om met name te praten over
de ontwikkelingen in Indo-China. De
diplomatieke betrekkingen die Pe
king en Washington 1 januari aan
knoopten zijn tot nu toe nogal stroef
verlopen.
BONN (DPA) West-Duitsland heeft
een besluit over de opslag van atoom-
afval voor de komende twintig jaar
opnieuw uitgesteld. Na een vergade
ring van een paar uur gingen afge
vaardigden van de Bondsregering en
deelstaten onverrichterzake uit el
kaar. De Westduitse regering wilde
aanvankelijk het radio-actieve afval
opslaan in diepe zoutlagen, onder an
dere bij Gorleben in Neder-Saksen,
maar dat gaat voorlopig niet door
wegens verzet van de bevolking.
NEW DELHI (AP, Reuter) De Janata-partij in India heeft
opgeroepen tot een algemene staking, uit protest tegen de
vervroegde verkiezingen. Het uitschrijven daarvan wordt een
samenzwering genoemd, om „onze leider Jagivan Ram", het
premierschap te onthouden.
Het stakingsparool werd uitgegeven
tijdens een bijeenkomst van onge
veer 30.000 Janata-aanhangers. De
partij drie Jaar geleden ontstaan
als een bundeling van verschillende
groepen, tegen de toenmalige pre
mier Indira Gandhi wil nagaan of
president Sanjiva Reddy afgezet kan
worden. Deze heeft tot de verkiezin
gen besloten, omdat volgens hem
thans geen regering gevormd kan
worden die kan rekenen op een meer
derheid in het parlement. Voor het
afzetten van de president is echter
twee derde van de stemmen nodig, en
de Janata is in beide huizen sterk
uitgedund.
De Congrespartij van mevrouw Indi
ra Gandhi heeft de vervroegde stem
busstrijd toegejuicht, maar hekelt
het aanblijven van premier Charan
Singh tot de verkiezingen. Mevrouw
Gandhi geeft de voorkeur aan een
zakenkabinet van niet partij-gebon
den personen.
•Tegen haar is een nieuwe aanklacht
ingediend wegens wangedrag tijdens
de door haar uitgeroepen noodtoe
stand. Gandhi zou twee mensen ten
onrechte hebben laten arresteren.
Andere aanklachten behelzen het ge
bruik van regeringsfaciliteiten voor
haar verkiezingscampagne, en het
hinderen van een onderzoek naar de
activiteiten van haar zoon Sanjay, en
zijn omstreden project een Indiase
auto te maken.
De silhouetten van brand
weerlieden steken zwart af
tegen de felle, witte gloed
van het vuur: een angstaanja
gend beeld van de grote bos
branden die Portugal teiste
ren. Duizenden hectaren bos
zijn door het vuur verwoest
en honderden mensen zijn
geëvacueerd.
met de regering, ondanks het feit dat
hun een „totale oorlog" wordt aange
daan. De overwinning van de reactie
in Koerdistan zal onvermijdelijk lei
den tot de dood van de democratie in
Iran. In de verklaring worden de revo
lutionaire gardisten opgeroepen geen
voet meer te zetten op Koerdische
grond. De geestelijke leiders worden
ervan beschuldigd het Koerdische
probleem uit te buiten om de interne
problemen waarmee het land kampt
te verhullen.
De 74ste divisie van het Iraanse leger,
die gestationeerd is in Ouroumiyeh,
de hoofdstad van het door Koerden
bewoonde West-Azebeidjan, maakt
zich op voor een aanval op de stad
Mahabad, die nog steeds volledig in
handen van de Koerden is. De divisie
en sloten de weg naar Sanandaj naar
deze stad af. Vanuit Sanandaj wordt
binnenkort een aanval van het Iraan
se leger op Saqqez verwacht. Bij eer
dere gevechten op de weg van Sanan
daj naar Saqqez zouden de Koerden
erin geslaagd zijn Iraanse troepen
terug te drijven. Volgens het persbu
reau Pars zouden daarbij de com
mandant van de 28ste divisie en 22
regeringsmilitairen om het leven zijn
gekomen. Voorts houden de Koerden
de steden Baneh en Bukan langs de
grens met Iran en Turkije bezet. Te
heran sprak gisteren tegen dat de
Koerden in Saqqez over anti-tank-
geschut zouden beschikken. In de
omstreden streek bevinden zich be
halve eenheden van het geregelde
Iraanse leger zo'n 5.000 revolutionaire
gardisten, die popelen om tegen de
Koerden ten strijde te trekken. Gis
teravond laat zetten zij de aanval op
Saqqez in.
De geestelijke leider van de Koerden,
de soennietische sjeik Ezzedin Hos
sein!, heeft gisteren opnieuw een be
roep gedaan op de bevolking van Iran
een einde te maken aan de strijd
tegen de Koerden. Sjeik Hosseini, die
door ayatollah Khomeini in de ban is
gedaan, zit momenteel nog steeds in
Mahabad. Khomeini regeerde giste
ren in een toespraak ter gelegenheid
van het einde van de Ramadan hier
op met de mededeling dat hij zijn
aanvankelijke aanbod herhaalde dat
de Koerden volledige amnestie zou
den krijgen en financiële compensa
tie als ze zich aan de autoriteiten
overgeven.
Verbittering
NEW YORK (AP) Aleksander Go-
doenow, een van de sterren van het
Bolsjoi-ballet in Moskou, heeft in de
VS asiel gevraagd.
Godoenow, de eerste mannelijke dan
ser in de groep die uit 125 leden
bestaat en die op het ogenblik een
toernee maakt in de VS, was er tus
senuit geknepen tijdens de vierde en
laatste week, toen werd opgetreden
in het Lincoln Center in New York.
Gerhard Lauck, die zich de leider van de buitenlandse vleugel van de Natlonaal-socialistische democratische
arbeiderspartij noemt, verlaat de gevangenis in Bückeburg. Hij treedt op als getuige in een proces tegen zes van zijn
Westduitse volgelingen, die worden beschuldigd van het oprichten van een rechtse, misdadige organisatie, van
diefstal van wapens en het beramen van bomaanslagen. De voornaamste beklaagde is de voormalige luchtmacht
luitenant Michael Künen. Noch Künen, noch ikzelf zijn voor het gebruik van geweld voor politieke doeleinden,
aldus Lauck. Uit veiligheidsoverwegingen wordt het proces gevoerd in de gevangenis van Bückeburg. Toen Lauck
het gebouw inging werd hij toegejuicht door zo'n twintig neo-nazi's op laarzen en met zwarte hemden. Tegen de
Amerikaan van Duitse afkomst lopen in West-Duitsland verscheidene aanklachten, maar hij heeft voor drie dagen
een vrijgeleide gekregen.
De verbittering onder de Koerden is
vooral daarom zo groot geworden,
omdat hun aanvankelijk was toege
zegd dat ze het recht zouden krijgen
hun eigen taal te spreken en dat hun
gebied gedecentraliseerd bestuur zou
krijgen. De revolutionaire regering,
die bezig was met de afrekening met
het bewind van de sjah, stelde de
Koerden nog zes maanden geleden
autonomie in het vooruitzicht.
De Amerikaanse president Carter
heeft gisteren zijn afkeer uitgespro
ken van het bewind in Iran, maar
verdedigde een besluit van de Ameri
kaanse regering om olieprodukten te
leveren aan het land. Veel Amerika
nen zijn hierover nogal verbolgen,
omdat de VS zelf met een olietekort
kampen. De leverantie wordt echter
gezien als een poging om de onder
koelde betrekkingen tussen de VS en
Iran niet verder te laten verkillen.
Een gedeelte van Iran kwam eerder
zonder olie te zitten, nadat een pijp
leiding gesaboteerd was tussen het
oliewingebied en het centrum van het
land.
Hans Masselink
bevolking van Tsjaad kan opgelucht ademhalen. De voortdurend
d eënde groeperingen hebben deze week in de Nigeriaanse hoofdstad
os een „akkoord van nationale verzoening" getekend. Nu zegt dat
otzoveel voor een land waar akkoorden meermalen zijn genegeerd,
£ir de voortekenen voor de laatste overeenkomst tussen de elf
erzoenlijke partijen van deze vroegere Franse kolonie lijken iets
stiger dan voorheen.
eerst zullen de Franse troepen het
dafrikaanse woestijnland, zo spoedig
X -lijk moeten verlaten. Parijs heeft al
)U nd gemaakt hiertoe bereid te zijn, zo-
o de nieuwe regering van nationale een-
daar het sein voor geeft. De Franse
iten hebben zich de laatste tijd angst-
g buiten de schermutselingen in Tsjaad
1 luden. Zij beperkten zich tot het bewa-
van het vliegveld van de hoofdstad
j amena en het posten bij bankgebou-
en andere kantoren. Verder dienden ze
lts als versiering van het armoedige
Itbeeld.
verloor en de macht moest overlaten aan de
moslems uit het noorden.
verpauperde Tsjaad krijgt nu een rege-
onder leiding van Goukouni Oueddi
de bevrijdingsbeweging Frolinat (Na-
°fcal Bevrijdingsfront voor Tsjaad).
;de man in de „overgangsregering van
ofcnale eenheid" zal zijn tuitenant-kolo-
I ibdelkader Kamougue, een christen uit
.opuiden en sterke man van het regime
in maart de controle over het land
Verdeeld
Tsjaad is veertig maal zo groot als Neder
land en telt ongeveer vier miljoen Inwoners.
Het land is ruwweg in tweeën verdeeld: het
woestijnachtige noorden, dat voornamelijk
wordt bewoond door islamitische nomaden,
en het minder onvruchtbare zuiden, waar
zwarte christenen leven en stammen die er
hun eigen traditionele godsdienst op na
houden.
In de Nigeriaanse hoofdstad Lagos, hebben
de partijen van Tsjaad, nadat eerst drie
conferenties waren mislukt, onder toeziend
oog van enkele buurlanden, een overeen
komst bereikt, althans hun handtekening
eronder gezet. Ze zijn het erover eens dat ze
de wapens moeten neerleggen om een eind
te maken aan de burgeroorlog die al tien
duizenden levens heeft geëist. In Lagos
werd een staakt-het-vuren afgekondigd en
werd bepaald dat de buurlanden zich niet
meer met de interne strijd mogen bezighou
den. Rond de hoofdstad N'Djamena zal een
strook van honderd kilometer worden gede
militariseerd.
Om in de gaten te houden of de partijen
toch niet stiekem de wapens pakken en
elkaar in de haren vliegen komt er een
neutraal Afrikaans leger naar Tsjaad. Sol
daten uit buurlanden zijn voor dit leger van
de Organisatie van Afrikaanse Eenheid
(OAE) taboe. Naar verluidt zal het neutrale
leger bestaan uit soldaten van onder meer
Benin, Congo en Guineé. Het zal speciaal
worden belast met de „bescherming van
belangrijke persoonlijkheden uit Tsjaad".
Scenario
Het „scenario voor de vrede" in de vroegere
Franse kolonie voorziet verder in een tijde
lijke „controlecommissie" die, zolang de
overgangsregering nog niet is geïnstalleerd,
bekijkt of de wapenstilstand wordt nage
leefd. Bovendien houdt deze commissie toe
zicht op de nationale radio, die altijd een
belangrijke rol in de oorlog in Tsjaad heeft
gespeeld.
De commissie zal bestaan uit vertegenwoor
digers van de landen die aan het gesprek in
Lagos hebben deelgenomen (voor ieder land
twee) en ëén vertegenwoordiger van elke
Tsjaadse beweging die het akkoord heeft
ondertekend.
In Lagos is ook afgesproken dat alle politie
ke gevangenen zullen worden vrijgelaten.
De laatste moet zijn cel twee weken na de
komst van de overgangsregering hebben
verlaten.
De regering van president Goukouni Oued
di zal na haar installatie algemene verkie
zingen uitschrijven. Deze zouden binnen
anderhalf jaar moeten worden gehouden.
Het leger wordt ontbonden en een nieuw
leger zal worden gevormd uit vers opgeleide
soldaten van alle partijen.
Het akkoord van Lagos biedt de mogelijk
heden tot een vrede in dit land dat geduren
de dertien Jaar door interne strijd steeds
verdeelder raakte. De elf strijdende partijen
zullen wel niet direct eikaars vrienden wor
den, maar krijgen door de nieuwe regelin
gen de mogelijkheid de conflicten binnens
kamers te houden.
Buurlanden
Van belang is ook dat de buurlanden Libië.
Nigeria, Soedan en het Centraal Afrikaans
Keizerrijk aan het akkoord hebben meege
werkt. Deze landen begonnen steeds grote
re invloed te krijgen in Tsjaad en bezetten
met hun legertjes zelfs delen van dit Noord-
afrikaanse land. De soldaten van Khadaffi
bezetten als „beschermers" een groot deel
van het noorden. Nigeria, dat ook soldaten
in Tsjaad had heeft de laatste maanden het
economisch toch al sterk verzwakte land
nog een ernstige klap toegediend: Tsjaad
dat grote hoeveelheden olie herbergt, maar
niet in staat is die naar boven te halen,
kreeg geen olie meer uit Nigeria.
De buurlanden hebben met hun aanwezig
heid en hun maatregelen, die wellicht de
aanzet hebben gegeven tot het tekenen van
een akkoord, kwaad bloed gezet in Tsjaad.
Van belang is nu dat zij geen invloed meer
uitoefenen op de politiek in Tsjaad in de
komende tijd.
Rust
Mogelijk zal Tsjaad er dit keer echt in
slagen een eind te maken aan de burgeroor
log. Goukouni Oueddi is niet de slechtste
keus om tijdelijk leiding te geven aan
Tsjaad. Hij staat bekend als een vriende
lijk, tolerant man, die wars is van excessen.
Oueddi heeft verder niet zoveel op met
militair vertoon en is meer gecharmeerd
van intellectuele gaven.
Met deze man aan het hoofd van een over
gangsregering moet er in Tsjaad een perio
de van rust kunnen komen De bevolking
van Tsjaad zal dan niet steeds weer worden
opgeschrikt door geweervuur en gevechten.
Na dertien Jaar strijd zullen ze er aan moe
ten wennen.
