Gp zoek naar een
andere kerk in Salland
I I
«li
Vit brieven van lezers
Een beeldhouwer
wordt theoloog
U
Trouw
fMf
n lê
n Sn én Ui i
w - -
Conferentie
VRIJDAG 10 AUGUSTUS 1979
TROUW/KWARTET
door Eimert Pruim
DEVENTER Onlangs is het gebeurd dat een groep predikantsweduwen min of meer
verdwaald raakte in een viering van de Basisgroep Antenne in Salland (BAS). De groep
vrouwen was in conferentie bijeen op vormingscentrum Den Alerdinck in Laag-Zuthem. Op
zaterdagavond laat kwam bericht binnen dat mevrouw ds K&thie van Drimmelen uit
Hardenberg de volgende morgen in verband met een kaakontsteking de huisdienst niet kon
komen leiden. Na enig overleg besloot een aantal vrouwen toen deel te nemen aan een viering
van de BAS in een kelder in Deventer.
Gevraagd naar hun ervaring zeiden
de predikantsweduwen: „We vonden
het een geweldige beleving. Zoveel
jonge mensen die zo actief In de weer
zijn. Nu Ja. de pollUeke uiUeg van het
evangelieverhaal sprak ons niet het
sterkst aan. Maar wel de gezellige
informele sfeer, 't Was een echte ge
meenschap, waar we ons direct thuis-
voelden. En dat brood breken, nu Ja,
dat had misschien wel wat plechtiger
gekund. Maar toch was het alles bij
elkaar erg goed."
Eind 1977 ontwikkelden enkele men
sen in Salland de eerste iniUaüeven
voor wat later de Basisgroep Antenne
in Salland (BAS) is gaan heten. Op
dit moment omvat de groep ongeveer
100 leden, de kinderen meegeteld.
Elke laatste zondag van de maand
komen ze, afwisselend in Deventer,
Hellendoom en Wijhe, samen voor
een viering. Met opzet gebeurt dat
niet telkens op één plaats om zo de
hele regio In het blikveld te houden.
Salland is een gebied ln Overijssel
ongeveer tussen Zwolle-Dalfsen-Om-
men-Holten en Deventer. Elke twee
de vrijdag in de maand komt de ba
sisgroep 's avonds ln „volksvergade
ring" bijeen voor de bespreking van
acties, visie en program en praktische
zaken. Vrijwel alle leden maken daar
naast nog deel uit van kleinere praat-,
werk- en meditatiegroepen. Daarin is
men bezig geweest en nog bezig met
politieke lezing van de bijbel, stilte en
schriftmeditatie, een boek van dr P.
Boerwinkel over de bergrede, eigen
levensvragen, nieuwe geloofsliede
ren. een Joods leerhuis, de vrouwen
beweging en dergelijke. De Jongeren
hebben een eigen „steunantenne".
Bescheiden
De basisgroep ontwikkelt maar op
bescheiden wijze eigen politieke ac
ties. Men staat op het standpunt dat
het beter is deel te nemen aan be
staande acties en die te stimuleren.
Zo kan men de meeste leden ook
tegenkomen ln het werk van politieke
partijen, Amnesty International, Chi-
li-comité, Anti Apartheidsbeweging,
milieugroepen, Kerk en Vrede, Inter
kerkelijk Vredesberaad, adopUeac-
ties, CLAT, SOS-Wereldhandel, X - Y,
hulp aan gehandicapten, actie voor
gaarkeukens ln Chili en voor het anti-
raclsmefonds van de Wereldraad van
Kerken, Solldarldad, Pax Christi,
vrouwenbeweging enzovoort.
Het was verbluffend te zien hoe snel
een groep van rond 100 personen zich
in Salland gevormd had. De groep
vroeg en kreeg in de streek bekend
heid door middel van mond-tot-
mond-reclame en door mededelingen
en artikelen in de regionale pers. die
de initiaUefgroep ten dele zelf ver
strekte. Deze stukjes bevatten ook
telkens namen en adressen van per
sonen, die nadere informatie konden
geven.
Bij de contacten en reacties uit de
hele regio werd er vanaf het begin
grote nadruk op gelegd dat de nieuw
te vormen basisgroep zich oriënteren
wilde op de landelijke basisbeweging.
Iedere geïnteresseerde kreeg daarom
ook de eerste Oproep van de landelij
ke beweging toegestuurd. Er was be
duchtheid om in een onduidelijke
doelstellingentoestand te belanden.
In de Oproep was sprake van aanslui
ting bij de Joods-christelijke traditie
en de politieke ortëtatie ging meer
naar links dan naar rechts. Niet iede
re uitlegger las dat laatste overigens
in de Oproep.
Kleur bekennen
Het politieke kleur bekennen heeft de
groep de nodige inspanning en op
winding bezorgd. Zou men (wat overi
gens nooit is gebeurd) de afzonderlij
ke politieke voorkeuren der leden
hebben geïnventariseerd, dan was
vermoedelijk een sterke bijval geble
ken voor PvdA, CPN. PPR, PSP en
misschien D'66. Maar ook enkele
CDA'ers waren onder de profeten.
Hoe moest dat nu? Aan de hand van
de ontwerpen voor wat later Visie en
Program van de landelijke Basisbe
weging werd, is de vraag grondig aan
de orde geweest. 8ommigen bepleit
ten een liefdesverklaring zonder re
serve voor links. Anderen vreesden zo
een te grote vereenzelviging. Weer
anderen kwamen op voor vrijheid in
zake politieke voorkeur ook ln het
CDA is er plaats voor kritische en
progressieve politiek, stelde men. En
sommigen konden geen touw vast
knopen aan de hele discussie. Ten
slotte vond men elkaar in een „keuze
voor kritisch-links". Dat leek een rij
kelijk vage formulering, maar in de
praktijk bleek ze toch werkzaam.
Sommige geïnteresseerden wisten nu
beter of ze (niet verder) mee wilden
doen. En ook in de keuze van acties,
financiële steun en koersrichting
bleek „kritisch links" wel degelijk
een bruikbare sleutel.
Relatie
Ook de verhouding tot de gevestigde
kerken leek aanvankelijk een geschil
punt. 8ommigen zagen binnen de ge
vestigde kerken alleen maar de dood
in de pot. ZIJ hadden hoewel ze wel
degelijk christen wilden zijn hun
lidmaatschap van de (katholieke of
protestantse) kerk opgezegd. Enke
len bleken praktiserend kerklid. En
een vrij grote groep had (en heeft) een
nogal wisselende houding met be
trekking tot de gevestigde kerken:
wel distantie, geen afscheid. De kri
tiek richt zich vooral tegen de anonie
me massaliteit, de politieke vrijblij
vendheid en het conservatisme der
kerken.
De BAS is overigens wat anders ont
staan dan veel andere basisgroepen
in Nederland. Veel kritische gemeen
ten hebben een kerkelijke herkomst,
sommigen wonen nog steeds in bij
kerken of hebben (door de kerk be
taalde) voorgangers en vrijgestelden.
De BAS is om zo te zeggen ln het wild
ontstaan, helemaal los van de geves
tigde kerken in 8alland. Die toonden
tot nu toe ook nauwelijks interesse
voor de nieuwe gemeente. Alleen een
gereformeerde kerkeraad heeft eens
een lid van de BAS uitgenodigd om te
komen vertellen over opzet en bedoe
lingen van de onderneming.
Vieringen
De BA8 had niets waarop ze institu
tioneel kon terugvallen. Dat leverde
vervolgens een moeilijk, maar uiterst
Deze ruboek rs uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gencht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het met plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren. Brieven adressoren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859.1000
AW Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
Directeur mg O Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 059
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131
Amsterdam
tel 020-913456
te'ei 13006
Postgfo 66 00 00
Bank Ned Cred<eibam>
Rekenmgnr 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM/OORDRECHT
Postbus 940
3000 AX Rotterdam
lei 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel 010-115568 (redactie)
tol 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
WestWaah 4
Rotterdam
REGIO OEN MAAG1EIDEN
Postbus 101
2501 cc Den Haag
iel 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORD/OOST NEDERLAND
(u<tsiuitend administratie)
Postbus 3
6000 AA Zwolle
te» 05200-17030
Melkmarkt 56
Zwoiie
Abonnementsprijzen:
Per maand f 15 90
Por kwartaal f 47,70
Per h4Jt taar f 95 40
Per taar I 188,60
Aqvtrutntittar>tvtn op aanvraag
ir«e adressen boven)
Opgave 1am*eber<nten 9-19 30 van
murdag t'm vridag Op zondag van 18-
20 uur te«et 020-913456
Opgave rmru-advenenhes ie»
320 936868 ot sctv4tek|k aan Mm.-Adv
afdeling postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswiz.g.ngen u.tsimiend scir.fteii|k
aan onze Amsterdamse adressen
Beernlnk (3)
Als we er van moeten uitgaan, dat de
mentaliteit van de ln het CDA aanwe
zige anti-revolutionairen overwegend
door de heer J. van Rooijen zou wor
den vertolkt is het zaak om de waar
schuwing van mr. Beernlnk dubbel
ter harte te nemen. En kan het CDA
beter niet doorgaan. Voor mensen
met een inslag als genoemde schrij
ver staat de deur naar de PvdA wa
genwijd open en valt er niet veel meer
vooraf te sleutelen. Trouwens, de
CHU-ers die bij de „afbraak onder
Beernink" de CHU verlieten wisten,
toen deze groep niet van de „rode
vloed" gediend was, hun weg naar het
linkerkamp best te vinden. Laat ons
er maar liever van uitgaan, dat figu
ren als Schakel meer het beeld van de
AR-partners zullen vertonen, en dat
het mogelijk zal blijken een CDA te
vormen dat zich niet bij voorbaat als
uitsluitend PvdA-regeringspartner
gaat opstellen.
Doordraaien (2)
Nu weer 60 miljoen komkommers
doorgedraaid. Wat een aanklacht.
Moet dat zo doorgaan? Is er nu nie
mand die dat kan tegenhouden. Wij,
gelovigen, willen allemaal wel een
dag in een conservenfabriek werken
als het gaat om groenten en fruit die
doorgedraaid moeten worden, te hel
pen inblikken, zodat de duizenden
die verhongeren, ons teveel, kunnen
eten en blijven leven. Wij willen dit
gratis doen, opdat mensen kunnen
blijven leven en niet verhongeren. Wij
voelen er ons niet te goed voor, wij
willen helpen omdat die nood ten
hemel schreit en die aanklacht niet
langer te verdragen is. Al zou mijn
rug breken, maar het moet, voedsel
mag niet doorgedraaid worden, vroe
ger niet en nu niet en nooit niet? Onze
Schepper wordt er diep door beledigd
en onze medemens wordt er door ver
moord.
Rosendaal F. Vos Zr.
Boeren (5)
De reacties van de schrijvers van de
ingezonden stukken betreffende dit
onderwerp stellen mij wel teleur. Ze
zetten zich nogal emotioneel af tegen
de wijze waarop ds. Hans Bouma dit
onderwerp behandelt. Vooral de heer
Henk Graaskamp uit Vorden doet dit
op een arrogant toontje, alsof ds Bou
ma een emotionele schreeuwer zon
der verstand is.
Lexmond
Deze wijze van reageren lijkt mij er
op gericht de aandacht van de proble
men van de Intensieve veehouderij af
J. van Dieren te leiden.
Schiedam J. Groenenberg
f
boeiend leerproces op. „Ik vond het
in het begin allemaal erg onduidelijk
en onveilig", bekent een deelnemer.
„De vieringen waren rommelig, haast
chaotisch. Wat de vorm betreft hiel
den ze het midden tussen een teach-
in, een crèche, een misviering en een
vormingscursus.
Iedereen was erg onzeker. Veel Inspi
ratie ging er niet van uit." De verlei
ding was toen groot om nu maar een
„vakman" voor de troep te zetten en
een liturgie van elders te lenen. Dat is
gelukkig niet gebeurd. Telkens werd
herhaald: „Laten we geduld hebben.
Al doende zullen we vast, met vallen
en opstaan, nieuwe vormen en woro-
den vinden." En zowaar, dat gebeur
de. Na driekwart jaar is tijdens enke
le volksvergaderingen de balans op
gemaakt. De meesten bleken toen
toch behoefte te hebben aan meer
structuur, vast terugkerende elemen
ten, en geen eindeloze praattoestan
den. Sindsdien zijn de vieringen een
motiverend onderdeel van het
groepsleven geworden.
Een dienst duurt niet langer dan een
uur. De deelnemers zitten in een gro
te kring. Elke viering wordt voorbe
reid door een telkens wisselende
groep.
De meeste diensten zijn opgebouwd
rond een bepaald thema. Terugkeren
de elementen zijn het zingen van lie
deren (uit de bundel van de r.-k. werk
groep voor volkstaalliturgie, die ieder
zich heeft aangeschaft), teksten,
schriftlezing, uitleg, tekenen van
hoop (in elke dienst spontane vertel
lingen over hoopvolle gebeurtenissen
uit de grote en kleine wereld), brood
en wijn, verhalen, gebeden, acties en
geïmproviseerde bijdragen. De kinde
ren doen soms mee in de hele dienst,
meestal alleen bij het tweede gedeel
te met brood en wijn. Het eerste deel
van de viering gebeurt door de kinde
ren apart met verhaal en spel, die
daarna ln de grote kring gepresen
teerd worden.
:.''A
i>B
Geen vrijgestelden
BAS heeft geen vaste voorgangers of
vrijgestelden: voorgaan, dlakonaat
en pastoraat zijn taken van allen. De
vieringen en volksvergaderingen
staan tot nu toe beperkt open voor
niet-BAS'ers. Wie zich wil komen
oriënteren is welkom, maar sightsee-
ers worden geweerd.
Pasen 1979 vierde de BAS in de vorm
van een pesachmaaltijd.
De vieringen worden eenmaal ln de
maand gehouden. Even is overwogen
dit vaker te gaan doen. Maar de voor
bereiding van een viering vergt tel
kens veel tijd. Een dienst elke week
zou een te grote opgave en misschien
ook te veel van het goede worden,
vooral ook omdat men er niet over
peinst deze diensten uit te besteden
aan een beroepsvoorganger.
Vaak hoort men als bezwaar tegen
„die elitaire basisgroepen" dat ze ac
tieve en kritische mensen onttrekt
aan het traditionele parochie- en ge-
raeenteleven. In feite blijkt de BAS
geen mensen van de gevestigde ker
ken te hebben afgesnoept. Rond 90
procent van de BAS-mensen had al
ver voor de BAS tot stand kwam,
afscheid genomen van het traditione
le kerkelijke leven. Ze wéren dus al
weg. De overige 10 procent kan men
ook nu nog wel Incidenteel tegenko
men in het gewone kerkewerk.
Een ander veel gehoord bezwaar is,
dat basisgroepen clubjes gelijkgezin
den zouden omvatten. De ervaring in
de BAS is daarentegen dat het (ook
daar) een heel karwei is elkaar te
verstaan en vast te houden. Het ver
schil met de gevestige kerken ls dat
die een paar keuzen niet willen ma
ken, die de BAS wel maakt. Voor de
rest zijn de mensen ln een basisgroep
net zo onberekenbaar en ingewikkeld
als ln de kerken of politieke partijen.
Van koekoek-eenzang geen sprake.
Eimert Pruim is part-time stafmede
werker publikaties bi] Kerk en We
reld in Driebergen en redactiesecre
taris van maandblad Voorlopig.
Een voorbeeld van het verticale: de hervormde kerk in
Breda.
door dr. C. Rijnsdorp
Die (gewezen)beeldhouwer is Frank de Miranda, nu 66 jaar
oud. Op 29 juni promoveerde hij aan de r.k. universiteit te
Nijmegen tot doctor in de godgeleerdheid. Onze krant van 2
juli informeerde de lezers reeds over deze merkwaardige
promotie. Merkwaardig vanwege zijn vorming als beeldhou
wer, in het kunstklimaat van architect K.P.C. de Bazel (1869 -
1923), graficus Samuel Jessurun de Mesquita (1868-1944) en
beeldhouwer Joseph Mendes da Costa (1863-1949). In de
tweede plaats merkwaardig vanwege zijn belangstelling voor
theologie.
Scholten (3)
Als Jood kiest hij zijn vertrekpunt
natuurlijk in het Oude Testament.
Zijn pas verschenen boek Hemel op
Aarde (uitg. Miranda bv, Wassenaar,
143 blz. 19.50) dankt zijn ontstaan
aan het lezen in bijbelkringen. Het
werk behandelt de schepping, Abra
ham, Mozes en het boek Jesaja aan
de hand van één bepaald leidmotief,
namelijk het „zien". Dat is niet ver
wonderlijk. Bouwen en beeldhouwen
spelen zich af in de ruimte. Gebou
wen en sculpturen richten zich op het
oog. Het zijn concrete kunsten en wie
uit die sfeer voortkomt ervaart en
denkt in eerste aanleg concreet.
Dit blijkt ook duidelijk uit het proef
schrift, dat tot titel heeft Het heilige
en de mens (zelfde uitgeverij, 136 blz.,
25,~).Deze dissertatie is een studie
over een eeuwenoud dilemma in de
godsdienst, namelijk de verhouding
tussen het religieuze en het priester
lijke. Met het religieuze bedoelt de
schrijver een persoonlijke verbon
denheid met het Goddelijke, de laat
ste en hoogste werkelijkheid. Dit
gaat voor de meeste mensen te hoog.
De gelovigen hebben doorgaans be
hoefte aan een tussenpersoon, name
lijk de priester.
Onderscheid
Aan de hand van een aantal oudtes
tamentische teksten (in vertaling van
Martin Buber) geeft De Miranda het
onderscheid aan tussen het religieuze
en het priesterlijke. Ook in deze stu
die staat het zien centraal. Men kan
ln alle richtingen om zich heen kij
ken; dit leidt tot het begrip „horizon-
taliteit". Het omhoog schouwen leidt
tot verticaliteit. In de bouwkundige
vormgeving van bepaalde gebeds
plaatsen, zoals moskee, synagoge, ka
thedraal, ls dit verschil terug te vin
den. In de moskee richten voorganger
en gelovigen zich op de naar Mekka
gewende achterwand. Hier voert de
auteur het begrip „frontallteit" in. De
mens stelt zich present tegenover een
breed frontaalvlak. Anders dan bij de
kathedralen ls er geen onderscheid
zichtbaar tussen aardse en hemelse
Onze anti-Israél specialist CDA-Ka-
merlid J. N. Scholten «telt dat ook de
Nederlandse regering moet overgaan
tot het uitnodigen van hoge vertegen
woordigers van de PLO. Omdat naar
de mening van de heer Scholten, de
PLO niet meer een moordenaarsben
de zou zijn. Als specialist ten aanzien
van het Midden-Oosten moet de heer
Scholten toch beter weten. Het zou
een lange terreur-lijst worden als alle
recente akties. door de PLO uitge
voerd. hier vermeld zouden worden.
De heer Scholten laat geen gelegen
heid voorbijgaan om zijn eenzijdig
standpunt ten opzichte van het Pa
lestijnse vraagstuk aan het Neder
landse volk bekend te maken. Hjj
moet ook eens vertellen dat er sinds
kort zes Palestijnse majoors zijn die
een pasje hebben waarmee ze legi
tiem met wapens het Unifil-gebied
binnen kunnen komen. Een bewijs
van de goede betrekkingen tussen
Unlfll en de PLO. Wanneer de Pales
tijnse majoors de road-block passe
ren. hebben de Unifil-soldaten niet de
bevoegdheid hen zelfs maar te laten
stoppen. In feite kunnen ze al pende
lend smokkelen wat ze willen. Het
vak van een VN-soldaat is vol van
tegenstrijdigheden. Het is hierom
met zo vreemd dat minister Mosje
Dajan de uitspraak deed dat Israël
gewoon doorgaat met zijn bombarde
menten in Libanon om die moorde
naarsbende (PLO) het zwijgen op te
De frontalitelt van de klaagmuur in Jeruzalem: aardse en hemelse heiligheid zijn innig
Cappele aan den IJssel G. de Leeuw verbonden.
heiligheid; beide zijn in het horizon
tale innig verbonden.
De genoemde frontallteit is volgens
De Miranda een kenmerk van het
religieuze. Hij herkent deze frontall
teit in de' oematuur van het gebergte
Sinaï. Het volk Israël kwam diep in
een dal te staan voor een brede en
steile bergwand. Hier vond de open
baring aan Israël plaats. Hier ook was
Mozes bij het brandende braambos
door Gode geroepen geweest. De
klaagmuur in Jeruzalem vertoonde
tot 1967 diezelfde frontaliteit, zegt de
schrijver. Daarna is het vier meter
brede straatje waaraan de muur
stond, uitgebreid tot een ruim en diep
plein, waardoor het effect van fronta
liteit teloor ging.
Ark
In synagogen wordt de frontaliteit
geschaad door de centrale positie die
de heilige ark inneemt. De gothische
kathedralen zijn totaal op verticali
teit ingesteld; ze suggereren een niet
te overbruggen afstand tussen boven
en onder. Hier wordt de priester als
bemiddelaar onmisbaar en het heili
ge wordt concreet en aanschouwelijk
gemaakt in het altaar.
Mozes vertegenwoordigt het heilige
en religieuze; A&ron, duidelijk de
mindere van Mozes, het priesterlijke.
Als Mozes maar niet van de berg
terugkomt, roept het volk om een
zichtbaar godsbeeld. Met het gouden
kalf ontspoort het priesterlijke in af
goderij. Maar ook zonder dit exces
blijft er tussen het religieuze (in de
zin die De Miranda eraan geeft) en
het priesterlijke een spanningsver
houding bestaan.
De auteur schrijft verder over dé
joodse godsdienstfilosoof Martin Bu
ber, met wie hij in Jeruzalem contact
heeft gehad. Naar aanleiding van
paus Johannes XXin, bij uitstek een
priesterlijke figuur, houdt de schrij
ver zich bezig met de r.k. kerk. Deze
heeft een sterke, afgesloten, priester
lijke structuur ontwikkeld, welke be
slotenheid echter door de warme
menselijkheid en openheid van paus
Johannes in principe is opengebro
ken. Hij heeft daarmee de weg gewe
zen naar een soort harmonie tussen
beide elementen.
Bij bovenstaande weergave heb ik
geprofiteerd van „Wetenschappelijk
Nieuws" No. 40 van de Katholieke
Universiteit in Nijmegen.
Oorkonde
Nieuwtestamentisch gezien is met de
hemelvaart van Christus het priester
schap van het oude Israël, en daar
mee een specifieke priesterstand in
de kerk. opgeheven. De klassieke oor
konde daarvan vinden we in de emi
nent belangrijke brief aan de He
breeën. Dit valt bij De Miranda volle
dig buiten de lijst. De protestant
wijst een priesterkerk principieel af.
Ook zullen velen moeite hebben met
het begrip „het religieuze". Dit neemt
echter niet weg, dat de gedachtenwe-
reld van De Miranda, al is die naar
mijn indruk nog niet helemaal uitge
kristalliseerd. voor theologen en niet-
theologen belangrijk kan zijn. Zijn
instelling op het concrete biedt een
heilzaam tegenwicht voor een over
trokken spiritualisme. En de echt
heid, de authenticiteit van de open
baring op Sinaï is mij na de lectuur
van beide boeken duidelijker dan
ooit voor ogen komen te staan. Het is
of je het meemaakt.
DE SCHADUWEN ZIJN
HET LANDSCHAP
VERDWENEN (r
't Was zo'n geduchte zomerdag
geweest, zoals we die dit jaar maarlE
weinig gehad hebben. In het begin|g
van de avond ging ik nog even een Dl
eindje om, op de fiets. Het landsch
ademde de avondvrede. Toch voel
Je al gauw weer een soort inspectei
En dat dreef mij naar onze 1
plaatselijke beek. Op kleine afstan 1
stroomt die langs ons dorp. Vroege
voor de kanalisering of het recht J
trekken, was de beek een romantis 3
gegeven. Je kon er langs wandelen
onder de bomen. Maar toen zijn de 1
bulldozers gekomen, in het zog vai^
de ruilverkaveling en die hebben ei
allemaal korte rakken van gemaak J:
De aardigheid is er bijna af. Verder
is een kleine stuw aangebracht en
is dan nog iets. Ik schrok echter vai
het vuil in de beek. Het leek een so<
meelachtig zaagsel dat zich op
verschillende plekken vasthechtte 1
aan waterplanten die hun kop bov<5
de waterspiegel uitstaken. En 1
daartussen een dood dier. Jan van
overkant vertelde mij later dat het
allemaal nog veel erger geweest war
Voor mij was het erg genoeg. Even
later was er een uitzending over de
immense olievervuiling in de oceaa1
Is het iets van onze tijd? In 1938 1
verscheen „Vervlogen jaren" van
Frans Erens (1857-1935). Hij schrijfT
daarin over het landschap van z'n
jeugd. „In die tijden waren de
landerijen nog omgeven door hi
heggen van ahornhout, dat op
beuken gelijkt, omdat men ervan
overtuigd was, dat de veldvruchtei
daardoor beter beschermd waren,
stammen en knotten van deze hegi.
waren dikwijls hoog en er waren er
bij, die wel een paar honderd jaar
telden. Daar in die gaten woonden
uilen en in de takken zaten nesten
van merels. Nu zijn de scheidingen
overal aangeduid door prikkeldrai
De schaduwen zijn uit het landsc
verdwenen, de winden hebben er
spel en de vogels hebben geen plaal
meer om te wonen".
VOORBUGANGEI
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK C
Bedankt voor Surhuizum (toez.):l
G. J. Goverts te Nieuw Vennep.
Afscheid op 12 augustus van App
scha: H. Faas, ber. te Eist (cl. Nijn
gen); van Oud-Loosdrecht: W. H.
Jong, ber. te Vlaardingen; van Sli
Pancras: L. A. Nagtegaal, ber. te D
drecht; van Hoorn; mevr. ds. G.
van Wijk, ber. te Alblasserdam (de
gem.); op 16 aug. van Aalst: J. C. v
Loo, ber. te Sint-Maartensd
(Tholen).
Intrede te Harlingen: M. de Heer
Okkenbroek.
GEREF. KERKEN
Afscheid van Katwijk aan Zee:
van Halsema, ber. te Amsterdam-J
termeer/Osdorp; van Baarn: W. J. v
de Kerk, ber. te Appingedam,
dienst van de part. synode van G
ningen voor de evangelisatie-arb
in de classis Appingedam; van Ha
trecht en Bergambacht: J. O. Kor
weg, ber. te Haarlem-Noord; v
Varsseveld: J. H. Nawijn, ber. te Bi
schoten-Spakenburg.
Intrede te Leeuwarden-West: P. Hu
man uit Rijnsburg; te Sneek: Z. I
demakers uit Emmen, fulltime leri
godsdienstonderwijs aan de c
scholengem.; te Drachten: R. Rei
man uit Dokkum; te Groningi
Noordoost: D. A. Vanhaelen uit Oo
en West-8ouburg; te Hoogeveen:
Ijkema uit Almelo.
GEREF. KERKEN (VRUG.)
Afscheid van Hoogeveen: H. Moste
ber. te Spakenburg-Noord.
Intrde te Den Bosch: S. Braaksn
voorheen zendingspred. te Curiti
(Brazilië)
CHR. GEREF. KERKEN
Afscheid van Veenendaal: D. Blesi
jr. ber. te Hillegom; op 10 aug. v
Lutten: M. den Bleker, ber. te Snee
GEREF. GEMEENTEN
Intrede op 15 aug. te Hoofddorp:
A. Zijderveld uit Middelbu
BAPT. GEMEENTEN
Intrede Te Tweede Exloërmond:
Mijland te Stavoren.
Zuidelijk Afrika: wat doen i
eraan binnen de kerken? Werk- j
ontmoetingsdag voor wie binnen j
kerken iets doet of wil gaan doen ai
de Zuidelijk Afrika problematid
van Kairos en het secretariaat va
ontwikkelingssamenwerking van j
gereformeerde kerken m.m.v. Da*
de Beer, ds. J. Drost. ds. Adog
Ruud Hopster en Harm Lamben
zaterdag 1 september 10.15-15.30 u«
Corderius-college, Amersfoort. Inf. I
aanm. tel. 033-43244.
Vrouwen in de derde wereld 1
wij, kadercursus van de werkgroj
VKW (vrouw, kerk, tweederde 4
reld), 21 augustus, 4, 11 en 25 septej
ber, steeds van 10-15 uur. Eindhof
Opg. en inl. tel. 030-710614.
Een reformatorische visie op
tenschapsfilosofie, voor studenM
sprekers prof. dr. J. D. DengerinkJ
S. Griffimen en prof. dr. Ir. E. Schut
man, 16-18 augustus, De Keyenbd
Renkum. Opg. en inf. eL 03465-609(
