Thriller met werkelijkheidswaarde
iöL
Waarlijk, water
is gevaarlijk
Klassieke film van Kurosawa
Herman van Vef
vertilt zich
Schelmse Western
htiéfiiidaagtf
MM
otv
The China Syndrome
üu uuCLA
The Seven Samurai
The last Wave
Goin' South
Prolongaties
en reprises
Uit Elkaar 4
«r
Si
5 eeuwen
Karatsu Keramiek
EEN FASCINEREN
NIEUW PUBLIEKSl
THEATER SEIZOE
Gfifjè
1979
TROUW/KWARTET
door W. Wlelek-Berg
De slimste publlclteltsman
had net niet slimmer kunnen
bedenken: twee weken na de
première van een Amerikaan
se thriller, die de bljna-ramp
In een kerncentrale en alles
wat daar aan onverkwikke
lijks bljhoort tot onderwerp
heeft, gebeurt er in een Ame
rikaanse kerncentrale, in Har-
nsburg, een bljna-ramp die
welhaast exact het verloop
heeft dat in de film wordt
geschilderd. De film, wiens
werkelijkheidsgehalte aldus
werd beproefd en deugdelijk
bevonden heet „The China
Syndrome" en is geregisseerd
door James Bridges.
Nu behoorde „The China Syndrome"
van het begin af aan niet thuis In de
bekende categorie thrillers/rampen
films. Het script ls geschreven door
de documentaire filmmaker Mike
Gray, wiens technische opleiding er
voor borg stond dat het geheel niet ln
al te dolle fantasieën ontaardde en
bovendien zijn zowel de producer/
regisseur Michael Douglas als de co-
producer Bruce Gilbert, Jane Fon
da's partner ln IPC Films, nu nlet
bepaald mensen die de gevaren en
ondeugdelijkheden van ons tijdsbe
stek niet zien omdat ze voortdurend
de blik centen-zoekend naar de grond
gericht houden
Radio-actie vraatzucht
„The Chlna-syndrome" oftewel het
Chlna-syndroom ls de enigszins ge
heimzinnige, Intrigerende Ameri
kaanse betiteling van een technisch
feit, dat ons allen van tijd tot tijd de
slaap behoort te roven: als een kern
reactor smelt, vreet de radioactieve
n
Jack Lemmoo en Jane Fonda in „The China Syndrome" Sundrome'
lading zich door alles heen. eerst door
de betonnen vloer, dan door de aarde
zelf. Hij zou bij de Chinese tegenvoe
ters terechtkomen als het grondwater
hem niet uitdoofdemaar dat laat
ste biedt geen soelaas voor de sterve
ling, omdat uit het bluswater de do
delijke radio-actieve wolken ont
staan.
In de film ls het zo: een televisiever
slaggeefster (Jane Fonda), bewon
derd om haar prachtige rode haar en
gespecialiseerd in „zacht nieuws"
doch hakend naar iets harders, wordt
tijdens een reportage die tot doel
heeft de kernenergie te promoten toe
vallig getuige van een bljna-ramp in
een kerncentrale. De public relations-
man doet of er geen vuiltje aan de
lucht ls, haar eigen televisie- maat
schappij durft de primeur niet aan,
alleen een free lance cameraman (Mi
chael Douglas) die de paniek heime
lijk heeft opgenomen, houdt hard
nekkig vol.
Als een atoom-ingenieur van de kern
centrale (Jack Lemmon), een hart
stochtelijk voorstander van kerne
nergie voor vredesdoeleinden, tot de
ontdekking komt dat de firma die de
centrale bouwde terwille van het ge
win de hand heeft gelicht met de
stringente veiligheidsvoorschriften
en door zijn eigen directie wordt ge
dekt, toont het kapitalisme zijn aller-
lelijkste gezicht: voor moord schrikt
men niet terug, de auto van iemand
die belastend materiaal vervoert
wordt geramd en van de weg af
geduwd.
Dit ls een duidelijke verwijzing naar
de affaire Karin Silkwood, een em
ployé van een kerncentrale die te veel
wist en openbaar wilde maken en in
1974 onder verdachte omstandighe
den de verkeersdood stierf. Het pro
ces om schadevergoeding tegen haar
werkgevers, dat haar nabestaanden
aanspanden, werd dit Jaar door de
aanklagers gewonnen. Ook zonder
Harrlsburg zijn er dus genoeg aan
knopingspunten met de realiteit, al
zouden die zonder Harrlsburg waar
schijnlijk door veel minder mensen
zijn onderkend.
Het onbehagen aan de nucleaire in
dustrie wordt in „The China Syndro
me" met de geijkte middelen van de
Hollywood-Industrie op een bondige
thriller-formule gebracht: er zijn hel
den, schurken en weifelaars, ledereen
wordt tenslotte op krachtdadige wij
ze met de neus op zijn individuele
verantwoordelijkheid gedrukt. De
pamflettistische traditie van een deel
van de Amerikaanse journalistiek en
film wordt er op waardige wijze in
voortgezet: hij beweegt zich niet in
een theoretische, luchtledige ruimte,
hij is een stuk strijdlustige Journalis
tiek de Journalistiek die de vierde
macht ln de staat behoort te zijn.
Bovendien is hij erg spannend en
wordt er voortreffelijk in gespeeld.
Mijn liefje wat wil je nog meer? Meer
van zulke films uit Hollywood.
Amsterdam-Calypso en Saskia; Den
Haag-Asta; Rotterdam-Cinerama en
Metro 1 en verder in dertien theaters
over al in het land, a.l.
Film International gaat voort met het ln vertoning brengen van films van de Japanse
regisseur Aldra Kurosawa. Na „The bad sleep well" ls nu de beurt aan „The seven Samoural"
oftewel „Shlchlnln no samurai" uit 1953-1954, die Incidenteel wel eens ln ons land ls vertoond
maar nu een behoorlijke looptijd krijgt.
Waarlijk, de Australische cineast Peter Welr, wiens „Plcnlc at
Hanging Rock" wij kortgeleden bespraken, heeft een moeilij
ke weg gekozen toen hij de rechttoe-rechtaan griezelfilm ln de
steek liet en zich begaf op het pad van de subtiele geheimen
zonder oplossing.
In „Plcnlc at Hanging Rock" viel
vooral het verlokkende van zijn film
stijl op: exotische vergezichten van
vreemde, nieuwe landen vol weelderi-
ge romantiek. De magie van de abori
gines, de oorspronkelijke bewoners
van Australië, speelde daarin een zeer
subtiele rol: de huichelachtigheid en
bangelijkheid van het Victoriaanse
tijdperk leek eerder ln het gezeefde
licht te staan
Zijn nieuwe film „The last Wave" ls
gesitueerd ln de tegenwoordige tijd.
Speciaal vandaag
Laurel en Hardy. „In naam
van de sheriff", film uit 1929.
Stan en Ollie krijgen als
„hulpjes" van de sheriff op
dracht achterstallige luister
bijdragen te innen.
Ned. I 18.59 uur
Wings over the World. Spe
cial over Paul McCartney en
ciin groep Wings. Paul wordt
op de voet gevolgd tijdens een
toernee door Engeland, Au
stralië en de Verenigde Staten.
Een film van Jack Pricsley.
Ned. I 20.15 uur
Slmon Carmlggelt vertelt
uit eigen werk. Vanavond het
verhaal „Bloemen" uit de bun
del „Bemoei je d'r niet mee".
Ned. I 23.05 uur
Brandpunt besteedt aan
dacht aan het vertrek van de
Amsterdamse wethouder Vor-
rink. Ook ln Brandpunt een
onderzoek naar alternatieve
brandstoffen.
Ned. 2 22.10 uur
TochT door de middeleeu
wen. Perspectief, negende af
levering van een tocht langs
kloosters, kerken en kastelen.
Een serie gebaseerd op het
boek „Le temps des cathédra-
les" van George Duby. Neder
landse bewerking Gnus van
Hemert e.a. In deze laatste af
levering afbeeldingen van de
kunst van goed te sterven, het
rijke leven en de kunst van
Dirk Bonts, Claus Sluter en
Van Eyck.
i N«0. 2 22.35 uur
in het grotestadsleven van Sydney,
maar vreemd genoeg zijn nu Juist de
aborigines naar de voorgrond ge
drongen.
Het eerste half uur van de film ls een
soort dreigende epiloog, waarin Welr
zijn kracht als filmer toont. BIJ een
school ln de „outback", de half-woes-
tljn, valt plotseling in de droge tijd
uit helderblauwe hemel een wolk
breuk, gevolgd door grote stukken
tjs. In Sydney maakt het vreemde
weer het spitsuur nog moeilijker voor
de Jurist David Burton (Richard
Chamberlain) en later wordt de huise
lijke Idylle met zijn vrouw en doch
tertjes verstoord door water dat naar
beneden stroomt en afkomstig blijkt
uit een bad, waarvan de kranen door
mysterieuze hand (of door de handjes
van zijn lieve kindertjes?) zijn open-
gedraald. Wie het nog niet wist van de
titel weet het nu: er ls Iets zeer grieze
ligs met water aan de hand.
David, gespecialiseerd ln belastingza
ken. ls verwikkeld geraakt in een pro
ces tegen enkele Jonge aborigines. Op
het eerste gezicht lijkt de zaak duide
lijk genoeg: na een kroegruzie is een
van de groep stombezopen verdron
ken ln een plas water. Maar David
heeft een andere theorie: de Jongen ls
niet verdronken, hij heeft het stamge-
helm geschonden en is toen ritueel
gedood omdat de stamlelder met het
„doodsbeen" naar hem wees. De abo
rigines willen niet spreken, de autori
teiten hameren op het feit dat er in de
stad geen stamverband bestaat, Da
vid houdt hardnekkig vol. Niet voor
niets: hij wordt geteisterd door her-
halingsdromen. waarin een donkere
mistige figuur achter glas (of in wa
ter) opdoemt en hem een bewerkte
•teen voorhoudt. Deze nachtmerrie-
scènes gaan vloeiend over in de reali
teit, waarin kikkers kwaken en voort
durend regen stroomt. Als hij ln een
van de aborigines de figuur uit zijn
dromen herkent, valt hij ln de mys
tiek en de magie: hem wordt de weg
gewezen naar een oud gewelf ln de
riolen onder de stad, hij is een pro
feet. In een andere tijd, de droomtijd,
heeft hij de profetie die de tweede
zondvloed, de laatste golf. voorspeld.
Het ls Jammer dat de karakters en
structuur van Welrs films zo zwak
zijn, soms krijg Je het ge7oel dat zijn
spinragfijne mysticisme wordt ge
bruikt om gaten op te vullen. Niette
min: een Intrigerende film voor wie
deze sfeer van vage, nooit helemaal
uitgesproken en ln het geheel niet
verklaarde dreiging bemint
Amsterdam-TuschlDskl 3 en Movies
1. 16 Jr.
„The seven samurai" (oorspronkelijk
drie-en-een-half uur lang, voor Wes
ters gebruik Ingekort tot twee-en-een-
half uur) heeft zich, door zijn grote
affiniteit met de Western, geleend tot
een Amerikaanse re-make: „The
Magnificent Seven" van John Stur-
ges (1960). Overigens werd ook een
andere film van Kurosawa „Yojim-
bo" overgemaakt: het werd de ver
maarde „Voor een handvol dollars"
van Sergio Leone.
„The seven Samurai" heeft met de
traditionele Western verschillende
dingen gemeen: de verering voor har
de „loners", bijna outcasts, die zeer
aarzelend en niet voor niets hulp ver
lenen aan onderdrukten, maar later
uitgroeien tot helden, sterk in de ka-
meraadschsp; verder de vrij vage si
tuering ln een verleden tijd en de
langzame voorbereiding op geweld
dadige actie.
In „The seven samurai" huren ergens
ln de zestiende eeuw de rijstboeren
van een klein dorpje, die elk Jaar door
bandieten van hun oogst worden be
roofd, voor een handvol rijst zeven
enigszins verlopen samurai, profes
sionele vechters, om hen te bescher
men.
Hoewel de dorpelingen de zeven
bitter nodig hebben nemen ze hen
niet in hun gemeenschap op en als de
strijd is gestreden, de bandieten zijn
verslagen, gaan ze vrolijk zingend
aan het rijstplanten. De drie overle
vende samurai worden met geen oog
meer aangekeken.
Niet alleen ls „The seven samurai"
virtuoos gemaakt en even spannend
als een goede Western, hij heeft ook
een interessante historische achter
grond en Is be- maar niet overladen
met een vracht sociaal gevoel, dat
nergens ln het cliché ontaard. Men
kan de film (ook) beschouwen als een
analyse van de relatie tussen krijgs
lieden en kleinburgers, waarbij de
sympathie weliswaar voornamelijk
bij de krijgslieden ligt, doch niet na
wordt gelaten te verklaren hoe die
kleinburgers geworden zijn wat ze
zijn: egoïstisch, gierig, wantrouwend,
allright, maar de situatie waarin zij
moeten leven heeft het er dan ook
naar gemaakt.
En dan ls er nog iets wat „The seven
samurai" als het ware tot een hoger
plan verheft: een sfeer van weemoed,
droefenis, wanhoop over het lot van
de mens. of hij nu boer is of samurai.
Amsterdam The Movies; Breda-
Filmhuls; Groningen-FIImhuis. a.l.
Een scène uit „Goin' South"
Zijn eerste door hem geregisseerde
rol brengt hem zelf ln de hoofdrol en
al ontpopt Nicholson zich niet als een
weergaloos regisseur, de resultaten
zijn zeker bevredigend. De titel van
zijn film luidt Goin' South en zij is
een plezierig mengsel van western en
schelmenverhaal.
In de films waarin hij als acteur een
aandeel heeft gehad kreeg Jack Ni
cholson, over het geheel genomen,
een typologie toebedeeld met een in
trigerende inslag van humor en cynis
me. De twee schijnen elkander uit te
sluiten, maar Nicholson is er herhaal
delijk in geslaagd om belde tot iets
unieks te laten samensmelten. Zijn
humor wordt verscherpt door zijn cy
nisme en zijn cynisme wordt vermen
selijkt door zijn humor. Hij voelt zich
in een creatie, die om de verzoening
De gebroeders Leeuwenhart
Prachtige Zweedse Jeugdfilm naar
het beroemde boek van Astrid
Lindgren. De gehele week in City
3. Groningen.
Mama Roma Film van Pier Paolo
Pasollni over het Romeinse sub-
proletariaat. met Anna Magnani
ln de hoofdrol van een prostituée
die voor haar zoon terug wil keren
op het rechte pad doch daarin niet
slaagt. De gehele week in Kijk-
huls, Den Haag en 17 en 18 aug. in
Filmhuls Liga '68. Groningen.
Death In Venice Film van Luchi-
no Visconti over verval en dood ln
Venetië, naar de novelle „Der Tod
ln Venedlg" van Thomas Mann.
De gehele week in Rlvoli. Am
sterdam.
Marti jn en de Magiër Uitstekende
Nederlandse jeugdfilm van Karst
van der Meulen. De gehele week in
City 6, Amsterdam; Odeon 4, Den
Haag; Scala 2, Nijmegen; Lumière
4 en Lijnbaan, Rotterdam.
Les Enfants du Paradis Romanti
sche „evergreen" van Marcel Car-
né uit 1945 met Arletty, Jean-Luis
Barrault, Pierre Brasseur en Ma
ria Casarès in de hoofdrollen. De
gehele week in 't Venster. Rot
terdam.
Prova d'orchestra Federico FeUi-
nl stopt in zijn nieuwste film de
wereld in een orkest en waar
schuwt voor de ondergang. De ge
hele week in Alhambra 1 en City 7,
Amsterdam; Odeon 3 en Metropo-
le 4, Den Haag.
Het Zout der Aarde Voortreffelij
ke. sociaal geladen, uit de jaren
vijftig stammende doch geenszins
verouderde film van Herbert Bi
berman over een mijnstaking ln
New Mexico. 18 aug. Filmhuis
Roermond.
l'Année dernière a Marienbad
Klassieke, zeer esthetische en ge
stileerde film van Alain Resnais
uit 1960 met Delphine Seyrig in de
hoofdrol. 17 en 18 augustus in
Filmhuls. Rotterdam (nachtvoor
stelling).
Les Rendez-vous d'Anna Indrin
gende film over de eenzaamheid
van een reizende vrouw van de
Belgische cineaste Chantal Acker-
man. 17 augustus Filmhuis Roer
mond.
Herman van Veen en Monique van de Ven in „Uit (oe
door D. Ouwendijk
olii
nan
Herman van Veen zal de derde figuur uit cabaret- en sjte
reld in Nederland zijn, die zich met een film Uit eL i
duidelijk vertild heeft aan een medium, waarvoor I
dramatische capaciteiten volstrekt ontbreken. Zijn vjaS
gers waren Toon Hermans en Wim Sonneveld, die zikd
meer dan één keer heeft laten verleiden. Jje|
Het maken van een film kan een te voorschijn dringen, maar!^
grote verleiding zijn. Zeker voor ie- verder komt dan het verzWtK
mand die actief is in de dramatische
expressie. Maar wie aan een film be
gint, zonder besef te hebben van de
problemen waarvoor hij door het me
dium zal worden gesteld, gaat onher
roepelijk de mist in. In die mist is ook
„Uit elkaar" weggezakt.
door D. Ouwendijk
Het is voor diverse filmacteurs een verleiding geweest om met
eigen werk te bewijzen, dat zij ook de regie van een film
beheersten. Zoals nu Jack Nicholson, befaamd geworden door
zijn acteursprestaties in o.m. „Easy Rider", „Five easy
pieces", „Carnal Knowledge", „Drive he said".
De film lijdt aan twee gebreken, die
zo wezenlijk van betekenis zijn, dat
het voltooide produkt als een onding
moet worden afgewezen. Die gebre
ken zijn: een verward scenario, dat
bovendien zo ijl is, dat het zonder
meer van de vlakke hand kan worden
weggeblazen. In de tweede plaats is
er ternauwernood sprake van enige
dramatisch in de film Ingebouwde
continue levensspanning. Er worden
alleen maar (armelijk uitgevoerde)
losse speculatieve levensmomenten
ten beste gegeven, die bij elkaar het
beeld moeten oproepen van een ver
drietige innerlijke verscheurdheid.
En wat zie je: een mannetje in lange
zwarte jas, op witte schoenen, die
verscheurd doet, zonder dat je ook
maar even de indruk krijgt dat hij het
ook werkelijk wel is.
Een zeer grote fout van Van Veen in
zijn film is, dat hij zich niet van zich
zelf heeft kunnen los maken. Hij
speelt quasi het „uit elkaar gaan"-
moment in het levensverhaal van een
zekere Vincent. In werkelijkheid pre
senteert hij zich zelf als, de artiest
Van Veen aan de ene kant van het
theater en aan de andere kant een
menigte applaudisserende fans.
Daartussen, als toegift aan het film
maken, een door twee handen omslo
ten gezicht met, even zichtbaar, be
traande ogen. Het is de showpresen
tatie van een verdriet, dat eigenlijk
uit de hele figuur Vincent had moeten
Dat vereinsel in hoeverre I
gen zijn met het persoonlijlï
verhaal van Van Veen gaa^
filmkijker geen zier aan el
sefert me ook niet dat verzr
over een artiest die voor zijjur
deels onvermijdelijke) uitl£o
in conflict raakt met zijn vrc^,.
me nou toch maar effe opgi
zeg dat voor u zelf heen, met?
stemmetje van Monique va^/a
en haar aan een ander verlkn,
zou voor Vincent nog wel ovL:
komen zijn, als er geen zoo
geweest. In de relatie met da
openbaren zich in typischgei
„smart en chaos". s
Het camerawerk in de film iiui
dat redt nog enigszins het uil J
aanzicht. Maar wacht u er
om steviger in de film door
die glibbert tussen de vingei
een smaak-, reuk- en kleurlit
Het heeft binnen het raam vj
machteloosheid weinig of
om aandacht te besteden ai
duele prestaties op het gel
het acteren (zelfs binnen c^ei
van machteloosheid zijn ze,
vertjes). Het enige dat gezKe
worden is, dat Van Veen in dt
taties van zich zelf zich zt,
blijft. Die presentatie valte
samen met zijn methodiek u;
verleggen van normale kl<
Het enige advies dat ik Van
kunnen geven is dat hij ziel
hoede voor een tweede film.
Amsterdam Cinerama etu
Rotterdam Calypso 1
Den Haag Calypso en
verder in 25 theaters
land. 12 j.
tk
fP
ama eru_
1 en lL
i en dur
s overal
ADVERTENTIE
van de twee tegenstrijdigheden
vraagt, als een vis in het water.
In „Goin' south" gunt hij zich zelf
hij had immers de regie in handen
volop de vreugde van dat vrije zwem
men. Hij is een out-law, die aan de
galg ontsnapt, omdat een jonge
vrouw hem als echtgenoot opeist (dit
was conform de wet in Texas). De
vrouw bezit een mijn waarin, volgens
haar verwachtingen, goud te vinden
is. Op het stramien van goud-zoeke-
rij, gannefhouding, vrijheidszin en de
onuitroeibare drang tot verliefdheid
is de hele film geborduurd. Met kleu
rige tonen, en een franke jolige op
bouw, die deze schelmen-western tot
een pittige belevenis maakt.
Goin'-South - Amsterdam - Leidse-
pleinth. a.l.
tot 8 oktober in het
Rijksmuseum voor
Volkenkunde
Steenstr. 1 Leiden. 071-132641
(Japans aardewerk v.d. 16e euw tol
heden)
film vertoning van ma t/m vrij
op. tijden ma t/m za 10-5
zondag 1-5
WIJ MAKEN
koperbeslag op oude
statenbijbels
RESTAUREREN
antieke hbrloges en klokken
GEVEN
prima vakwerk en goede
schriftelijke garantie
Bel 033-43694
Fa. HOOGENDOORN
postbus 32
3830 AA Leusden-C.
inlK
'"til
Brasch/Bracht/Helllnga/Jai
Plnter/Schnltzler/Tsjechow
in da
Amsterdamse Stadsschouwburg j
er is al een abonnement voor u v.
Bestellen? Heel eenvoudig. Bel L,
230677 (maandag t/m vrijdag 11-5
HAAST U, feU
DE INSCHRIJVING SLUIT j
1 SEPT. '79
4 TOT 31 AUGUSTUS
BERNARD, JAUDOl
SIERADEN
NICOLE RINGES
OLIEVERFSCHILDERIJ
HANS VYGEN
PLASTIEKEN
Geop.: woe. t/m vrij. v. 12-18
do. 19-21. U.. ZA. 11-17 u..
zon. 13-17 u. Tel. 020-200156.
Sluiskant 24 2265 AB Leidsch«
Galerie
PC. Hooftstraat 124, Tel 020-711634
