Veel gereformeerden worden buitenkerkelijk
Onderzoek naar
christelijke liga
Carter als vertegenwoordiger
van de nieuwe zuiverheid
Hoe warm het was en hoe fijn
Trouw
VANDAAG
VOORBIJGA
Resten kapel
teruggevonden
Priester vermoord
in El Salvador
Bijbelsmokkelaars
in Praag gepakt
DINSDAG 7 AUGUSTUS 1979
KERK
TROUW/KWARTET
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM De daling van het ledental van de gereformeerde kerken
was in 1978 bijna vier maal zo groot als in 1977. De voornaamste reden,
waarom het aantal gereformeerden afneemt, is dat een elk jaar groeiend
Getal deze kerk verlaat om zich bij een andere geloofsgemeenschap aan te
sluiten of (officieel) buitenkerkelijk te worden.
standigheden op Urk voor, waardoor In dat
jaar 1238 mensen op dit voormalige eiland de
gereformeerde kerk verlieten en christelijk
gereformeerd werden. Dezen hebben we. om
een vergelijkbaar beeld te krijgen, buiten
beschouwing gelaten. Evemzo hebben we
voor 1978 afgetrokken de 1968 gereformeer
den van de classis België, die als gevolg van
de kerkfusie in dat land overgingen naar de
verenigde protestantse kerk daar.
De netto-daling van 1763 blijft de grootste,
die de gereformeerde kerken hebben geleden
sinds 1944. het jaar van de Vrijmaking. Vanaf
dat Jaar steeg het aantal gereformeerden in
een periode van dertig Jaar van 626.642 naar
879.838. Om vervolgens in vijf jaar weer af te
nemen tot 871.209.
In feite is de daling natuurlijk groter. Want
wij moeten ook rekening houden met de
bevolkingsgroei. In 1978 groeide de Neder
landse bevolking als geheel met 0,63 procent.
Dat betekent, dat er om gelijke tred te hou
den aan het eind van 1978 ook ruim 5500
Bit ls de nadere conclusie, die getrokken
rhoet worden uit het cijfermateriaal van het
verleden week verschenen Jaarboek 1979 van
de gereformeerde kerken. Onze conclusie in
Trouw van 2 augustus: ..Ledental geref. ker
ken nu minder gedaald'' berustte op een
rekenfout Het tegendeel is waar.
\tanaf 1974 daalt het zielental van de gerefor-
nfeerde kerken. Per 1 Januari van dat Jaar
waren er nog 879.838 gereformeerden. Sinds-
c(ien was het Jaarlijks netto ledenverlies als
volgt:
1974 - 1071
1975 - 944
1976 - 2418 <- 1180)
1977 - 465
1078 - S731 <- 1763
Reëler beeld
Bij twee Jaren hebben we getallen tussen
haken geplaatst, die een reëler beeld geven.
Iii 1976 deden zich namelijk bijzondere om-
gereformeerden meer hadden moeten zijn
dan aan het begin van dat jaar. In werkelijk
heid waren er dus bijna 1800 minder. Feitelijk
bedraagt de achteruitgang van het aantal
gereformeerden ln 1978 dus 7300.
Geboorte-overschot
Waar zit hem dat in? Daarin krijgen we enig
inzicht door de gespecificeerde ledenstatis
tieken, die het synodebureau ook elk jaar
publiceert. De statistiek over 1978 is nog niet
klaar, zodat we de statistiek over 1977 nemen.
Daaruit blijkt, dat het geboorte-overschot bij
de gereformeerden nog altijd boven het lan
delijke gemiddelde ligt. Onder "geboorte
overschot" (een afschuwelijke term overi
gens» verstaat men het verschil tussen het
aantal kinderen dat geboren is en het aantal
overlijdensgevallen (aangenomen dat er
meer kinderen geboren zijn).
Het geboorte-overschot bedraagt in Neder
land momenteel 4,5 per duizend per jaar.
BIJ het gereformeerde cijfermateriaal, dat we
ter beschikking hebben, moeten we eigenlijk
van "doop-overschot" spreken, want de sta
tistiek laat niet zien. hoeveel kindertjes in
gereformeerde gezinnen geboren zijn. Alleen
hoeveel er van hen gedoopt werden. Maar ook
met deze beperking komen we dan toch nog
tot een geboorte-overschot bij de gerefor
meerden in ivrïvan 5,5 per duizend per jaar.
Dit geboorte-overschot was in vroeger jaren
overigens veel groter. De gereformeerden na
deren elk jaar dichter het algemene bevol
kingsgemiddelde.
Ex-gereformeerden
Maar de achteruitgang van het ledental
wordt veroorzaakt door het toenemend aan
tal. dat de kerken verlaat. Tegenover 3621
mensen, die in 1977 tot de gereformeerde
kerken toetraden, stonden er 8491, die ex-
gereformeerd werden.
Van hen werden er 1775 hervormd en 183
rooms-katholiek. Aangenomen kan worden,
dat dit in de meeste gevallen in verband met
huwelijk was.
Verder gingen er in 1977 meer dan duizend
weg, van wie de nieuwe keus verraadt, dat ze
om de een of andere reden teleurgesteld
waren in de gereformeerde kerken: zo werden
er 437 christelijk gereformeerd, 296 gingen
naar pinkstergroepen, 293 werden vrijge*
maakt-gereformeerd en 125 baptist.
Maar het grootste aantal (2562) ging uit de
gereformeerde kerken weg zonder zich bij een
andere kerk aan te sluiten.
En in werkelijkheid ls het aantal gerefor
meerden, dat in dat ene jaar 1977 buitenker
kelijk werd, nog aanzienlijk groter. Want in
datzelfde jaar waren er ook nog eens 2410
kerkleden, die bij verhuizing van de ene
plaats naar de andere zich in hun nieuwe
woonplaats niet opnieuw lieten inschrijven ln
de gereformeerde kerk. Er is reden om aan te
nemen, dat het grootste deel van hen ook
onkerkelijk is geworden.
Het verdwijnen uit het kerkelijk gezicht bij
gelegenheid van een verhuizing ls een ver
schijnsel. dat al jarenlang bestaat. In 1977
werden 42.441 leden afgeboekt wegens ver
trek naar een andere plaats, van wie er 40.031
zich later weer elders aanmeldden. Globaal
kan men zeggen, dat van de doopleden (zij
die nog geen belijdenis hebben gedaan) een
op de 13 afnokt bij verhuizing. Bij de belij
dende leden is dat een op de 28. Dit kan een
aanwijzing zijn van de omvang van de feite
lijke randkerkelijkheid onder de kerkleden.
Gezien de sterkere achteruitgang in 1978
zullen deze cijfers inmiddels hoger geworden
zijn.
-
Een ontdekking Va
In het Amazone-gebied van Brazilië n-
heeft onlangs een archeologe, nl.
Roldao Pires Bradao ontdekt dat erkil
nog drie piramiden in dat gebied qv
aanwezig zijn. Ze schijnen, zoluidt e
veronderstelling, nog door
Europeanen gebouwd te zijn maar °P
zijn sinds onheuglijke tijden door de ke
natuur overwoekerd. Men kon ze daijm;
de
Nieuwe leden
Om volledig te zijn nog een specificatie van
de 3721 mensen, die in 1977 toetraden tot de
gereformeerde kerken. Onder hen waren 1940
hervormd, 571 buitenkerkelijk, 304 rooms-
katholiek. 276 vrij gemaakt-gereformeerd en
236 christelijk-gereformeerd.
ge
DU
va»
De
in
ai) pa
7lei
door Hennie Serfontein
JOHANNESBURG De methodistenkerk in Zuid-Alrika gaat een onderzoek instellen naar
de activiteiten van een van haar predikanten, Fred Shaw. Hij is de stichter en leider van de
aartsconservatieve Christelijke Liga van Zuid-Alrika.
Om het onderzoek hadden predikan
ten van de districtssynode Noord-
Transvaal gevraagd aan de nationale
president van de methodistenkerk,
Donald Veysie. Zij vroegen hem een
commissie van onderzoek in te stel-
len. Dat kan een eerste stap zijn tot
verwijdering van dominee Shaw uit
de kerk.
Het verzoek was al gedaan voor het
Elsevier-lntervlew met Eschel
Rhoodie. Daar in zei Rhoodie, dat de
liga financieel gesteund wordt uit de
beruchte geheime fondsen van de
.Zuldafrikaanse regering, en dat Shaw
een geregeld inkomen van de staat
geniet
Volgens Rhoodie zou de liga sinds
maart vorig Jaar met toestemming
van minister Botha (toen nog defen
sie) 229.364 rand ontvangen hebben.
Verder zou elke maand 13.200 rand
betaald worden aan een zekere mijn
heer Bernard als salaris. (De rand
heeft een waarde van ruim een rijks
daalder). Shaw ontkende ln alle toon-
aarden en noemde Rhoodie „een
wanhopige kat die ln het nauw gedre-
Ven ia".
Overloper
Shaw achtte het niet onmogelijk, dat
Rhoodie zou zijn overgelopen naar
waarin opgenomen: Oe Rotter
dammer, met Dordts Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenre Tammmga
Directeur mg O Posima
HOOFDKANTOOR
PositKjs 859
1000 AW Amsterdam
lel 020 913456
te»e« 13006
Poslgi'o 66 00 00
fijrh Ned Credietbanti
Rektnmqr' 23 00 12 574
Gemeenreg-ro Amsterdsm
xitooo
REGIO ROTTERDAM/OORORECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115568 ifbonnementen
•n bezorging»
•01010-115568 (redadw)
te< 115700 <u4shelend voor
advertenties)
Westtxaak 4
Rotterdam
REGIO OEN MAAGO.EIOEN
Postbus tOI
2501 CC Oen Haag
ie» 070-469445
Parkstraat 22
Oen Haag
REGIO NOORD OOST NEDERLANO
(uitsluitend administratie»
Postbus 3
8000 AA Zwoiie
y tel 05200-17030
Melkmarkt 56
Zwc"e
Abonnementsprijzen:
Per maand 15.90
Per kwartaal 47.70
Pw nan iaat f 95 40
Per jaar f 188.60
Adverwnaerane ven op aanvraag
Teie«or>scfw abonnementenoodracbten
(Zie adressen boven'
Opgave lam.vebescheen 9-19 30 van
maardag I'm vi jdag Op zondag van 16-
20 uur le*H 020-913456
Opgave m.m advertenties tel
320 936868 of JcfmfTeM aan Mm-A*
atoekng postbus 433
-1000 AK AMSTEROAM
Adreswvg'ngen - tvmtend scnriëe'i|fc
aan onze Amsterdamse adressen
„de andere kant", namelijk naar „de
linkspolitieke richting ln het christe
lijk geloof, die de Christelijke Liga nu
juist precies bestrijdt."
De Christelijke Liga is speciaal opge
richt om de wereldraad van kerken te
bekampen. Op Initiatief van de liga
kwam vorig Jaar in Londen een „in
ternationaal netwerk van belijdende
christenen" tot stand. Volgens Shaw
hebben de eerste publikaties over de
geheime fondsen van de Liga, in april
in het Engelse dagblad The Guardi
an. alleen maar tot gevolg gehad, dat
het ledental van de liga in Engeland
verdubbeld is: van vierduizend tot
achtduizend.
Volgens 8haw beseffen steeds meer
mensen in Engeland „de groeiende
invloed van de wereldraad van ker
ken en van de Zuldafrikaanse raad
van kerken van het antichristelijk
marxisme". De liga is niet van plan,
zo zei hij, nog langer tijd en geld aan
lasterpraatjes te verspillen, die beter
gebruikt kunnen worden voor de gro
te strijd van het christendom. Hij riep
alle christenen op, de liga niet langer
te bekladden en daarmee het marxis
me ln de kaart te spelen, en vroeg om
samenwerking „in het belang van het
blijven bestaan van het chris
tendom".
In Zuid-Afrika kreeg John Mattison,
een correspondent van de Sunday
Express, enkele maanden geleden
veertien dagen gevangenisstraf om
dat hij voor de rechtbank weigerde de
bron bekend t* maken van zijn infor
matie over Shaw en de Christelijke
Liga. Hij had ook geschreven, dat zij
geld kregen van het ministerie van
voorlichting.
Intussen zet Shaw zijn oorlog tegen
de Zuidafrikaanse raad van kerken
voort. Vorige week kreeg hij de gele
genheid om voor de tv uit te pakken.
Shaw zei, dat zijn liga zich grote
zorgen maakte, dat de Zuidafrikaan
se raak van kerken met hulp van
buitenlands geld burgerlijke onge
hoorzaamheid propageert. Volgens
hem wil de raad van kerken de huidi
ge Zuldafrikaanse regering vervan
gen door een marxistische.
Paus Johannes Paulus heeft in zijn zomerresidentie in Castelgandolfo 150 druggebruikers ontvangen en met hen de
mis gevierd. Zij zitten in een opvangcentrum voor verslaafden, dat pater Mario Picchi op poten heeft gezet. De paus
laakte in een toespraakje de moderne maatschappij, die de zwaksten en gevoeligsten brengt tot funeste en tragische
misstappen zoals het gebruik van drugs. „Het wetenschappelijk rationalisme en de wet van produktie en
consumptie ontnemen de mens elke Vorm van transcendentie," zei hij.
Van een onzer redacteuren
DEN HAAG „Samen beleid ma
ken" was vorig Jaar het devies voor
hervormde diakenen in het hele land.
De generale diakonale raad (GDR)
had een groot Inspraak-proces opge
zet om „van onderaf" tot een nieuw
beleidsplan te komen.
Dat pian is er inderdaad gekomen.
„Teken van leven" heet het stuk. dat
in november „met dankbaarheid en
waardering" door de synode aan
vaard werd.
Met dat stuk zullen veel mensen best
wat kunnen doen, niet alleen diake
nen maar iedereen, die mee wil doen
in de „diakonia", het dienstbetoon
van de christelijke gemeente. Er
staan zinnige dingen in over de plaats
van de diaken in de samenleving,
over de rol van het werelddiakonaat
ln de gemeente, over hoe gewone ge
meenteleden diakonaal actief kun
nen zijn, over fondsvorming en hoe je
diakonaal geld het best kan beleggen
en nog veel meer.
Maar waarom het nodig was, dat de
stafleden P.A.C. Douwes en H. Jan
sen van de GDR nog eens een boekje
hebben geschreven over de totstand
koming van „Teken van leven" ont
gaat ons een beetje.
Het zal best een enthousiaste boel
zijn geweest op al die diakenen verga
deringen ln het hele land, zoiets waar-
bij-je-helemaal-warm-wordt-van-
binnen-dat-dat-nog-kan-ln-deze-tijd
(de ondertitel van het boekje luidt
dan ook: „Hoe het in de kerk ook kan
toegaan", waarbij het woordje ook
stellig op verhoogde toon moet wor
den uitgesproken), en die het meege
maakt hebben, vinden het dan altijd
fijn, het allemaal nog eens op te
schrijven en na te lezen, maar buiten
staanders wordt het te machtig als
zelfs een verslag van een der bijeen
komsten (het was op zaterdag) het
kopje heeft gekregen „Een sabbat in
het nieuwe Jeruzalem".
„Samen beleid maken" is een boekje
geworden van 164 bladzijden (waar
van de helft het eigenlijke „Teken
van leven" en de rest hoe het tot
stand kwam, welke papers men erbij
gebruikte en zo) en kost nu dan ook
17,90. Het is een uitgave van Boe
kencentrum ln Den Haag.
(Een tip voor wie alleen geïnteres
seerd is in de tekst van het plan
„Teken van leven": het plan is voor
zes gulden los te krijgen bij de GDR,
Maliesingel 26, Utrecht.)
ook alleen vanuit de lucht ontdekke(
en nu bestaan er plannen om er over
land naar op zoek te gaan. Een
schijnbaar neutraal bericht. Alleen
voor archeologen en
piramide-liefhebbers van belang.
Niet velen zullen er wakker van
liggen. Toch trof het bericht mij.
Toen ik mij afvrceg waarom, kwam
op zoiets als: een klein teken van
hoop. We hebben wel eens de
gedachte dat zo langzamerhand allei Ve
al ontdekt en uitgedacht is. Onze va
werkelijkheid krijgt daardoor iets mi
stijfs, iets van een bijna benauwende W1
massiviteit. Wie komt er met iets
nieuws? Roldao kwam met iets
nieuws. Het haalde de wereldpers. D
Het was er wel, maar we waren er
onkundig van. Zo is 't trouwens met
alles. Maar wel een teken van hoop. y(
Onze werkelijkheid heeft openingen.
Er zijn uitwegen. Er zijn
mogelijkheden waarvan we nu nog P
geen weet hebben maar die eens aan
het licht zullen komen. Mijn
gedachten springen wel eens van 't Dl
een op het ander en dat zal er wel de eei
reden van zijn dat me nu ineens die de
woorden te binnen schieten: Midden he
onder u staat Hij die gij niet kent. HiJ(we
de grote mogelijkheid, de uitweg uit we
onze problemen is onder ons wi
aanwezig. We gaan meestal aan Hem va
voorbij, we kennen Hem nauwelijks, te»
Maar ineens ontdekken we Hem. En j ge
dan gaat het werkelijke leven verder.
>t
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK ÏW
Beroepen te Giessendam-Nederhai d<
dinxveld: D. van Vliet te Papen
drecht; te Elburg: E. Bouman UIr
Heerde. d'
Aangenomen naar Ridderkerk: E. F at
Vergunst te Middelharnis; naabi
Nieuwleusen (evangelisatie): J. 11°'
Heikamp, hulppred. te Driedorp.
et
GEREF. GEMEENTEN jj
Beroepen te Franklin Lakes (V8): Ad
Vergunst te Veen.
GEREF. GEM. IN NED. d
Bedankt voor Terneuzen: F. Mallas-
te Rhenen.
Ds. W. Kranendonk
In de leeftijd van 78 jaar is in h4
ziekenhuis te Leerdam overleden
W. Kranendonk. Hij was van 1946 t-
zijn emeritaat in 1966 hervormd pn
dikant, achtereenvolgens ln Ocht<
Hagestein, Driesum en WestbroelJ
Ds. Kranendonk, die pas op latt
leeftijd dominee werd, was eerst wa!
terbouwkundige. De begrafenis
donderdag in Leerbroek.
1
BUITENLAND
door J. W. Schutte Nordholt
Het ls een boeiend schouwspel deze laatste weken ln Amerika, maar ook wel een beetje triest,
dat gezamenlijk te hoop lopen van zovelen, van links en rechts, tegen de president van het
land. Het is misschien wel begrijpelijk dat het gebeurt; een eerste verklarende factor is al de
behoefte aan opwindtng, dfe er bestaat, en die het beste bevredigd lijkt te worden door de
technische en bureaucratische narigheden van onze tijd tot persoonlijke drama's te herleiden.
waardig. En natuurlijk, hij kon niet
anders dan daarbij ook tekort schie
ten. Hij kon bij voorbeeld niet overal
gelijkelijk actief zijn, en waar hij het KW6tSb33T
niet was werd hij al gauw beschul
digd van huichelarij.
sommige doeleinden elk middel hei
ligen."
Een tweede factor is daarbij de nood
zaak om een zondebok te vinden zo-'
dra er iets mis gaat. Dat is een hebbe
lijkheid zo oud als de wereld zelf. En
wie is daar geschikter voor dan de
leider van het land. die wel een soort
koning is. en machtiger dan de mees
te koningen, maar zonder aanspraak
te kunnen maken op dynastieke loya
liteit. zonder afstand en aureool
Er zou over deze en dergelijke aspec
ten van wat zo langzamerhand wel
het proces-Carter begint te lijken,
nog heel wat te zeggen zijn, want wij
raken daarmee aan bepaalde wortels
van onze westerse samenleving Maar
ln dit korte krante-artikel wil ik
zeker na het lange verhaal dat ik
onlangs al aan Carter heb gewijd
niet al te veel op de achtergrond
Ingaan. Wat mij eigenlijk nog het
meeste verbaast de laatste weken ls
het gemak, ja de oppervlakkigheid,
waarmee de hele meute van nieuws
makers over het slachtoffer heen valt.
Ik zag op ëën van dc Nederlandse
actualiteitenrubrieken op de televisie
een journalist, die een verhaal hield
dat ik van zinsnede tot zinsnede
haast kon herkennen, want het was
samengesteld uit een aantal artikelen
ln de dagen daarvoor ln de Interna
tional Herald Tribune verschenen.
Omdat ik die krant aandachtig lees
hoorde ik niets nieuws.
Het is een belangrijk element in het
oordeel vormen, dat elkaar klakke
loos napraten, her en der, en het is
wel droevig dat zij die het nieuws
kritisch zouden moeten begeleiden,
de Journalisten, daar dikwijls zo mak
kelijk aan mee doen. Het is bijna een
wet: als de stroom eenmaal tegen is,
zwelt hij aan tot een bandjir. ..Noth
ing succeeds like success," zegt het
beroemde spreekwoord, en omge
keerd baart (alen steeds meer falen.
Van kwaad tot erger gaat het dan.
Maar die laatste uitdrukking wordt
gemiddeld gebruikt in een moralisti
sche context, die in het geval van
Cartét helemaal niet past.
De vergelijkingen met Nlxon zijn wel
iswaar niet van de lucht, dezelfde
vereenzaming zou optreden, dezelfde
afweerhouding en verschansing ach
ter de staf der getrouwen, hetzelfde
gebrek aan werkelijk contact met het
volk, en daar is wel iets van waar.
Maar het moet toch alsjeblieft niet
vergeten worden, dat de tegenstelling
tussen deze twee presidenten heel
wat groter is dan de overeenkomst.
De eerste voerde een politiek van
meedogenloos realisme, waarbij geen
enkele scrupule hem belemmerde,
terwijl de ander probeert om zich te
houden aan bepaalde ln de Bijbel
bepaalde maatstaven van zedelijk
gedrag.
Dat is toch wel een groot verschil. We
moeten toch vaststellen dat Carter
op een aantal punten heeft getoond
een instelling te hebben die hemels
breed afwijkt van alles wat tot nu toe
in de Amerikaanse politiek te zien is
geweest. Daar is in de eerste plaats
zijn volstrekte openheid op het ge
bied van de rassenproblemen. Van
het begin af heeft hij begrepen hoe
belangrijk zij zijn, niet alleen in Ame
rika maar in de wereld. Hij hoefde
daar niet langzaam van overtuigd te
raken zoals indertijd Kennedy, hij
was ook niet bang om partij te kiezen,
zoals Eisenhower, of onverschillig
zoals Nixon. Hij koos ook niet speci
aal de zijde der zwarten, nee hij aan
vaardde hen doodgewoon als mede
burgers. Dat hij daarmee nog niet alle
problemen oploste, zal hij zelf even
goed weten als wie dan ook. maar
men hoeft slechts de huidige situatie
te vergelijken met die van 1960, om
van 1940 niet te spreken, om te zien
wat een geweldige stappen er door de
Amerikanen zijn gedaan en hoe uit
stekend Carter die lijn voortzet.
Mensenrechten
In de tweede plaats denk ik aan zijn
'politiek Inzake de mensenrechten Al
weer. hij lost daarmee niet alle pro
blemen op. maar dat hij de moed
heeft gehad om zo n netelige kwestie
centraal te stellen ls bewonderens-
Want het grote probleem van de ethi
sche politiek is dat ze altijd, hoe dan
ook en overal te kort moet schieten.
Dat geldt voor de politiek in het bij
zonder, maar een christenmens weet
dat dat in het hele leven geldt. Want
ethiek is krachtens haar aard abso
luut, maar politiek kan niet anders
dan betrekkelijk zijn. Het is daar erg
verleidelijk geweest en in de laatste
decennia in Amerika ook veel aange
hangen. om het realisme als de hoog
ste politieke wijsheid uit te roepen.
Om de uitslag als een minstens zo
wezenlijke factor in alle handelen te
beschouwen als het doel, ook ethisch!
Dat was een uiterst nuttige correctie
op zeer veel overspannen idealisme in
de trant van Wilson. Wat zijn grote
woorden waard als ze niet waar ge
maakt kunnen worden? Politiek
moet voor alles „credible", geloof
waardig zijn.
Maar het kon wel eens zijn dat de
slinger van het politieke uurwerk in
het Nixon-Kissinger tijdperk te ver is
doorgeslagen naar de andere kant.
Politiek kan toch niet alleen maar
naakte belangenpolltiek zijn, zoals
mensen ook niet alleen maar materie
zijn. Het dilemma is heel goed onder
woorden gebracht door Trumans mi
nister van buitenlandse zaken Dean
Acheson, die, wat er ook tégen hem
gezegd is. een groot en creatief staats
man was Hij verdedigde zijn realis
me door te zeggen: „Ik moet opmer
ken dat in de buitenlandse zaken
alleen het doel de middelen kan heili
gen; maar dat betekent nog niet dat
het doel alle middelen heiligt, of dat
De ethische politicus is altijd hyperk-
wetsbaar, de beschuldigingen van hy
pocrisie kan hij eenvoudig niet ontlo
pen. Dat is wat er op het ogenblik met
Carter aan de hand is. Hij heeft het
hart op de rechte plaats, maar hij
moet vuile handen maken. En zo
raakt hij klem tussen de radicalen
van links die compromis een smerig
woord vinden, en de conservatieven
van rechts die in de of liever hun
materie geloven.
Het mag dan daarbij zo zijn dat Car
ter niet in staat is zijn visie, zijn hoge
bedoeling, over te dragen op zijn
volk. Dat is waarschijnlijk zijn we
zenlijke zwakte, dat zijn visie hem
opstuwt maar zijn redelijkheid hem
neertrekt Hij is profeet en manager
tegelijk en dat lukt niet. De manager
heeft tot nu toe gedomineerd, daar
om sprak hij niet aan. Omdat hij in
bekering gelooft dat is zelfs een
essentieel dogma van zijn belijdenis
verandert hij nu tot profeet. Dat
brengt, als het te ver gaat, weer nieu
we risico's mee. Voorlopig ziet de poli
tieke toekomst van de president er
slecht uit.
Maar Ik denk dat hij later, als de
historici hem wat afstandelijker kun
nen wegen, gezien zal worden als een
president die weliswaar niet bereikte
wat hij wilde, maar die toch een
nieuw bewustzijn, een nieuwe zuiver
heid representeerde, die zeer waarde
vol was voor zijn land en voor de
wereld.
Dr. Schulte Nordholt is hoogleraar
in de Noordamerikaanse geschiede
nis en cultuur aan de rijksuniversi
teit van Leiden.
Kardinaal Köning
In Wenen is bekend geworden,"flat d<
r.-k. aartsbisschop van die-stad, kar
dinaal König, aangeboden heeft, eer
vluchtelingengezin uit' Zuidoost-Azii
in zijn huis op te nemén. Het zal v;
de grootte van het gezin afhangen,
het in het ambtSpaleis van de aarl
bisschop intrekt, of in zijn privé-w«
ning.
DEN BOSCH (ANP) Bij ontgravin
gen in Den Bosch is zaterdag een
middeleeuwse kapel teruggevonden.
Het is de Sint Joriskapel, die vroeger
gestaan moet hebben op de hoek van
de Sint Jorisstraat-Keizersstraat. De
vondst werd gedaan door drs. H.
Janssen, archeoloog van de rijks
dienst voor oudheidkundig bodemon
derzoek.
In de buurt worden rioleringswerken
uitgevoerd. Archeoloog Janssen heeft
in het verleden al meer middeleeuwse
zaken ln 's-Hertogenbosch terugge
vonden.
SAN SALVADOR (UPD - Drie man
nen hebben een priester doodgescho
ten in zijn kerk in San Esteban Cata-
rina, een dorpje in El Salvador. De
daders verdwenen na eerst nog huri
vuurwapens te hebben leeggeschoten
op een transformatorhuis, waardoor
het dorp zonder stroom kwam te zit
ten. Wie voor de moord op de 49-
jarige geestelijke verantwoordelijk
zijn. is niet bekend. De gedachten
gaan uit naar de para-militaire blan
ke oorlogshond, die van drie soortge
lijke aanslagen in de afgelopen maan
den wordt verdacht
PRAAG (AP) Drie Amerikaanse
bijbelsmokkelaars zitten al twee
maanden vast in een gevangenis bij
Brno in Tsjechoslowakije. Het is nog
niet bekend wanneer het proces te
gen hen zal beginnen. De drie twee
mannen en een vrouw werden op 3
Juni in Praag gearresteerd. Volgens
hun kerk in Amerika hadden zij Tsje
chische bijbels bij zich ter waarde
van tweeduizend gulden.
