Jacob de Leugenaar
maakt zelf nieuws
bac
Hoogtepunten van totaaltheater
ff
VUDOEN
PLAAG?!
4
Nico vander Linden
(86) overleden
Gefeliciteerd.
Ontroerende tv-film over hoop die doet leven in het getto
Demonstratie
voor vrije
27 MC-band
i
De Peking Opera
ROXASECT P5!
LARVENDODER
'7
gob
Zomerconcerten
in Amsterdam
Ton Planken en
Verbakei weg bij
Den Haag Vandaag
Raad van Kerken
wil inbreng
in teletekst
.-ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1979
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Riet Diemer
HILVERSUM Jacob Heym, bijgenaamd Jacon der Lügner (de leugenaar), woonachtig in het
getto van Warschau, heeft zich heel wat op de hals gehaald toen hij een collega kistensjouwer
in het oor fluisterde dat de bevrijders, de Russen, dichterbij kwamen. Hoe hij dat weet vraagt
de jonge collega. „Ik heb thuis een radio verstopt," vertrouwt Jacob hem toe. Maar de
waarheid is anders
Het ls begonnen toen Jacob een flin
ke schrobbering van de Duitse wach
ten heeft gekregen omdat hij tegen
de verordeningen in 's avonds na half
acht op straat liep. Niemand is veilig
voor de felle schijnwerpers van de
vijand en de schlemlelerige. angstige
Joodse man moet zich melden op het
bureau van de Duitsers. Als hij daar
staat te wachten vangt hij flarden op
van radionieuwsberichten die melden
dat de Russen optrekken.
Jacob heeft echter geluk en hij krijgt
bevel zo snel mogelijk naar huis te
gaan. Zijn huls is een onwaarschijn
lijk gedeelte van een soort woonka
zerne waar hij met een meisje van een
Jaar of zeven van wie de ouders ver
dwenen zijn woont. Als hij de volgen
de dag op het werk is kan hij het
nieuws over de Russen niet voor zich
houden. En het gaat als een lopend
vuurtje in het rond dat Jacob Heym
thuis een radio heeft staan.
Tragisch
De Oostdultse televisie heeft van de
fantasieën van Jacob Heym een film
gemaakt die de VARA vanavond na
vijf voor tien op Nederland 1 uit
zendt. In de serie Film Thuis van deze
omroep is dit verreweg de beste aan
koop tot nu toe. Het is een ontroeren
de. tragisch-komische film waarvan
alleen maar kan worden aangeraden
deze beslist niet over te slaan. Tegen
dit eenmalige dramastuk blijkt weer
eens hoe 'n zielloos geheel Holocaust
eigenlijk is.
Het verhaal is voor een belangrijk
deel ontleend aan de werkelijkheid.
De schrijver is Jurek Becker, die wel
weet waarover hij het heeft, want hij
heeft zelf een belangrijk deel van zijn
kinderjaren in het getto van War
schau doorgebracht om daama naar
een concentratiekamp te worden
overgebracht. Jureks vader heeft
hem indertijd verteld over een man in
het getto die een radio verstopt had
en die zijn medegevangenen op de
hoogte hield van het nieuws daar
buiten.
In het filmscript haalt Jurek Becker
de radio echter weg van de hoofdfi
guur om zo een ander effect te krij
gen, dat tragiskomlsch is bedoeld.
Dat is hem ook gelukt, want er zijn
nog heel wat ontspannende momen
ten voor de kijker althans dank
zij de menselijke reacties in die uit
zichtloze situatie van het getto.
Hoop doet leven
Het belangrijkste argument voor Ja
cob Heym om over zijn radio te fanta
seren is de hoop die ervan uitgaat.
Hoop doet leven en dat is wel nodig,
want met een zekere regelmaat bero
ven mensen zich van het leven.
Maar hij heeft zich wel wat op de hals
gehaald. Vooral zijn oudere collega
Kowalskl blijft hem achtervolgen.
„Helemaal geen nieuws?" vraagt hij
steeds weer. „De Russen moeten toch
iets verder zijn gekomen?" Jacob fan-
.taseert de bevrijders een paar kilome
ter In de richting van Warschau.
„Maar wat zegt Winston er nu van?"
is de volgende vraag die Jacob in een
moeilijker pakket brengt. Tevergeefs
probeert Jacob op de houten plee het
nieuws van krantepapier af te lezen
dat de Duitse officieren als toiletpa
pier gebruiken. Hij krijgt uitgerekend
de stukken met de kruiswoordpuzzels
te pakken.
Maar er heerst ook angst in het getto
dat de radio ontdekt wordt. Als na
een lang en hartgrondig gebed van
een orthodoxe Jood om hen te bewa
ren de elektrische stroom het ineens
af laat weten wordt God in al Zijn
wijsheid gedankt. Voor Jacob is deze
oplossing maar van korte duur.
Karakterrollen
Het aandoenlljkste is het gedeelte
waarin het meisje dat hij verzorgt
over de radio hoort. Hij belooft dat
als ze in de andere kamer blijft hij
hem aan zal zetten. Met zijn mond
voor de emaille waterkan geeft hij
een hele nieuwsuitzending ten beste,
inclusief een interview met Churchill
zelf die ook wel gelooft dat de oorlog
nu wel gauw afgelopen zal zijn. En zo
maakt Jacob Heym zijn eigen nieuws
om bij de anderen en bij hemzelf de
DEN HAM (ANP) Enkele hondt b
den zogenoemde 27 MC'ers hebbi
gisteren in het Overijsselse Den Ha n
gedemonstreerd voor het vrijgevi n
van de 27 MC-radioband voor hu
hobby. Na een tocht met auto's ove y
handigden de demonstranten we
houder Heuver van Den Ham ee
petitie voor mevrouw N. Smit-Kroè|J<
staatssecretaris van verkeer en 1
terstaat.
In de brief vragen ze haar ervoor t
zorgen dat als de 27 MC-band i
1980 voor zendamateurs wordt vrijgi
geven de zendsterkte op 5 tot 1
watt worden bepaald. De PTT heefti
de staatssecretaris geadviseerd nit u
verder te gaan dan 0,5 watt, een ster)
te die de zendamateurs te gering vtys'
den voor het zenden over grotere a
standen.
De 27 MC-zenders bestrijden dat ra|<j
dioluisteraars en televisiekijkers hinfjj
der zouden ondervinden wanneer d
zendsterkte wordt opgevoerd. Het arI
gument dat het vliegverkeer er las J
van zou hebben is volgens hen even d
min steekhoudend. Ze wijzen d
staatssecretaris erop dat in Duits,
land de 27 MC-band wel vrij is voord B
radiohobby.
Twee collega's, Jacob der Lügner, gespeeld door Vlastimil Brodsky (rechts) en Kowalski,
gespeeld door Erwin Geschonneck.
ADVERTENTIE
moed erin te houden tot hij het niet
meer kan opbrengen.
De Tsjech Vlastimil Brodksy, speler
van karakterrollen, is Jacob Heym in
de televisiefilm. Het is een rol die hij
tot de belangrijkste uit zijn carrière
rekent. In een interview heeft hij ge
zegd zich vooral aangetrokken te voe
len tot dit soort anti-helden als Jacob
Heym. Hij speelt graag mensen die
bang kunnen zijn, die compromissen
kunnen sluiten, maar die als de nood
aan de man komt boven zichzelf uit
stijgen en ten slotte toch overwinnen.
In zijn land Tsjechoslowakije is
Brodsky, die in 1920 werd geboren,
een populair acteur.
Zowel zijn spel als dat van de 68-
jarige Erwin Geschonneck, die de rol
van Kowalski vertolkt, is buitenge
woon vanzelfsprekend, zo natuurlijk.
Hoewel Geschonneck in Duitsland is
geboren moest hij het land in 1933
verlaten. Hij woonde in Polen, Let-'
land, Tsjechoslowakije en de Söwjet-
Unie, waar hij samen met andere
Duitse acteurs een theater voor de
plaatselijke bevolking opzette. Toen
hij terugkeerde naar Tsjechoslowa
kije werd hij gearresteerd en naar een
concentratiekamp overgebracht. Hij
overleefde. Hij woont nu in Berlijn
waar hij mede door zijn veelzijdig
heid tot de grote acteurs wordt gere
kend.
De schrijver Jurek Becker verblijft
op het ogenblik met toestemming
van de Oostduitse regering in West-
Duitsland. Hij werd in 1937 in Polen
geboren, kwam via het getto in een
concentratiekamp terecht en na de
oorlog met zijn ouders in het door de
Russen bezette deel van Duitsland.
Nu heeft hij het staatsburgerschap
van de DDR. Hij verwierf met zijn
romans al heel snel de nationale prijs
van de DDR, maar werd later uit de
Oostduitse communistische partij
gezet omdat hij had geprotesteerd
tegen de „uitburgering" van Wolf
Biermann.
Zijn roman Jacob der Lügner is in het
Nederlands uitgegeven bij Bruna en
dat geldt ook voor zijn andere ro
mans: De overheid misleid, De bokser
en Slapeloze nachten.
Fam. van Boven
te Rotterdam
Fam. Goudriaan
te Amsterdam.
U won bij Bac-deo Union
fietsen voor uw hele gezin.
Tot en met 31 juli 1979
looft Bac elke week aan
2 winnaars Union fietsen
voor het hele gezin uit.
Haal een
wedstrijd
formulier
bij uw
Bac-winkelier
en doe mee!
gezin uit.
deodorant
ADVERTENTIE
door Ber Huising
In het Nederlands Congresgebouw van Den Haag waren donderdagavond voor het eerst de
Hoogtepunten uit de Peking Opera te zien. En te horen, maar het zien is het belangrijkst.
Werkelijk hoogtepunten, niet alleen van die bijzondere Peking-Operavorm, maar ook van
totaaltheater In het algemeen. Traditioneel moot, bewegelijk, vaak met humor, en menigmaal
opwindend.
In De Herberg op het Kruispunt, een
scène uit een der opera's over de
Yang-familie, naar eeuwenoude ver
halen, wordt op het ruim verlichte,
kale. toneel, de duisternis gespeeld.
Twee tegenstanders bevechten el
kaar in een donkere kamer. Ze zien
duidelijk niets, ze hakken en steken
met hun zwaarden net mis, ze duike
len onder de slagen door. of er over
heen. ze voeren een flitsend en aarze
lend acrobatisch vechtballet op, en
het komische is, dat zij niet zien wat
wij duidelijk genieten. Je hoeft er
geen chinees voor te kennen. En als in
Herfstrivler, uit de opera De Jaden
Haarspeld, de Jonge, mooie, sierlijke
Tsen achter haar heimelijke verloof
de aan gaat wel een opera-gegeven
komt ze aan een rivier, die er niet
ls. en roept ze een oude schipper, die
■komt aanvaren met een bootje, dat er
niet is, maar het is duidelijk rank en
Vankei, het schommelt gevaarlijk als
•zij er eindelijk in stapt, het is eerst
Jniet van zijn plaats te krijgen totdat
de oude schipper, die in het koude
Speciaal vandaag
water is gestapt om het los te werken,
ontdekt dat het touw nog vast zit. Ze
komen in de stroom, en in de woeste
golven, ze varen sneller en sneller. De
oude Sun Dzengyang, die het al veer
tig Jaar doet, en de sierlijke Xia Hoei-
hoea zijn verbazende mimespelers.
Hij is nog grappig ook en zij zingt
goed. Op z'n chinees uiteraard, wat
wij nog niet mooi leerden vinden.
De opstandige boeren, en hun keizer
lijke tegenstanders, die elkaar be
vechten op het land, in het water, en
bij het fort op De Yandanberg, zijn
dansende strijders, wervelende acro
baten, en razende springers. Het is
niet na te vertellen hoe rap en ver
bluffend dat alles tolt en wentelt en
valt.
Eigen stijl
Het ls een circusnummer, maar dat
wel tegelijkertijd een heftige oorlog
en een boerenoverwinning verbeeldt.
Waarbij de aanvoerders in prachtige,
Speciaal morgen
Het wordt tijd voor de eska
ders in de tweede aflevering
van De geschiedenis van de
luchtvaart
Ned. 1/19.55
Onze ouwe, alias commissa
ris Koster krijgt weer heel wat
op te knappen als een zekere
Andrea bij haar grootvader lo
geert die een tankstation be
heert. Als vreemde mannen de
woning binnenvallen wordt de
grootvader gedood en Andrea
komt met zware verwondin
gen in bet ziekenhuis terecht
Ned. 2/20.27
In de rubriek Film Thuis
van de VARA vanavond Jacob
de Leugenaar, waarover el
ders op deze pagina meer
Ned. 1/21.55
Atletiek Beelden van de
firoles Europa Cup voor da
mes en beren vanuit Italië
Ned. 1/23.40
In de Franse film Kat en
muis speelt Michèle Morgan
de hoofdrol. „De kat" is een
zeer onorthodoxe politiefunc
tionaris die wordt geconfron
teerd met een rijke Fransman
die dood in zijn woning wordt
gevonden
Dtsl.2/21.15
Deel twee van de Russische
serie Oorlog en vTede, onder
regie van Sergej Bondar-
tschuk
DU1. 1/23.05
Zi a la creme vervolgt de
.thema-uitzending over de
tArljver Simon Vestdijk
Hilv. 1/9.30
Atletiek Beelden van de
finales Europa Cup Atletiek
voor dames en heren
Ned. 2/18.05
In de natuurserie Natte bis
vanavond aandacht voor aller
lei vissen en visjes uit Peel en
Plas
Ned. 2/18.45
Met Blijf bij me herhaalt de
NCRV de film over een 14-
jarig meisje dat bij een lastige
danie dienstbode wordt. Naar
mate de tijd verloopt wordt de
verhouding vertrouwelijker
Ned. 1/20.30
Monty Python's Flying
Circus
Ned. 2/20.40
Studio Sport-extra over bet
internationale voetbaltoer
nooi Amsterdam 704 waaraan
Ajax, AZ'67, HSV Hamburg en
Arsenal meedoen.
Ned. 2/22.15
Een moord, die iedereen
pleegt is een tv-film over een
roofmoord in de sneltrein van
Stuttgart naar Berlijn. De
zwager van de vermoorde gaat
op eigen houtje proberen de
dader op te sporen
Dtsl. 2/21.15
Een indertijd bijzonder po
pulaire film was Irma la Dou
ce met Shirley MacLaine in de
hoofdrol, die daarmee bekend
heid kreeg. De film werd in
1962 voor het eerst in Amerika
uitgebracht
Dtsl. 1/22.05
Kerkdienst vanuit het re
creatiecentrum De Faasbloem
in Chaam (N.B.)
Hilv. 2/10.00
Concerten op de zondag
middag waarin Hank Vonk
het Radio Filharmonische Or
kest en het Groot Omroep
Koor dirigeert. Op het pro
gramma staan stukken uit
Thamos van Mozart en Das
Klagende Lied van Mahler
Hilv. 4/14.02
zeer oude gewaden, waardige groten
zijn, met weer een eigen stijl in stem
en gebaren. Jaren geleden, toen de
Peking Opera hier ook was, hebben
wij dezelfde taferelen al gezien. De
Peking Opera, overigens uit Shang
hai (Peking staat voor stijl) is tradi
tioneel. De spelers zijn jarenlang op-
geleld tot hun eigen rol die varia
ties kunnen wij niet beoordelen
altijd gelijk is. En opgevoerd tot per
fectie.
De muziek en zang zijn niet het voor
naamste. zeker niet in onze oren,
maar ze horen er wel bij. De trommels
en kleppers bepalen het ritme, de
gongslagen galmen de dramatische
hoogtepunten, de tokkelinstrumen-
ten of een fluit begeleiden de zang.
In De Vuurfeniks is Qi SJoefang de
zangeres en de leidster van de dansen
der kraanvogels, maar als het op
vechten tegen de gieren aankomt, is
zij ook een fantastische jongleuse
met de speer en weet zij de geworpen
speren van de vijanden elegant te
weren. Verbazend voor zo'n rijk en
smaakvol gekleed, charmant bewe
gend chinees poppetje.
Haar gebaren, met wuivende lange
mouwen en golvende linten hebben
ook nog een eigen betekenis, die ons,
niet-kenners, vaak ontgaat, al voelen
wij de bedoeling toch wel. Alles in
deze kunst is vastgelegd, behalve het
werk van de clowns die persoonlijk
meer vrij zijn, maar verstard is het
niet. Het leeft uitbundig, het meesle
pend theater. De hoogtepunten, die
de Peking Opera laat zien, komen uit
verschillende opera's, maar op som
mige avonden wordt ook de opera De
Vrouwelijke Generaals van de Fami
lie Yang vertoond. De 83 actrices en
acteurs van de 600 die het gezel
schap in Shanghai heeft komen na
Den Haag nog een week in Amster
dam (6-11 augustus), drie dagen in
Rotterdam, en twee in Utrecht. Voor
wie iets bijzonders wil zien is er dus
nog gelegenheid.
Auto tegen boom: dode
HARDENBERG (ANP) De 25-Jari-
ge J. Veenstra uit Hoogeveen is bij
een verkeersongeval in Hardenberg
omgekomen. Hij reed met zijn auto
tegen een boom.
R0XASEC1
Als u besprongen wordt door
hongerige honde- of kalle-
vlooien moet u even spuiten met tSTVGndOfn
LjakkerlakkeiJ
Ook afdoende tegen mieren, ^kmi8reili
kakkerlakken en ander kruipend
ongedierte. Bij uw drogist.
PHILIPS-DUPHAR NEDERLAND B V AMSTERDAM
I
J
a M 7'; v:
Herberg op het kruispunt
s
Herfstrivier
AMSTERDAM In nauwe samen
werking gaan het Amsterdams Phil-
harmonisch Orkest en Het Neder
lands Kamerorkest in Amsterdam de
muziekloze periode tussen Holland
Festival en het in september begin
nende muziekseizoen een beetje op
vullen.
Het Amsterdams Philharmonisch
heeft dat al enkele seizoenen alleen
gedaan en datirbij uitstekende erva
ringen opgedaan. Het opent de serie
van vier concerten op woensdag 8
augustus in het Concertgebouw on
der leiding van Anton Kersjes. Her
man Krebbers ls dan solist (Rondo
Capriccloso van Saint-Saëns en Tzi
gane van Ravel) en het orkest speelt
o.a. de Vierde Symfonie van Tsjal-
kowsky. Het tweede concert wordt
eveneens door het Amsterdams Phil
harmonisch gegeven: 14 augustus.
Concertgebouw. Er treden twee pia
nisten op. maar één daarvan, Cris-
toph Eschenbach, in de functie van
dirigent. Piano-solist is Justus
Frantz. Het wordt een Beethovenpro-
gramma waarin het Vijfde Pianocon
cert tot uitvoering komt. Pianist-diri
gent Eschenbach zal ook de dirigent
zijn bij de zes concerten die het Am
sterdamse orkest tussen 16 en 27 au
gustus in het kader van de Zwitserse
zomerfestivals in Interlaken en Sion
zal geven.
In de zomerserie in Amsterdam
treedt dan op het Nederlands Kamer
orkest. Op donderdag 23 augustus
onder Kees Bakels in een Haydn-
programma waarin Kees Hülsmann
het Vioolconcert vertolkt, en op don
derdag 30 augustus onder Antoni
Ros-Marba met Aurèle en Christiane
Nicolet in het Concert voor twee flui
ten en orkest van Devienne. Deze
concerten worden in de Oude Kerk
gegeven en beginnen om 21.00 uur.
De concerten van het Amsterdams
Philharmonisch beginnen om 20.15
uur.
AMSTERDAM De Amsterdamse
dirigent-componist Nico van der Lin
den is donderdagavond in zijn wo
ning in Amsterdam plotseling overle
den. Hij werd 86 jaar. De doodsoor
zaak is niet bekend.
Nico van der Linden componeerde
orkestwerken, koorwerken en een
aantal operettes. Hij kreeg vooral be
kendheid als dirigent van amateur-
orkesten en -koren. Regelmatig trad
hij op als gastdirigent in het buiten
land, met name in Baden-Baden waar
hij met het plaatselijke symphonie-
orkest successen oogstte. Bij zijn 50-
jarig jubileum als dirigent kreeg hij
een onderscheiding van de stad Am
sterdam, en in 1969 werd hij voor zijn
verdiensten voor de muziekwereld
onderscheiden met de Ridderorde
van Oranje Nassau. Tot in Amerika
had Van der Linden succes; een com
positie die hij ter nagedachtenis van
president Roosevelt schreef werd
door bemiddeling van de weduwe van
de president in de verzameling van
het Rooseveltmuseum in New York
opgenomen. Tot op hoge leeftijd was
lyico van der Linden actief ais uitvoe-
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Ton Planken, eindre
dacteur en presentator van de NOS-,
televisierubriek Den Haag Vandaag,
heeft per 1 november zijn ontslag
ingediend. Met ingang van die datum
aanvaardt hij een functie als weten
schappelijk medewerker bij de Eras-
musunlversiteit in Rotterdam.
Ook Fred Verbakei, verslaggever bij
dezelfde rubriek, heeft ontslag geno
men. Hij wordt per 1 oktober docent
aan de School voor de Journalistiek
in Utrecht. Eerder vertrok Casper
Janssen, redactielid van Den Haag
Vandaag.
Ton Planken, die dit jaar zijn studie
economie voltooide, deelde desge
vraagd mee dat de verschillen in op
vatting met de NOS-leiding over het
functioneren van de rubriek „Den
Haag Vandaag" wellicht in zijn be
slissing hebben meegespeeld. „Maar
van een vertrek uit rancune is beslist
geen sprake. Het perspectief bij de
Erasmusuniversiteit trekt me ge
woon meer dan dat bij de NOS. Bo-
Nico van der Linden
rend kunstenaar en ook als schrijver
over muziek. Hij was tientallen jaren
als muziekrecensent verbonden aan
De Courant nieuws van de Dag.
Ton Planken
Fred Verbakei
vendien, ik heb het negen jaar lang
gedaan en dan mag je met recht eens
iets anders willen."
HILVER8UM (ANP) - De Raad van
Kerken in Nederland wil betrokken
worden bij de informatievoorziening
via Teletekst.
Gebleken is aldus de raad, dat een
eventuele inbreng van de gezamenlij
ke Nederlandse kerken bij de in-
houdsbepaling van de informatie die
via Teletekst zal worden verspreid
nog niet ter sprake is gekomen.
