Speels portret van Den Uyl
rapport-Aamtjes op komst
Subsidie voor stervensbegeleiding
X
CNV
Dagje
geen zon:
evoluon
Kritiek op NS
na intrekken
van ^rlofdag
Sn orlogsdocumentatie meldt kamerlid Roethof 'kritische herwaardering'
Groep blokkeert
sluiproutes in
Leidschendam
/cabernetV
d'aniou
Ontdekking van
wrakstuk schip
Willem Barentsz
Naar tehuis in
Rotterdam
Man omgekomen
Rita
- NSDAG 21 AUGUSTUS 1979
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
RHS 3
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Een kabinet-Den Uyl in 1989 zal geen draad verschillen van het kabinet zoals
we dat gekend hebben. Met een gerust ol juist ongerust hart mag men dit vaststellen aan de
hand van het gisteren verschenen boekje „Ministerraad 1989, het derde kabinet-Den Uyl
vergadert."
Een aantal vrienden en politieke
vrienden van de huidige oppositie
leider schetst hierin een indrin
gend beeld Van Den Uyl. wanneer
hij in 1989 tijdens zijn derde kabi
net geconfronteerd wordt met een
veelheid van problemen. Het is een
hommage, een soort geschreven
standbeeld dat Den Uyl ter gelegen
heid van zijn zestigste verjaardag
op 9 augustus J.l.) werd aangeboden.
Stempel
i Uyl tekent het Jieek dat vfaetidei) ter gelegenheid
i zijn zestigste verjaardag hebben geschreven. Achter
ff iï^f^öüWLiesbeth.
Maar, zoals gezegd, ook in dit toe
komstperspectief verschilt noch de
figuur, noch zijn kabinet van het
eerste kabinet-Den Uyl. Het zijn de
zelfde problemen waarmee ook dan
nog het kabinet zal worstelen, maar
voor alles ook dezelfde Den Uyl, die
beredderend, zichzelf af en toe voor
bijlopend, ook dan een overheer
send stempel op het kabinet zal
zetten. Daarmee is het boek in de
eerste plaats een speels portret
geworden over Den Uyl. Omdat de
portrettering meer zegt over hoe
Den Uyl bij zijn naaste omgeving en
dan nog in het bijzonder bij zijn
vrienden en politieke vrienden is
overgekomen. Uit de legendevor
ming in deze kring blijken onder
meer zijn eetgewoonten nogal in
druk te hebben gemaakt. Zo lezen
we in het hoofdstukje observatie
van een huisbewaarder over Den
Uyls gehaaste, bizarre wijze van
eten het volgende:
Meestal was Den Uyl voor het ont
bijt al uit het Casthuis vertrokken
„om daar pas diep in de nacht terug
te keren. Waar leefde die man toch
vjan?"
„De huisbewaarder kwam er achter
tijdens een van de zeldzame ont
vangsten die Den Uyl op het Cats-
huis organiseerde. Hij bracht vier
schalen met borrelhapjes naar bin
nen. Toen hij ze verspreid had neer
gezet en terugliep naar de keuken,
zag hij tot zijn stomme verbazing
dat de schaal die vlak naast Den
Uyl stond al weer leeg was. Hij nam
de proef op de som en zette een
nieuwe schaal neer en zag hoe
Den Uyl naar het tafeltje zwenkte
en „typte", ja dat is het woord, met
tien vingers in een tijd van dertig
seconden alle hapjes naar binnen."
Kolenhok
Ook de grollen en grappen van het
eerste kabinet-Den Uyl worden ons
niet onthouden. Zo lezen we: „Toen
Den Uyl weer een keer zijn voeten
luchtte had de toenmalige minister
van financiën stiekem de schoenen
van de premier weggehaald en in
het vroegere kolenhok verstopt. Na
de schorsing van de vergadering
was Den Uyl vei twijfehl blijven zit
ten en later op zijn sokken naar
boven gevlucht. De grap werd
zo lang volgehouden dat Den Uyi's
avonds ook zonder schoenen naar
huis moest. „Onze held op stokken"
hadden ze hemden paar dagen ge
noemd,"
Of over een portefeuillekwestie:
„Vredeling wou meer centen heb
ben en kreeg het niet. Hij werd des
duivels. Daarvoor was hij niet inge
huurd, wat dacht Den Uyl wel, hij
ging achtermekaar naast Soestdijk.
Met veel aplomb pakte hij zijn tas.
stapte onder doodse stilte naar de
deur en sprak theatraal als laatste
woorden:„De vrije mens kent de
waarde der dingen niet." Op dat
moment ging de deur open en daar
staat Jacob met een tableau met
drank. Wilt u geen glaasje meneer,
voor u gaat. De spanning ontlaadde
zich in bulderend gelach en Vrede
ling kon weer gaan zitten, maar wel
met tweehonderd miljoen minder
voor defensie."
Hier en daar bevat het boek ook een
poging tot een meer serieuze por
trettering van Den Uyl. Bijvoor
beeld waar de relatie Van Agt-Den
Uyl ter sprake komt. Zo vraagt de
minister van emancipatie in het ka
binet van 1989 zich af of Van Agt
Den Uyl echt gehaat heeft De mi
nister van justitie reageert met:
„Nu haat veronderstelt emotie en
dat is iets wat Van Agt niet in huis
heeft. Hij mist elk vermogen om
zich met andere mensen emotioneel
verbonden te voelen."
Op de tegenvraag „Maar Van Agt
voelde zich door Den Uyl wel diep
vernederd volgt het scherpe ant
woord: „Ja dat is waar. De grootste
fout van Den Uyl is dat hij zich zo
intensief bezig houdt met de proble
men van de mensheid, dat hij soms
te weinig tijd en aandacht over
houdt voor de problemen van de
mensen om zich heen. De smalle
marges van de psychologie, van dat
artikel zal Den Uyl nooit de auteur
zijn."
Het is een van de weinige pogingen
uit het boek tot een meer serieuze
portrettering. Voor het overige is
het vooral een met de losse hand
geschreven boek over de problemen
van links met daardoorheen ge
vlochten de dynamiek van Den Uyl,
waarbij een zekere legendevorming
rond zijn persoon het schrijven van
een echt portret onmogelijk heeft
gemaakt.
Ministerraad 1989, uitgeverij Van
Gennep, prijs 14,50 gulden.
UTRECHT (ANP) De Federatie
Spoorwegvakvereniging (FSV) is ver
ontwaardigd over het feit dat een
aantal werknemers bij de spoorwe
gen, die de afgelopen winter door de
weersomstandigheden niet op hun
werk konden komen, een verlofdag in
mindering is bebracht. De secretaris
van de vereniging, de heer J. A. van
Hattum, vindt de maatregel, waar
over bij de vakbonden enkele tiental
len klachten zijn binnengekomen,
„bijzonder kinderachtig".
De spoorwegvakvereniging vindt het
bovendien „bevreemdend" dat uit
sluitend bij rijdend personeel (zoals
machinisten en conducteuren) een
verlofdag werd ingetrokken. Het kan
toorpersoneel, dat ook niet is geko
men, is door de maatregel niet getrof
fen. „Wij vinden het meten met twee
maten", aldus van Hattum. Volgens
hem hebben de bonden van de NS
vernomen dat van geval tot geval is
bekeken wat er moest gebeuren en
dat de maatregel niet meer is terug te
draaien.
Een woordvoerder van de NS in
Utrecht zegt dat het moeilijk is om op
deze zaak commentaar te geven. „Wij
hebben daar in Utrecht geen Inzicht
in. Het is een zaak van de chefs van
de plaatselijke bedrijfsonderdelen".
Volgens de woordvoerder hoort de NS
nu pas dat er klachten over de maat
regel zijn.
n een onzer verslaggevers
T N HAAG Het rijksinstituut voor oorlogsdocumentatie (RIOD) werkt op het ogenblik aan
W nieuw rapport over de zaak-Aantjes. In een brief van oorlogsdocumentatie aan het
eede-Kamerlid dr. Hein Roethof (PvdA) noemt het RIOD dit nieuwe werkstuk „een
tische herwaardering van ons voorlopig rapport in het licht van de nu verschenen
porten" (van de commissie-Enschede en de commissie-Patijn).
de Tweede Kamer debatteert volgen-
week dinsdag aan de hand van
'i twee rapporten opnieuw over de
t-Aantjes. Het nieuwe RIOD-rap-
is in de eerste plaats bedoeld
het bestuur van het instituut en
■'bij de publikatie van het eerste
ID-rapport over Aantjes betrok-
ministers.
>e ef
thof kreeg deze mededeling van
RIOD. nadat hij in een uitvoerige
fzijn bezwaren tegen de door het
D in de zaak-Aantjes gevolgde
.iedure had uiteengezet. Die be-
ren had Roethof al onmiddellijk
ovember 1978, na publikatie van
«rste rapport tegenover de heren
p ong en Van der Leeuw van het
[r D uiteengezet. In afwachting van
«uitaten van de inmiddels door
X" weede Kamer ingestelde onder-
- commissies-Enschede en -Patijn
mam de heer Roethof geen ver-
y actie, maar toen op 22 juni 1979
ipporten verschenen van de com-
|ie-Enschede en -Patijn, werd hij
bezwaren gesterkt.
en brief van 7 juli 1979 aan de
n De Jong en Van der Leeuw
hij zijn bezwaren tegen het eer-
RlOD-rapport nogmaals uiteen,
ntwoord op die brief berichtte
der Leeuw hem dat er intern
5 was besloten te gaan werken
In „een kritische herwaardering",
en
bi lezwaren van Roethof, zoals hij
ij op 7 juli 1979 aan het RIOD
lef (en die hij nu nog steeds
richten zich niet alleen tegen
ng en Van der Leeuw, maar ook
de regering die het eerste, als
rlopig" gekenschetste RIOD-
ort had gepubliceerd.
grootste bezwaar van Roethof
nde rappdftage-van De Jong/Van
-J -eeuw was, dat zij de harde kern
de zaakj-Aapy.es hadden laten
pj ersneeuwen" ond^r een aantal
la tderstelflrigen die late? ^Onjuist
en te zijn.
J enige dat staande blijft is de
leiding van Aantjes bij de Ger-
nse SS en zijn houding bij de
intenzuivering, maar door de
,e entatie van het materiaal en alle
'derstellingen, is er naar de me-
van Roethof nauwelijks meer
Roethof
„Het gaat mij op het ogenblik niet om
de vraag of Aantjes goed of fout ge
weest is of om de vraag of hij al of niet
in de Kamer kan terugkomen. Het
gaat mij er om dat iemand fatsoenlijk
behandeld moet worden en daaraan
heeft het in deze zaak op verschillen
de punten en tijdstippen ontbroken."
Roethof vindt dat niemand of het
nu een Kamerlid is of iemand anders
op grond van zulke oppervlakkige
onderzoekingen en lichtvaardige con
clusies als die van De Jong en Van der
Leeuw in het openbaar mag worden
blootgesteld aan zulke emotioneel
liggende beschuldigingen.
Het is door alles wat er overhoop
gehaald is, meent Roethof, voor bui
tenstaanders en misschien zelfs
voor Kamerleden nauwelijks mo
gelijk om Aantjes' verdediging
naar waarde te taxeren; het
verhaal van Aantjes dat hij net als
veel anderen zich alleen maar bij
de Germaanse SS gemeld heeft om
op die manier naar Nederland te ko
men, maar dat hij op het beslissende
ogenblik van de feitelijke indiensttre
ding geweigerd heeft. „Vast staat",
zegt Roethof, „dat hij onmiddellijk
toen hij in Nederland was, gevangen
eezet is."
Onbevredigend noemt Roethof het
ook dat de commissie-Patijn gewei
gerd heeft een aantal door Aantjes
zelf genoemde getuigen te horen.
„Het is geen gewone procesgang ge
weest, maar de hele procedure dient
er toch wel zoveel mogelijk op te
lijken en in elk proces heeft de aange
klaagde het recht dat getuigen dé
charge worden gehoord."
„Schotschrift"
De bezwaren van Roethof richten
zich, als gezegd niet alleen tegen het
onderzoek van De Jong en Van der
Leeuw, maar ook tegen de regering
die de verantwoordelijkheid heeft ge
nomen om dit voorlopig rapport („dit
ADVERTENTIE
Oirect aan oe Rondweg m Eindhoven
Open maandag t/m vnidag van 9 30 - 17 30 u.
zaterdag io 00 - 17 00 u zon- en leestdagen
IZ00 - 17.00 u
NS-dagtocht nr. 6.
schotschrift") als officieel regerings
stuk zonder commentaar aan de Ka
mer te sturen. „Dat kan de regering
nog doen als het om een vrijblijven
de, academische kwestie gaat. Maar
als het gaat om een zaak die zozeer de
persoonlijkheid en het hele bestaan
van een mens raakt, mag zij daar niet
mee volstaan."
Vandaar dat Roethof op 23 juli 1979
ook minister Pais, als eerste verant
woordelijke bewindsman voor de
ambtenaren van oorlogsdocumenta
tie, een brief heeft gestuurd. Daarin
zegt Roethof, dat niemand ooit „de
voorlopige conclusies van De Jong en
Van der Leeuw heeft herroepen, ter
wijl evenmin een eindrapport is uit
gebracht. Niettemin mag mijns in
ziens thans worden vastgesteld, dat
vele soms verscheidene malen her
haalde in dit rapport tegen de heer
Aantjes gerichte aantijgingen niet
konden worden hard gemaakt in het
licht van de inmiddels bekend gewor
den feiten, waardoor in elk geval een
onnodige smet wordt geworpen op
een oud-collega."
Rechtsbescherming
Roethof vraagt daarom in zijn brief
aan minister Pais „of het niet op uw
weg ligt, als verantwoordelijk minis
ter voor het RIOD. om de publikatie
van eindconclusies te bevorderen,
waarin zonder nieuwe tierlantijnen al
datgene wordt teruggenomen het
welk niet voor een onafhankelijke
rechter als wettig bewezen of als aan
nemelijk kan worden verklaard".
Roethof vindt dat „een zaak van een
voudige individuele rechtsbescher
ming, waar iedere staatsburger in een
democratie als Nederland recht op
heeft".
Minister Pais heeft Roethof inmid
dels laten weten dat naar zijn mening
bij het nieuwe Tweede-Kamerdebat
over Aantjes op 28 augustus niet al
leen de rapporten van de commissies-
Enschede en -Patijn, maar ook op
nieuw het rapport-De Jong/Van der
Leeuw ter discussie zal staan. Hij
voegt er aan toe: „Ik neem aan dat
het niet op mijn weg kan liggen om
vooruitlopend op de behandeling van
beide aan de Kamer uitgebrachte
rapporten ook maar iets te onderne
men ten aanzien van het rapport van
de heren De Jong en Van der Leeuw";
een ontwijkend en afwachtend ant
woord dat Roethof niet tevreden
heeft kunnen stellen.
„Zoals de zaken nu liggen is de rege
ring politiek verantwoordelijk voor
alles wat Aantjes ten onrechte in het
RIOD-rapport in de schoenen ge
schoven is", aldus Hein Roethof.
Ongeveer vijftig leden van een
actiegroep, die zich tegen het
sluipverkeer door Leidschen-
dam-zuid keert, hebben giste
ren tijdens de ochtendspits
vijf sluiproutes met land
bouwwerktuigen geblokkeerd.
De groep wilde daarmee pro
testeren tegen het uitblijven
van de aanleg van rijksweg 14,
de verbinding tussen Leid
schendam en Den Haag.
Na de blokkade die ongeveer
een half uur geduurd heeft en
die nergens tot een verkeers
chaos leidde, trokken de de
monstranten naar het gemeen
tehuis van Leidschendam.
Daar keeg loco-burgemeester
H. van Dongen een brief, waar
in de actievoerders bezwaar
maken tegen het feit dat de
dorpskern van Leidschendam-
zuid nog steeds aangetast
wordt door het autoverkeer,
ondanks de aanleg van de
Utrechtse Baan en de directe
treinverbinding tussen Zoe-
termeer en Den Haag
(Sprinter).
Ook minister Tuijnman van
verkeer en waterstaat heeft
een soortgelijke protestbrief
ontvangen. Het gemeentebe
stuur van Leidschendam
steunt de gedachte van de ac
tiegroep dat rijksweg 14 er
moet komen, aldus loco-burge
meester Van Dongen bij de
ontvangst van de petitie.
Vervolg van pagina 1
De hogere inkomens betalen als
gevolg van de premie-grenzen rela
tief minder premie en zij zouden dan
te veel buiten schot blijven. Wanneer
de werkgevers de hogere premies zou
den moeten betalen, dan zou dat de
arbeidskosten opjagen met alle nade
lige gevolgen voor de werkgelegen
heid.
Het CNV vindt daarom een verhoging
van de belastingen indien het be
grotingstekort dat noodzakelijk zou
maken meer op zijn plaats. Daar
door wordt het draagvlak breder en
dus rechtvaardiger. Van der Meulen
riep minister Albeda (sociale zaken),
die het ook onjuist vindt de sociale
premies extra te verhogen, op om op
zijn standpunt te blijven staan.
Ook de suggestie om de stijgende
energieprijs voor het vaststellen van
de prijscompensatie buiten beschou
wing te laten stuit bij het CNV op
grote bezwaren. „Het is een slechte
zaak als er elke keer een discussie
komt over de prijscompensatie wan
neer een bepaald produkt duurder
wordt. Nu staat de duurdere energie
ter discussie, straks misschien weer
de aardappelen, de koffie of de klom
pen. Wanneer we daarmee beginnen
dan is het eind zoek", aldus Van der
Meulen, die zich ook keerde tegen het
idee om de prijscompensatie maar
helemaal af te schaffen. „De prijs
compensatie is destijds juist inge
voerd om de loononderhandelingen
beheersbaarder te maken. Bovendien
zal de vakbeweging bij afschaffing
compensatie zoeken in looneisen.
ADVERTENTIE
ACKERMANTAURANCE
GEÏMPORTEERD DOOR:
KOOPMANS BRUINIER B.V
AMSTERDAM y/
'uii ibutvuui iiaunciijAO
_i enheid om te onderkennen wat at t
fven van Aantjes waren.wat Voorstel aan ziekenfondsraad
ADVERTENTIE
:>r uw vakantie kort of
ig de VW Texel regelt
jraag voor u!
otel-nazomer-reisjes
3-daagse reis vanaf 82,—
5-daagse reis vanaf 150,—
8-daagse reis vanaf 240,—
2, resp. 4 of 7 dgn. half-pension,
auto- en-personenvervoer.verzeke
ring en reduktie-kaart. vanaf 1/9).
h
izomer-bungalow
huurt u er al vanaf 250,—
per week (vanaf 1/9).
rhtingen en boekingen:
"V Texel
ibu»3
D AA Den Burg
1-02220-2844
in «menwerking mei het Nationaal
voor Toerisme in Den Haag.
MOSKOU (ANP) Amateur-
archeologen uit Rusland heb
ben voor de kust van Nova
Zembla wrakstukken gevon
den van het schip waarmee
Willem Barentsz in 1597 tever
geefs probeerde via de Noor
delijke IJszee uaar Indië te
varen. Barentsz, ontdekkings
reiziger en cartograaf, over
leed tijdens die expeditie. Het
schip van Barentsz raakte in
de buurt van Nova Zembla in
het ijs vast, waarna, de beman
ning op het eiland moest over
winteren in het „Behouden
Huis". Kort na bet overlijden
van Barentsz slaagden de
overgebleven Hollanders erin
met twee open boten de be
woonde wereld te bereiken.
In 1871 is op Nova Zembla, dat
Russisch grondgebied Is, de
plaats ontdekt, waar Barentsz
en zijn bemanning hebben
overwinterd.
Van een onzer verslaggevers
AMSTELVEEN De Rotterdamse stichting „Voorbij de laatste stad" kan
voor het project stervensbegeleiding in het verpleegtehuis Antonius IJssel-
,monde subsidie krijgen. Hiermee is een bedrag van maximaal 4,2 miljoen
gulden gemoeid uit de Algemene wet bijzondere ziektekosten voor een
periode van vijf jaar, die ingaat op 1 januari 1980. De commissie verstrekkin
gen van de Ziekenfondsraad heeft dit de raad geadviseerd en over het voorstel
wordt donderdag beslist. Het project stervensbegeleiding van „Voorbij de
laatste stad" functioneert overigens al gedeeltelijk.
uit een psychologe, een arts
en een ervaren verpleegkundi
ge, is hier in dit verpleegte
huis al mee bezig.
Ook wordt nagegaan hoe deze
hulp aan de patiënten, die
niet op een aparte afdeling
liggen, het beste kan worden
geboden. Met een subsidie
van de gemeente Rotterdam
kon het project twee jaar gele
den van de grond komen.
Eigen omgeving
De stichting terminale zorg in
In principe staat de commis
sie ook niet afwijzend tegen
over een soortgelijke subsidie
verzoek van de stichting ter
minale zorg Amsterdam. Ze
geeft de Ziekenfondsraad ech
ter in overweging een beslis
sing hierover aan te houden,
totdat deze stichting een con
creet voorstel heeft ingediend.
De Rotterdamse stichting be
oogt in samenwerking met het
verpleeghuis Antonius IJcsel-
monde en de afdeling sociale
psychiatrie van de medische
faculteit in Rotterdam met
dit project patiënten in hun
laatste levensdagen alsmede
hun naasten bij te staan en te
begeleiden in al hun noden.
Een speciaal team. bestaande
Amsterdam heeft haar plan
nen tot dusver door gebrek
aan financiële middelen nog
niet kunnen verwezenlijken.
Zij wil zich met name richten
op patiënten van 25 tot 65 jaar
en is van mening dat mensen
thuis moeten kunnen sterven,
tenzij opname absoluut nood
zakelijk is. Daarom wil de
stichting een ambulant team
voor de begeleiding van ster
venden en hun gezinnen in de
eigen omgeving. Voor patiën
ten die niet kunnen thuisblij
ven zou er een speciale afde
ling moeten komen in een ver
pleeghuis.
Overigens heeft de Zieken
fondsraad eerdere verzoeken
om subsidie van de twee stich
tingen in 1975 afgewezen. Eén
van de argumenten tegen was
toen, dat te betwijfelen valt of
wetenschappelijk onderzoek
kan leiden tot een beter in
zicht in de manier waarop de
zorg moet worden verleend.
De tegenstanders waren waar
op de zorg kan leiden tot een
beter Inzicht in de manier
waarop de zorg moet worden
verleend. De tegenstanders
waren er verder niet van over
tuigd dat een eventueeel beter
inzicht goed kan worden over
gedragen aan de hulpverle
ners. Anderen binnen de raad
hadden bezwaren van ethi
sche aard; zij wilden stervens
begeleiding niet tot een object
van onderzoek maken. Ze
vonden het ook onjuist speci
ale afdelingen of inrichtingen
te scheppen voor stervende
patiënten.
Meer inzicht
De voorstanders voerden on
der meer aan. dat er meer in
zicht nodig is in de medische
en psycho-sociale factoren die
het stervensproces beïnvloe
den. ZIJ achtten het van groot
belang na te gaan, hoe de
hulpverleners hun emoties
verwerken, hoe er een vertrou
wensrelatie met de patiënt
kan worden opgebouwd en
hoe de familieleden moeten
worden opgevangen. Een an
der punt van belang ls hoe de
patiënt medisch kan worden
behandeld zonder dat er on
nodig communicatiemogelijk
heden verloren gaan.
De Ziekenfondsraad gaat zich
donderdag opnieuw bulgen
over het voorstel van de com
missie verstrekkingen, temeer
omdat de gezondheidszorg en
de werkers daarin steeds meer
geconfronteerd worden met
de problematiek van de ster
vensbegeleiding.
DORDRECHT (ANP) In het Zuid
hollandse Wijngaarden (bij Dor
drecht) is de 53-jarige automobilist A.
Boele uit Brandwijk bij een botsing
om het leven gekomen.
„Ik kan alleen maar zien of ik het|
mooi vind. als het geplakt la."
