De jeugdzonde van Reydon en De Jager èV m uk mm mÈBÈm 9 Voortzetting aftopping volgend jaar nog onzeker tussie onder druk "hiinister en de rechter pp» ppppi uTn E Hm ttü WÉ ÉH leren en reizen in bus stuur 'n brief per skate zweep erover afstandstokje abinet heeft zich terecht op andpunt gesteld dat het uk van de kernenergie niet afzonderlijk hoofdstuk kan behandeld. Het heeft de in het vooruitzicht ge- „brede maatschappelijke e" over dit onderwerp na- lijk geplaatst in het kader ize totale energievoorzie- lals uit een deze week gepu- de nota blijkt. Je vlag er wat dit betreft t, zal uitvoerig worden ge in een binnenkort uit te i energienota. Voor het rerloop van de discussie is bijna onmisbare zaak. Het zal echter tegelijkertijd visie op onze energiepro- ek geven. Daarmee neemt ie risico's en of dat wel zo dig is, is nog maar de vraag. langrijk gegeven in de dis- s bijvoorbeeld de preciese ling van de hoeveelheid tijd ter beschikking staat om der kernenergie te kunnen lén. Daarvoor is nodig een 'ibare schatting van de be- olievoorraden en die is er dig niet. De oliemaatschap- lebben wat deze informatie het monopolie en erg me- aam zijn zij op dit punt )r(I tijd ons ter beschikking x angt ook af van de mate BU waarin de westerse wereld bereid is te bezuinigen op energiever bruik. Nu al valt te voorzien dat de nota o pbeide punten een weinig overtuigende indruk zal maken. Op zichzelf behoeft dit een goede discussie niet onmogelijk te ma ken. Dat dreigt echter wel te ge beuren met een gelijktijdige be kendmaking van een kabinets standpunt. Politieke emoties dreigen dan gauw de overhand te krijgen, bij voorbeeld omdat men vindt dat de regering te weinig bezuinigt of be zuinigingen afdwingt op energie, dan wel dat zij de oliemaatschap pijen onvoldoende onder druk zet. Kortom: de hele discussie zal zich gaan richten op de actuele politiek, zodat er van een afgewogen oor deelsvorming al bitter weinig te recht dreigt te komen. De regering zou de discussie van het begin af aan in geloofwaardiger banen kunnen leiden met een con sequent en verplichtend bezuini gingsprogramma. Of dat echter ge beurt is nog maar de vraag. Veel eer wekt het kabinet de indruk haast te willen maken met de in voering van kernenergie, bijvoor beeld waar het nu al aankondigt met proefboringen in de Noordzee te zullen beginnen voor eventuele opslag van het afval van de kern centrales. De discussie lijkt onder te zware druk te komen staan. it in het nauw doet rare m, maar wat bij een kat en nog te begrijpen valt, een minister toch enigs- lesr beoordeeld borden e^e akelige positie die man gemanoeuvreerd heeft. r(fn' >J 1 I lei, -1| om minister Scholten van die vorige week door een nstfan het Haags gerechtshof iet! op de vingers getikt werd: Jjjjiop grond van de door hem j jferd argumenten geen n (ichtigen tegen hun zin naar ch^ uitzenden. if gezien mag dat Haagse auwelijks een verrassing YfjBij de Jbehandeling in de ijs i Kamer van het verzoek veÜVerenigde naties voor een 10 0lndse bijdrage aan Unifil is Ster van meer dan één kant Tchuwd dat hij zich met zijn icrdtatie van de diensplichtwet e®tst broos ijs begaf. Toch ig~|e minister vast aan zijn ndpunt. Hij wilde niets we- ne landere mogelijkheden bin- J8hraienstpliphtwet die de Ka- hem als uitweg aan- )tel lot daar aan toe, maar het —4e 1 beschamend als de mi- )p maandag 13 augustus antwoord op het arrest ;el jderdag 9 augustus 197) een ijk Besluit publiceert, iet arrest van zijn prakti- detekenis wordt ontdaan en alsj uitgerekend op grond van tenten die de minister in bij het Kamerdebat be- d. Scholten moet niet boos als wij hem er van verden- i hij een politieke opportu nist is, want dat heeft hij er op deze manier wel naar gemaakt. Maar nog veel ernstiger is de in druk die een minister, die de Kroon op deze manier tegenover de burgers maakt. Het respect voor uitspraken van de rechter behoort tot de belangrijkste en kostbaarste spelregels voor onze samenleving; ook nee, juist als die uitspraak niet in je voordeel is. En of je nu minister bent of niet. Maar wat moeten de burgers bin nen die samenleving denken als zo'n rechter voor een minister niets anders blijkt te zijn dan een instantie die eventjes feitelijk en formeel moet vast stellen of de gebruikte formulieren wel goed zijn en als die minister bij een ontkennend antwoord van de rech ter kennelijk alleen maar even in een bureaula hoeft te duiken om ander formulier te produceren om dan toch te kunnen doen wat hij wil? Stel je de man voor, die donderdag op een zo belangrijk punt in zijn leven (en de dienstplicht hoort tot de zwaarste ingrepen in het per soonlijk leven, waartoe de over heid gerechtigd is) gelijk krijgt van de rechter en maandag merkt dat hij door een handigheid van de minister toch weer ongelijk krijgt en dus óf zijn nek zal moeten buigen óf een nieuw proces moet beginnen. Die man kan alleen maar denken, dat de Nederlandse samenleving een kafkiaanse dool hof is. En juist omdat wij weten dat dat niet zo is en ook nooit zo hoort te worden, is er maar één conclusie mogelijk: zo kan en mag een over heid niet handelen. Van een on2er verslaggevers AMSTERDAM In het najaar van 1961 stonden de kranten er vol van. De toen dertig-jarige Evert Reydon en zijn vijf jaar jongere metgezel Louw de Jager waren op 20 augustus in de Russische grensplaats Oezjgorod gearresteerd op verdenking van spionage-activiteiten. Een militair tribunaal in Kiew sprak op 5 oktober het vonnis uit: beiden kregen dertien jaar. Het viel achteraf nogal mee. Achtentwintig maan den later op 4 december 1963 werden ze vervroegd in vrijheid gesteld. De belde zeelleden (Reydon was machinist, De Jager stuurman) legden destijds in Klew een volledige be kentenis af. De toenmalige minister van buitenlandse zaken, Luns, mocht het pro ces dan „een demonstratie" noemen, er was wel degelijk sprake van een splonage- opdracht. Dat bleek ook uit het boek dat Reydon ln 1967 publiceerde, getiteld „Spion voor NATO". Een slecht boek, zegt Reydon (47) nu. En inderdaad lopen in dit werkje feiten en fictie el kaar voortdurend ln de weg. Maar wat moest Je anders, zo laat hij weten. Het was enkel en alleen bedoeld om er financieel gewin uit te trekken, omdat het tweetal na zijn terugkeer danig in de kou is gezet. Ervaring Geen van beiden ls ln staat geweest ln zijn oude beroep terug te keren. Als gevolg daarvan is De Jager nog steeds werkloos, en wil over de hele affaire niet meer praten. Reydon heeft een dochter-van veertien en een zoon van negentien. Hij is alweer jaren eigen baas als taxichauffeur en zegt de zaak niet als een syndroom te koesteren. „Laten we zeg gen: het ls een ervaring die je niot uit je leven geschrapt zou willen zien, maar grap pig was het zeker niet". Voor Evert Reydon begon het spelletje al in 1956. Als machinist op een koopvaar dijschip kwam hij via een vakbondsman in contact met iemand die hem vroeg of hij bereid was „iets tegen het communisme te onder nemen." Reydon zei daar niet afkerig van te zijn en vóór hij het wist glipte er in- zijn ouderlijk huls in Bus- sum een envelop door de bus met daarin een paple ren rijksdaalder. Reisgeld om zich op een afgesproken plaats in Rotterdam te mel den bij een man met een leren jas en een bloedblaar op het hoofd. Reydon heeft die man daarna nooit meer teruggezien. De ronsel werd voortgezet door weer een ander, die bij een zekere tante Anne in Rotterdam een „contactkamertje" huurde waar Reydon (zijn codenaam luidde inmiddels Rijnders) gedurende drie maanden summier werd op- geleld in het herkennen van militair materieel en het fo tograferen met telelens. Avontuur Reydon: „Ik pikte het avon tuur. Ik vond het al lang leuk om met een camera ter waarde van vijfhonderd gul den op pad te gaan. Boven dien had ik het gevoel dat het risico miniem was. Ik moest vanuit patrijspoor ten de havens fotograferen. Duikboten en wat al niet meer. Ik voelde natuurlijk wel dat ik een klein schakel- tje in een groot geheel was, maar ik wist in het geheel niet voor wie ik nu eigenlijk werkte. Je sprak over „de dienst", je wist dat Je voor de NAVO spioneerde en je had een contactadres, maar daarna hield het op." Zo fotografeerde Reydon in de daarop volgende jaren tal van havens in Oostblok landen en Sowjetrepu- blieken. Over tewerkstel ling hoefde hij zich geen zor gen te maken. Bij de toen malige Koopvaardljstich- ting zat een man van „de dienst" die hem telkens weer op nieuwe interessante scheepsroutes plaatste. La- Reydon (midden) en De Jager (rechts) staan na hun vrijlating in december 1963 op Schiphol journalisten te woord. ter werd hij overgeheveld naar de „Amsterdam groep." Zijn „spionage acti viteiten" bestonden in die periode slechts uit een drie maandelijks onderonsje in een kamertje boven een café aan de Amsterdamse Nieuwendijk om bij te blij ven: de groep werd dan van de nieuwste typen duikbo ten, vliegtuigen en dergelijk op de hoogte gesteld. Flop Om een lang verhaal kort te maken: na wat gebakkelei over geèchonden afspraken en salarisverminderingen („ze wilden me kneedbaar maken") volgde opeens de opdracht voor een auto tocht naar de Oektraïne. Reydon werd in contact ge bracht met De Jager en bei den zouden zes weken lang op een toeristenvisum door de Sowjet-Unle reizen om er spionage-objecten te foto graferen. Het werd een flop. Reydon: „Al bij de grens hadden we ons moeten rea liseren dat het fout liep. Toerist, mompelde de doua nier spottend toen hij mijn telelens ontdekte. We ont dekten ook voortdurend dat we gevolgd werden. Twee meisjes van het Russische toeristenbureau Intoerist waarschuwden ons nog. Jul lie doen iets heel gevaar lijks, zeiden ze. Maar uit een soort zelfvernietiging gin gen we door. Toen we Rus land weer wilden verlaten was het dan ook mis. BIJ De Jager vonden ze aanteke ningen in de voering van zijn zwembroek. De spiona- gefilms had ik keurig weer in het doosje teruggedaan en met Velpon dichtge plakt, maar die vonden ze later natuurlijk ook. Toen werd eigenlijk pas duidelijk hoe knullerig het allemaal in elkaar zat. Het moest wel mislopen. Ik vermoed dan ook dat het allemaal door gestoken kaart is geweest. Afleiding van grotere pro jecten of zo, ik zal het nooit weten." In de beruchte strafgevan genis van Wladimir, vertelt Reydon, waren de omstan digheden zo minimaal dat"rt het al gauw aankwam op de- vraag: overleven of niet. „Met dertien jaar in heb-"* vooruitzicht doet de toe*^v komst er niet meer toe. W* kregen eerst drie maande4 isolair en daarna kregen wé samen een klein celletje. Na een half jaar heb Je een cri« sisfase achter de rug en dan* wordt het je huis." De behandeling was niet uitgesproken slecht, zegt Reydon, maar na een bu' reaucratisch misverstand (ze waren een keer per abuis bijna in vrijheid gesteld) volgde een lange periode van verzwaarde hechtenis met kale schedels en mini male voeding. Toen in de winter van 1963 de vrijheid zich aandiende (Luns scheen er in New York met Gromyko over te hebben gesproken), woog Reydon' nog 49,6 kilo. „Een waanzin nige belevenis", zegt' hij. „We dronken sinds jaren - weer een kopje expressokof* fie op de luchthaven van Moskou." Maar de terugkeer had ook een keerzijde. Tijdens zijn gevangenschap had „dé dienst" Reydons echtgeno te weliswaar wekelijks 12CT gulden overgemaakt en er volgde ook nog een over- bruggingskredietje om werk te zoeken, maar daar mee hield het op. Tal van gesprekken tot op het mi nisterie van buitenlandse zaken maakten hem duide lijk dat ze niet meer van hem wilden weten. Reydon is er niet rancuneus om. „Ik hoef niet op mijn vijftigste' binnen te zijn. Ik ben nog niet uitgestreden. Ik ben nog steeds in staat om aan iets nieuw te beginnen, als dat nodig zou zijn." Nog steeds een cotnmunis- tenhater? Waarschuwend vingertje: „Dat ben ik nooit geweest. Ik kom alleen au tomatisch in opstand tegen elk totalitair regime dat het individu de grond intrapt, of dat nu facistisch of com-, munistisch is. Maar van een traumatische haat jegens de Russen is bij mij hooit' sprake geweest. Houd het maar op de Koude Oorlog en het avontuur". En om het te relativeren: „Ik rijd in een Lada, een goede auto". Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 100Ó AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. Van onze soc.-econ. redactie DEN HAAG Het is voor het kabinet geen uitgemaakte zaak dat de aftopping van prijscompensatie bij voorkeur volgend jaar zou moeten worden voortgezet. Dit blijkt uit de brief waarin minister Albeda (sociale zaken) de sociaal-economi sche raad (SER) advies vraagt over de aftppping. De regering heeft op 1 Juli, in het kader van het pakket bezuinigingen voor die datum, bij de wet een aftop ping van de prijscompensatie in de lonen dwingend opgelegd. Dit wetje werkt echter maar een half Jaar, zo- dag dit najaar moet worden beslist of de wettelijke aftopping moet worden voortgezet. Albeda spreekt op dit punt geen enkele voorkeur uit in zijri brief aan de SER. Wel acht het kabi net het „een zaak van rechtvaardig heid dat de hogere inkomens naar verhouding een extra offer brengen". Als daartoe het middel van de aftop ping wordt aangewend, moet dat pas sen in het algemene inkomensbeleid. Olieprijzen Daarbij stelt Albeda de vraag of dit middel zich wel leent voor blijvende toepassing. Bij aftopping maakt men immers de mate waarin de högefc Inkomens extra offeren, afhankelijk van het percentage van de Inflatie. Het al dan niet doorgaan met aftop- ping zou, aldus de brief, kunnen wor den bezien naast andere mogelijkhe den tot beperking van prijscompen satie ten bate van de werkgelegen heid. De minister vermeldt niet of hij hierbij soms denkt aan het niet lan ger meenemen in de prijscompensar tie van de gevolgen van de hoger? olieprijzen. Albeda vraagt de SER ook dé; .ga- dachten te laten gaan over de vraag of de opbrengst v&rt beperking van prijscompensatie in een apart fonds voor werkgelegenheid zouden moe ten worden gestopt. Ook bij deze vraag laat de minister in zijn brief niets merken van een eigen voorkeur bij het kabinet. uit uni we hea din: oen' 22 latin „Iedereen kan alles leren" is het motto van de relzende-school-Ne- derland. Deze school gaat 1 sep tember van start en beschikt nu over vier leerlingen, een pand en een oude stadsbus. Het is de be doeling nog een bus te kopen en deze twee bussen op te knappen tot rijdende woon- en leerbussen. Met twintig reisgenoten, meisjes en Jongens van minstens acht tien Jaar en enkele deskundigen wil de reizende school het eerste Jaar ingaan. Het „reizende" staat voor de ma nier waarop de school wil functio neren. Eerst een voorbereidings tijd van vier maanden waarin de leerlingen bij elkaar in het pand wonen, samen de bussen opknap pen en de informatie verzamelen voor de reis. Het reisdoel (in de derde wereld) wordt gezamelijk vastgesteld. Dan drie maanden lang reizend leren. Tijdens de reis worden er contacten gelegd met de plaatselijke bevolking, in de praktijk talen geleerd en een on derzoek gedaan, bij voorbeeld naar de positie van de vrouw ln het land of het leven in een dorp. Terug op de thuisbasis worden de verkregen gegevens verwerkt en naar bulten gebracht door mid del van een boekje, diaserie of actie. Mensen, die mee willen met de reizende school, zullen van elkaar en van de reis moeten leren.» „Want de school is een plaats van samenkomst en moet de gelegen heid geven om ervaring en kennis uit te wisselen," zegt Marijke Baars, één van de veertig suppor ters van de school en zelf lerares Nederlands op de IVKO. Het idee van de reizende school is overgenomen van de Deense Tvindscholen. Vlakbij het beekje Tvind in Noord-Denemarken staan drie scholen (een leraren opleiding, vrije hogeschool en een middenschool) die in het pro gramma afwijken van het norma le schooltype maar opleiden tot hetzelfde diploma. De combina tie van praktisch en theoretisch leren komt in het programma tot uiting. En het belangrijkste on derdeel daarvan is het reizen. De Tvind-scholen bestaan ai tien Jaar in Denemarken, ze draaien met betaalde leerkrachten en tachtig procent overheidssubsi die. Hier begint de reizende school met eigen geld en vrijwilli ge deskundigen. De initiatieven van de school worden gesteund door een supportersgroep. de do- nateursgroep moet voor geld zor gen. Ook zullen de eerste leerlin gen een periode moeten werken om de reis te betalen maar dat is geeh probleem voor de reizende school want ook werken is leren. Voor vijftien gulden per jaar kan iedereen donateur worden en krijgt dan maandelijks het tijd schrift „De Mijlpaal". In het blad worden de ontwikkelingen van de school gevolgd. „De Mijlpaal" is te bestellen bij de „reizende school Nederland", Anjeliers straat 3 in Arnhem. Tsjing Min-oh zit nu al 8'/j Jaar zonder vorm van proces in Singa pore gevangen. Voordat hij in au gustus 1970 gearresteerd werd oe fende hij het beroep van goud smid uit en was hij als voorzitter van de vereniging van goudsme den een actief vakbondsman. Tsjing Min-oh werd met veel stu denten en vakbondsleden opge pakt bij de betogingen die voor afgingen aan de republikeinse ministersconferentie van 1971. Evenals andere politieke gevan genen is Tsjing Min-oh nooit offi cieel in staat van beschuldiging gesteld, zodat hij nooit in de gele genheid geweest ls de tegen hem ingebrachte beschuldigingen in het openbaar te weerleggen. De regering van Singapore past op grote schaal willekeurige arresta tie en detentie toe. Dankzij de wet op de binnenlandse veilig heid kan iedereen twee jaar zon der proces vastgehouden worden, en die periode kan steeds weer verlengd worden. Op die manier houdt de regering van Singapore nog mensen gevangen die in 1965 op politieke gronden gevangen genomen zijn. Tsjing Min-oh is een van de twee gevangenen die eind augustus vorig jaar in hon gerstaking gingen, toen zij wer den overgebracht naar het Whit ley Road Holding Center, dat ge bruikt wordt voor ondervraging van politieke gevangenen. Bei den weigerden zij verklaringen te ondertekenen die bepaalde voor waarden voor hun vrijlating in hielden. Volgens informatie die Amnesty kreeg, is Tsjing Min-oh hard geslagen en ging hij in hon gerstaking uit protest tegen mis handeling en voortdurende be dreigingen. Eind september vorig Jaar woog hij achttien kilo min der en moesten hij en zijn mede hongerstaker naar een gevange nishospitaal worden overge bracht. In het Engels gestelde brieven met het beleefde verzoek om de onmiddellijke en onvoorwaarde lijke vrijlating van Tsjing Min-oh kunnen uitsluitend gestuurd worden naar: Lee Kuan Yew, Pri me Minister Prime Minister's Office, City Hall Singapore 6. Republic of Singapore. NO SKATING WHERE YOU SEE THIS SIGN SKATERS AM PEOISTHIANBANO MAY GO ANY PLACE RCDESTftlANSGO. BWESARE VEHICLES AND WAY NOT OO WHERE PEDESTRIANS OO. citations or moo MAY BE GIVEN TO SKAtERSONNKE PATH, OB 0ICYCU6TS NO ALCOHOL 0» NARCOTICS PIRMITTEOINPU.il AREAS S THE SHAH P Til ISHEREPORYOVa ASSISTANCE. 'CU COOPERATION V. BE APPRECIATED PLEASE GIVE SPl CONSIDERATION OUR St WOU C "i De rolschaatsrage in Venice (VS) neemt zulke vormen aan, dat de verkeerswetgeving al moest worden aangepast „Rolschaat sers zijn voetgangers" luidt bet gebod en om ongelukken te voor komen heeft men een apart ver keersbord „verboden voor rol schaatsers" moeten ontwerpen, terwijl ook enkele „gedragsre gels" voor rolschaatsers in de stad zijn aangeplakt. Niet alleen de jeugd rolschaatst in Califor nia, ook het woon-werkverkeer maakt gebruik van acht kleine wieltjes. In het Kruger National Park is de wiidwachter nogal cru tegen Jon ge hyena's opgetreden. Drie da gen achter elkaar verjoeg hij ze met een zweep, zodat ze angstig wegholden, meldt het tijdschrift Artis. En dat allemaal voor hun eigen bestwil, anders hadden de dieren misschien wel afgeschoten moeten worden, zoals al eerder gebeurd is. De Jonge dieren, ge vlekte hyena's, waren in een hol onder een verharde weg geboren, waar veel toeristen langskomen. Zolang ze in het hol bleven was er niets aan de hand, maar toen de kleintjes buiten kwamen hadden ze al gauw in de gaten dat passe rende mensen vaak lekkere hap jes voor ze meebrachten. Het werd zo erg, dat de dieren zich met smekende blikken bedelend langs de weg opstelden zodra er een auto naderde, en toen ze gro ter werden namen ze niet alleen hapjes voedsel aan, maar ook vingers en soms meer. Omdat het de bedoeling is dat de dieren ln het wildpark zo zelfstandig mo gelijk blijven, moest de wild-, wachter wel harde maatregelen nemen. Na de drie dagen met de zweep hadden de hyena's zo de schrik ln de poten, dat ze er al vandoor gingen zodra er een auto naderde in plaats van er naar toe te gaan, en dat was Juist wat de wiidwachter wilde. Als fletser schrik Je je vaak rot van de auto's, die rakelings langs Je glippen. Uit pure zelfverdedi ging heeft Pi een werkplaats gq- opend waar behalve speelgoed en muziekinstrumenten ook anti? auto-afstand-stokjes worden ge maakt. Deze stokjes vinden hufl oorsprong ln Kopenhagen waai de fietsers met het plastic vlag- gestokje aan hun fiets de auto'» van het lijf houden. De Hollandse versie is van hout en kost 4.50. Het vlaggestokje ls gemakkelijk aan de bagagedrager van de flets te monteren en steekt 35 centi meter uit. Dit ls de (légale) af stand waarop een auto een fietser mag passeren. Moet Je langs een file of rijd je op het fietspad, dan kan de stok met éép handbewe ging worden Ingeklapt. Anti-au-. to-afstandstokjes zijn te koop bij het Fort van Sjako, Jodenbree- straat 24, Amsterdam.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 5