Warm laaiend juichend ontvangen gL*>; v> Kernenergie kiezen: kiezen voor opwerking René Saorgin een bekwaam organist Het Sowjet-Staatscircus Folkdag in Moergestel een succes Prof. Ohlin overleden DRINGEND ADVIES VAN DE ANWB De helpL Een goede reisverzekering AAN IEDEREEN DIE MET VAKANTIE GAAT Gaat u met de auto met vakantie? NEEM OOK EEN GOEDE REISVERZEKERING MEE een autovakantieverzekering Melkfabriek in as Directeur van stilgelegde 'Eurochemics' in Belgische Mol: Afval-probleem is lang onderschat MAANDAG 6 AUGUSTUS 1979 KUNST/RADIO/TELEVISIE door Ber Hulslng Het Sowjet-Staatscircus is vrijdagavond in het volle Carré warm en meermalen Juichend, ontvangen. Het laatste applaus duurde lang. Het. door Asls Babaev geleide Nederlandse, orkest zette telkens maar weer in. want de circusartiesten moesten vele malen terugkomen. Oók dankbaar klappend en de gekregen bloemen delend met het publiek. Een hartelijk publiek, met vele be- kende kunstenaars „iedereen'' was er met circusvrienden die geen dag langer konden wachten, met vrien den van de 8owJet-Unle. met mensen die blij waren dat Carre eindelijk weer eens circus is. repriseclown, zonder een eigen groot nummer (entree). Hij loopt, tot ieders vreugde, argeloos door het hele pro gramma heen Waardig en jongen sachtig eigenwijs, maar nooit verve lend. Grappig en nooit te gek. Een clown voor de verheugde, misschien Echt circus, mooi, spannend, verba- wel vertederde, glimlach met een zend. vriendelijk en vrolijk. Met paar den. beren, honden, olifanten. Met acrobaten in de piste, op het koord, hoog In de koepel. Ijzingwekkend soms. maar gelukkig niet levensge vaarlijk. door dat de „longe", een draad die niet voor vallen maar wel schatertje af en toe. Er zijn ook nog1 twee muzikale clowns, Aleksandra Popava en Waleri Gorjatskin, met een typisch komiek muzikaal num mer. Er is een jongleur, Jewnegi Bilja- houwer, die ritmisch en soepel speelt met knotsen en ballen, en zijn collega voor neerkomen behoedt, is voorge- Servat Begboedi. doet dat staande op schreven. Met Jongleurs en met clowns. Waarvan Oleg Popov de bes te ls. HIJ jongleert ook, met potjes en pannetjes, aardappels en vorken. Hij strekt zich behagelijk uit op het slap pe koord. Hondje HU heeft een gis hondje dat het lek kers van zUn brood pikt als hij pick nickt en even niet kijkt Hij speelt viool ook, en fluit, als hij slangen, worstjes en rokpanden bezweert. Hij wil ook wel de lucht in geslingerd worden om, met salto's, op een hoge zitplaats neer te komen, maar dan breekt gelukkig de springplank. HU ls een dravend paard. Met bij voorbeeld een glazen blad, vier gevulde glazen en een karaf, op een stek op zijn voorhoofd. En dan springt hij op de naakte, glimmende rug van een zwart, wild rennend paard, om schuin staande, door de cirkelende vaart, te jongleren met brandende fakkels. Opwindend. De Toewinse groep van Wladimir Oskal-Oöla, Aziaten zo te zien, jongleren met z'n allen, en zijn ook acrobaten en dansers op het strakke koord, met toeren die wel eens moeten mislukken, maar dan halsstarrig worden overgedaan. De olifanten van Servat Begboedi, die jongleur dus. zUn braaf en goed- toli Wjazow heeft als komiek aan de vliegende trapeze van die bescher mende longe een nummer gemaakt, want als hij die sierlijke vluchten van de anderen wil nadoen, blijft hij hoog hangen, of valt hij tot bijna op de gTond, om dan weer naar het andere steunpunt omhoog te stijgen. Oor spronkelijk, maar het is wel een sol len met de klassieke schoonheid van vliegende trapeze. Uitsmijter De g^ote finale van het Russisch circus. moedig in het lopen, liggen, opzitten en op de achterpoten staan, met een lenige, bevallige vrouw op hun hoofd. De hondjes van Joeri Sosin vallen op door de geestdrilt waarmee zij zich aan sprongen en hoogstandjes wij den. De beren van Wjatsjislaw Zolkin jongleren op hun poten gelijk op met de vrouw, die het met haar voeten doet, en zijn zeer behulpzaam bij het opvangen, af- en aansjouwen van de requisieten. Van de Beniaminowy's staat zij sierlijk bovenop de meters hoge perche, die los op zijn voorhoofd staat, en waarmee hij rondloopt en zelfs een ladder beklimt. Dat zij daar bij voor alle zekerheid aan de longe vastzit maakt dit nummer ver dra ge lijk. Dat geldt ook voor Tamara Moe- sina die met Goenar Katkjewitsj hoog boven de piste cirkelt met een mooi uitgevoerde, gewaagde luchta- crobatiek, waarbij ze dan net niet valt, maar wel aan maar een arm of voet wordt rondgeslingerd. En dan nog met een balletelegance ook. Ana- En tenslotte komt de groep van Niko lai Olchowikow voor een geweldige uitsmijter. Eerst in een kunst sneeuwbul op de troika, de met drie paarden bespannen slee (op wielet jes) met piramides en sprongen op en af. Maar dan doen alle zestien man nen en vrouwen de met bont afgezet te winterkleren uit en beginnen ze met de bascules, de wippende spring planken. Ongelooflijk. Om één sterk staaltje te noemen: twee springen op de plank en wippen de derde meters hoog, na ik weet niet hoeveel salto's, het gaat te vlug, komt die precies op de tweede plank om de vierde om hoog te slingeren, en die komt, na nog een salto meer, vier hoog op de schou ders te staan van de bovenste van drie man die al op eikaars schouders staan. Het lukte ook nog even niet perfect, maar een valler wordt opge vangen. De groep springt, danst, bouwt piramides, en maakt het pu bliek laaiend. En dat blijft in Carré te beleven tot 27 augustus, komt dan in Eindhoven, Groningen, Rotterdam, Utrecht, Arn hem, telkens een week ongeveer, en is op 17 oktober het laatst te zien in Zwolle. De wereldberoemde Oleg Popov (opkrabbelend) tijdens een{u van zijn kleurrijke nummers. door Adr. Hager Velen bewezen Beppie Nooy laatste eer AMSTERDAM - Be- halve familieleden en verwanten hebben talrijke mensen nlt de theaterwereld en bewonderaars sater dag afscheid geno men van Beppie No°y „Amsterdam ia armer geworden nu Beppie Nooy niet meer bij ons is. Zij was een sterke vrouw die van grote betekenis is geweest voor het toneelle ven", so schetste wet houder Irene Vor- rink van kunstzaken namens het gemeen tebestuur van Am sterdam de overle den actrice tijdens een kort afscheids woord. MOEROE8TEL (ANP) Ruim drie duizend belangstellenden zijn giste ren In Moergestel getuige geweest van de folkdag. een jaarlijks terugke rend evenement, waar deze keer vijf tien groepen voor het voetlicht tra den. Zes daarvan hadden nog niet eerder In Nederland opgetreden. Ten opzichte van vorig Jaar ls het bezoe kersaantal ruim verdubbeld. Een re den te meer voor de organiserende 8Uchting Folkdag Moergestel om het fesUval volgend jaar zo mogelijk nog grootser op te zetten. Het evenement speelde zich af op het Dorpsplein In Moergestel en op een daarnaast gelegen veldje rondom een ouderwetse muziekklosk. De toehoor ders waren soms van verre gekomen. Volgens de organisatie hadden Bel gen. Duitsers en Fransen Moergestel weten te vinden. Specjaal vandaag "v 'i f STOCKHOLM (DPA) De Zweedse hoogleraar Bertin Ohlin, die in 1977 onderscheiden werd met de Nobel prijs voor economie, is vrijdag op tachtigjarige leeftijd overleden. Ohlin was reeds op 26-jarige leeftijd hoogleraar. Hij werd in 1933 interna tionaal bekend door zijn werk „De handel met het buitenland en de han delspolitiek". Ook in de Zweedse politiek speelde hij een belangrijke rol. Hij was lid van het parlement van 1938 tot 1970, van 1944 tot 1967 voorzitter van de Libe rale Volkspartij en van 1944 tot 1945 minister van handel. AMSTERDAM (ANP) De rijkspoli tie te water heeft zondagmiddag de romp van een menselijk lichaam op gevist uit het water van de Aziëhaven in Amsterdam. De romp was dermate verminkt, dat niet kon worden vast gesteld of deze van een man of vrouw was. Ook is niet bekend hoelang het lichaam in het water heeft gelegen. De politie sluit een misdrijf niet uit. DEN HAAG Men zegt, dat bij de eerste orgelbespeling van Frescobaldi na zijn benoeming tot organist van de St Pieter te Rome dertigduizend mensen zijn spel kwamen beluisteren. Een fractie van dat aantal was aanwezig in de Haagse Grote Kerk waar de Franse organist René Saorgin zijn programma opende met een Ricercare en een Capricio van deze zeventien de eeuwse Frescobaldi. Saorgin, leerling van Duruflé en Litaize, grasduinde zo'n beetje in de orgelliteratuur. Bach was in dit geval niet het begin maar het einde, de overige compo nisten die op deze avond aan bod kwamen, overleden vóór 1750. Dat was niet Bach's neef Johann Gottfried Walter, maar Merula, die één van de eersten was die gebruik maakte van de combinatie van stem men en instrumenten. Saorgin speel de van hem een Toccata, waarbij men uiteraard niet aan het peil als van een Widor moet denken. Van Gills Julüen is bar weinig bekend, hij overleed in 1703 en liet een Livre d'orgue na waaruit men vijf deeltjes kon beluis teren. Het is de vraag of zulke werkjes ideaal klinken op het Metzler-orgel van de Grote Kerk, een feit is dat Saorgin wel optimaal het klankka rakter trachtte te benaderen. Dat was ook het geval in Pange Lingua van De Grigny die in Reims werkte en daar Pieces d'orgue schreef. Zijn tijdge noot Marchand was verbonden aan de Koninklijke kapel te Parijs, doch raakte uit de gratie en verdween naar Dresden waar hij een edele instru mentale strijd aanging met Bach. ADVERTENTIE Kom naar 't AN WB-kantoor en maak uw zekerheid rond. 1 Zijn Grand Dialogue, door Saorgin' c met overtuiging vertolkt, bewees dat C hij zijn compositorische vak ver-fcc stond. Walter en Bach respectievelijk met Concerto en Partita „O Gott, du t>« frommer Gott" vertegenwoordigde If het Duitsland uit de eerste helft van de achttiende eeuw. Hoe Frans orga nist Saorgin ook is ingesteld, ook in deze vertolkingen toonde hij zich een organist van klasse. Het Haags Orgel- kontakt vestigde terecht de aandachtI e: op deze vakbekwame en levendige' instrumentalist. Het volgende con- s cert in de Grote Kerk wordt vrijdag- v tien augustus gegeven door Feike «w Asma. 1. Je NUMANSDORP (ANP) De melkfa- briek in het Zuidhollandse Numans-jn dorp is in de nacht van zaterdag op r zondag nagenoeg geheel uitgebrand. I De oorzaak van de brand noch der omvang van de schade was gisteren bekend. De brandweerkorpsen van Numans- dorp, Klaaswaal, Heinenoord en j Zuid-Beijerland bestreden het vuur met twintig spuiten, terwijl ook de Dordtse brandweer assistentie ver- a •leende. De brand ontstond omstreeks f| elf uur zaterdagavond. MOL (ANP) „Kiezen voor kernenergie betekent ook kiezen voor opwerking van het afval van de centrales". Dat zegt dr E. Detllleux, directeur van de sedert 1974 stilgelegde opwer kingsfabriek Eurochemic in het Belgische Mol. Voorwaarts cn niet verge ten. De ontwikkeling van de arbeidersbeweging in Neder land. Deel 4: 1891-1903 Partij vorming. De Sociaal Democra tische Bond kiest voor de revo lutie. Domela Nieuwenhuls aal die leiden. Troelstra IJvert voor de parlementaire weg. De 8DAP wordt opgericht. De op richters worden de twaalf apostelen genoemd. Beide richtingen bevechten elkaar op leven en dood. Ned I 19.55 our Theater Thais. De dag dat In België het kampioenschap werd verreden. Een tv-stok ge schreven door de Vlaming Mark de Bic. Ned I 81.55 uur Kerkepad *79. Ontdekkings tocht langs kerken, kloosters en kapellen. In dexe tiende af levering een route in Gronin gen (Leegkerk, Aduard, Fran- *um en Oldehove) en op de Velnwe (Barneveld. Nijkerk. Ermelo, Harderwijk). Ned I 88.15 nor De Blauwe Zaden. Een science-fiction hoorspel voor de Jeugd door Paul van Herck. Hilversum I 18.40 uur De firma Eurochemic ls het resultaat van een samenwerkingsverband van dertien Europese landen, waaronder Nederland. In 1966 werd de fabriek in werking gesteld De bedoeling was ervaring op te doen met de opwerking van het nucleair afval van kerncen trales In 1974 werd de fabriek stopge zet. Dat was een rechtstreeks gevolg van de beslissing van twee belangrij ke deelnemers Duitsland en Frank rijk om samen met Engeland voor taan de opwerking zelf ter hand te nemen. Het stilleggen van de fabriek leidde er toe dat Nederland in 1975 besloot uit de overeenkomst te treden Voor de opwerking van het eigen afval van de centrales ln Borssele en Dode- waard werd een contract gesloten met Frankrijk. Inmiddels is er een principe-akkoord tot stand gekomen tussen Eurochemic en de Belgische overheid. Belglé wil de fabriek in Mol overnemen. In september zal het Bel gische parlement daarover een beslis sing moeten nemen. 'Vuilnisbak' Belgische en Nederlandse milieugroe pen. alsmede verschillende lokale overheden in de Brabantse Kempen, zijn bevreesd dat België van plan is de fabriek na de overname te herope nen. Het Belgische Vaks, de verenig dc actiegroepen voor een kernstop, houdt er zelfs rekening mee dat dc oorspronkelijke capaciteit van zestig ton afval per jaar wordt uitgebreid tot driehonderd ton per jaar Mol. stellen zij. dreigt de nucleaire vuilnis bak van Belgie te worden Daarmee vormt Mol. waar naast Eurochemic ook nog enkele andere bedrijven zijn gevestigd die zich met kernfysica be zig houden, volgens hem een potenti eel gevaar voor de nog geen tien kilo meter verder gelegen Brabantse Kempen. Directeur Detllleux gelooft wel ln heropening van zijn bedrijf. „Of dat werkelijk gaat gebeuren weet ik na tuurlijk niet. Dat ls een zaak van de Belgische regering. Maar als de fa briek weer open gaat zal de capaciteit nooit meer kunnen bedragen dan zes tig ton afval per jaar. Dat staat onom stotelijk vast". Hij voegt er nog eens nadrukkelijk aan toe dat de beslis sing hierover nog genomen moet worden. In een gesprek waarbij ook aanwezig zijn da twee belangrijkste technici van Eurochemic, de Nederlander Jac ques van Geel en de Westduitser Wer ner Hild, weerspreekt directeur Detil- leux alle bezwaren die tegenstanders van de opwerkingsfabriek naar voren brengen. Een opwerkingsfabriek, zo zegt hij. levert voor werknemers noch voor omwonenden gevaren op. Van Geel voegt daar „bij wijze van spre ken" aan toe. dat het hem niets zou uitmaken of hij zou moeten slapen naast een kerncentrale of een opwer kingsfabriek. Levensduur Eurochemic ls acht Jaar in bedrijf geweest, de apparatuur heeft een le vensduur van tien jaar. Voor de te genstanders een reden om herope ning als onverantwoordelijk van de hand te wijzen. ..De fabriek heeft weliswaar acht jaar gewerkt, maar daarvan is slechts een beperkt aantal uren werkelijk effectief gedraaid", zegt directeur Detllleux Van de tevo ren aangenomen effectieve levens duur van tien Jaar is volgens hem slechts dertig procent opgesoupeerd ..Daarbij moet dan nog rekening ge houden worden met de omstandig heid dat die tien Jaar alleen geldt als er gewerkt zou worden onder de meest ongunstige omstandigheden. Daarvan is echter geen sprake ge weest. Bovendien zijn er andere op werkingsfabrieken die al veel langer draalen". Na de sluiting ln 1974 is de fabriek helemaal schoongemaakt en ont- sme'. De qpparatuur blijkt nog ln uitstekende conditie te verkeren. Heropening van de fabriek levert dan ook geen technische problemen op. Evenuteel zouden enkele modernise ringen aangebracht moeten worden. Een opwerkingsfabriek met slechts een capaciteit van zestig ton afval per jaar is volgens tegenstanders econo misch niet verantwoord. „Nonsens." zegt directeur Detilleux. „Er zouden ln vergelijking met de opwerking ln het buitenland natuurlijk wat extra kosten zijn, maar omgerekend ln de prijs die betaald moet worden voor een kilowatt uur elektriciteit komt dat neer op een verhoging van onge veer twee centimes (ongeveer 0,14 cent). Daar komt nog eens bij dat we door dc heropening van de fabriek de technologie in eigen hand houden." Een opwerkingsfabriek zoals Mol ls in staat ongeveer de helft van al het Belgisch radio-actief afval te verwer ken Wanneer het energieprogramma dat door de regering ls voorgesteld wordt uitgevoerd zal België jaarlijks ongeveer 120 tot 150 ton afval produ ceren Kiezen voor kernenergie is volgens Detilleux dan ook kiezen voor opwer kingsfabrieken. „Kernenergiecentra les produceren ook afval dat op een of andere manier moet worden be waard. Bovendien bevat dat afval nog een grote hoeveelheid bruikbare brandstof die wij er in de opwerkings fabriek uithalen. Wanneer we spre ken over energietekorten is een op werkingsfabriek Juist een goede zaak. Daar komt dan nog eens bij dat het afval dat wij overhouden beter ver werkbaar is." Directeur Detilleux geeft toe dat het probleem van het afval jarenlang on derschat is. „Het werd niet als een dringende zaak beschouwd. De natio nale overheden oefenden geen druk uit om een goede oplossing te vinden. Inmiddels ls daarin verandering ge komen." Eurochemic ls momenteel verant woordelijk voor het beheer van 2000 kubieke meter middel-actief afval van en 850 kubieke meter hoog-radi- oactief afval, nog afkomstig uit de periode waarin de fabriek functio neerde. Vqn het hoog-actief afval wordt ongeveer 65 kubieke meter ge koeld. „Eigenlijk ls dat niet meer nodig. Zonder koeling zou de tempe ratuur namelijk niet hoger oplopen dan ongeveer zestig graden en dat. levert geen enkel probleem op. Nu koelen we om de corrosie van de apparatuur helemaal te voorkomen tot twintig 4 dertig graden." Waterstofgas Boven die vaten met vloeibaar radio actief afval kan hoogst explosief wa terstofgas ontstaan. Daarom wordt er voortdurend geventileerd. „We doen dat omdat de vorming van dat gas theoretisch mogelijk is. Metingen hebben echter nog nooit uitgewezen dat het ook werkelijk ls ontstaan Desondanks ventileren we," zegt Werner Hild. Alle afval van een opwerkingsfabriek is ln eerste Instantie vloeibaar. Dat levert extra gevaar op bij de opslag, onder meer omdat het kan weglopen. Sedert vorig jaar is men bij Euroche mic dan ook bezig het middel-actief afval om te zetten in een vaste stof, een soort asfalt, dat weer wordt opge slagen in speciale cylinders die voor lopig worden weggezet in een beton nen bunker. „Het hoog-actief afval moet worden omgezet in een glasvormige vaste stof. Om de daarvoor benodigde in-, stallatie te bouwen wordt momenteel gewerkt aan een contract met Frank rijk, waar zo'n fabriek al staat. Wan neer ook deze installatie functioneert beschikt Eurochemic in Mol over fa ciliteiten om alle radio-actief afval om te zetten ln een vaste stof," zegt Detllleux. actie vanzelf uit. Natuurlijk doen zich- daarbij erg onplezierige zaken voor.; maar alles speelt zich af binnen de- betonnen cel waarin de installatie isa geplaatst. Alleen wanneer bijvoor-^ beeld een zelfmoordcommando kans'! zou zien die cel van buiten af op te' blazen zou er gevaar ontstaan voor de.' omgeving. Die mogelijkheid is echter vrijwel te verwaarlozen." Onmogelijk Opslag Dat afval in vaste vorm moet ergens worden opgeslagen. Het studiecen trum voor kernenergie, eveneens ge vestigd in Mol op een steenworp af stand van Eurochemic, onderzoekt momenteel welke mogelijkheden er zijn om het te bergen ln de onder grondse kleilagen ter plaatse. Een beslissing daarover ls echter nog niet genomen. Technicus Van Geel ziet hier geen enkel probleem. „We praten over een opêlagperiode van maximaal duizend jaar. Dan is de radioactiviteit zodanig afgenomen dat de straling minder is geworden dan de straling van vrij in de natuur voorkomende stralings bronnen Een dergelijke periode is overzienbaar. We weten dat afval van spontane kernreacties die miljoenen Jaren geleden ln de aardkorst hebben plaatsgevonden ook bewaard is ge bleven zonder schade aan te richten." De angst dat een opwerkingsfabriek te vergelijken zou zijn met een poten tiële atoombom noemen.zowel direc teur Detilleux als zijn béide technici ongegrond. Volgens Van Geel is het zelfs onmogelijk om een explosie te forceren. „Zelfs wanneer zich in de procesfase een zogenaamde kritieke excursie oftewel een beginnende ket tingreactie zou voordien dooft die re- Volgens woordvoerders van de vere nigde actiegroepen voor een kernstop in België is het voorgekomen dat het.' niveau van radio-actief water in een- bassin dagelijks enkele centimeters! is gedaald zonder dat de oorzaak- daarvan bekend was. „We hebben geen flauw idee waar zij het over hebben," zegt directeur Detilleux. Volgens hem is iets dergelijks perse onmogelijk omdat de betreffende - bassins zijn opgetrokken uit roestvrij, i staal met daar omheen een dikke betonnen wand. „Vermoedelijk gaat' het hier om een bassin buiten het actieve deel van de fabriek dat ge bruikt wordt voor luchtkoeling en luchtbevochtiging. Natuurlijk ver dampt uit zo'n bassin water, maar dat kan geen enkel kwaad." Bij het opwerken van radio-actief af-~~ val ontstaan radio-actieve gassen. Die verdwijnen via een tachtig meter lange schoorsteen naar buiten. „Dat kan geen kwaad. Eurochemic heeft nooit meer geloosd dan tien procent van de maximaal toegestane uitworp Die radio-actieve gassen kunnen vol- j gens mij alleen een probleem opleve- ren als er sprake zou zijn van een hele i grote opwerkingsfabriek of wanneer- er veel van dat soort fabrieken bij elkaar zouden staan." zegt Detilleux. Ongelukken zijn bij Eurochemic nog nooit gebeurd, verzekert directeur jl Detilleux tot 3lot Toch zijn er in de-* fabriek al zes doden gevallen, maar dat waren bouwvakkers die omkwa men bij ongevallen tijdens de bouw van de fabriek.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1979 | | pagina 4