Olieconcerns drijven
benzineprijzen op'
Japan overweegt
vijf dagen werk
Dorpswinkelier
moet het hebben
van verse waar
Almere misschien bloemencentrum
>ES0 verwacht kleinere
jroei van toerisme
Consumenten Kontakt bestrijdt argumenten maatschappijen
Nog duizenden kruideniers verdwijnen
Maatregel Lloyd's:
alleen voor schepe^
niet voor lading
Honda mogelijk
met Alfa Romeo
1JATERDAG 4 AUGUSTUS 1979
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
"41
IEN HAAG De verhoging van de benzineprijs, vandaag, is niet de eerste en waarschijnlijk
ok niet de laatste dit jaar. Veel Nederlanders wijten de opeenvolgende prijsstijgingen aan de
p winst beluste oliemaatschappijen, zo bleek deze week uit een opiniepeiling. Ook het
onsumenten Kontakt steekt een beschuldigende vinger uit naar de oliemaatschappijen. Zij
jn mede-schuldig aan de waarlijk gigantische prijsstijgingen op de zogeheten Rotterdamse
potmarkt, de omstreden vrije handel ln aardolieproducten. De „Rotterdamse noteringen"
ebben een fikse invloed op de prijzen-aan-de-pomp.
oor Theo Koelé
e oliemaatschappijen doen niet erg
loeilijk over de spotmarkt, ln feite
;n netwerk van telefoons en telexap-
aratuur ln handen van een groep
andelaren. Van langdurige contrac-
en of financiële bindingen tussen
veranciers en afnemers ls geen spra-
De maatschappijen handelen
echts „incidenteel op de open
Harkt, in geval van overschotten en
ikorten" (Esso). Dit jaar gebeurde
at in elk geval, en met succes, om de
;slonken olievoorraden weer op peil
brengen.
leningen uiteen
'oorden als enorm en gigantisch zijn
e afgelopen maanden steeds ge-
-fcruikt om het verloop van de open
ïarktnoteringen weer te geven. Zo
edroeg de prijs van superbenzine
Ind juni 389 dollar per ton, tegen
lechts 153 dollar eind juni '78. De
orse stijgingen dienden zich in de
aatste maanden van vorig jaar aan.
>ver de oorzaken lopen de meningen
iteen. „Een belangrijk element," al-
us Esso, „was de stijgende vraag
aar lichte aardolieprodukten." Op
wee manieren wilden de oliemaat-
chappijen die vraag opvangen: door
een volledig gebruik van de conver-
öecapaciteit (installaties, waarin
twaardere produkten door kraking
lorden omgezet in lichtere) en door
eerwerking van lichtere soorten ruwe
olie.
Sen van de belangrijkse olielanden,
Uoedi-Arabië, die voor meer dan
tetderde deel in de Nederlandse olie-
iehoefte vooreiet, stak echter een
jpaak in het wiel. Juist de levering
tan lichtere soorten olie werd be-
«rkt. Ook lichte olie uit de Noordzee
wam niet beschikbaar in die hoe-
reelheden, waarop de bedrijven had-
len gehoopt. Verder droegen stakin-
en in België (raffinaderijen) en
"rankrijk (oliehavens) ertoe bij, dat
Ie open markt-noteringen in het laat-
te kwartaal van '78 sterk stegen. Die
mtwikkeling, versterkt door de ver-
ninderde leveranties uit Iran, heeft
rolgens Esso „niet nagelaten Invloed
lit te oefenen op het prijspeil in Ne-
lerland".
Met volledig
Het Konsumenten Kontakt gelooft,
lit die opsomming niet uitblinkt
lior volledigheid. De consumenten-
rganlsatie bestrijdt de indruk, dat
ie prijsstijgingen „buiten de maat-
iappijen om" tot stand zijn geko-
„Rotterdamse markt", die geogra
fisch de havens van de Maasstad,
Amsterdam en Antwerpen omvat. In
de tijd dat zijn Britse ex-collega
Wedgwood Benn repte over een „gele
galiseerde zwarte markt" betoogde
de Nederlandse bewindsman, dat een
grote oliehaven als Rotterdam nu
eenmaal de vrije handel in de hand
werkt. Van Aardenne is evenmin ge
voelig gebleken voor het argument
dat het hoge prijspeil van „Rotter
dam" verdere prijsverhogingen door
de OPEC-landen uitlokt. In rege
ringskring wordt daar tegenover ge
steld, dat OPEC-landen zelf de spot-
markt bevoorraden. Maatregelen te
gen de spotmarkt zouden overigens
alleen maar leiden tot verplaatsing
van de vrije handel, is de opvatting
van de minister.
Normale omstandigheden
Ondervindt de consument echt zo
veel schade van „Rotterdam", zoals
Konsumenten Kontakt de minister
voorhoudt? Esso: „Alleen onder nor
male omstandigheden mogen de
openmarktprijzen doorberekend wor
den in de consumentenprijzen." In
derdaad loopt de prijs-aan-de-pomp
niet in de pas met de open-marktno-
van het IEA is snel achterhaald. Het teringen. Bij lange na niet. Zo werd
blijkt nu, dat de oliemaatschappijen superbenzine vorig jaar „slechts"
in rap tempo hun voorraden weten acht procent duurder, terwijl de
aan te vullen." Uit cijfers van het open-markt-prljzen met meer dan
Rotterdamse gemeentelijk havenbe- vijftig procent stegen. In perioden
drijf blijkt, dat in de eerste helft van waarin de prijsontwikkeling „niet
dit jaar 60 miljoen ton olie werd aan- meer normaal" is, hanteert de minis-
men. De maatschappijen zouden het
aanbod „bewust krap hebben gehou
den", door hun produktiecapaciteit
onvoldoende te benutten en minder
langdurige contracten af te sluiten.
Dit bracht hen tot grotere activiteit
op de spotmarkt". De maatschappij
en hebben meegedaan aan het opdrij
ven van de prijzen, aan speculatie,"
aldus directeur L. Dorüa van Konsu
menten Kontakt. Het stopzetten van
de Iraanse olieleveranties, eind vorig
jaar, en de strenge winter hebben de
olievoorraden danig doen slinken.
Het staat buiten kijf, dat transacties
van de maatschappijen om die voor
raden weer op peil te brengen de open
markt-noteringen verder opgestuwd
hebben. De regeringen van de wester
se landen hebben op de verminderde
aanvoer gereageerd met een oproep
en met plannen om meer energie te
besparen.
De twintig landen, aangesloten bij
het Internationaal Energie Agent
schap (IEA) in Parijs, mikten op vijf
procent minder olieverbruik. Het
voornaamste doel, ook van minister
Van Aardenne: „Het opbouwen van
voldoende voorraden voor de komen
de winter. Directeur Donia van Kon
sumenten Kontakt: „Het scenario
gevoerd, tegen 54 ln dezelfde periode
van vorig jaar. Een stijging van tien
procent.
Geen sprake van
Donia: „Van een absolute schaarste
is dus geen sprake. Maar er is de
afgelopen maanden wel een klimaat
geschapen waarin de spotmarkt note
ringen omhoog schoten. Een ware
prijspsychose." Aankopen op grote
schaal door Amerikaanse oliemaat
schappijen, nadat president Carter
subsidies in het vooruitzicht had ge
steld, versterkten die ontwikkeling.
De aanbeveling van Konsumenten
Kontakt aan minister Van Aardenne
ligt voor de hand: stel de maximum
prijzen niet langer vast aan de hand
van de open-markt-noteringen, die
nu al maandenlang boven de officiële
prijzen van de olieproducerende
(OPEC) landen liggen.
Minister van Aardenne heeft zich
nimmer erg druk gemaakt over de
an een onzer verslaggevers
STERDAM De recente stijging van de brandstofprijzen
n de bezorgdheid over de tekorten brengt meer toeristen tot
Ie beslissing om per trein of per autobus op vakantie te gaan.
>e toename van het toerisme, die over 1978 nog 24 procent
etrof, zal naar alle waarschijnlijkheid over 1979 „slechts"
ien procent bedragen. Dit heeft de Organisatie voor Econo-
lische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) in Parijs
erklaard, in een toelichting op de groei van het internationa-
toerisme over 1978 en het begin van 1979. De OESO is een
rganisatie van 24 rijke „westerse" landen met inbegrip van
oegoslavië.
i 1977 besteedden en ontvingen de
inden 80 miljard aan het toerisme,
i 1978 bedroeg dit 100 miljard gul-
en. De sterke stijging ligt, volgens
e OESO, aan de inflatie in de ver
killende landen (gemiddeld zeven
rocent) en de schommelingen van de
merikaanse dollar. Wanneer men
it in overweging neemt komt de
roei van ontvangsten uit het inter-
ationale toerisme neer op een ge-
dddelde van zes procent.
ter namelijk een bovengrens. Met de
oliemaatschappijen is de afspraak
gemaakt, dat het consumenten-prijs
peil niet meer dan 106 procent van de
waarde van de geraffineerde ruwe
olie mag bedragen. „Wijzigingen van
de maximumprijzen, waardoor de
grens wordt overschreden, mogen in
beginsel niet worden doorgevoerd", is
de stelling van de minister.
De grens kan ook overschreden wor
den door „bijzonder omstandigheden
op de oliemarkt", zoals de toestand in
Iran en de OPEC-beslissingen. Als bij
drie opeenvolgende maandelijkse be
rekeningen blijkt, dat de grens over
schreden is gaat de minister met de
maatschappijen praten over eventue
le verhoging van de maximumprij
zen. De rekenaars van het ministerie
baseren zich dan, tot ongenoegen van
Konsumenten Kontakt, op de markt-
noteringen, waarvan de Rotterdamse
verreweg de belangrijkste zijn. De
spotmarktprijzen zijn Inderdaad
„niet bepalend" voor de prijzen-aan-
de-pomp, zoals Esso zegt, maar spe
len dus wel degelijk een röl.
Minder dan vier cent
Dat minister van Aardenne zich ech
ter niet alleen door marktnoteringen
laat leiden blijkt uit de jongste prijs
verhoging. 8trikt genomen kon de
minister volstaan met minder dan
vier cent. Maar Van Aardenne is be
halve „prijzenminister" ook „energie-
minister". Wel, redeneert hij, een ho
gere prijs zou het benzineverbruik
kunnen afremmen. „Onzin" zegt
Konsumenten Kontakt. Een hogere
aardgasprijs heeft het verbruik ook
niet beperkt. De organisatie ziet in de
verhoging met vier cent dan ook
„niets anders dan een miljoenen-dou
ceur aan de oliemaatschappijen".
Waarschijnlijk denkt de bewindsman
zelf een nieuw argument te hebben
om voorlopig maar geen dwangmaat
regelen terwille van energiebesparing
te nemen.
Dol op werken
TOKIO (Reuter) De Japanners lopen misschien de
kans slachtoffer te worden van hun eigen succes, nu op
hen een beroep wordt gedaan minder te werken. Voor
velen onlangs in een europees rapport aangeduid als
„verslaafden aan werk" is het denkbeeld ondenkbaar.
Premier Masayosji Ohira zelf is
voorstander van verkorting van
de werkweek met één dag, tot vijf,
sinds 1975, toen hij als minister
van financiën beloofde te zullen
ijveren voor herziening van een
wet uit 1927, die bepaalt dat ban
ken alleen op zondag en nationale
feestdagen gesloten mogen zijn.
Japan, dat derde is op de lijst van
landen met het hoogste bruto na
tionale produkt na de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unie, is één
van de weinige geïndustrialiseer
de landen waar banken, ministe
ries, scholen en veel bedrijven ook
op zaterdag open zijn.
De druk om op een vijfdaagse
werkweek over te gaan is zeer
groot. Men wil er de kritiek uit het
buitenland mee verstommen, dat
Japan zo'n groot handelsover
schot heeft en men wil er ook
energie mee besparen. Een advies
raad van het ministerie van finan
ciën heeft in juni aanbevolen, dat
de 52 jaar oude Bankwet wordt
gewijzigd, zodat de banken op za
terdag kunnen sluiten. Maar hij
heeft er voorwaarden aan ver
bonden.
De voorwaarden zijn, dat iedereen
in Japan ermee moet instemmen
en dat ook de sluiting op zaterdag
wordt overwogen van de ongeveer
28.000 post- en bankkantoren in
handen van de regering concur
renten van de particuliere banken.
Tot dusver hebben zich slechts
zeven overheidsdiensten, waaron
der de ministeries van arbeid en
internationale handel en indus
trie, voor een kortere werkweek
uitgesproken. De andere 36 lopen
of niet warm of zijn falikant tegen,
zoals de ministeries van verkeer,
onderwijs en PTT.
Uit regeringskring wordt deze
maand de aanbeveling verwacht
dat de 506.000 ambtenaren in Ja
pan om toerbeurt één zaterdag per
week vrij nemen, waardoor toch
de kantoren zes dagen per week
zouden openblijven. Op advies
van premier Phira heeft een rijks
dienst in juli onderzocht hoe men
energie zou kunnen sparen, bij
voorbeeld door invoering van de
vijfdaagse werkweek voor over
heid en particulier bedrijfsleven.
Serieus
Japan ging zich met het idee van
een vijfdaagse werkweek voor het
eerst serieus bezighouden na de
oliecrisis van 1973, die de Japanse
economie een forse klap toe
bracht. omdat zij voor 99 procent
afhankelijk 16 van importolie. On
geveer negentig procent der Ja
panse bedrijven met meer dan
duizend werknemers voerde het
systeem min of meer in. Enkele
gingen 's zaterdags dicht, andere
voerden het rotatiestelsel in.
Van alle Japanse bedrijven met 30
of meer werknemers voerde
slechts 24 procent het systeem in
zijn geheel ln. Ook de Japanse
vakbonden, die zich in het verle
den toelegden op het vullen van
het loonzakje van hun leden, con
centreren zich nu op het inkorten
van werkuren.
Uit recente onderzoeken blijkt,
dat de meerderheid der bedrijven
er of absoluut tegen is of invoering
van de vijfdaagse werkweek voor
barig vindt. Bijna de helft van 's
lands kleine en middelgrote be
drijven zegt dat zij moeten sluiten
als de werkuren worden ingekort
Het debat, dat nu over het pro
bleem gaande is, is op gang ge
bracht door het vrijgeven van een
voorheen geheim stuk van de EG-
commissie, dat naar de Japanner
verwijst als naar iemand die aan
werken verslaafd is en woont in
huizen die, nauwelijks beter zijn
dan konijnenhokken".
De grootste vakbeweging van Ja
pan, Sohio of algemene federatie
van vakbonden, is het in beginsel
met de EO eens. Vorig jaar werkte
de Japanse werknemer 175,5 uur
per maand, vergeleken met 172
uur drie Jaar tevoren. Hierbij zijn
ongeveer 12 uur overwerk inbe
grepen.
Jaloers
Veel Jappanners, wier produktlvi-
teit veel landen jaloers doet zijn,
zien bovendien af van minstens
een deel van het vakantiegeld
over drie k vier weken, waarop ze
recht hebben. Het gevolg is dat
hun gemiddeld maandloon neer
komt op ongeveer 2.200 gulden.
De zin ln hard werken dateert van
het midden van de vorige eeuw,
toen het land openging voor de
buitenwereld en het na 300 Jaar
van zelf gewilde isolering, aan in
dustrialisering moest inhalen. Er
was een nieuwe opleving van in
tense werklust na de Tweede We
reldoorlog, toen men de destructie
te boven moest zien te komen.
Van een onzer verslaggevers
AMERSFOORT Een kruidenier die gevestigd is in een dorp
dat eigenlijk te klein ls om hem voldoende klanten te leveren,
houdt het hoofd niet boven water door steeds meer goederen
buiten de levensmiddelensfeer te gaan verkopen. De consu
ment gaat voor die artikelen vaak naar naburige grote plaat
sen. De kleine kruidenier moet het zoeken in de „verse
groepen". Vlees, aardappelen, groente, fruit, brood en banket
zijn de speerpunten van het kleinschaligheidsbeleid.
Dat is e«n van de belangrijkste aan
bevelingen die pref. dr. L. Bak, direc
teur van het Centraal instituut voor
het midden- er. kleinbedrijf doet ln
een nota „Kleinschaligheid ln de le
vensmiddelendistributie". Bak heeft
de nota geschreven ln opdracht van
het levensmiddelenbedrijf Schuite-
ma, dat - aldus een begeleidende brief
- al sinds enige tijd de mogelijkheden
onderzoekt om de winkelvoorziening
in kleine kernen, ook op langere ter
mijn, zeker te stellen. Schuitema is
van plan in het najaar een studiedag
over de schaalproblematiek te orga
niseren.
Bak verwondert zich over het feit dat
men tot dusver zo weinig aandacht
heeft geschonken aan het feit dat
juist de handel ln verse waar meer
speelruimte geeft aan de kleine win
kelier. Voor het bereiken van
100.000 bruto winst heeft een krui
denierszaak de volle besteding nodig
van 1.600 consumenten, een bakker
kan het bij dezelfde bruto winst met
1.200 klanten doen, de groenteboer
met 1.000 en de slager heeft zelfs
maar 700 consumenten nodig, op
voorwaarde dan dat deze al hun vlees
en vleeswaren bij hem kopen.
400 gezinnen
Middenstandsdeskundige Bak gaat
er van uit dat 400 gezinnen genoeg
zijn voor een redelijk gezonde winkel,
mits de ondernemer uitgaat van een
verswarencombinatie van tenminste
aardappelen, groente, fruit, vlees,
brood en banket. Er zou verder een
uiterst beperkte toevoeging moeten
zijn van hoogstens 200 „droge kruide-
nierswarenartikelen", dat wil zeggen
veelal verpakte, lang houdbare le
vensmiddelen. Zo'n zaak zou bij 400
gezinnen 1.500 bewoners) een om
zet kunnen hebben van 1,2 miljoen.
Er zijn, zo achat Bak ongeveer 800
dorpen of geïsoleerde stadsbuurten
met 3 a 400 gezinnen. Deze woonge
meenschappen beschikken op het
ogenbl k nog over gemiddeld drie le
vensmiddelenzaken maar ongeveer
een kwart van de 800 dorpen/buurten
heeft geen levensmiddelenwinkel
meer (afgezien van rijdende winkels,
verkoop via cafés etc.). Nog somber
der is de situatie in de ongeveer dui
zend gemeenschappen met minder
dan 200 gezinnen waar in twee derde
van de gevallen in het geheel geen
winkel meer is. De nog aanwezige
zaken lijden vrijwel allemaal een ui
terst marginaal bestaan. Deze kernen
zijn voor het behoud van de detail
handel dan ook geheel aangewezen
op hulp van de overheid.
Te oud
In de kemen van 400 gezinnen is men
er evenwel nog niet met alleen een
grotere nadruk op verse waar. Bij het
gezondmaklngsproces zijn ongeveer
2.500 detaillisten betrokken. Sommi
gen zijn te oud om nog over te gaan
op het nieuwe concept, velen hebben
zodanige andere bronnen van inkom
sten dat hun betrokkenheid bij het
winkelbedrijf intussen te gering is
geworden. Een ander probleem is ook
dat menig winkelpand totaal onge
schikt is om te worden omgezet in een
modern bedrijf van ongeveer 300 M
verkoopoppervlakte.
Prof. Bak meent dat we moeten af
stappen van de gedachte dat herbe-
winkeling alleen kan slagen met
reeds aanwezige detaillisten. In die
zin lopen herbewinkelingsbeleid on
sociaal beleid op het gebied van h£t
midden- en kleinbedrijf niet parallel,
zo constateert Bak. Bestaande onder
nemers zullen op vrij grote schaal
moeten afvloeien waarbij dan uiteif-
aard de moeilijkheid ontstaat d$t
nieuwe, betrekkelijk jonge onderne
mers moeten worden aangetrokkeji.
De overheid zou de ongeschikte win
kelpanden moeten kopen uit een nog
op te richten egalisatiefonds, weHc
fonds de panden weer kan verkopeji
aan particulieren op voorwaarde dat
er geen winkel in komt.
Verdwijnende winkelsj
Als gevolg van de nog steeds dood
gaande schaalvergroting in de econo
mie zullen de komende tien Jaar nou
duizenden kruidenierszaken verdwij
nen. Afhankelijk van de uitgangs
punten bij de berekeningen zulleh
dat er 2 3000 of 3 k 4.000 zijn.
Volgens het Centraal Bureau levens
middelenbedrijf, dat gisteren zijn
jaarverslag publiceerde, gaan er tui
sen nu en het eind van de Jaren tach
tig zelfs 6.000 levensmiddelenzaken
uit. Zaken die vooral liggen in oudere
stadswijken en op het platteland. In
de calculaties van Bak komt er door
de opheffing van de winkels 15 tot 20
procent van de kruideniersomzet vrij
die aan de overblijvenden ten goede
zal komen.
Een extra hard trekje in de concur
rentiestrijd ls dat de blijvers de vrij
vallende omzet van de uitvallers in
feite nodig hebben om te overleven.
Want de omzetgroei op de totale krui-
deniersmarkt zal aanzienlijk kleiner
zijn dan tot nu toe. De mensen heb
ben minder over voor hun dagelijkse
levensbehoeften (meer voor auto en
reizen) en verder is de bevolkingsaan
was sterk verminderd. Toch hebben
de kruideniers groei nodig. Door üe
loonkostenontwikkeling, door de sttj-
gende huisvestingskosten en door liet
geleidelijk verdwijnende fenomeen
van het v0°r niets meewerkende ge
zinslid.
Schaalvergroting
Bak gaat in zijn nota uitvoerig in Qp
het verschijnsel van de schaalvergro
ting Hij brengt i% herinnering cftt
Slnd 1950 ongeveer zeven miljoth
mensen de helft van de bevolking
naar nieuwe woonwijken zijn ver
huisd. Dat heeft gemaakt dat de m$i-
sen minder aan hun eigen buurt ge
bonden zijn en ook in veel mindeÉe
mate een binding voelen met de kld-
ne middenstander in de naaste omge
ving. Zij winkelen op grotere afstand,
ook al omdat ze meer gemotorisee$i
zijn dan vroeger.
De vraag is echter of die schaalver
groting steeds doorgaat. De laatsty»
jaren zijn sociale problemen onder
kend, bijvoorbeeld omdat bejaard^
weinig hebben aan een supermarkt
op kilometers afstand. Een ander prë-
bleem is dat als de supermarkten
voortdurend groter worden hun ve»
zorgingsgebieden elkaar steeds mee
gaan overlappen. Het gevecht om dp
voorkeur van de consument wordt
dan nog harder Een kruidenier d|e
veel verse waar heeft staat dan oè
nieuw het sterkst. Want de klaA,
haalt zijn groente, vlees en broab
liefst in de buurt terwijl hij voor dri-
ge kruidenierswaren en andere goe
deren bereid ls verder weg te gaan>
et toerisme in Portugal, Joegosla-
lë, Spanje. Finland en Griekenland
em met groeipercentages van tus-
;n de 14 en 23 een grote vlucht,
mstateerde de OESO. Turkije was
et enigste land waar zich een ver
andering van het aantal binnenko-
oende toeristen voordeed. De ont-
mgsten uit het internationale toe-
sme groeide over de hele linie ln
>78; Bij 20 landen met tien procent,
bij elf landen met 20 procent,
itschieters waren Portugal en Grie-
enlahu, met respectievelijk een toe-
ame van inkomsten van 48 proéent
n 20 procent.
>vernachtingen
Iet aantal overnachtingen in de ver-
thillende landen vertoonden in 1978,
en opzichte van 1977, een stijging,
iet uitzondering van Denemarken,'
witserland en België. Uit het 0E80-
apport over toerisme blijkt dat vorig
aar Nederlanders, samen met Duit-
ers en Belgen, 88 procent van alle
eschikbare bedden in Oostenrijk
peisten. Voor Frankrijk betrof dit 56
rocent.
Iet intercontinentale vllegtuigver-
;eer van en naar Noord-Amerika nam
ie eerste vijf maanden van 1979 met
k 13 procent toe.
OESO verwacht voor 1979 een
Ir oei van tien procent. Voor het Euro-
tese vliegverkeer ziet de OESO een
ijging van zes procent voor dit Jaar.
DEN HAAG Bij Almere in
Zuidelijk Flevoland zou wel
eens een centrum van bloe
menteelt onder glas kunnen
ontstaan, dat zijn energie
gaat halen uit de restwarmte
van de elektriciteitscentrale,
die daar over een paar jaar zal
verrijzen.
Ir. W. F. 8. Duffhues, sectorhoofd
glastuinbouw van het ministerie van
landbouw en visserij, heeft dit ver
moeden uitgesproken in „Boer en
Tuinder", het blad van de Katholieke
Boeren- en Tuindersbond, KNBTB.
Hij meent dat vooral Aalsmeerse te
lers erheen zullen trekken en het cen
trum gebruiken voor af- en toeleving
op Aalsmeer.
Dat de centrale, die ln 1983 gereed
moet komen, met haar restwarmte de
stadsverwarming van de nieuwe stad
Almere zal verzorgen, is al besloten.
Een werkgroep, die in oktober rap
port hoopt uit te brengen, gaat nu na
of het ook de moeite waard is een
glastuinbouwcomplex met een op
pervlakte van 120 hectare te stichten,
dat ook van de restwarmte zou kun
nen profiteren.
Het ministerie van landbouw, vertel
de Ir. Duffheus, voelt veel voor het
plan, wanneer dit economisch verant
woord is. Daar lijkt het wel op, want
volgens nog vrij voorlopige bereke
ningen zouden de tuinders 16 tot 20
cent moeten betalen voor een hoe
veelheid restwarmtecalorieën, gelijk
Energiebesparing met 60 procent haalbaar door gebruik te maken van restwarmte.
aan de calorische waarde van een
kubieke meter gas. Tuinders betalen
nu een kwartje per kubieke meter
voor de eerste dertigduizend kubieke
meter (aard)gas en 15,9 cent voor ie
dere kubieke meter meer.
Het plan kan nog stranden op de
kwaliteit van en vooral op de te hoge
zoutconcentratie in het water bij Al
mere, maar dit probleem zou oplos
baar zijn.
Voor Aalsmeerse bloementelers zou
een nieuw tuinbouwgebied Almere de
dichtbijzijnde uitwijkmogelijk zijn.
Uit de Zuidhoilandse glastuinbouw
gebieden daarentegen verwacht
Duffhues maar heel weinig belang
stelling. Het ministerie zou het nieu
we gebied en de reconstructie van
delen van het tuinbouwgebied Aals
meer liefst gelijktijdig zien ontstaan.
Almere zou dan vervangende grond
kunnen bieden en uitbreiding van het
totale bloementeeltareaal zou kun
nen uitblijven.
Gaat het tuinbouwplan Almere door,
dan zou ook moeten worden afgezien
van verdere uitbreiding van de glas
tuinbouw in de Noordoostpolder. De
eerste tuinders zouden zich ln 1981 en
1982 ln Almere kunnen vestigen. Ze
moeten dan nog wel even wachten tot
de centrale ln 1983 aan het werk gaat.
maar tussenstations zouden tijdelijk
t
I
LONDEN In een nadere verkla:
van zijn besluit de Perzische Golf t
gebied met oorlogsrislco's te verk]
ren heeft het bestuur van de Londej
se verzekeringsbeurs Lloyds mee»
deeld dat de maatregel alleeir-f
schepen zelf betreft en niet de lading
die ze vervoeren.
Volgens een woordvoerder zullende
polissen automatisch worden ver
lengd, gewoonlijk na een opzegter
mijn van veertien dagen, maar zal jet
oorlogsrisico uitgesloten zijn. Rejfe-
rijen die dat willen kunnen rSet
Lloyds onderhandelen over een af
vullende polis. Van ingewijden IJn
Londen werd vernomen dat de op^K-
gingen vermoedelijk dinsdag om-J9
uur (Nederlandse tijd) zouden worden
verzonden. De polissen vervallen din
rond de 14de augustus.
ROME (Reuter) Het Italiaanse a -
tomobielconcern Alfa Romeo zou
met de Japanse autogigant Honda i
onderhandeling zijn over nauwe s -
menwerking, zo ls van regeringszijde
in Rome vernomen.
Alfa Romeo is al enige tijd op zo^k
naar een buitenlandse partner H«t
bedrijf zou ook met enkele Ameri
kaanse autofabrikanten onderhandfc-
len. Bij samenwerking wordt vooral
de hoeveelheid als grondstof gebruik- gedacht aan een gezamenlijke fabd-
te energie zien zakken van 38 a 40 cage van onderdelen in het zuiden
tot 32 k 34 procent. van Italië.
restwarmte kunnen opwekken. Is al
les ln kannen en kruiken, dan ls vol
gens Duffhues een energiebesparing
van zestig procent bereikbaar.
Te kostbaar
Ir. Duffhues acht het ln principe mo
gelijk, de hele warmtebehoefte van
de Nederlandse glastuinbouw met
restwarmte te dekken. Of het daar
Inderdaad toe komt zal vooral van
economische factoren afhangen. Het
Zuidhollandse glasdistrict zou ge
makkelijk kunnen worden voorzien
door de Industrie van Rijnmond,
maar een tuinder met een nieuwe
eigen verwarmingsketel heeft er mis
schien niet zo'n belangstelling voor.
Steeds meer fabrieken gaan zelf hun
restwarmte in nuttige warmte omzet
ten. Het vervoer van de warmte door
goed te isoleren buizen is kostbaar.
Restwarmte voor de glastuinbouw
zou, om bedrijfseconomische rede
nen, vooral uit elektriciteitscentrales
moeten komen. Slechts op één plaats,
ln Roosendaal (NB) wordt restwarm
te van een vuilverbrandingsinstalla
tie naar een kasbedrljf gevoerd. De
tuinder, die klant wil worden bij een
centrale zit echter v.-.l net het pro
bleem dat die centrale laagcalorische
restwarmte voortbrengt, terwijl hij
zelf hoogcalorische warmte nodig
heeft. De centrale zou die wel kunnen
leveren, maar zou dan haar eigen
energierendement de verhouding
tussen de hoeveelheid geleverde en
