Sow jet-Unie bouwt aan gigantische slagkruisers Jrote verliezen lij gevechten West-Sahara Pintasilgo zeer ambitieus Fanatieke moslems bezetten linkse gebouwen Teheran President Suriname lijkt impasse te hebben doorbroken Maatregelen tegen atoombom Pakistan Londen stemt Smith en Muzorewa optimistisch Revolutionairen schieten in lucht jBd!" Procedure voor verrijkingsfabriek uranium in Gronau Operatie voor transseksueel niet beste hulp BDAG 14 AUGUSTUS 1979 BUITENLAND TROUW/KWARTET ON'DEN (Reuter) Op de werven m Leningrad worden gigantische rlogsschepen gebouwd. Ze zijn ,000 ton groot en meten 247 meter n spiegel tot boeg. Ze zijn uitge- st met kanonnen en raketten en |n tevens geschikt voor het ver- ,er van helicopters en Yak-36 iegtuigen. die verticaal opstij- n. Ze worden voortbewogen door rnenergie. Volgens Captain John Moore, de tgever van Jane's Fighting Ships, n gezagdragende bron over zee- achtmaterieel, zal het eerste ip uit deze klasse het volgend r worden besteld, waarna er nog s elf volgen. „Deze gevaarten men een formidabele interven- icht", aldus Captain Moore, die in een precaire situatie het stra tegisch evenwicht kunnen ver storen." Andere zeemachtdeskundigen zijn minder ongerust: grote schepen zijn kwestbaar; hoe groter de op pervlakte is, des te groter is ook het doelwit voor de tegenstander. Van wege deze reden hebben de Vere nigde Staten afgezien van de plan nen voor de bouw van dergelijke „strike cruisers", waar de nieuwe Sowjetschepen sterk op lijken. Cri tici van admiraal Sergej Gorsjkow menen dat de nieuwe zeemonsters gedoemd zijn in de golven te ver dwijnen als het menens wordt. Dit was dan ook het trieste lot van de Britse „Hood". de laatste, grote gevechtskruiser, die op 23 mei 1941 door een salvo van de Duitse Bis marck naar de bodem werd ge jaagd. Bij deze gigant moest een passende dekbewapening worden opgeofferd om een redelijke snel heid te behouden. Dank zij hun elegante, ranke lijn lijden de zwaarbewapende Russische krui sers niet aan dit euvel. Anders dan de Hood, die de be scherming en bevoorrading van kleinere gevechtschepen tot taak had, kunnen de Sowjetkruisers on afhankelijk opereren. En dit biedt een volstrekt nieuw perspectief. Immers de zwakte van de Russi sche vloot ligt in het gebrek aan verafgelegen bases. De nieuwe kruisers worden door kernenergie voortbewogen en hierdoor kunnen zij maandenlang op alle wereld zeeën opereren zonder aan te hoe ven meren voor bevoorrading. JIERS (Reuter, AP, AFP) Bij hevige gevechten tussen 'v okkaanse troepen en guerillastrijders van het Frente hl sario zijn honderden mensen omgekomen Volgens Polisa- jyijn bij de strijd in de omgeving van de oasis Bir Enzaran >rdag 400 Marokkaanse soldaten gedood en 300 gewond. Marokkaanse regering sprak van grote verliezen aan de van de tegenstanders. ■b: ikkaanse troepen hebben afgelo- weekeinde het stadje Dachla be- Dachla is de hoofdstad van Tiri- ïarbia, een Mauretaans deel van fest-Sahara. Mauretanie, dat on een vredesakkoord met het te Polisario heeft gesloten, heeft >ten „zich met ingang van 15 istus uit Tiris- El Garbia terug te in". De Mauretaanse premier Haidalla maakte dit gisteren e radio bekend. De Mauretaanse •ing heeft met klem geproteseerd de Marokkaanse agressie en de ^JJiddellijke terugtrekking van de ikkanen geëist. de agressie van de Algerijnse vech tersbazen". De Istiqlalpartij die deel uit maakt van de coalitieregering in Marokko drong gisteren aan op een algehele mobilisatie van het Marokkaanse volk om de „Marokkaanse rechten in de westelijke Sahara te waarborgen". Twee delegaties uit Mauretanie zijn gisteren naar Maarokko en Algerie getogen om over de problemen in West-Sahara te praten. iesverdrag etanië tekende ruim een week en het vredesverdrag met het gr,te Polisario dat streeft naar on- Dn ikelijkheid voor het westelijk van de Sahara. Dit deel was er een Spaanse kolonie. Na de rtekening verklaarde de Maure- ie regering al dat het van plan onhfstand te doen van alle aanspra- ingbp het zuidelijk deel van de wes- >m*e Sahara. Dit deel kreeg Maure- toegewezen. Marokko kreeg de levan de westelijke Sahara toege- alirien eist nu ook het deel waar tanië afstand van wil doen. kko heeft in de West-Sahara hatting 25.000 soldaten inge- :gen de bevrijdingsbeweging het Polisario. Een woordvoerder iet front deelde gisteren mee dat 5 Marokkaanse militairen gevan- ;ijn genomen, onder wie een ka- i en drie luitenants. De guerrilla- Iers van het front zouden bij de :hten bij de oasis Bir Enzaran in dfyartje van de West-Sahara veel air materieel van de Marokka- ortiebben vernield. Frente Polisario cte ook melding van een aanval, orferde in zes weken op Lebuirate, garnizoenstadje in Zuid-Marok- Dnflierbij zouden 92 Marokkaanse iten zijn gesneuveld, aldus de rens van Frente Polisario. De Sandinistische rege ring van Nicaragua heeft 268 ex-soldaten van Somoza vrijgelaten en overgeleverd aan het Rode Kruis. Op de foto een vrachtwagen met zojuist vrijgelaten na tionale gardisten. TEHERAN (Reuter, AP, AF) De islamitische revolutionaire militie heeft gisteren in de Iranese hoofdstad Teheran met in de lucht geschoten automatisch mitrailleurvuur nieuwe ern stige botsingen tussen fanatieke moslems en linkse Iranezen moeten voorkomen. Jarokkaanse minister van bui- ïndse zaken Mohammed Boucet- l" aakte gisteren bekend dat zijn Offing wapens heeft verstrekt aan ers die bij de grens met Algerije n. De burgers hebben de wapens igen om het hoofd te bieden aan Het schieten en het gehuil van ambu lance-sirenes zorgde in de hele Irane se hoofdstad voor een gespannen at mosfeer. Er waren gistermiddag maar weinig linkse Iranezen meer op straat nadat 's morgens een dolgeworden groep militante moslems linkse doe len had bestormd en het hoofdkwar tier van de linkse Fedayeen-guerrilla- strijders hadden bezet. Het zwaarste schieten was gistermiddag bij dit hoofdkwartier, waar de revolutionai re militie zich van de situatie meester had gemaakt. De militante aanhan gers van ayatollah Khomeini wilden kennelijk het al door de guerrillastrij ders ontruimde gebouw opnieuw be stormen. De incidenten van gister middag deden zich voor toen een groep van ongeveer 30.000 fanatieke aanhangers van Khomeini een mars hielden naar de universiteitsgebou wen van Teheran om zijn steun te betuigen aan het sluiten door de Ira nese regering van het onafhankelijke dagblad Ayandegan. Die sluiting leidde zondag tot bloedige gevechten tussen linkse demonstranten en de aanhang van de ayatollah. Er deden zich gistermiddag weinig botsingen voor al werd een ongesluierde vrouw in elkaar geslagen. Vernielingen Bij de bestorming gistermorgen van het hoofdkwartier van de Ftfdayeen raakten verscheidene mensen ge wond, evenals toen de moslems ande re linkse doelwitten zoals een biblio theek van linkse studenten en de communistische partij Tudeh wilden bezetten. Bij de Fedayeen drongen de moslems onder aanvoerding van vijf gemaskerde mannen het gebouw bin nen en vernielden het meubilair. Boe ken, pamfletten en spandoeken wer den naar buiten gegooid en in brand ifl an 5ELDORF (DPA) De openba- ergunningsprocedure voor de van een Westduitse verrijkings- 06(ek voor uranium in Gronau, vlak Nederlandse grens, begint deze A Met ingang van donderdag lig- n Gronau en Dilsseldorf een vei- I v Idsanalyse en een korte project- irijving ter Inzage, aldus het mi- - Qrie van arbeid van de deelstaat irijn-Westfalen. Op grond hier- °Tunnen bezwaarschriften worden liend. tgelijke fabrieken zijn al in be- in Almelo, niet ver van de West- e grens, en in het Engelse Ca- penhurst. Beide vestigingen van het Brits-Duits-Nederlandse samenwer kingsproject Urenco hebben uitbrei dingsplannen. Het bedrijf in Gronau moet een capa citeit van duizend ton scheidingsar- beid per jaar krijgen. Daarmee kan genoeg uranium worden verrijkt om zeven tot acht grote kerncentrales aan de praat te houden. Almelo en Capenhurst hebben elk een capaci teit van tweehonderd ton per jaar. Als Gronau volgend voorjaar een bouwvergunning voor de eerste fase krijgt en de procedure ook verder volgens de wensen der bouwers ver loopt kan de produktie daar in 1985 op vierhonderd ton liggen. De ultra- centrifugetechniek waarmee Urenco het uranium verrijkt, maakt het bin nen zekere grenzen mogelijk om ca paciteit bij te bouwen al naar er leve ringscontracten voor kernbrandstof worden afgesloten. gestoken. Ook het gebouw van de Tudehpartij werd bestormd maar de menigte slaagde er niet in door de hekken te komen. De pastor van een Anglicaanse school voor blinden in Isfahan heeft gisteren drie dagen tijd gekregen om met zijn vrouw en drie kinderen te vertrekken, zo heeft een kerkleider meegedeeld. Een groep van tien mos lems drong gisteren gewapend de school binnen en bezette het gebouw. De groep zei te handelen in opdracht van de islamitische revolutionaire au toriteiten. De Engelse kerk zal tegen de actie protest aantekenen bij de regering. Al eerder werden door de kerk ingerichte hospitalen overge nomen. Een revolutionair vuurpeleton heeft gisteren het voormalige hoofd van de politie in Chorramsjar in het zuiden van het land terechtgesteld, aldus de staatsradio. Kolonel, Achmadi werd schuldig bevonden aan het laten neerschieten van „weerloze en on schuldige mensen" en aan het laten aanhouden van „jonge revolutionai ren en strijdende geestelijken". Ten slotte zou hij jongeren hebben over geleverd aan de SAVAK, de geheime politie van de verdreven sjah. Het aantal executies sinds de revolutie van half februari is nu tot 429 ge stegen. Buitenlandse journalisten in Iran kunnen voortaan worden vervolgd voor de berichtgeving in hun kranten of doorhun, persbureaus, zo staat in t een gisteren van kracht geworden' wet. Buitenlandse journalisten moe ten een eed afleggen dat „.zij niets dan de waarheid zullen schrijven, geen nieuws zullen verzinnen, geruch ten verspreiden of onenigheid en ach terdocht veroorzaken." Journalisten moeten een bezoek aan Iran voortaan twee maanden van tevoren aanvra gen. Van onze correspondent PARAMARIBO Het ziet er naar uit, dat de bemiddelings pogingen achter de schermen van president Ferrier toch resultaat zullen hebben en de impasse in het Surinaamse parlement kan worden doorbroken. Een woordvoerder van de VDP-oppositie zei gisteren dat de leden van de VDP bij het begin van het nieuwe parlementaire jaar op 1 september weer naar het parlement zullen terugkeren. De moeilijkheden in Suriname zijn begonnen in mei, toen een lid van de regeringscoalitie plotseling overleed. Tot dat ogenblik beschikte de rege ring over een meerderheid van eén stem in het 39 leden tellende parle ment. maar opeens was er sprake van een 19-19 verhouding. De oppositie weigerde toen mee te werken aan de installatie van een nieuw parlements lid (er zijn minstens twintig leden nodig om wettig te kunnen vergade ren; door weg te blijven blokkeerde de oppositie de voortgang van het parlementaire werk). Er is inmiddels wel het een en ander gebeurd. Oppositielid Henk Herren- berg ging twee weken in honger- en dorststaking en parlementsvoorzitter Wijntuin beloofde Herrenberg daarop te zullen komen tot een open gesprek tussen regering en oppositie. Ook president Ferrier was actief in het bij elkaar brengen en het over en weer scheppen van begrip bij beide groe-.* pen. Dat is van belang, want presi dent Ferrier had eerder dit jaar aan gekondigd, dat hij met ingang van het nieuwe parlementaire Jaar wil af treden als staatshoofd. Zijn opvolger moet door het parlement gekozen worden, maar dan is het natuurlijk wel nodig dat het vergadert en ook dat het nieuwe staatshoofd enigszins de indruk kan wekken boven de par tijen te staan en niet de exponent te zijn van één politieke of raciale groep binnen de veel-rassige Surinaamse samenleving. SALISBURY (AP, AFP, UPI) Bisschop Muzorewa, de zwarte premier van Zimbabwe-Rhodesië is optimistisch over de vredesgesprekken die waarschijnlijk volgende maand in Londen zullen worden gehouden. Zijn voorganger Ian Smith, die nog steeds grote invloed in Zimbabwe-Rhodesië heeft, toonde zich al even optimistisch. BALTIMORE (AP) Het Johns Hop kins ziekenhuis voert voortaan geen operaties meer uit op transseksuele patiënten. Het vooraanstaande Ame rikaanse hospitaal was in de jaren zestig een van de eerste die de moge lijkheid opende om mensen die licha melijk van geslacht wilden verande ren omdat ze het overstelpende ge voel hadden van dat andere geslacht te zijn en „in een verkeerd lijf te zitten" chirurgisch te helpen. Maar volgens een vergelijkend onder zoek dat in 1966 begon, hebben de operaties op den duur geen betere resultaten dan minder ingrijpende vormen van hulpverlening. „Chirur- giesch ingrijpen heeft objectief be zien niet méér gedaan dan wat psy chotherapie en verloop van tijd kun nen doen," aldus professor Jon Meyer. Zijn studie vergeleek 24 wel en 26 niet geopereerde transseksuelen op terrei nen als sociale contacten, gezinsleven en emotionele stabiliteit. „Wat wij vonden was dat beide groepen onge veer in dezelfde mate verbeterden," zegt Meyer, „en in feite was de verbe tering bij de niet geopereerde groep statistisch nog iets duidelijker. Wat werkelijk van belang is," meent hij. „is dat bij het optreden van een crisis in het leven van de patiënt een thera pie wordt aangeboden. En het doet er waarschijnlijk niet .werkelijk toe, wel ke therapie." De studie van Meyer, de eerste op dit terrein, werd gepubliceerd in het au gustusnummer van het vaktijdschrift Archives of General Psychiatry. Johns Hopkins heeft in totaal onge veer honderd transseksuelen geope reerd. De Britse regering heeft gisteren de Rhodesische bewindvoerders uitge nodigd. De Britten verwachten dat Muzorewa ex-premier Smith niet zal meenemen In zijn delegatie voor Lon den. Smith, die op het ogenblik mi nister zonder portefeuille is in het kabinet van Muzorewa, kan de vre desgesprekken in Londen zeer be moeilijken. Hij zou de Britse premier Margaret Thatcher in een moeilijke- positie kunnen brengen. Een misluk king van de conferentie is uiterst waarschijnlijk als Ian Smith aanwe zig is. President Nyerere van Tanzania heeft verklaard dat Joshua Nkomo en Robert Mugabe, de leiders van het Patriottisch Front, ook naar Londen zullen komen om over de Britse vre desplannen te praten. Nyerere wordt beschouwd als politiek leider van de vijf Frontlijnstaten, Angola, Mozam bique. Botswana, Tanzania en Zam bia. De Britse vredesvoorstellen voor zien in een nieuwe grondwet en nieu we verkiezingen onder Brits toezicht en een conferentie waaraan alle par tijen in de kwestie Zimbabwe-Rhode sië meedoen. In Zimbabwe-Rhodesië ging gisteren overigens de strijd tussen het rege ringsleger en het Patriottisch Front onverminderd voort. Volgens Salis bury zijn 33 guerrillastrijders en vier medestanders gedood, terwijl aan re geringszijde vier mensen sneuvelden. WASHINGTON (AFP, DPA) De Amerikaanse regering wil Pakistan beletten om de „eerste Islamitische atoombom" te vervaardigen. Washington zou van plan zijn om economische sancties tegen Pakistan af te kondigen of om het land eerder wapens te leveren als het bereid is te stoppen met het vervaardigen van een atoombom. Volgens de Amerikaanse geheime dienst CIA is Pakistan met het ont wikkelen van een atoombom verder dan tot dusverre werd aangenomen. Een dergelijke bom zou in oktober al klaar kunnen zijn, aldus deskundi gen. Washington vreest dat India al les zal doen om eveneens zijn eigen kernbom op tijd klaar te krijgen. President Zla ontkent nog steeds dat Pakistan al zover Is met het ontwik kelen van een atoombom. Zia is zelfs uiterst geïrriteerd door het Ameri kaanse wantrouwen jegens zijn woord. De Pakistaanse minister van defensie Ali Ahmad Talpur verklaar de gisteren dat Pakistan niet bereid is om voor druk van buitenaf te bui gen en dat de regering van Pakistan in staat is om er krachtig tegen in te gaan en „zijn vitale installaties te verdedigen." Het Engelstalige Pakistaanse dag blad The Star meldde gisteren dat er afweergeschut werd geplaatst rond om de kerncentrales als voorzorg te gen mogelijke aanvallen van de Vere nigde Staten en Israël. Volgens het Britse dagblad The Gu ardian is er in Washington een werk groep onder leiding van ambassadeur Gerard Smith die zich bezighoudt met de Pakistaanse atoombom. De werkgroep zou verschillende maatre gelen in gedachte hebben om Pakis tan van het ontwikkelen van een atoombom af te brengen. Washington heeft al eerder de econo mische en militaire hulp voor Pakis tan opgeschort om zijn ongenoegen te uiten over het feit dat Pakistan in staat is uranium te verrijken. De Ver enigde Staten zouden op het ogenblik ook overwegen om sabotageacties in Pakistan te houden. De Amerikaanse regering heeft giste ren ontkend dat het van plan was om clandestiene operaties of sabotage uit te voeren in Pakistan om de ver vaardiging van een atoombom te ver hinderen. De woordvoerder van het Witte Huis Tom Reston zei ook niets af te weten van het bestaan van de werkgroep die maatregelen voorbe reidde. (ff Jan Halkes ro 3ABON De Portugese regering Pintasilgo zal als overgangsregering tot de tussentijdse meezingen in november een aantal vernieuwingen doorvoeren in het staatsapparaat. S, asis van de dit jaar aangenomen |Y eving in het parlement zal een rB itralisatie en democratisering het bestuursapparaat worden (7l£evoerd. Ook zal de regering in iderd dagen die zij heeft, probe- n systeem van sociale verzeke- in de praktijk te brengen en Jetere verdeling van de sociale •eft de hete hangijzers van de rromlng en het beheer van de lunicatiemiddelen doet het re isprogramma geen concrete uit- Wel beloofde Pintasilgo alle n uit te voeren die in de loop der r het parlement zijn aangeno- ongeacht de politieke meerder- J'ï achter deze wetten staat. gebied van de buitenlandse i zal Portugal meer werk ma- i haar lidmaatschap van de leidsraad van de Verenigde Na- Jjn een streven naar een recht- piger nieuwe wereldorde. Ook wil illgo de betrekkingen met de Jere koloniën in Afrika definitief ft reine brengen, zonder afbreuk te doen aan Portugals toetreding tot de EG en het lidmaatschap van de NAVO. Minder concreet Het programma van Pintasilgo is zoals werd verwacht erg ambitieus voor een zakenkabinet dat slechts een dikke drie maanden heeft. Van de andere kant is het programma min der concreet dan verwacht zou mo gen worden na de veelbelovende in tentieverklaringen van Pintasilgo voor de aanvaarding van haar ambt. Maar „ik heb mijn taak gedaan", zei Maria de Lurdes Pintasilgo gisteren in het parlement. „De plannen zullen nu verwezenlijkt moeten worden door de mannen en vrouwen van het land en met de hulp van God." Het regeringsprogramma zal van donderdag tot en met zaterdag door het parlement worden bediscussi eerd. Het staat al vast dat het niet verworpen zal worden. Met name de socialistische partij bleek tegen be paalde verwachtingen in zeer tevre den met Pintasilgo's benoeming. Dat neemt niet weg dat de socialisten zich van stelling over het programma zou den kunnen onthouden uit protest tegen de weigering van president Ea- nes in plaats van Pintasilgo een soci alistische regering te benoemen. De oppositie tegen Pintasilgo, die van de kant van de sociaal- en cen trumdemocraten komt verenigd in de zogeheten Democratische Alliantie, komt meer dan 50 stemmen tekort om de vereiste absolute meerderheid te halen. Na de debatten over het regeringsprogramma zal president Eanes het parlement ontbinden cn tussentijdse verkiezingen uitschrij ven binnen 90 dagen daarna. Zinloos De oppositie luidde gisteren eigenlijk de verkiezingscampagne al in. De De mocratische Alliantie liet voor de ge legenheid haar enige vrouwelijke af gevaardigde het woord voeren Hele- KUfkOOqst na Roseta noemde het debat bij voor baat zinloos en zag als enige oplos sing het stemmen op de alliantie om een einde te maken aan de linkse meerderheid. Het merkwaardige is echter dat deze linkse meerderheid in werkelijkheid niet aan de macht is geweest. De socialisten hebben steeds geweigerd een coalitie met de communisten aan te gaan en omgekeerd weigerden de communisten de socialisten onvoor waardelijk te steunen tegen de aan vallen uit de conservatieve hoek. Pin tasilgo heeft nu beloofd alle wetten uit te voeren die door de wisselend progressieve en conservatieve stem mingen in het parlement werden aan genomen. Met name de landarbeiders van de coöperatieve boerderijen In de Alen- .tejo vragen zich af wat dit concreet zal gaan betekenen. De conservatieve wet op de landhervorming is een maand geleden door de communis- tlsch-socialistische meerderheid op de belangrijkste punten herzien. Maar president Eanes heeft deze her ziening nog niet van zijn handteke ning vooreien. Hij zou haar eventueel met een veto kunnen treffen zodat het probleem pas na de verkiezingen in het parlement terug kan komen. De situatie in het gebied van de land hervorming verslechtert echter met de dag. Vorige week werd bij Alcacer voor het eerst door de republikeinse garde met scherp op de landarbeiders geschoten. De arbeiders probeerden het weghalen van de kurkoogst te verhinderen die afkomstig was van een landgoed dat eerder aan de vroe gere grootgrondbezitter was terugge geven. De getroffen coöperatie maak te deze teruggave aanhangig bij de rechter en meent daarom dat de grootgrondbezitter niet tot het weg halen van de kurk mocht overgaan. Bij een soortgelijk treffen'enkele we ken geleden in de buurt van Alvalade, werden landarbeiders op een haartje na gemist door kogels afkomstig van het Jachtgeweer van de grootgrond bezitter. Met spanning werd gistermiddag uit gezien naar het antwoord van Pinta silgo op de vragen wat er concreet met de landhervorming gebeuren zou. De nieuwe minister Joaquim LourenQO ontkende vorige week de geruchten dat hij verdere teruggave van land stop zou zetten. Maar net een dag eerder had hij met een dele gatie van de landbouwcoöperaties ge praat die na afloop zeer tevreden over hem was. Van het antwoord van Pin tasilgo zal afhangen of de regering werkelijk in staat zal zijn de verkie zingen ln alle rust en orde te laten verlopen. En daar zal ongetwijfeld ook de verkiezingenuitslag zelf straks veel mee te maken hebben. Premier Maria de Lurdes Pintasilgo (links) tijdens baar eerste toespraak als regeringsleider van Portugal

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 7